ΓΕΝΙΚΑ
Η Ρωσία και η Τουρκία αποτελούν τις δύο ισχυρότερες χώρες της περιοχής της Ανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου. Η ισχύς τους δεν είναι μόνο οικονομική ή στρατιωτική, αλλά συνδυασμός των δύο. Παράλληλα, η συμμετοχή τους σε διάφορες ομάδες, όπως είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ή το ΝΑΤΟ και οι G-20 δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στην παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή όσο και στις μεταξύ τους σχέσεις. Τα τελευταία χρόνια υφίσταται ένα έντονο παρασκήνιο στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ τους, καθώς και στο πώς αυτή μπορεί να διαμορφώσει ή και να μεταβάλλει τη γεωπολιτική ισορροπία της περιοχής. Έχει ενδιαφέρον να δούμε, έτσι, όπως τη δεδομένη στιγμή εξελίσσονται τα πράγματα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, καθώς η προσοχή της Διεθνούς Κοινότητας είναι στραμμένη στην Τουρκία και τη σχέση της με τη Δύση, πώς η Ρωσία αντιμετώπιζε (ιστορικά) και πώς αντιμετωπίζει το τουρκικό κράτος. Μπορούν, άραγε, δύο χώρες με διαμάχες στο ιστορικό παρελθόν τους να καταστούν «φίλες και σύμμαχες»; Είναι ικανά τα οικονομικά συμφέροντα (πώληση F35, κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην Τουρκία) να μεταβάλλουν τη ρωσική πολιτική απέναντι στην Ευρώπη ή μήπως η Ρωσία όλα αυτά τα χρησιμοποιεί, για να συνεχίζει το «ηγεμονικό δόγμα της» στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και Ασίας; Μία ιστορική αναφορά, θα μας διαφωτίσει και θα δώσει απαντήσεις σε πολλά από τα σημερινά ζητήματα.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ρωσία:
Η ιστορία της Ρωσίας ξεκινά με την ιστορία των Ανατολικοσλαβικών και Φιννο-ουγγρικών φυλών. Η πολιτεία του Γκαρνταρίκι ("το βασίλειο των πόλεων"), η οποία ήταν στην περιοχή του Νόβγκοροντ, ιδρύθηκε το 862 μ.Χ. και σηματοδοτεί παραδοσιακά την έναρξη της ρωσικής ιστορίας. Οι Ρως του Κιέβου που αποτέλεσαν το πρώτο ενωμένο ανατολικοσλαβικό κράτος, ιδρύθηκε το 882 μ.Χ. Το κράτος ασπάστηκε το Χριστιανισμό το 988 μ.Χ. και επηρεασμένο από το βυζαντινό Κράτος, ανέδειξε ένα αμάλγαμα βυζαντινής και σλαβικής κουλτούρας, η οποία καθόρισε τη ρωσική παράδοση για την επόμενη χιλιετία. Μετά το 13ο αιώνα, η Μόσχα αποτέλεσε το νέο πολιτιστικό κέντρο τού ρωσικού πολιτισμού.
Μέχρι το 18ο αιώνα, το Βασίλειο της Ρωσίας είχε γίνει η τεράστια Ρωσική Αυτοκρατορία, εκτεινόμενη από τα σύνορα με την Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία στη Δύση μέχρι την Ειρηνικό Ωκεανό στην Ανατολή. Η επέκταση προς δυσμάς και η επαφή με τη δυτική κουλτούρα όξυνε την «αντίληψη» τής Ρωσίας περί απομόνωσης, οπισθοδρόμησης και χωρισμού της από την υπόλοιπη Ευρώπη. Τα καθεστώτα του 18ου – 19ου αιώνα προχώρησαν σε διαδικασίες εκσυγχρονισμού και κοινωνικής προόδου παρά την απροθυμία μεταρρυθμίσεων από την άρχουσα τάξη. Πρωταγωνιστές σε αυτή την προσπάθεια εκσυγχρονισμού και άρσης της απομόνωσης ήταν οι τσάροι Πέτρος Α΄ (Μέγας Πέτρος, 1672 – 1725) και Αικατερίνη Β΄(Μεγάλη Αικατερίνη, 1729 – 1796).
Ο Πέτρος Α΄ ταξίδεψε στη Δυτική Ευρώπη συνοδευόμενος από ολιγομελές επιτελείο (Μεγάλη Πρεσβεία). Αρχικός στόχος του ταξιδιού ήταν να εξασφαλίσει στήριξη από τις ευρωπαϊκές αυλές, ώστε να επιτεθεί κατά του ταταρικού Χανάτου της Κριμαίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που τον απέκλειαν από την πρόσβαση στη Μεσόγειο. Αντίστοιχα, η εξωτερική πολιτική της Αικατερίνης Β΄ είχε ως στόχο την ενίσχυση του ρόλου της Ρωσίας στον κόσμο και την επέκταση της επικράτειάς της. Το σύνθημα της διπλωματίας της ήταν: «θα πρέπει να είμαστε φίλοι με όλες τις Δυνάμεις, για να διατηρήσουμε πάντοτε τη δυνατότητα να σταθούμε στο πλευρό του ασθενέστερου ... να αφήσουμε ανοιχτά τα χέρια ... και να μην σερνόμαστε από την ουρά κανενός». Ωστόσο, αυτό το σύνθημα παραμελήθηκε πολλές φόρες.
Και οι δύο ηγεμόνες στόχευαν στην ενίσχυση του ηγεμονικού ρόλου της Ρωσίας και στην έξοδο σε «θερμές» θάλασσες. Ο κυριότερος αντίπαλος τους ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η κατάσταση αυτή άλλαξε με την εκστρατεία της Κριμαίας του 1919 και μετά τη συνομολόγηση των Συνθηκών Μόσχας και Καρς (1921).

Τουρκία:

Τον 11ο αιώνα μετοίκησαν στην περιοχή της Μ. Ασίας οι Σελτζούκοι Τούρκοι, μία μετακίνηση που ενισχύθηκε μετά τη νίκη των Σελτζούκων επί των Βυζαντινών στη Μάχη του Μαντζικέρτ το 1071. To Σελτζουκικό Σουλτανάτο κυβέρνησε τη Μικρά Ασία μέχρι τη Μογγολική εισβολή το 1243, οπότε διασπάστηκε. Ξεκινώντας από τα τέλη του 13ου αιώνα, οι Οθωμανοί συνένωσαν τη Μικρά Ασία και δημιούργησαν μια Αυτοκρατορία που περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος τής Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Δυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής.
Στη Μικρά Ασία, πολλές πληθυσμιακές ομάδες υιοθέτησαν την τουρκική γλώσσα και τη μουσουλμανική θρησκεία. Η σταδιακή εξάπλωση στην περιοχή τόσο της νέας γλώσσας όσο και της θρησκείας άρχισε να επηρεάζει όλο και περισσότερο πολιτισμικά τις διάφορες μικρασιατικές περιοχές τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί, ότι από τη χριστιανική και ελληνόφωνη Μικρά Ασία σταδιακά να επικυριαρχεί στους πληθυσμούς ο μουσουλμανισμός και η τουρκική γλώσσα. Το 1453 οι Οθωμανοί ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καταλαμβάνοντας την πρωτεύουσά της, την Κωνσταντινούπολη. Η ισχύς και η αίγλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κορυφώθηκε το 16ο και 17ο μ.Χ αιώνα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.
Από τις αρχές του 19ου αιώνα και μετά η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει. Καθώς σταδιακά συρρικνωνόταν το μέγεθος, η στρατιωτική ισχύς και ο πλούτος της, πολλοί Βαλκάνιοι μουσουλμάνοι μετανάστευαν στην καρδιά της Αυτοκρατορίας στη Μικρά Ασία, μαζί με τους Τσερκέζους που κατέφυγαν στο συγκεκριμένο έδαφος μετά τη ρωσική κατάκτηση τού Καυκάσου. Η παρακμή της Οθωμανική Αυτοκρατορίας οδήγησε σε παροξυσμό των εθνικιστικών αισθημάτων μεταξύ των διάφορων υποτελών λαών, που με τη σειρά της οδήγησε σε αυξημένες εθνικές εντάσεις.
Μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Συνθήκη Ειρήνης του 1919, τμήματά της καταλήφθηκαν από τους νικητές Συμμάχους (ΑΝΤΑΝΤ). Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης από τα συμμαχικά στρατεύματα οδήγησε στη δημιουργία του νεοτουρκικού κινήματος. Ο Toυρκικός Πόλεμος για την Ανεξαρτησία, που ξεκίνησε από το Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και τους συνεργάτες του, είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση της σύγχρονης Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, με τον Ατατούρκ πρώτο Πρόεδρο.
Το 1945, η Τουρκία έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Οι απαιτήσεις της ΕΣΣΔ για στρατιωτικές βάσεις στα Στενά ώθησαν τις ΗΠΑ να διακηρύξουν το Δόγμα Τρούμαν το 1947. Το δόγμα διατύπωνε τις αμερικανικές προθέσεις να εγγυηθούν την ασφάλεια της Τουρκίας και της Ελλάδας, έχοντας ως συνέπεια την αποστολή στις δύο χώρες αμερικανικής στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης. Η Τουρκία έγινε μέλος τού ΝΑΤΟ το 1952, καθιστάμενη προπύργιο κατά της Σοβιετικής επέκτασης στη Μεσόγειο. Σταδιακά το τουρκικό κράτος προσχώρησε στον ΟΟΣΑ, τον ΟΑΣΕ και τους G-20 (των 20 μεγαλύτερων οικονομιών). Η Τουρκία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για πλήρη ένταξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2005, όντας συνδεδεμένο μέλος με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα από το 1963 και έχοντας προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Τελωνειακή Ένωση το 1995. Η Τουρκία είναι επίσης μέλος του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας (ιδρύθηκε το 1995). Οι αυξανόμενες διπλωματικές και οικονομικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας έχουν οδηγήσει στην αναγνώρισή της ως περιφερειακής δύναμης.
Οι Τούρκοι αποτελούν το 70 - 75% του πληθυσμού. Οι μειονότητες περιλαμβάνουν Κούρδους ( γύρω στο 18 – 25 % τού πληθυσμού) και άλλες εθνότητες, χωρίς επίσημη καταγραφή (γύρω στο 7 - 12% του πληθυσμού). Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι ασπάζονται το σουνιτικό ισλαμικό δόγμα. Το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Τουρκία είναι η ένοπλη εξέγερση των Κούρδων του ΡΚΚ που άρχισε στα 1984. Παράλληλα οι σχέσεις της με τα γειτονικά κράτη χαρακτηρίζονται από τις επεκτατικές βλέψεις του προέδρου της (Ερντογάν). Η Τουρκία συνορεύει με οκτώ χώρες: δυτικά με την Ελλάδα, βορειοδυτικά με τη Βουλγαρία, ανατολικά με τη Γεωργία, την Αρμενία, το Ιράν και το θύλακα Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν και νοτιοανατολικά με το Ιράκ και τη Συρία. Νότια με τη Μεσόγειο Θάλασσα, δυτικά το Αιγαίο Πέλαγος και βόρεια με τον Εύξεινο Πόντο. Η Θάλασσα του Μαρμαρά, ο Βόσπορος και ο Ελλήσποντος οριοθετούν το σύνορο μεταξύ Θράκης και Μικράς Ασίας, ενώ επίσης χωρίζουν την Ευρώπη από την Ασία. Η θέση της Τουρκίας στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Ασίας την καθιστούν χώρα σημαντικής γεωστρατηγικής σημασίας.
Για αιώνες, οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας χαρακτηρίζονταν από ένα γεωπολιτικό ανταγωνισμό, καχυποψία και σύγκρουση. Μέχρι τον 20ο αιώνα και την Οκτωβριανή Επανάσταση έχουμε δώδεκα συνολικά Ρωσοτουρκικές συγκρούσεις με ηττημένη πάντοτε την Τουρκία (ο πρώτος ξεκίνησε το 1568 και ο τελευταίος έληξε το 1918). Πρόσφατα όμως, έχουν περάσει από μια συνολική κόντρα σε μια ευρείας κλίμακας συνεργασία. Στην ουσία, παρόλα αυτά, η μεταξύ τους σχέση παραμένει ασταθής και είναι αβέβαιο μέχρι πότε ο σημερινός «μήνας του μέλιτος» θα συνεχιστεί. Δεκαπέντε μήνες μετά την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 στην συροτουρκική μεθόριο από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας πέρασαν από το ναδίρ στο ζενίθ. Η θεαματική στροφή της τουρκικής κυβέρνησης στην συριακή κρίση επέτρεψε σε ένα μεγάλο βαθμό στις δύο χώρες να αναβαθμίσουν τη συνεργασία τους σε όλα τα επίπεδα και πλέον αυτή να αποκτά και στρατηγικό χαρακτήρα.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Η Ρωσία και η Τουρκία είναι υπέρ της διατήρησης του status quo στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Κατά τη διάρκεια της ρωσογεωργιανής σύγκρουσης το 2008, η Τουρκία τήρησε ουδέτερη στάση και περιόρισε την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα αμερικανικών πλοίων στα πλαίσια της δικαιοδοσίας της που πηγάζει από τη Συνθήκη του Μοντρέ. Επιχείρησε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο για την εκτόνωση της έντασης και την προώθηση της σταθερότητας και της συνεργασίας στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου με τη σύσταση της Πλατφόρμας Συνεργασίας και Σταθερότητας στον Καύκασο με τη συμμετοχή της ίδιας, της Ρωσίας και των τριών κρατών του Νοτίου Καυκάσου.

Τομείς αμυντικής συνεργασίας Ρωσίας – Τουρκίας
Από τη δεκαετία του 1980 η Τουρκία έχει προμηθευτεί ποσότητες Ρωσικού πολεμικού υλικού για χρήση από τις ένοπλες δυνάμεις της. Σε αυτό περιλαμβάνεται οπλισμός κυρίως για το στρατό και τη στρατοχωροφυλακή. Τέτοιου είδους συστήματα είναι ο φορητός οπλισμός (πχ τυφέκια τύπου AK-47, AKM, SVD), αντιαρματικοί πυραυλοι όπως οι 9M113 Konkurs (ή κατά ΝΑΤΟ AT-5 Spandrel), 9M133 Kornet (ή κατά ΝΑΤΟ AT-14 Spriggan), και οι ρουκέτες RPG-7.
Επίσης υπάρχουν και κύρια συστήματα όπως είναι τα τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικού τύπων BTR-80 (από τα οποία κατέχονται περισσότερα από 500) και BTR-60 (από τα οποία κατέχονται περισσότερα από 300). Τέλος υπάρχουν και Ε/Π μεταφοράς προσωπικού τύπου Mi-17 (από τα οποία κατέχονται 18). Για τα τελευταία υπάρχει πρόθεση εκσυγχρονισμού και αναβάθμισής τους όπως έχει συμφωνηθεί στην τελευταία συνάντηση των προέδρων των δύο χωρών (Πούτιν – Ερντογάν) στις 10 Μαρτίου 2017. Η αναβάθμιση εκτιμάται ότι θα περιλαμβάνει το σύνολο των 18 μεταφορικών ελικοπτέρων Mil M-17 IV/IV Hip-H και τον εκσυγχρονισμό άνω των 240 ΤΟΜΠ τύπου BTR-80 της τουρκικής Στρατοχωροφυλακής.
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται η προμήθεια του αντιεροπορικού συστήματος , για δύο συστοιχίες από το οποίο έχει υπογραφεί σύμβαση προμήθειας, αξίας 2,2 δις δολαρίων, και τα οποία πρόκειται να αποκτηθούν εντός του 2019. Η εν λόγω προμήθεια έχει ως συνέπεια πέραν της ασταθούς πολιτικής της Τουρκίας, την αύξηση της δυσπιστίας και του σκεπτικισμού με τα οποία αντιμετωπίζεται τόσο μέσα στο ΝΑΤΟ γενικότερα όσο και από τις ΗΠΑ. Αντίστοιχη κατάσταση βλέπουμε να υπάρχει στις σχέσεις της με το Ισραήλ (σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας κυρίως). Συνέπεια αυτών είναι η απειλή εκ μέρους των ΗΠΑ για εφαρμογή του «εμπάργκο» (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω της Επιβολής Κυρώσεων (CAATSA)) λόγω της προμήθειας του συστήματος S-400
Παράλληλα υπάρχουν αρκετά άλλα προγράμματα στα οποία θέλει να εστιάσει η Τουρκία σε βιομηχανική συνεργασία με την Ρωσία αλλά και για εξαγωγές σε τρίτες χώρες (αραβικές κυρίως) καθώς από τις εξαγωγές προέρχεται ένα σημαντικότατο μέρος των εσόδων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας η οποία παρέχει χιλιάδες θέσεις εργασίας. Τέτοια προγράμματα αφορούν στην παραγωγή ή στη δημιουργία μιας έκδοσης (tailored) ΤΟΜΑ για τον τουρκικό στρατό όπως είναι το βαρύ ΤΟΜΑ Kurganets-25 και το αερομεταφερόμενο ΤΟΜΑ BMD-4.
Αντίστοιχα η Τουρκία στοχεύει στην εξαγωγή συστημάτων βαλλιστικών πυραύλων τύπου BORA και των ρουκετών ή στην συνεργασία για εξαγωγή του νέου τετραπλού εκτοξευτή αντιαρματικών πυραύλων της Aselsan ο οποίος μπορεί να βάλει και βλήματα Kornet (AT-14 Spriggan). Παράλληλα θέλουν να επεκταθεί η συνεργασία για προμήθεια και εξαγωγές αντιαρματικών συστημάτων αλλά και στον τομέα της αεράμυνας.
Η Τουρκία ήδη έχει κατασκευάσει κάποια drones και ετοιμάζεται να ξεκινήσει πρόγραμμα παραγωγής μαχητικών αεροσκαφών. Αυτή η διαπίστωση μας οδηγεί σε άλλους τρεις πολύ σημαντικούς, δυνητικούς τομείς της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών: τον τομέα της αεροδιαστημικής τεχνολογίας στο πλαίσιο της πρόθεσης της Τουρκίας να αποκτήσει αυτάρκεια στην κατασκευή του «εθνικού αεροσκάφους» 5ης γενιάς, στην προσπάθεια προώθησης του «εθνικού πλοίου» και στην απόκτηση πυρηνικής τεχνολογίας και αντίστοιχων όπλων. Το τελευταίο ιδιαίτερα είναι και ο πιο προσιτός στόχος της Τουρκίας δεδομένου ότι Ρωσικές εταιρείες θα κατασκευάσουν τουλάχιστον ένα από τους τέσσερις σταθμούς πυρηνικής ενέργειας που θα κατασκευάσει η Τουρκία στο Ακούγιου (Akkuyu).
To Μάιο του 2010, η Ρωσία και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία όπου μια θυγατρική της Rosatom θα κατασκευάσει μια μονάδα παραγωγής ενέργειας στο Ακκούγιου που θα περιλαμβάνει τέσσερις μονάδες VVER ισχύος 1.200 MW. Η κύρια κατασκευή ξεκίνησε το Μάρτιο του 2018 και η πρώτη μονάδα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2023. Οι άλλες τρεις μονάδες αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2025. Τα υπολείμματα των πυρηνικών καυσίμων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή ικανής ποσότητας υλικού για κατασκευή πυρηνικών όπλων. Είναι αξιοσημείωτο, όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο Ελληνας ειδικός Παντελής Οικονόμου, πρώην ανώτερο στέλεχος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, ότι στις πυρηνικές συμφωνίες της Άγκυρας με τη Μόσχα και το Τόκιο σχετικά με τους πυρηνικούς σταθμούς στο Ακουγιού και στη Σινώπη αντίστοιχα, υπάρχει μια «επίμαχη πρόβλεψη», σχετικά με την «απόκτηση ικανότητας για παραγωγή και επεξεργασία πυρηνικών καυσίμων» (εμπλουτισμού ουρανίου και παραγωγής πλουτωνίου). Η πρόβλεψη αυτή «περιλήφθηκε στις συμφωνίες έπειτα από προσωπική επιμονή του προέδρου Ερντογάν. Η διαδικασία μπορεί να είναι αρκετά αργή (θα απαιτηθούν περίπου δέκα χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του εργοστασίου για την παραγωγή ικανής ποσότητας για κατασκευή μιας βόμβας) αλλά στο μέλλον δίνει τη δυνατότητα στην Τουρκία να ενταχθεί στην πολύ κλειστή ομάδα χωρών που κατέχουν πυρηνικά όπλα.
Εκτός όμως από τις συμφωνίες που βλέπουμε για το ίδιο το υλικό υπάρχουν και οι συμφωνίες (είτε έγγραφες είτε άτυπες /προφορικές) που αφορούν στη στάση και την αντιμετώπιση, κυρίως από την Τουρκία των δράσεων της άλλης χώρας προς την εφαρμογή των επιδιώξεών τους στην περιοχή. Τέτοια παραδείγματα έχουμε με τον πόλεμο στη Γεωργία το 2008, τις ενέργειες της Ρωσίας στην Αμπχαζία – Ν. Οσετία, αλλά και την αντιμετώπιση αλλήλων στην περιοχή της Συρίας. Διακρίνουμε την ύπαρξη κοινών ειρηνευτικών αποστολών στη Συρία, μέσω της τριμερούς διαδικασίας στην Αστάνα μαζί με το Ιράν αλλά και την ύπαρξη διαλόγου μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων. Οι Ρώσοι απέσυραν τις δυνάμεις τους από το Αφρίν και εξασφάλισαν από το καθεστώς Άσαντ, ότι η τουρκική αεροπορία θα πετά χωρίς προβλήματα πάνω από τη Αφρίν.
Η Ρωσία με τη συμφωνία με την Τουρκία διαφαίνεται ότι έχει διπλό στόχο. Πρώτον, τη διεύρυνση της αγοράς σε εξαγωγές οπλικών συστημάτων σε χώρες που παραδοσιακά, αγόραζαν από τη Δύση. Και δεύτερον, να δημιουργήσει ρήγματα στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ. Παρόλα αυτά θα είναι λάθος να μιλήσει κανείς, για στρατιωτική συμμαχία, της Τουρκίας με τη Ρωσία. Η Τουρκία παραμένει στενά συνδεδεμένη στο ΝΑΤΟ. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει, ότι ο Ερντογάν δεν θα το χρησιμοποιήσει για να αποκομίσει μεγάλα κέρδη και παραχωρήσεις από τη Δύση. Ταυτόχρονα, υπάρχει μεγάλη δυσπιστία μεταξύ των δυο.

Ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής
Μετά την λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, τα ζητήματα που αφορούσαν την εξωτερική πολιτική στην περιοχή ήταν το Κυπριακό, οι σχέσεις των κρατών της Μέσης Ανατολής, οι σχέσεις μεταξύ Νότιων και Βόρειων χωρών καθώς και με τις ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί επίσης οι τομείς της ενέργειας και συγκεκριμένα τα αποθέματα στην Ανατολική Μεσόγειο και η ανάπτυξη /κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή. Η Τουρκία προσπάθησε να εκμεταλλευτεί το κενό που δημιούργησε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991 αλλά και τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής (Ιράκ – Σαντάμ Χουσεΐν, εμφύλιος στη Συρία, Ισραήλ –Παλαιστινιακό, Λιβύη) ώστε να καταστεί περιφερειακή υπερδύναμη. Βασικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής τόσο της Ρωσίας όσο και της Τουρκίας αποτελεί η απόκτηση κύρους και ισχύς τόσο στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, όσο και ευρύτερα. Ο Πούτιν υποστηρίζει πως το διεθνές περιβάλλον έχει διαμορφωθεί αισθητά και κάνει λόγο για « πολύ – πολικότητα » με την εμφάνιση και την άνοδο νέων « παικτών», οι οποίοι πρέπει να έρθουν σε μία αλληλοκατανόηση για να επιτευχθεί η συνεργασία μεταξύ τους. Ο Ρώσος Πρόεδρος υποστηρίζει δε, πως η εσωτερική ζωή ενός κράτους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξωτερική πολιτική· εργαλείο δε, για την επίτευξή της είναι οι αμυντικές συμφωνίες.
Η διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης με την Πτώση τού Κομμουνισμού είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του ρωσικού κράτους και την αποσύνθεσης του ως μία γεωπολιτική μονάδα. Διακόπηκε ξαφνικά η πορεία της Ρωσίας ως μία παγκόσμια υπερδύναμη. Πέρασε μία δεκαετία στασιμότητας και απομόνωσης, μέχρι να γίνει ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου της χώρας και της εξωτερικής της πολιτικής. Σε μεγάλο βαθμό, η διαμόρφωση της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής οφείλεται στις ενέργειες του Β. Πούτιν.
Οι αλλαγές που επέρχονται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας με την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας και τη δυνατότητα αύξησης της ισχύος του ρωσικού ναυτικού που αυτή συνεπάγεται αναμφισβήτητα ισχυροποιούν τη ρωσική ικανότητα προβολής ισχύος όχι μόνο στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ρωσία και Τουρκία μοιράζονται κοινές θέσεις και συμφέροντα για ζητήματα της περιοχής και έχουν εγκαθιδρύσει μία σταθερή πορεία συνεργασίας την τελευταία δεκαετία. Η Ρωσία ανησυχεί από την διείσδυση της ΕΕ και των ΗΠΑ σε περιοχές της παραδοσιακής σφαίρας επιρροής της, ενώ η Τουρκία ανησυχεί για την αποσταθεροποίηση των νοτιοανατολικών συνόρων της και τις συνεπακόλουθες συνέπειες για την εδαφική της ακεραιότητα. Η Τουρκία αναγνωρίζει τα ζωτικά συμφέροντα του περιφερειακού ηγεμόνα και ακολουθεί μία πολιτική άμβλυνσης των δευτερευόντων αντικρουόμενων συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου.
Η κατάρριψη, όμως, του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους την 24η Νοεμβρίου 2015, κατά τη διάρκεια αποστολής βομβαρδισμού στο θέατρο επιχειρήσεων της Συρίας από τουρκικά μαχητικά, δημιούργησε σοβαρή κρίση στις διπλωματικές σχέσεις των δύο κρατών και οδήγησε σε ραγδαία επιδείνωση των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας και η κλιμακούμενη εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεων της από την 30η Σεπτεμβρίου 2015 σε επιχειρήσεις εναντίον των διαφόρων αντικαθεστωτικών δυνάμεων που μάχονται το καθεστώς Άσαντ, αλλά και εναντίον δυνάμεων του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους μετέβαλε το συσχετισμό ισχύος που είχε διαμορφωθεί στη στρατιωτική σύγκρουση στη Συρία. Η ισχυρή παρουσία της Ρωσίας επηρεάζει αρνητικά τους τουρκικούς σχεδιασμούς σε μία περιοχή που θεωρείται νευραλγική για την ασφάλεια της Τουρκίας. Η επιδείνωση των ρωσοτουρκικών σχέσεων υποδηλώνει ότι η Τουρκία είναι διατεθειμένη να προωθήσει τα συμφέροντά της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής παρά τον μεγάλο οικονομικό και διπλωματικό αντίκτυπο που θα έχει η πολιτική σύγκρουσης με τους ρωσικούς σχεδιασμούς για την περιοχή.
Περιφερειακές σχέσεις: Ευρώπη – Τουρκία – Ρωσία
Η περιοχή του Εύξεινου Πόντου ήδη από την εποχή της Τσαρικής Ρωσίας θεωρούταν ένα τμήμα της αυτοκρατορίας με αυξημένη γεωπολιτική και οικονομική σημασία. Η γειτνίαση με τους Οθωμανούς και ο έλεγχος από τους τελευταίους των Στενών υπήρξε πάντα αιτία προστριβών και συχνά πολεμικών συρράξεων. Η Σοβιετική Ένωση σε συμφωνία με τους Νεότουρκους και περιοριζόμενη οικονομικά στα στενά όρια της κρατικής της οικονομίας, έδειξε εκ νέου ενδιαφέρον στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, κυρίως για στρατιωτικούς λόγους αφού μάλιστα η Τουρκία ήταν μέλος του ΝΑΤΟ. Στα νεότερα χρόνια, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου αποτέλεσε πεδίο ενδιαφέροντος, σύγκρουσης και ανταγωνισμού για πολλούς «παίκτες» σε περιφερειακό επίπεδο. Το ενδιαφέρον τους για την περιοχή έδειξαν άμεσα το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία, καθώς και τα κράτη (που προέκυψαν από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης) τα οποία ανήκουν στην περιοχή αυτή. Το ΝΑΤΟ προωθεί την πολιτική ιδεολογία του σε αντίθεση με αυτή της Ρωσίας στην περιοχή. Μπορούμε να πούμε, ότι έχουμε να κάνουμε με την Ευρωατλαντική ιδεολογία εναντίον της ρωσικής. Για την Ευρώπη, έπειτα από την μεγάλη διεύρυνση της (2004) και αργότερα από την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, η περιοχή του Εύξεινου Πόντου αποτελεί πλέον κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία και θέλει να προωθήσει τη δημοκρατία, τις ευρωπαϊκές αξίες και να παγιώσει την σταθερότητα, καθώς και να δραστηριοποιηθεί σε θέματα ασφάλειας (παγωμένες συγκρούσεις), οικονομίας και ενέργειας.
Όσον αφορά, τη Ρωσία και την Ελλάδα και την σχέση τους στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου, η Ρωσία αποτελεί το μεγαλύτερο παράκτιο κράτος στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας τόσο σε οικονομικό όσο και στρατιωτικό επίπεδο. Στόχος της είναι να συνεχίσει να έχει τον έλεγχο στην περιοχή, ασκώντας πολιτική τόσο σε διμερές επίπεδο με τα νέα ανεξάρτητα κράτη (μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης) αλλά και σε περιφερειακό, προωθώντας την ενεργειακή αλλά και την αμυντική της πολιτική. Ενώ για την Ελλάδα, πέρα από την ιδιότητα της ως ευρωπαϊκή χώρα, οπότε και συμβαδίζει με την ευρωπαϊκή πολιτική στην περιοχή, την συνδέουν ιστορικοί δεσμοί με τους λαούς της περιοχής του Εύξεινου Πόντου. Συγχρόνως για εύλογους λόγους, δεν παύει η Ρωσία να βρίσκεται σε «περίοπτη θέση» τής ελληνικής πολιτικής και διπλωματικής αντζέντας.
Η πολιτική παρουσία και δράση της Ρωσίας στα εσωτερικά θέματα των γειτονικών της χωρών έχει αυξηθεί σταδιακά από το 2000. Στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου, η Ρωσία απαριθμεί ένα μεγάλο αριθμό παρεμβάσεων είτε με στρατιωτικά είτε με πολιτικά μέσα. Τα γεωπολιτικά και ιδεολογικά κίνητρα της Ρωσίας όσον αφορά την εγγύς περιοχή έχουν συντονιστεί τόσο με την εσωτερική πολιτική της όσο και με την εξωτερική. Η Ρωσία με τις παρεμβάσεις αυτές έχει ως στόχο να ενισχύσει την δύναμη και τον ρόλο της τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και στην διεθνή πολιτική σκηνή. Για την Τουρκία, η ρωσική αυτή παρέμβαση δεν αποτελεί μεγάλο ζήτημα παρά μόνο αν αυτές οι προκλήσεις ξεπεράσουν το όριο και επηρεάσουν την εδαφική της ακεραιότητα και συμφέρον. Βέβαια έχει δηλώσει την δυσαρέσκεια της σε κάποιες περιπτώσεις (Γεωργία, 2008 – Αμπχαζία και Ν. Οσετία – Κριμαία, 2017). Από την άλλη, για την Ευρώπη, η ρωσοτουρκική συνεργασία είναι ένα μείζον ζήτημα, διότι υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων.
Έτσι βλέπουμε ότι η Ευρώπη δέχεται προκλήσεις από την ρωσική παρέμβαση στην ανατολική πλευρά, καθώς η Ρωσία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις των χωρών της περιοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της σχέσης της με την Τουρκία. Πιο συγκεκριμένα, η ρωσική πολιτική έχει επιφέρει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για την Τουρκία στην σχέση της με την Ευρώπη σε τρία σημεία. Αρχικά η συνέχιση του πολέμου στην Συρία και η παρουσία της Ρωσίας ικανής να αντιτεθεί με τις νατοϊκές δυνάμεις εκεί με στόχο να μην πέσει ο Άσαντ, έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση μεγάλης ροής προσφύγων προκαλώντας αστάθεια στα νότια σύνορα της Τουρκίας και εντείνοντας την πίεση της σε σχέση με τις προσφυγικές συμφωνίες με την Ευρώπη. Επίσης με την προσάρτηση της Κριμαίας, η Ρωσία έχει πλέον στον έλεγχο της τις ουκρανικές ναυτικές βάσεις στην Σεβαστούπολη με αποτέλεσμα να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων στην Μ. Θάλασσα καθώς επί του παρόντος το ρωσικό ναυτικό ασκεί πλήρη έλεγχο προκαλώντας σημαντικές επιπτώσεις στην Τουρκία. Η Τουρκία βλέπει την Ρωσία με δύο τρόπους: πρώτον ως εχθρό/ανταγωνιστή καθώς υπάρχει ανταγωνισμός Ρωσίας – Δύσης / ΝΑΤΟ όπου και είναι και η Τουρκία μέλος και δεύτερον ως συνεργάτη σε εμπορικό και ενεργειακό επίπεδο. Η Τουρκία προσπαθεί να παίξει ουδέτερο ρόλο ανάμεσα στις δύο πλευρές (ΕΕ-Ρωσία) και να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη. Αν και τους χώριζαν αρκετές γεωπολιτικές διαφορές, τα δύο κράτη έχουν έρθει σε κοινή απόφαση για την ανάπτυξη συνεργασίας σε οικονομικό και εμπορικό επίπεδο.
Όσον αφορά τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, αυτές θεωρούνται μεγάλης σημασίας κυρίως στον τομέα της ενέργειας, αλλά και της ασφάλειας. Βέβαια να αναφερθεί πως η Τουρκία προσπαθεί να παίξει ουδέτερο ρόλο και να μοιράσει τις σχέσεις της με την Ευρώπη και την Ρωσία αντίστοιχα με στόχο την αποκόμιση όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη αλλά και την παγίωση της στον ενεργειακό χάρτη με το να αποτελέσει χώρα διαμετακόμισης. Παράλληλα, η Τουρκία αποτελεί χώρα αρχικού προορισμού / διαμετακομιστικό κόμβο στην προσπάθεια μεγάλων πληθυσμών προσφύγων από αραβικές / μουσουλμανικές χώρες να διεκπεραιωθούν στη δύση. Με αυτό το πρίσμα και προκειμένου να μπορεί να ελέγχει τη ροή των συγκεκριμένων μαζών η δύση επιθυμεί να αποτελέσει η Τουρκία ένα αμυντικό φράγμα στην περιοχή που θα περιορίσει ή / και θα ελέγξει την από ανατολής απειλή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σημαντικό ρόλο στις γεωπολιτικές σχέσεις στην περιοχή εκτιμάται ότι θα παίξουν οι συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ιδιαίτερα η μεταφορά τεχνογνωσίας προς την Τουρκία για την κατασκευή προηγμένων συστημάτων όπως είναι τα Α/Φ 5ης γενιάς και τα πυρηνικά όπλα. Ταυτόχρονα είναι κρίσιμος παράγοντας η αντίστοιχη συνεργασία της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες στα αντίστοιχα πεδία και ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Βέβαια πρέπει να επισημανθεί πως η Τουρκία, εξαιτίας της γεωστρατηγικής της θέσης, δέχεται σε μεγάλο βαθμό πιέσεις και από τις δύο πλευρές (Δύση και Ρωσία) και κινείται σύμφωνα με την ερμηνεία που προσδίδει στις διεθνείς συγκυρίες. Κάτι το οποίο επιβεβαιώνει την πάγια πολιτική της Τουρκίας, η οποία αν και σύμμαχος της Δύσης, ακολουθεί μια εξωτερική πολιτική, με σκοπό να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη. Από πολιτικής πλευράς, η Τουρκία εμφανίζεται την περίοδο αυτή να εκφράζει έναν έντονο διπολισμό με τη Δύση αναφορικά με την αναβαθμισμένη θέση που θέλει να της προσδώσει ο Πρόεδρος της. Και η αμυντική συνεργασία με την Ρωσία αποτελεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί. Βέβαια οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας δεν έπαυαν να βρίσκονται σε τεταμένο κλίμα. Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να παραβλέψουμε, ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις που το τουρκικό κράτος εντείνει την κλιμάκωση στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, εκδίδοντας NAVTEX και δεσμεύοντας περιοχές που ανήκουν σε ευρωπαϊκό έδαφος, ενώ ταυτόχρονα εμποδίζει με τα γεωτρύπανά της τη συνέχιση των γεωτρήσεων των ευρωπαϊκών εταιρειών στα κυπριακά οικόπεδα, παρατηρούμε ότι η Ρωσία τηρεί «σιγήν ιχθύος» που μπορεί να ερμηνευτεί επί του παρόντος, ότι αναμένει τις εξελίξεις για να αντιδράσει, ενδεχομένως και εναντίον της Τουρκίας. Και αυτό γιατί, το ρωσικό κράτος ως «παίχτης» έχει αντιληφθεί το διπολισμό τού Ερντογάν. Οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας θα κριθούν αφενός από τον τρόπο που θα διαχειριστεί η νέα Επίτροπος της Κομισιόν τα ευρω- τουρκικά ζητήματα (με πρωτεύον το μεταναστευτικό) αφετέρου η στάση που θα συνεχίσει να τηρεί ο Τραμπ απέναντι στον Τούρκο Πρόεδρο (ας μην ξεχνάμε, ότι αυτήν την στιγμή οι ΗΠΑ βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Οδηγός 1999 για τα Βαλκάνια και τις παρευξείνιες χώρες, Πολιτική - οικονομία - άμυνα - πρόσωπα: Ανασκόπηση, Σπύρος Κουζινόπουλος, Βλάσης Βλασίδης, Ιανός, 1999, ISBN 960-7771-21-4, ISBN-13 978-960-7771-21-6

Η Ρωσία σήμερα, Πολιτική, οικονομία και εξωτερικές σχέσεις, Συλλογικό έργο, ISBN 978-960-02-2440-5, ΕΥΔΟΞΟΣ 2010
Μικρασιατική Καταστροφή, Ο ρόλος της Σοβιετικής Ρωσίας, Ριζοσπάστης, 31 Αυγ 02
Ο ρόλος της Ρωσίας στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου, Δημήτριος Φαρδέλας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος, Δεκέμβριος 2015

Ευαγόρου Ε. Λ., Τα Οικονομικά της Άμυνας των Κρατών Ελλάδας – Τουρκίας και οι Μεταξύ τους Σχέσεις. Μια Θεωρητική Προσέγγιση στον Πολιτικό Ρεαλισμό και στη Στρατηγική των Διεθνών Σχέσεων, Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2005.

Ευαγόρου Ε. Λ., Οι Ελληνοτουρκικές Σχέσεις από το 1923 έως Σήμερα: Θεωρία Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγική, Αθήνα: Ποιότητα, 2010.

Ευαγόρου Ε. Λ., «Ο Εξοπλιστικός Ανταγωνισμός Ελλάδας και Τουρκίας υπό το πρίσμα της Στρατηγικής των Διεθνών Σχέσεων και της Πολιτικής Οικονομίας», Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, Τόμος ΙΔ΄, Τεύχος 53, Φθινόπωρο 2008, σελ. 91-121.

Ευαγόρου Λ. Ε., «Η Υψηλή Στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Αντιθέσεις και Συγκλίσεις Στρατηγικών Στόχων Ασφαλείας και Ηγεμονικής Επιβολής με Ιδεολογικά Προτάγματα», στο Π. Ήφαιστος, Κ. Κολιόπουλος και Ε. Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η Έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, 1941-1950: Στρατηγικά ή Ιδεολογικά Αίτια, Αθήνα: Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 2012, σελ. 117-149.

Evaghorou E. L., “An Offensive Realism Approach: Turkey as a Regional Power”, στο A. Kalaitzidis (επιμ.), Global Politics in the Dawn of the Twenty-First Century, Athens: ATINER, 2009, σελ. 227-244.

Ευαγόρου Λ. Ε., «Η Σχέση Μεταξύ Δαπανών για Στρατιωτικούς Εξοπλισμούς και Ανάπτυξης του Κράτους: Η Περίπτωση της Τουρκίας», στο A. Bitzenis, J. Marangos, P. Papadimitriou και C. Kafteranis (επιμ.), Proceedings of International Conference on International Business, 2011, Κομοτηνή: Παρατηρητής της Θράκης - Επικοινωνία, 2012, σελ. 238-254.

Γεωπολιτική προσέγγιση της «νέας κατάστασης» των Βαλκανίων, Αθανασιάδης Θεόδωρος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νοέμβριος 2009

Βαλκάνια 1913-2011 Εκατό Χρόνια Θύελλες και Χίμαιρες, Ν. ΜΕΡΤΖΟΣ, κ.α., ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, Αφοί Κυριακίδη A.E., 2012

Οι Ελληνορωσικές σχέσεις κατά τον 21ο αιώνα (επί προεδρίας και πρωθυπουργίας) του Βλαντίμιρ Πούτιν, Γεώργιος – Ραφαήλ Κουρούτζης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος, Δεκέμβριος 2017

Διπλωματικες Σχεσεις Ρωσιας – Τουρκιας, Δημήτρης Γκούβας, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 2009
Ντόκος Θάνος, Λευκή Βίβλος για την Ελληνική Εξωτερική Πολιτική Άμυνα και Ασφάλεια Προκλήσεις, Ευκαιρίες και Προτάσεις, εκδ Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, 2016 σελ197
Τριανταφύλλου Δημήτρης, Μανώλη Παναγιώτα, Αφιέρωμα Ο Εύξεινος Πόντος: Μια αναδυόμενη Περιοχή, e-class σελ 184
Cornell Svante, Jonsson Anna, Nilsson Niklas, Hagstrom Per, Η ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου ένας νέος κόσμος στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα, 2007
Παπαδοπούλου Ειρήνη, Το «Νέο Μεγάλο Παιχνίδι» της μεταφοράς ενέργειας και η γεωπολιτική Σημασία της Περιοχής των Βαλκανίων στα Πλαίσια Αυτού, Γεωπολιτική τ.11,
Μάζης Ιωάννης, Γεωπολιτική, η Θεωρία και η Πράξη, Αθήνα 2002, εκδ. Παπαζήση,
Τσάκωνας Παναγιώτης, Σύγχρονη Ελληνική Εξωτερική Πολιτική Μια Συνολική Προσέγγιση Τόμος Β΄, εκδ Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, Αθήνα, 2003
Τασουλάς Αργύρης, Διπλωματική Εργασία Ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση: Οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας-Σοβιετικής Ένωσης 1961-1963,Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα,2016
Σούλης-Σκιαδόπουλος Ερμής, Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις από την αδράνεια στην ενσυνείδητη επιλογή αναθέρμανσης, εκδ ινφογνώμων, Αθήνα,2014
Η Ελλάδα στον Ψυχρό Πόλεμο, Κουρκουβέλας Λυκούργος, Η Καθημερινή http://www.kathimerini.gr/816045/gallery/epikairothta/ereynes/h-ellada--ston-yyxro-polemo
https://pgjonline.com/2009/09/07/the-nabucco-pipeline-project-gas-bridge-to-europe/, Ανάκτηση 07 Ιαν 19
https://www.offshoreenergytoday.com/abb-picks-optasense-for-tanap-gas-pipeline-leak-detection/, Ανάκτηση 07 Ιαν 19
http://www.businessinsider.com/russia-and-turkey-finalize-plans-for-turkstream-gas-pipeline-2016-10, Ανάκτηση 07 Ιαν 19
https://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/kosmos/220587/ta-provlimata-tis-tourkias-exoun-evryteres-geopolitikes-kai-stratigikes-epiptoseis 29 Δεκ 2018, The Guardian, 17 Αυγ 18, Ανάκτηση 07 Ιαν 19

https://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/kosmos/220587/ta-provlimata-tis-tourkias-exoun-evryteres-geopolitikes-kai-stratigikes-epiptoseis, The Guardian, Ανάκτηση 07 Ιαν 19,

https://www.liberal.gr/arthro/216968/amyna--diplomatia/2018/pros-nea-stratigiki-tis-tourkias-apenanti-stin-dusi.html, Χρήστος Μηνάγιας, 22 Αυγ 18, Ανάκτηση 07 Ιαν 19,

https://hellasjournal.com/2018/02/i-prosengisi-tis-tourkias-ke-tis-rosias-mithos-ke-pragmatikotita/, Δημήτρης Απόκης, 19 Φεβ 18, Ανάκτηση 07 Ιαν 19

https://www.protothema.gr/stories/article/669852/i-olethria-gia-tin-ellada-sunergasia-lenin-kemal/ , Ανάκτηση 07 Ιαν 19

http://www.huffingtonpost.gr/2016/05/24/politiki-karmanlis-putin-tsipras_n_10113190.html, (Huffington post, Οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας από το 1993 έως σήμερα: Η πρώτη επίσκεψη Πούτιν στο Άγιο Όρος με τον Καραμανλή, 2016)

*Ο Αντιπλοίαρχος Θεόδωρος Κατσουγιαννόπουλος ΠΝ, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το έτος 1974. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1998 ως Σημαιοφόρος ΠΝ. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του υπηρέτησε σε Αντιτορπιλικό, Υποβρύχια και Φρεγάτα, ως επιτελής και Διευθυντής Επιχειρήσεων. Από το 2015 έως το 2016 διετέλεσε Ύπαρχος στη Φ/Γ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ και το 2016 έως το 2017 Κυβερνήτης στην Κ/Φ ΚΡΑΤΑΙΟΣ. Έχει λάβει μέρος σε έξι αποστολές ΝΑΤΟ Response Force. Μεταξύ 2010 – 2015 και 2017 – 2018 υπηρέτησε στο Επιτελείο του Αρχηγείου Στόλου στη Διεύθυνση Επιχειρήσεων, Τακτικής και Ασκήσεων ως Επιτελής, Τμηματάρχης Προγραμματισμού Τρεχουσών Επιχειρήσεων και Τμηματάρχης Ασκήσεων και Επιχειρησιακής Εκπαίδευσης καθώς και ως Διευθυντής της. Φοίτησε σε όλα τα προβλεπόμενα για το βαθμό του σχολεία, με εξειδίκευση Ανιχνευτή Υποβρυχίων (Α/Υ) και έχει τιμηθεί με όλα τα προβλεπόμενα για το βαθμό του παράσημα, μετάλλια και διαμνημονεύσεις. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού στα Πληροφοριακά Συστήματα από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Μεταπτυχιακός φοιτητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ- Τομέας Διεθνών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Νομικές Σπουδές. Γνωρίζει την Αγγλική και Γαλλική γλώσσα. Έχει τρεις κόρες.
Στοιχεία επικοινωνίας:
Τηλέφωνο: 6943482831
e-mail : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Δ/νση κατοικίας: Σωστράτους 26- Νέος Κόσμος Αττικής, TK 11743 

Στις 28-29 Ιουνίου συναντήθηκαν οι ηγέτες των κρατών των 20 μεγαλυτέρων οικονομιών του πλανήτη στην Οσάκα της Ιαπωνίας. Για την χώρα μας είχε μεγάλο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα των συνομιλιών μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ και του προέδρου της Τουρκίας Ερντογάν, καθώς πολλοί ανέμεναν να ακούσουν για οικονομικές κυρώσεις που ο Τραμπ θα επέβαλε στην Τουρκία, λόγω της επιμονής της για παραλαβή τoυ Αντιαεροπορικού Συστήματος (Α/Α) S-400 από την Ρωσία.

Αντ’ αυτού, ο Τραμπ δικαιολόγησε πλήρως την απόφαση του Ερντογάν να προσφύγει στην Ρωσία για αγορά των S-400, κατηγορώντας μάλιστα την κυβέρνηση Ομπάμα, ότι δεν φέρθηκε στην Τουρκία με δίκαιο τρόπο, αρνούμενη την πώληση του αντίστοιχου αμερικανικού Α/Α συστήματος Patriot.

Γιατί όμως ο Τραμπ δεν επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία στην παρούσα φάση; Δεν συνεχίζει η αγορά του συγκεκριμένου Α/Α ρωσικού οπλικού συστήματος καθώς και η πιθανή λειτουργία του μαζί με τα αμερικανικά μαχητικά F-35, να αποτελεί ευκαιρία για την αποκάλυψη της τεχνολογίας που καθιστά τα μαχητικά αόρατα, όπως διατεινόταν η αμερικανική πλευρά; Τι συμπεράσματα μπορεί η Ελλάδα να αντλήσει από αυτήν την συνάντηση της οποίας τα αποτελέσματα δεν ήταν αυτά που περίμενε τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης;

Η θέση που υποστηρίζεται στο άρθρο είναι ότι η επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην Τουρκία από τις ΗΠΑ, θα κατέτασσε αυτομάτως την Τουρκία, χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, στους εχθρούς της Αμερικής. Μια τέτοια ενέργεια θα διαμόρφωνε ένα πολύ κακό κλίμα εντός του ΝΑΤΟ για την Τουρκία και θα δυσκόλευε την καθημερινή λειτουργία της συμμαχίας.
Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου θα αναλυθεί η αλληλεπίδραση F-35 και S-400, στην δεύτερη παράγραφο θα εξηγηθεί γιατί ο Τραμπ δεν επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία, στη συνέχεια θα δούμε ποια τα συμπεράσματα για την χώρα μας και το άρθρο θα κλείσει με επίλογο.

Αλληλεπίδραση F-35 ΚΑΙ S-400

Καθώς πλησιάζει το διάστημα για την μεταφορά των S-400 από την Ρωσία στην Τουρκία, οι ΗΠΑ, με επιστολή την 6η Ιουνίου, του πρώην ασκούντος καθήκοντα Υπουργού Εθνικής Αμύνης Patrick Sanahan προς τον Τούρκο ομόλογο του Ακάρ, είχαν διαμηνύσει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο στην Τουρκία, ότι:

- Θα σταματούσε η συμμετοχή της στο πρόγραμμα παραγωγής των F-35, την 31 Ιουλίου 2019.

- Θα σταματούσε η εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων στις ΗΠΑ, καθ’ όσον η δεύτερη σειρά, έχει προγραμματισμένη εκπαίδευση στο διάστημα Ιουνίου-Νοεμβρίου 2019.

- Το Κογκρέσο θα εξέταζε την επιβολή οικονομικών κυρώσεων μέσω του νομοσχεδίου Countering America’s Adversaries Through Sanctions (CAATSA). Το νομοσχέδιο αυτό είχε υπογραφεί την 2α Αυγούστου 2017, για να αντιμετωπιστούν οι εχθρικές προς τα αμερικανικά συμφέροντα ενέργειες της Ρωσίας, του Ιράν και της Βορείου Κορέας.

Η επιστολή αυτή, όχι μόνο για το ύφος της, αλλά και διότι έθετε συγκεκριμένο χρονικό όριο για την μη παραλαβή των S-400, χαρακτηρίστηκε από τον Ακάρ ως εκτός συμμαχικού πνεύματος, ενώ προκάλεσε σοβαρό προβληματισμό στην Τουρκία. Προβληματισμό γιατί μια τόσο σοβαρή επιστολή, εστάλη πριν τις επαναληπτικές εκλογές για την δημαρχία της Κων/πολεως την 23η Ιουνίου, ενώ θα μπορούσε να είχε σταλεί κάλλιστα μετά.

Με την επιστολή Sanahan, φάνηκε η Αμερική να δίνει ένα τέλος στην πιθανότητα συνυπάρξεως F-35 και S-400. Παρά ταύτα ο Τραμπ στην κρίσιμη αυτή συνάντηση, δεν επέβαλε τις κυρώσεις που αρκετοί ανέμεναν. Γιατί;

Γιατί τελικώς ο Τραμπ δεν επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στην παρούσα φάσης;

Οι λόγοι είναι πολλοί, για την οικονομία του χώρου θα αναφερθούν οι τέσσερις κυριότεροι:

- Οικονομικές κυρώσεις θα επιβάρυναν την ήδη βεβαρημένη τουρκική οικονομία δυσκολεύοντας την ζωή του Ερντογάν, μετά και την ήττα του υποψηφίου του ΑΚΡ στις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές στην Κων/πολη, από τον Ιμάμογλου. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε αναταραχή στο εσωτερικό της Τουρκίας.

- Η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί ανάχωμα σε πιθανή κάθοδο της Ρωσίας στην Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή. Και ο έλεγχος των στενών των Δαρδανελίων και το έδαφος της, συνεχίζουν να έχουν βαρύνουσα σημασία για την Δύση.
- Οι ΗΠΑ χωρίς να επιβάλλουν τις κυρώσεις, τουλάχιστον στην παρούσα φάση και πριν την παραλαβή από την Τουρκία των S-400, όχι μόνο δίνουν ευκαιρία στον Ερντογάν να επανεκτιμήσει την κατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-ΗΠΑ, αλλά και διατηρούν το δικαίωμα να μην παραδώσουν τα F-35 στην Τουρκία.

- Τέλος, στην Μέση Ανατολή είναι ήδη τεταμένη η κατάσταση με το Ιράν, μετά τις πρόσφατες δολιοφθορές σε τάνκερ στον περσικό κόλπο, για τις οποίες ΗΠΑ και Ισραήλ θεωρούν υπεύθυνο το Ιράν. Δεν θα ήταν σώφρον για τις ΗΠΑ να ανοίξουν και νέο μέτωπο και με την Τουρκία. Αν τελικώς το ανοίξουν, θα έχουν καταφέρει να έχουν ένα μεγάλο σιιτικό και ένα μεγάλο σουνιτικό κράτος απέναντι τους. Και αυτό θα ήταν μια αιτία για γενικότερη ανάφλεξη στην Μέση Ανατολή.
Όμως τι συμπεράσματα μπορεί να αντλήσει η χώρα μας από τον τρόπο που εξελίχθηκε η συνάντηση των G-20;

Συμπεράσματα για την Ελλάδα

Πολλοί εντός Ελλάδος, μετά την συνεχή τουρκική δραστηριότητα εντός της κυπριακής ΑΟΖ για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, με τις απειλές για γεώτρηση και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην περιοχή του Καστελόριζου, είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στις ενέργειες του Αμερικανού προέδρου, στην συγκεκριμένη συνάντηση των G-20, προκειμένου η Τουρκία να αισθανθεί επιτέλους διπλωματική πίεση. Φαντάζονταν ότι οι ΗΠΑ θα σχημάτιζαν μια ομπρέλα προστασίας των ελληνικών συμφερόντων στην ΝΑ Μεσόγειο.

Είχαν δημιουργηθεί δηλαδή προσδοκίες πέραν κάθε λογικής, μια πολιτική οντότητα, η Ελλάδα, να εξαρτά την στρατηγική της για την προώθηση ζωτικών συμφερόντων της, από τις ενέργειες τρίτης χώρας. Χωρίς η Ελλάδα να έχει πρόθεση και σχέδιο να χρησιμοποιήσει τους συντελεστές ισχύος της για την υποστήριξη των δικών της συμφερόντων. Και αυτό κατά παράβαση μιας από τις βασικές αρχές της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων, της αυτοβοηθείας (selfhelp), που λέει ότι, αν δεν έχεις την δυνατότητα ως κράτος στο άναρχο διεθνές σύστημα να υπερασπίσεις τα ζωτικά σου συμφέροντα, ουδείς άλλος θα το κάνει για σένα. Ότι όρους και να έθεσε η αμερικανική διοίκηση σχετικώς με το θέμα των S-400 στην Τουρκία, το έκανε για την προάσπιση των δικών της συμφερόντων. Ουδόλως σκέφτηκε τα ελληνικά συμφέροντα, όπως είναι απολύτως λογικό, πριν θέσει περιορισμούς στην Τουρκία.

Επίλογος

Το αμερικανικό νομοσχέδιο CAATSA, συντάχθηκε για να αντιμετωπίσει τις εχθρικές ενέργειες κατά αμερικανικών συμφερόντων, δηλαδή της Ρωσίας στην Ευρώπη και την Ευρασία, των ενεργειών του Ιράν για αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Κορέας στην κορεατική χερσόνησο. Εάν οι ΗΠΑ ενέτασσαν τόσο εύκολα και την Τουρκία στις προβλέψεις του ιδίου νομοσχεδίου, τότε θα έριχναν νερό στον μύλο της Ρωσίας, η οποία θα είχε επιτύχει πράγματι ρήξη στην νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Θα είχε επιτύχει η Ρωσία μια άνευ προηγουμένου αναστάτωση στο ΝΑΤΟ, με μια χώρα μέλος του να αντιμετωπίζεται ως εχθρική χώρα από την ίδια την συμμαχία. Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία έχει λευκή κάρτα να ενεργεί κατά των συμφερόντων της Αμερικής ή του ΝΑΤΟ, ή ότι δεν μπορεί να τις επιβληθούν κυρώσεις σε μεταγενέστερο στάδιο.

Σε ότι αφορά την χώρα μας, η Ελλάδα πρέπει να συντάξει το γρηγορότερο δυνατόν Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας, προκειμένου να αντιμετωπίσει απειλές κατά των συμφερόντων της και μάλιστα των ζωτικών και, να εκμεταλλευτεί ευκαιρίες για την προώθηση τους. Χωρίς ένα τέτοιο σχέδιο, κάθε γεγονός που θα συμβαίνει ειδικώς με την Τουρκία, θα εξελίσσεται σε κρίση. Κάθε νέο γεγονός θα μας αιφνιδιάζει. Και όταν αιφνιδιάζεσαι, ενεργείς σπασμωδικά, χωρίς λογική αλληλουχία αντιδράσεων, χωρίς να γνωρίζεις τι περιμένεις να επιτύχεις σε κάθε πιθανή ενέργεια της Τουρκίας και όχι μόνο. Και ας σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν είναι καθόλου απρόβλεπτη. Πριν ενεργήσει, αναγγέλλει τι θα κάνει και στη συνέχεια το κάνει.

* Ο Ανδρέας Ματζάκος είναι Απόστρατος Αξκος του ΣΞ και κατέχει MSc στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές. Είναι δόκιμος ερευνητής στον Τομέα Αμυντικών Θεμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών. 

Ο μεγάλος Κινέζος φιλόσοφος και στρατηγός Σουν Τσου, στην γνωστή πραγματεία του "Η Τέχνη του Πολέμου", που γράφτηκε πριν 2.500 χρόνια, αναφέρεται στον σχεδιασμό και την διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων υπό την μορφή δεκάδων αποφθεγμάτων και με περιεκτικό τρόπο.

Σε πολλά από τα αποφθέγματά του, ο Σουν Τσου παροτρύνει τον ηγέτη να μάθει καλά τον εχθρό του, καθώς και τα σχέδιά του για να μπορεί να τον αντιμετωπίσει επιτυχώς.

Σε ένα από αυτά λέει: «Ανακαλύψτε τα σχέδια του εχθρού και θα ξέρετε ποια στρατηγική θα είναι επιτυχής και ποια όχι». Έτσι καθίσταται αναγκαίο να γνωρίζουμε τον εχθρό και τα σχέδιά του, ώστε να μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε επιτυχώς. Και ας το πούμε προκαταβολικά. Η Τουρκία δεν είναι απρόβλεπτη, αλλά θα λέγαμε απολύτως αποκαλυπτική των γεωστρατηγικών της επιδιώξεων, όπως θα δούμε.

Τις τελευταίες δεκαετίες και συγκεκριμένα μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, είναι σαφές ότι η κυρία απειλή για την Ελλάδα και τα κυριαρχικά της δικαιώματά έχει καταστεί η Τουρκία, η οποία συστηματικά και συνεχώς έχει μεταβληθεί σε παγκόσμιο ταραξία, σε πηγή κινδύνων για τα γειτονικά της κράτη, δηλαδή μια νέα αναθεωρητική και επιθετική δύναμη. Η αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, οι συνεχείς απειλές και προσβολές και η αμφισβήτηση νησίδων και βραχονησίδων στο Ανατολικό Αιγαίο, η ναυτική εισβολή με γεωτρύπανο και ερευνητικό σκάφος στην κυπριακή ΑΟΖ κλπ. συνεχώς αυξάνεται επικίνδυνα.
Η Τουρκία, αντιλαμβανόμενη τις νέες ενεργειακές εξελίξεις και σχεδιασμούς που δημιουργούνται στην περιοχή, χωρίς αυτή να συμπεριλαμβάνεται, σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες συμμαχίες (οι δύο Τριμερείς με Ελλάδα-Κύπρο-Αίγυπτο και Ισραήλ), καθώς και με την εκτόξευση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων στο καλύτερο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες, της προκαλεί μεγάλη νευρικότητα. Βλέπει να μένει έξω από αυτές τις εξελίξεις και να αποτυγχάνουν οι γεωστρατηγικοί της σχεδιασμοί, για ηγεμονική θέση στον σουνιτικό κόσμο και ως κέντρο διερχομένων αγωγών υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη.

Η τουρκική γεωστρατηγική αντίληψη
Αναλύοντας την τουρκική στάση, διαπιστώνουμε ότι η Τουρκία κλιμακώνει την επιθετικότητά της σε τρία μέτωπα σήμερα. Στην Συρία, εισβάλλοντας στο έδαφος ξένης χώρας στην περιοχή του κουρδικού καντονίου του Αφρίν και της Γιαραμπλούς, στην κυπριακή ΑΟΖ, με την πειρατική ενέργεια έρευνας και γεώτρησης στην ΑΟΖ άλλου κράτους και μέλους της ΕΕ και φυσικά εδώ και δεκαετίες στο Αιγαίο. Πρόκειται δηλαδή για μοναδική περίπτωση χώρας που έχει εισβάλει σε τρία κράτη σήμερα (Κύπρος, Ιράκ και Συρία) ενώ απειλεί και τέταρτο (Ελλάδα).
Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας βασίζεται στη γεωπολιτική αντίληψη του 19ου αιώνα περί ζωτικού χώρου (Lebesraum), που υιοθέτησαν οι Ναζί και παρακάτω θα δούμε την ιδιαίτερη ιδεολογική σχέση των Ναζί (Χίτλερ) και του Μουσταφά Κεμάλ. Δηλαδή μια μεγάλη δύναμη χρειάζεται ζωτικό χώρο για να αναπνεύσει. Και ποιοι εμποδίζουν την υλοποίηση του εν λόγω τουρκικού σχεδιασμού; Μα δύο λαοί, οι Έλληνες και οι Κούρδοι. Συνδυαζόμενη η θεωρία του lebersraum, με την μεγαλοϊδεατική νεο-οθωμανική αντίληψη της αναδυόμενης αυτοκρατορίας, από την εποχή του ιδρυτού της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας του Μουσταφά Κεμάλ, μέχρι σήμερα.
H ιδεολογική σχέση Νεοτούρκων και Μουσταφά Κεμάλ με τη ναζιστική ιδεολογία και τον θαυμασμό του ιδίου του Αδόλφου Χίτλερ αποκαλύπτεται λεπτομερώς στο βιβλίο του Βρετανού καθηγητή Δρ. Στέφεν Άιριγκ με τίτλο: «Ατατούρκ και Ναζί. Δάσκαλος και μαθητής στην εφαρμογή του ολοκληρωτισμού».
Οι βασικές αρχές της τουρκικής γεωστρατηγικής, εδράζονται σε δύο θεωρίες, μία εθνικιστική–αλυτρωτική και μία πολιτικο-θρησκευτική, όπου εκεί επάνω εδράζονται όλες οι γεωστρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας. Αυτό συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, άλλοτε κεκαλυμμένα και άλλοτε --όπως την παρούσα περίοδο-- έντονα, προκλητικά και επιθετικά. Επιπρόσθετα, στη διαμόρφωση της τουρκικής γεωστρατηγικής ήρθαν να συμβάλλουν καταλυτικά δύο πιο πρόσφατες θεωρίες: Μια νεόκοπη, προκλητική θεωρία που περιφρονεί ξεδιάντροπα έννοιες του διεθνούς δικαίου και μια που προτάσσει δυναμικά το νεο-οθωμανικό μεγαλείο. Παρακάτω ακολουθούν οι τέσσερις αυτές θεωρίες που όλες τους όμως απείλησαν και απειλούν τον ελληνισμό.

1920, ο 'Εθνικός Όρκος' του Κεμάλ
Ο 'Εθνικός Όρκος'(MISAAK-I MILLI ή Ahd-i Milli) αφορά την παρακαταθήκη του Μουσταφά Κεμάλ, που ψηφίστηκε το 1920 στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση στο Ερζερούμ. Τότε, και ενώ ο Ελληνικός Στρατός είχε απελευθερώσει την Σμύρνη και μια σειρά από άλλες πόλεις και περιοχές της δυτικής Μικράς Ασίας, ο Μουσταφά Κεμάλ συγκάλεσε τους πολιτικούς ηγέτες της Ανατολίας και διοργάνωσε το Συνέδριο του Ερζερούμ και το Συνέδριο της Σεβάστειας.
Στα συνέδρια εκείνα, αφού εξασφάλισε και την υποστήριξη των ηγετών των φατριών των Κούρδων, αποφασίστηκαν οι βασικοί άξονες του 'Εθνικού Όρκου', που οριστικοποιήθηκε και δόθηκε από τους βουλευτές της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, σε μια συνεδρίαση που έγινε κεκλεισμένων των θυρών, τις 28 Ιανουαρίου 1920.
Ο 'Εθνικός Όρκος', που αποτελείται από έξι άρθρα, ανακοινώθηκε στην κοινή γνώμη στις 17 Φεβρουαρίου και περιελάμβανε τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας που ήταν διατεθειμένη να υπογράψει η Τουρκία. Μάλιστα, για να γίνει αντιληπτό από όλους και να αποτελέσει την παρακαταθήκη του Μουσταφά Κεμάλ και τον οδηγό για τους μελλοντικούς κυβερνήτες της Τουρκίας ήταν συνημμένα του Εθνικού Όρκου ο Χάρτης με τις μελλοντικές διεκδικήσεις τις Τουρκίας. Σε αυτόν αναγράφονταν και αναφέρονταν όλες οι περιοχές που θα διεκδικούσε η Τουρκία. Δηλαδή, όπου υπάρχουν σήμερα τουρκικές διεκδικήσεις, στην Μοσούλη, στο Χαλέπι, στην Κύπρο, στα Δωδεκάνησα, στην Δυτική Θράκη κλπ.

Ο Χάρτης του Εθνικού Όρκου με τις εδαφικές διεκδικήσεις

Ο Χάρτης του Εθνικού Όρκου με τις εδαφικές διεκδικήσεις.
Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες για το ποιες είναι αυτές οι περιοχές που διεκδικεί το τουρκικό έθνος, «τα σύνορα της καρδιάς του», ο Ερντογάν πρόσφατα μίλησε για το Χαλέπι της Συρίας, τη Μοσούλη, το Κιρκούκ και το Αρμπίλ του Ιράκ, το Καραμπάχ της Αρμενίας, το Μπατούμ της Γεωργίας, τη ρωσική Κριμαία, τη Βάρνα της Βουλγαρίας, τη μουσουλμανική Βοσνία, τα Σκόπια και βεβαίως για την ελληνική Δυτική Θράκη, τη Θεσσαλονίκη (γενέτειρα του Μουσταφά Κεμάλ) και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Στην ουσία όμως πρόκειται για τις περιοχές που αναφέρονται ακριβώς στον 'Εθνικό Όρκο'.
Δήλωσε επίσης ότι «η Τουρκία δεν είναι μόνο τα 82 εκατομμύρια των πολιτών της αλλά και τα εκατομμύρια αδέλφια μας στη γύρω γεωγραφική περιοχή». Πρόσθεσε ότι είναι καθήκον, αλλά και δικαίωμα της Τουρκίας να ενδιαφέρεται γι’ αυτές τις περιοχές και κατέληξε: «Η στιγμή που θα παραιτηθούμε από αυτό, θα είναι η στιγμή που θα χάσουμε την ανεξαρτησία μας και το μέλλον μας».

1975, η 'Εθνική Θέαση' του Ερμπακάν
Η δεύτερη είναι η 'Εθνική Θέαση' (MILI GORUS), του μέντορα του Ερντογάν, του Νετσμενττίν Ερμπακάν. Το 1975, ο Ερμπακάν παρουσίασε το πλαίσιο ιδεών του για μια ισχυρή Τουρκία, το πρόγραμμα – κίνημα Εθνική Θέαση. Με αυτό το πρόγραμμα-κίνημα της 'Εθνικής Θέασης', ο Ερμπακάν επεδίωξε να εισαγάγει μια ιδεολογική πλατφόρμα. Πρόκειται για ένα πλαίσιο ιδεών, αρχών και στόχων για την ευημερία και την ανάπτυξη της Τουρκίας και την ανέλιξή της σε σημαντική χώρα του παγκόσμιου συστήματος, όπως ήταν ακριβώς κάποτε η Οθωμανική αυτοκρατορία.
Σημαντικό στοιχείο στην 'Εθνική Θέαση' κατέχει το Ισλάμ καθώς τότε ξεπήδησε το λεγόμενο πολιτικό Ισλάμ στην Τουρκία. Έτσι, στην ουσία η 'Εθνική Θέαση' ήταν η πολιτικοποίηση του Ισλάμ και η αναρρίχηση ενός Ισλαμικού κόμματος στην εξουσία. Ο στόχος αυτός επετεύχθη ήδη στην Τουρκία και ο αγαπημένος «πρίγκηπας της Κωνσταντινούπολης» του Ερμπακάν, ο νυν πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον κατέκτησε με τον πιο εμφατικό τρόπο.

2018, η 'Γαλάζια Πατρίδα' του Γιαϊτζί
Μέχρι πριν λίγα χρόνια οι επιδιώξεις της Τουρκίας ήταν εμφανείς και αποσκοπούσαν αφενός στην γκριζοποίηση νησίδων και βραχονησίδων, που δεν αναφέρονταν ονομαστικά στη συνθήκη της Λωζάνης και στη διχοτόμηση του Αιγαίου στον 25ο μεσημβρινό. Όμως πρόσφατα προέκυψε και ένας νέος όρος, με περισσότερες εδαφικές διεκδικήσεις.

Τα πάντα στα μισά διεκδικεί ουσιαστικά η Τουρκία.
Είναι η «Γαλάζια Πατρίδα», που ακούμε συνεχώς τελευταία από την γείτονα χώρα. Η παράνομη και εξωφρενική για το Διεθνές Δίκαιο θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» δημιουργός της οποίας είναι ο ναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί. Την εν λόγω θεωρία προτάσσει τώρα η Άγκυρα προκειμένου να αμφισβητήσει τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Αναφερόμαστε σε μια θαλάσσια έκταση περίπου 465.000 τετραγωνικών ΚΜ, όπου η Τουρκία, αδιαφορώντας για το Διεθνές Δίκαιο και τη Συνθήκη UNCLOS του 1982 (Θαλάσσιο Δίκαιο), στηρίζει τις διεκδικήσεις της σε μια παγκόσμια νομική αυθαιρεσία. Θεωρεί ότι τα νησιά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου δεν έχουν υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ.
Έτσι η Τουρκία καλεί τα χερσαία κράτη, που είναι απέναντί της, την Αίγυπτο και την Λιβύη και κατ’ επέκταση και την Ελλάδα, να χωρίσουν στη μέση τον θαλάσσιο χώρο που τους χωρίζει. Στην ουσία έχουμε μια γεωπολιτική επιχωμάτωση της Τουρκίας στο μισό της θαλάσσιας έκτασης της Ανατολική Μεσογείου και του Αιγαίου. Θέλει δηλαδή, στη μέση το Αιγαίο (25ος μεσημβρινός) και στη μέση και την Ανατολική Μεσόγειος.
Φυσικά, όλα τα κράτη απέρριψαν την νεόκοπη και παράνομη θεωρία της Τουρκίας, καθόσον δεν υπάρχει περίπτωση αυτό να γίνει αποδεκτό από την διεθνή κοινότητα και φυσικά από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δηλαδή η Αγγλία, η Σαρδηνία, η Κορσική και τόσα νησιά και θαλάσσια κράτη δεν έχουν υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ;
Παράλογες θεωρίες για την παγκόσμια κοινότητα και το Διεθνές Δίκαιο, που όμως η Τουρκία θέτει στο τραπέζι των διεκδικήσεων, προσπαθώντας συσσωρεύσει διεκδικήσεις, ώστε να υποχωρήσει μερικώς σε κάποιες διεκδικήσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όταν συρθούμε αναγκαστικά μετά από κάποιες εξελίξεις.

2001, τo 'Στρατηγικό Βάθος' του Νταβούτογλου
Η ολοκληρωμένη γεωστρατηγική αντίληψη της νεοοθωμανικής Τουρκίας αποκαλύπτεται εντυπωσιακά, διαβάζοντας το βιβλίο του καθηγητή και πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου. Εκεί, αναλύεται η γεωπολιτική κατάσταση στο σύμπλοκο Βαλκάνια-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος, που αφορά ουσιαστικά τα δύο ελληνικά κράτη (Ελλάδα και Κύπρος) και τον σημαντικό ρόλο που πρέπει η Τουρκία να αναλάβει. Διαβάζουμε: «Μέσα σε αυτόν τον σχεδιασμό, το ζήτημα της Κύπρου, θα έλθει στο προσκήνιο με πιο ενεργό τρόπο».
Ξεκαθαρίζει την τουρκική πολιτική απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, τονίζοντας ότι «η Κύπρος πρέπει να βγει από την τουρκο-ελληνική εξίσωση». Και παρακάτω: «Η Κύπρος γίνεται με αυξανόμενη ταχύτητα ένα ζήτημα Ευρασίας και Μέσης Ανατολής–Βαλκανίων (Δυτικής Ασίας-Αν. Ευρώπης». Και ακόμη δεν είχαν ανακοινωθεί τα ενεργειακά αποθέματα νοτίως της Κύπρου, οι ενεργειακές συμμαχίες και άξονες, που αλλάζουν τα γεωπολιτικά δεδομένα του προαναφερθέντος συμπλόκου.
Σε ότι αφορά την ισλαμοτουρκική πολιτική με τα βαλκανικά κράτη αναφέρει χαρακτηριστικά: «…Μια αδυναμία της Τουρκίας που θα φανερωθεί στο θέμα της ασφάλειας και της προστασίας της τουρκικής κοινότητας στην Κύπρο, μπορεί να εξαπλωθεί σαν κύμα στην Δυτική Θράκη και την Βουλγαρία και ακόμη στο Αζερμπαϊτζάν και την Βοσνία». Μόνο από τα μικρά αυτά αποσπάσματα του περίφημου βιβλίου του μέντορα του Ερντογάν για την Νέο-οθωμανική πολιτική του Τούρκου προέδρου.
Η Ελλάδα, με την πολιτική του κατευνασμού (Appeasment) τις τελευταίες δεκαετίες, θεωρεί ότι θα κατευνάσει το αδηφάγο θηρίο «χαϊδεύοντας το κατά την φορά του πέλους», οδηγώντας όμως σταδιακά την πατρίδα στην 'φινλανδοποίηση', παραχωρώντας εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα χωρίς πόλεμο. Διατρέχουμε κίνδυνο αφανισμού ως έθνος αν συνδυαστεί η επιθετική αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας με την ελληνική πολιτική κατευνασμού, καθώς και με άλλους εθνοκτόνους παράγοντες.
Αναφερόμαστε φυσικά στην υπογεννητικότητα, τη μετανάστευση των καλυτέρων και πολύ καλά εκπαιδευμένων νέων μας, όπως ήδη συμβαίνει σήμερα. Μόνη ελπίδα μας η διαμόρφωση νέας εθνικής στρατηγικής με κυρίαρχη την πολιτική αποτροπής (Containment), μαζί με ισχυρές συμμαχίες. Και για να είμαστε σαφείς, αποτροπή σημαίνει ισχύς, με δεδομένη την πολιτική εφαρμογή της, αν απαιτηθεί, για την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων.

Παραπάνω, αναφερθήκαμε στις θεωρίες, που εδράζεται ολόκληρη η Τουρκική Γεωστρατηγική Αντίληψη, η οποία έχει τις ρίζες της από τον Εθνικό Όρκο, την παρακαταθήκη του Μουσταφά Κεμάλ μέχρι σήμερα και η οποία έχει εμπλουτιστεί με νέες πολιτικές θεωρίες και πρακτικές. Από την Ισλαμική Εθνική Θέαση, στην γεωπολιτική θεώρηση του Νέο-οθωμανισμού του Νταβούτογλου, ως την πρόσφατη ακραία, απαράδεκτη και αναθεωρητική θεωρία της Γαλάζιας πατρίδας του Ναυάρχου Γιαϊτζί. Στη συνέχεια θα επιδιώξουμε να αναλύσουμε τις σημερινές γεωστρατηγικές επιδιώξεις και πως πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Τουρκική Σκέψη.
Ο τρόπος σκέψης της Τουρκικής εθνικής πολιτικής εστιάζεται σε τρεις παράγοντες:
• Στην θρησκεία (Ισλάμ),
• στον εθνικισμό και
• στην Ιστορία.
Οι παράγοντες αυτοί έχουν ως κοινή συνισταμένη τη γεωγραφία και το νέο όραμα Ερντογάν που εστιάζεται σε πέντε «Κ».
• ΚΟRΕ (Κορέα),
• ΚΕSMIR (Κασμίρ),
• ΚURTLER (Κούρδοι).
• KIBRIS (Κύπρος) και
• KUDUS (Ιεροσόλυμα).
Τα πέντε Κ, έγιναν γνωστά από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, για διάφορες περιοχές και λαούς, με παρεμβάσεις, δηλώσεις ενδιαφέροντος και προστασίας των μουσουλμάνων διαφόρων περιοχών (Κασμίρ και Παλαιστινιακό), ιδιαίτερες σχέσεις (Κορέα) κλπ.
Τουρκική Μεθοδολογία.
Οι αρχές της τουρκικής μεθοδολογίας περιλαμβάνουν προληπτικές και αποτρεπτικές ενέργειες, με μεταφορά στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας πέραν των συνόρων της και δη σε εδάφη άλλων κρατών. Αναφέρομαι σε μια στρατηγική της Τουρκίας , βάση της οποίας η υιοθέτηση της αντίληψης περί άμυνας επί των συνόρων της, θεωρείται ολέθρια. Κάθε χώρα, κατά την Τουρκία, που δεν αποκόπτει τις απειλές της πέραν των συνόρων της και δεν δημιουργεί αμυντικά προπύργια στο εξωτερικό θα αντιμετωπίσει τον διαμελισμό της στο μέλλον.
Μια άλλη αρχή της Τουρκίας είναι, η πολιτική του ήσσονος κινδύνου και η μη ανάληψη επιχειρησιακών (και πολιτικών) ρίσκων. Αν δεν είναι εφικτό σήμερα, περιμένει για αύριο. Η Τουρκία ποτέ δεν θα προβεί σε στρατιωτική επιχείρηση μεγάλου ρίσκου και πάντα, αν δεν έχει εξασφαλίσει εκ των προτέρων την στήριξη, ή έστω την ανοχή των μεγάλων δυνάμεων. Ενδεικτικά, στην Κύπρο το 1974 είχε εξασφαλίσει την στήριξη των ΗΠΑ και την ανοχή των Ρώσων. Το ίδιο στις πρόσφατες επιχειρήσεις- εισβολές στην Συρία, στην περιοχή Γιαραμπλούς και στο καντόνι του Αφρίν. Στήριξη και ανοχή Ρωσίας και ΗΠΑ, αντίστοιχα.
Η μεθοδολογία της Τουρκίας είναι γνωστή και εφαρμόζεται επί δεκαετίες. Πολιτική εκφοβισμού, απειλών χρήσης στρατιωτικής ισχύος, χρήση στρατιωτικών μέσων, αμφισβητήσεις κυριαρχικών βερμπαλισμοί και απειλές, εκφοβισμοί, αμφισβητήσεις εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων χωρών, διάφορες μορφές υβριδικού πολέμου, απίστευτη περιφρόνηση και καταπάτηση του Διεθνούς Δικαίου, απίστευτες θεωρίες με σκοπό την διεκδίκηση χερσαίου και θαλάσσιου χώρου, γκριζοποίηση περιοχών χωρίς καμιά νομική ισχύ, χρήση στρατιωτικών μέσων διαδοχικά και συνεχώς κατά κρατών-στόχων, συνεχείς στρατιωτικές ασκήσεις με σκοπό την παρενόχληση και την επίδειξη ισχύος την συστηματική και συνεχή παραβίαση εθνικού εναερίου χώρου γειτονικών χωρών και γενικά μια συμπεριφορά που επιδεικνύει ιδιαίτερα προς την Ελλάδα και τελευταία προς την Κύπρο και αποδεικνύει τις παράνομες επιδιώξεις της. Μια συμπεριφορά πειρατική, κράτους ταραξία, κράτους εισβολέα σε τρεις ανεξάρτητες χώρες και που επιδίδεται συνεχώς χωρίς τιμωρία, σε αυτό το θέατρο του παραλόγου και επικινδυνότητας, σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο πρόεδρος Ερντογάν ωθείται σε αυτή την επικίνδυνη πολιτική του σήμερα, από τους εξής παράγοντες:
ü Οι ενεργειακές εξελίξεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, όπου νέα κοιτάσματα ανακαλύπτονται και μεγάλες ξένες εταιρείες συμμετέχουν στο παιχνίδι της ανεύρεσης και εξόρυξης Υ/Δ.
ü Οι διαμορφούμενες ενεργειακές συμμαχίες, οι δύο τριμερείς Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος και Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ (η ονομαζόμενη και 3+1 αφού «συμμετέχουν» και οι ΗΠΑ και η υπό εκκόλαψη νέα Ελλάδα-Κύπρος-Ιορδανία, οι οποίες κατά πολλούς αναλυτές αποκτούν και στρατηγικής σημασίας συμμαχίες.
ü Οι κακές έως κατεστραμμένες σχέσεις Τουρκίας με το Ισραήλ, καθώς και οι κατεστραμμένες ήδη σχέσεις Τουρκίας Αιγύπτου.
ü Η αποτυχία της Τουρκίας να γίνει η ηγέτιδα δύναμη του Ισλαμικού κόσμου και των Αραβικών χωρών, αγνοώντας το γεγονός της ιστορικής μνήμης των Αράβων, από την εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και τις συνθήκες υποδούλωσης των Αράβων, που ακόμη είναι έντονες.
ü Οι νέες συμμαχίες στην Μέση Ανατολή, που διαμορφώνουν ένα νέο συγκρουσιακό περιβάλλον, δηλαδή Ρωσία-Τουρκία-Ιράν και από την άλλη Αίγυπτος-Ισραήλ-Σ. Αραβία-ΗΑΕ, όπου οι νέοι σύμμαχοι της Τουρκίας (Ρωσία και Ιράν) είναι διακηρυγμένοι εχθροί των ΗΠΑ και των συμμάχων της.
ü Η δυσχερής θέση της Τουρκίας στην Β. Συρία, τα προβλήματά της στην περιοχή Ιντλίμπ, η στήριξη τελικά των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας (YPG), με αποτέλεσμα να εξαρτάται από τις διαθέσεις του μεγάλου τακτικιστή Βλαντιμίρ Πούτιν.
ü Τέλος και πολύ σημαντικό η διαμάχη Τουρκίας και ΗΠΑ και το δίπολο S-400 F-35, που παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες, που τελικά θα κρίνουν και τις οικονομικές εξελίξεις (καταστροφικές αν δεν τα βρουν) της χώρας και ίσως και το μέλλον του πανίσχυρου σήμερα Ερντογάν.
Το Όραμα Ερντογάν μέχρι το 2023.
Το νέο-οθωμανικό όραμα του προέδρου Ερντογάν μέχρι το 20123, 100 χρόνια μετά την συνθήκη της Λωζάνης , είναι να καταστήσει την Τουρκία:
• Μέλος των G10, δηλαδή των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη
• Μεγάλη στρατιωτική και διπλωματική δύναμη ώστε να στηρίζει τις γεωπολιτικές της επιδιώξεις
• Περιφερειακό πόλο ισχύος, του οποίου ο λόγος θα βρίσκει μεγάλη απήχηση σε μουσουλμανικούς και αραβικούς πληθυσμούς.
• Εξουδετέρωση πλήρως του παράγοντα Κούρδοι και αποτροπή δημιουργίας αυτόνομου ή ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους, εκτός Τουρκίας και δη στην Συρία, καθόσον αυτό θα αποτελέσει την Λυδία Λίθο για τον διαμελισμό της Τουρκίας.
• Πυρηνική δύναμη
• Κόμβος διάθεσης υδρογονανθράκων από τη νότια ανατολική ζώνη Κασπίας και Μέσης Ανατολής.
• Υπολογίσιμο παίκτη με κατασταλαγμένο τον ζωτικό του χώρο (ώστε να αναπνέει γεωπολιτικά), με έμμεση αναγνώριση του δικαιώματος να κινείται με ευχέρεια κινήσεων εντός αυτού.Ο Ερντογάν έχει αναφέρει χαρακτηριστικά στο υπουργικό συμβούλιο πως «όταν τελειώσει αυτή η ιστορία, η Τουρκία ή θα έχει μεγαλώσει ή θα έχει μικρύνει. Και εγώ θα κάνω τα πάντα να την μεγαλώσω».
• Ανακήρυξη το 2013 της Ισλαμικής Τουρκικής Δημοκρατίας, τέλος της Τουρκικής Δημοκρατίας και ανακήρυξη του Ερντογάν ως τον νέο μεγάλο Ατατούρκ, υποβαθμίζοντας σημαντικά τον πρώτο Ατατούρκ (Μουσταφά Κεμάλ).
· Μεταφορά της πρωτεύουσας από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη, για ιστορικούς λόγους.

Αντιμετώπιση
Θα πρέπει να ευχαριστούμε τον πρόεδρο Ερντογάν, καθόσον κάνει ότι είναι δυνατόν ο άνθρωπος να μας δείχνει τις προθέσεις του, την πολιτική του και την εθνική στρατηγική του, που είναι επιθετική, αναθεωρητική και έχει εδαφικές διεκδικήσεις κατά της Ελλάδος. Επίσης η κρίση αυτή μας απέδειξε την ουτοπική αντίληψη που καλλιεργήθηκε επί δεκαετίες στην εφησυχασμένη Ελληνική κοινωνία, ότι η Ελλάδα ως μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν κινδυνεύει από κανέναν, ιδιαίτερα από ένα σύμμαχο-μέλος του ΝΑΤΟ και ότι τα σύνορα της Ελλάδος είναι Ευρωπαϊκά σύνορα, άρα η ασφάλειά των είναι και υποχρέωση όλων των Ευρωπαϊκών κρατών και όχι και τόσο των Ελλήνων!!
Η δημιουργία στην σημερινή Τουρκία, ενός προεδρικού συστήματος χωρίς στοιχειώδη διάκριση των εξουσιών και θεσμικά αντίβαρα, με ποδηγέτηση του κοινοβουλίου και μόνη δημοκρατική επίφαση τις εκλογές, επισφραγίζει την παντοδυναμία του Ερντογάν. Ο Ερντογάν, όπως προαναφέραμε, έχει θέσει σε λειτουργία μια μακρόπνοη , μεγαλοπρεπή και φιλόδοξη πολιτική επιδίωξη, στο να καταστήσει την Τουρκία, αρχικά μεγάλη περιφερειακή δύναμη στην Ανατ. Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, ηγέτιδα δύναμη του Ισλαμικού κόσμου και σε δεύτερη φάση σε ένα παγκόσμιο πόλο-κρατικό δρώντα, σχεδόν εφάμιλλο των ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ε.Ε. στο νέο παγκόσμιο πολυπολικό σύστημα που ήδη διαμορφώνεται. Πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα και συνάμα πολύ επικίνδυνο και για τον ίδιο και για την Τουρκία, αν αποτύχει. Αν ο Σουλτάνος όμως το επιτύχει τότε θα εκπληρώσει το όνειρό του, να γίνει ο νέος Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων), ξεπερνώντας τον παλαιό Μουσταφά Κεμάλ, ιδρυτή της νέας Τουρκίας, εμείς δε, είναι βέβαιο ότι θα γίνουμε τουρκικό προτεκτοράτο, ευνουχισμένο εθνικά και ακρωτηριασμένο εδαφικά.
Η πατρίδα θα πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα (χθες και όχι σήμερα) την γεωπολιτική μεταβολή και μετάλλαξη της Ισλαμικής Ερντογανικής και ανεξέλεγκτα επιθετικής Τουρκίας . Θα πρέπει με κάθε κόστος να εφαρμόσουμε μια νέα υψηλή Εθνική Στρατηγική, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, ιδιαιτέρως με εθνική ομοψυχία, που σε ότι αφορά το πολιτικό προσωπικό σήμερα δεν υφίσταται δυστυχώς, που η Εθνική αυτή Στρατηγική να εδράζεται σε ισχυρή αποτρεπτική στρατηγική έναντι της Άγκυρας.
Ας κοιτάξουμε κατάματα την Τουρκία, χωρίς φοβικά σύνδρομα, χωρίς την ολέθρια πολιτική κατευνασμού του παρελθόντος. Η Τουρκία δεν είναι ούτε αήττητη, ούτε τόσο φοβερή. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, παρά τις τεράστιες μνημονιακές περικοπές, παραμένουν ακόμη σε υψηλό επίπεδο ετοιμότητας και επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας. Η τουρκική στρατιωτική ισχύς είναι υπερεκτιμημένη, έχει δομικές αδυναμίες, αντιφάσεις, ελλείψεις σε ανώτατα έμπειρα στελέχη, προβλήματα ηθικού, ομογένειας, συναδελφικότητας, ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2016. Οι δε φαραωνικές φιλοδοξίες και επιδιώξεις του Σουλτάνου Ερντογάν, δημιουργούν αντιπαλότητες, ανταγωνισμούς, μισαλλοδοξίες και ξυπνούν δυσάρεστες μνήμες οθωμανικής αυτοκρατορίας, που ενυπάρχουν στο DNA όλων των λαών της Μέσης Ανατολής και της Βαλκανικής.
Η στρατηγικής συμμαχία της Ελλάδος με Ισραήλ και Αίγυπτο και στην συνέχεια με Ιορδανία και οι διαμορφούμενοι γεωπολιτικοί και γεωενεργειακοί άξονες Αθήνας-Λευκωσίας-Τελ Αβίβ και Αθήνας-Κύπρου-Καϊρου, κρίνονται ως θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και θα επηρεάσει σημαντικά τις γεωπολιτικές εξελίξεις στα εθνικά μας θέματα. Ιδιαίτερα η στρατηγικής σημασίας επιλογή των ΗΠΑ να συμπεριλάβουν την Ελλάδα ως βασική χώρα στους γεωστρατηγικούς της σχεδιασμούς με την χρησιμοποίηση στρατιωτικών βάσεων τόσο στον νησιωτικό, όσο και στον χερσαίο χώρο της Ελλάδος και στην εφαρμοζόμενη νέα εξωτερική της πολιτική, αφού φαίνεται να απομακρύνονται από την Τουρκία, θεωρείται υψίστης σημασίας και ασπίδα προστασίας στις τουρκικές επιδιώξεις. Διατρέχουμε κίνδυνο αφανισμού ως έθνος αν συνδυαστεί η επιθετική αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας, με την Ελληνική πολιτική κατευνασμού και με άλλους εθνοκτόνους παράγοντες, όπως η υπογεννητικότητα, η μετανάστευση των καλυτέρων και πολύ καλά εκπαιδευμένων νέων μας, όπως ήδη συμβαίνει σήμερα. Η μόνη πολιτική που πρέπει να εφαρμόζεται είναι η πολιτική της Αποτροπής (Containment), όπως διδάσκουν όλοι οι μεγάλοι γεωπολιτικοί και εφαρμόζουν τα σοβαρά κράτη.
Σε πρόσφατη ανάλυσή της, μετά την νέα ήττα του Ερντογάν στην Κωνσταντνούπολη η εφημερίδα Bild κάνει λόγο για την «αρχή του τέλους της εποχής Ερντογάν» και επισημαίνει ότι η τελευταία απόπειρα του τούρκου Προέδρου εναντίον της δημοκρατίας, με την ακύρωση των εκλογών του Μαρτίου, εξελίχθηκε σε αυτογκόλ. Στο άρθρο περιγράφεται η πορεία του Ερντογάν των τελευταίων ετών, οι διώξεις σε βάρος ακαδημαϊκών, δημοσιογράφων, δημοσίων υπαλλήλων, δικαστικών κ.λπ., ενώ τονίζεται ότι όσο ισχυρότερος γινόταν ο ίδιος, τόσο πιο αδύναμη γινόταν η Τουρκία. «Η οικονομία είναι κατεστραμμένη: οι ξένοι επενδυτές δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη και ο πληθωρισμός αδειάζει το πορτοφόλι των Τούρκων. Στην εξωτερική πολιτική η Τουρκία είναι πιο απομονωμένη από ποτέ, επιδεινούμενες διενέξεις με γειτονικές χώρες προκαλούν προβλήματα, ενώ οι σχέσεις με την ΕΕ και τις ΗΠΑ βρίσκονται στο ναδίρ. Ο Ερντογάν είναι για τον διεθνή διπλωματικό χώρο ανεπιθύμητος επισκέπτης Για αυτό και ισχύει ότι αυτές οι εκλογές ήταν η αρχή του τέλους της εποχής Ερντογάν», καταλήγει το άρθρο της Bild.
Καταλήγοντας θα λέγαμε εμφατικά ότι τα φοβικά σύνδρομα της πατρίδος δεν έχουν θέση σε καμιά περίπτωση στα εθνικά μας θέματα, γιατί αργά ή γρήγορα μας οδηγούν με βεβαιότητα στην «Φιλανδοποίηση» (παραχώρηση) των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, χωρίς πόλεμο, ιδιαίτερα την παρούσα περίοδο με τον Ερντογάν στρυμωγμένο στην κυριολεξία στην γωνία. Και ας αφήσουν ορισμένοι τις πομφόλυγες περί διεθνούς έννομης τάξης, ότι είμαστε μέλος διεθνών αμυντικών συμμαχιών, οικονομικών και πολιτικών ενώσεων, άρα ασφαλείς και ότι έχουμε δίκαιο και δεν διεκδικούμε τίποτα από κανέναν, ασχέτως αν όλοι οι άλλοι διεκδικούν πολλά από μας, γιατί η ιστορία γράφεται με άλλους τρόπους. Τέλος, εκτιμώ ότι πρέπει να υπάρξει εθνική ομοψυχία, να δημιουργηθεί επιτέλους το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, για ενιαία εθνική γραμμή και να ενημερωθεί ο Ελληνικός λαός για την πραγματική κατάσταση, τις ενδεχόμενες εξελίξεις, ώστε να προετοιμαστεί για το χειρότερο.
« Έθνος που ηττάται, επανέρχεται. Έθνος που παραδίδεται αμαχητί, είναι τελειωμένο», Ουίνστον Τσώρτσιλ.

* Ο Ιωάννης Αθαν. Μπαλτζώης είναι αντιστράτηγος ε.α., πρώην Ακόλουθος Άμυνας στο Τελ Αβίβ, πρώην Αξιωματικός επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligence School (U.S. Army), με Μεταπτυχιακό (M.Sc.) στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)

BESA Center Perspectives Paper No. 1,195, June 9, 2019

EXECUTIVE SUMMARY: The first-ever NATO member state to shoot down a Russian military jet has willingly fallen in line with Vladimir Putin’s “Turkish Gambit,” a strategy designed to drive a deep crack into the NATO alliance.

The Ottoman and Tsarist militaries fought several wars during their imperial histories, all of them ending in Russian victory – a pattern that created a persistent Russophobia among the modern-day rulers of Turkey.

A mutual antipathy is baked into both cultures. In Russian, the word “Turkey” is used to denote an uninvited guest, and the word “Turk” is used to mean “ignorant.” The Turkish right wing, which comprises about 65-70% of the population, uses the phrase “Moskof gavuru” to mean “Russian.” The phrase translates to “an infidel from Moscow.”

In the summer of 2015, Turkish president Recep Tayyip Erdoğan started to show public signs of frustration over Russia’s protection of his nemesis, Syrian president Bashar Assad. Vladimir Putin responded by setting in motion a clever and effective game of political chess. Here, in chronological order, are the events that made up Putin’s “Turkish Gambit:”

Late summer and into the fourth quarter of 2015: Russian military jets not only intensified their patrolling but deliberately violated Turkish airspace, provoking Ankara to retaliate militarily. Had Erdoğan declined to respond, he would have been embarrassed before a divided nation as it was heading into parliamentary elections for a second time in five months. In the June round, Erdoğan’s party lost its parliamentary majority for the first time since it came to power in 2002. In the face of Russian aggression, the always assertive and self-confident PM, Ahmet Davutoğlu, changed the military rules of engagement to permit the shooting down of any foreign aircraft violating Turkish airspace. In so doing, Davutoğlu thought he had cleared northern Syria of a hostile military presence and opened a path for Ankara-backed jihadists to march toward Damascus and defeat Assad. This was not his first major miscalculation.
November 2015: Putin deployed the ancient Russian military tactic of testing how far he could go, provided Russia’s loss would be minimal. He sent an Su-24 to fly a controversial route along the Turkish-Syrian border. As he expected, Turkey shot it down, becoming the first NATO country to do such a thing after WWII. Even before the cheers had faded away, Erdoğan and Davutoglu realized they were in trouble, and a price of some kind was going to have to be paid. Initial diplomatic efforts to mend ties failed. In a move designed to humiliate Ankara even further, Putin sent the more advanced Su-34 to the Turkish border for further airspace violations. Davutoğlu, who had pledged to shoot down more Russian planes if they came that way again, did nothing.
Early 2016: Russia unveiled a long list of economic and trade sanctions on Turkish companies and introduced a visa regime that was too difficult for ordinary Turks to bypass. Moscow banned Russian citizens from traveling to Turkish holiday resorts and threatened multi-billion dollar Turkish construction businesses in Russia. It threatened to expel thousands of Turkish workers from Russia, even mentioning the possibility of taking “military retaliatory action.” Before Russia played its strongest card – its position as Turkey’s biggest natural gas supplier – Erdoğan buckled. Poor economic management caused the Russian sanctions to have an impact on the Turkish economy estimated at around $15 billion.
June 2016: The usually confrontational Erdoğan showed himself to be a pragmatist when necessary and sent Putin a written apology for the Su-24. It was not sufficient. If Erdoğan was to avoid Russian hostilities, he was going to have to align Turkey’s Syria policy fully with Russia’s. Belatedly, Erdoğan realized that what he once imagined to be a neo-Ottoman Syrian territory friendly to Turkey and Turkish interests, along with Hamas and the Muslim Brotherhood, was now Russian-controlled territory, and Assad was regaining much of it despite the years of blood, tears, and expended resources.
About face: Erdoğan decided to make the best of this calamity by using Turkey’s newfound love affair with Moscow against the West. Should the West decline to believe in the Turkish-Russian reconciliation, Ankara always retained the “nuisance valve” option: the threat of opening the floodgates and sending millions of refugees to Europe.
December 2017: Turkish officials announced that Ankara would buy Russian-made surface-to-ground S-400 long-range air and anti-defense missiles (for an as-yet unofficial $2.5 billion). Turkey knows the Americans and their NATO allies are unlikely to believe that the S-400s will work entirely as a stand-alone system; will pose no threat to the F-35 or other NATO systems; will be controlled exclusively by Turkish soldiers and not Russian; and will be entirely free of Russian hacking into NATO systems. But Turkey has no desire to be sanctioned by Russia once again. In a sign of the effectiveness of Putin’s Turkish Gambit, there is now a wide crack in the NATO alliance as Ankara insists it will deploy both the S-400 and F-35 systems on its soil. The purchase of the S-400s is obviously Turkey’s sovereign decision, and its NATO allies cannot challenge it. But they can challenge Turkey’s participation in the F-35 program, and have the option of kicking Turkey out of the consortium that builds new-generation stealth aircraft.\
2019 or 2020: Turkey opens negotiations with Moscow for a stopgap fighter solution that will address Ankara’s interim requirements. After all, the Turks cannot afford to compromise their firepower and aerial deterrence. If realized, the fighter jet program would push Turkey even further into Russia’s defense and security orbit and would further widen the crack within NATO, likely prompting campaigns calling for Turkey’s expulsion.
2025: Whether or not Turkey is still part of the NATO alliance, it will have established irrevocable defense ties with Russia, with one foot in Brussels and two arms clinging to Moscow.
The Turkish Gambit may or may not end well for Erdoğan, but it’s certainly good for Putin.

View PDF

Burak Bekdil is an Ankara-based columnist. He regularly writes for the Gatestone Institute and Defense News and is a fellow at the Middle East Forum. He is also a founder of, and associate editor at, the Ankara-based think tank Sigma. 

Capping an accumulation of mutual grievances, US sanctions on Turkey over its refusal to release an American evangelical pastor suspected of involvement in the July 2016 coup attempt are accelerating the deterioration of Turkey’s economy and threatening bilateral security cooperation and NATO cohesion.

Relations between Turkey and the United States – two NATO allies and security partners in Afghanistan, Iraq and now Syria – are going through a major crisis. Just days after US President Donald Trump and Turkish President Recep Tayyip Erdogan were seen at the NATO Summit in Brussels, Trump unexpectedly imposed sanctions on Turkey’s interior and justice ministers. He is demanding that Turkish authorities release Andrew Brunson, an American evangelical pastor who spent over two years in a Turkish jail and is now under house arrest. Brunson is accused of cooperating with what the Turkish government calls the ‘Gulenist Terror Organisation’, which is associated with exiled Muslim preacher Fethullah Gulen and which Turks widely believe to have been behind the failed military coup in July 2016.

Erdogan refused to bend to US pressure, prompting another wave of US economic sanctions. On 10 August, the US doubled the tariffs on aluminium and steel imports from Turkey, prompting Ankara to sharply hike tariffs on several US products. While the US continues to threaten new economic measures, Erdogan has intensified the anti-American campaign in Turkey, accusing the West of waging an ‘economic war’. Public anger has resulted in shooting outside the US embassy in Ankara. With both leaders digging in their heels and refusing to back down, this crisis is likely to impair transatlantic security and the United States’ conflict-management efforts in Syria and beyond.

Tenuous relations
While the speed with which relations have deteriorated into a full-blown political confrontation has been startling, the downward trajectory of US–Turkey relations began many years ago. Both countries harbour serious grievances that need to be addressed before warm bilateral relations can be restored. This strategic discord is in part the result of diverging domestic trends, as Turkey under Erdogan has moved towards more authoritarian and Islamist rule. Yet it is somewhat ironic that the crisis has reached a head during the administration of a US president who generally appears more accommodating to autocratic strongmen.

Research Questions
How have Israeli-Turkish relations evolved?
What is the status of Israeli-Turkish economic ties since their 2016 normalization?
What are the standing political and security issues between Israel and Turkey?
How might the future of Israeli-Turkish relations develop?
What implications do Israeli-Turkish ties have for U.S. interests in the Middle East?
This report, which draws largely on Israeli and third-party views, examines the relations between Israel and Turkey, concentrating on the state of economic, diplomatic, and security ties after the 2016 reconciliation between the two countries and the possible futures of these ties.

Israel and Turkey have almost seven decades of relations, but even after the reconciliation, ties remain strained. While the Israeli and Turkish business communities would like to resume former levels of engagement, and there is interest in cooperation over natural gas, relations in the diplomatic and security spheres are tense because of distrust of Turkish President Recep Tayyip Erdoğan and differences between the countries over the future of Syria and the Israeli-Palestinian conflict. Any change, for better or worse, in Israeli-Palestinian relations, will have implications for the ties between Israel and Turkey, as demonstrated by the May 2018 diplomatic rift over the violent clashes in Gaza and the opening of the U.S. embassy in Jerusalem.

Key Findings
Strong Bedrock, Formidable Challenges
Israel and Turkey still have strong common interests, especially economically. Natural gas development is still a prospect, and both countries share the objective of stability of Gaza.
However, Israeli opinion of Turkish President Recep Tayyip Erdoğan and differences between the countries over the future of Syria and the Israeli-Palestinian issue will probably keep relations cold.
Israel now has economic and security cooperation alternatives to Turkey, such as Cyprus and Greece. Israeli defense industries have found larger markets than Turkey for their exports including India, South Korea and Japan.
Changes in the status of the Israeli-Turkish relationship will probably occur alongside developments on the Israeli-Palestinian front, as demonstrated by the May 2018 diplomatic rift over the violent clashes in Gaza and the opening of the U.S. embassy in Jerusalem.

Table of Contents
Chapter One
Introduction

Chapter Two
A History of Ups and Downs in Bilateral Relations

Chapter Three
Normalization Achieved After a Six-Year Process

Chapter Four
Post-Rapprochement Economic Relations

Chapter Five
Diplomatic and Security Relations After Normalization

Chapter Six
Conclusion: Israeli-Turkish Ties Face Formidable Challenges

Download PDF

Q: In the aftermath of the failed coup d'état of July 2016, Turkish President Recep Tayyip Erdoğan is embarking on an attempt to improve Ankara’s relations with non-Western countries to avoid international isolation.

The Russian-Turkish rapprochement is a characteristic example. As the EU and the US criticize Erdoğan for his domestic and foreign policy choices, he regularly meets with his Russian counterpart, Vladimir Putin, to discuss new patterns of cooperation. BESA join the debate by asking the experts: What are the implications of the Russian-Turkish rapprochement?

View PDF

Το ότι η Τουρκία δεν είναι φιλική χώρα είναι ένα αυταπόδεικτο γεγονός που το μαρτυρούν τα ιστορικά δρώμενα τουλάχιστον από το 1974 και μετά. Φυσικά αυτή η πραγματικότητα δεν έχει να κάνει με τις σχέσεις που μπορεί να αναπτύσσονται μεταξύ προσώπων, ή τη φιλία μεταξύ τους ανεξάρτητα από εθνική καταγωγή, ή θρήσκευμα, ή οτιδήποτε άλλο. Πολλοί μιλούν για «φιλία» μεταξύ των δύο λαών και τις προσπάθειες για την καλλιέργεια και την επικράτησή της.

Όμως αυτή η φιλία μεταξύ πολυπρόσωπων ομάδων, πολύ περισσότερο μεταξύ δύο ξεχωριστών λαών δεν είναι κάτι που εξαρτάται εν πολλοίς από τους ίδιους τους λαούς, που χωρίς τις κατάλληλες ηγεσίες αποτελούν άμορφες μάζες. Έχει να κάνει περισσότερο με τις ιστορικές καταβολές, τις μνήμες, τους εθνικούς οραματισμούς, τις στοχεύσεις και εν τέλει με τα γεωπολιτικά συμφέροντα κάθε μιας χώρας και το πως αυτά διεκδικούνται από τις ηγεσίες των χωρών και τα συστήματα εξουσίας που επικρατούν.

Η Τουρκία ως συνέχεια και διάδοχος της μεγάλης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας «κουβαλάει» τις ιστορικές μνήμες μιας ολόκληρης χιλιετίας και ουδέποτε έπαψε να διεκδικεί ηγεμονικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της εγγύς ανατολής και να προσβλέπει στην ανάκτηση της παλιάς αυτοκρατορικής της αίγλης, αλλά και στην αποκατάσταση της επιρροής της, αν όχι και των χαμένων εδαφών της.

Η Συνθήκη της Λωζάννης, όσο κι αν εμείς οχυρωνόμαστε πίσω από αυτήν -και προσώρας καλά κάνουμε- ήταν μια εξ ανάγκης συμφωνία επίλυσης του «ανατολικού» ζητήματος, που υπέγραψε ο Κεμάλ ευρισκόμενος σε μειονεξία έναντι της δυτικής «συμμαχίας» τότε, και προκειμένου να αποφύγει τα χειρότερα για τον ίδιο και τη χώρα του. Ήδη γι’ αυτόν ήταν μια πολύ καλύτερη συμφωνία από εκείνη της Συνθήκης των Σεβρών, που είχε προηγηθεί και πολύ χειρότερη γι’ εμάς. Ήταν όμως απόρροια ενός -με σύγχρονους όρους- «έντιμου» συμβιβασμού. Ενός συμβιβασμού που αποσκοπούσε στην κατοχύρωση των δυτικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή και παρεμπιπτόντως κάποιων από τα δικά μας που είχαμε κραυγαλέα ηττηθεί στα πεδία των μαχών της Μικράς Ασίας, αλλά και της ίδιας της Τουρκίας, που ήταν μέχρι τότε η μεγάλη χαμένη μιας περιόδου – ενός τουλάχιστον αιώνα παρακμής. Μιας παρακμής, διαλυτικής, η οποία ανεκόπη με την επικράτηση των νεότουρκων και του Μουσταφά Κεμάλ. Ήταν μια συνθήκη όμως εξ ανάγκης, που πάντα θα αντιμετωπίζεται από την Τουρκία ως στενός «κορσές».

Μια ψύχραιμη και αποστασιοποιημένη από τις σχέσεις των δύο χωρών οπτική και ανάλυση της πραγματικότητας αυτό δείχνει. Και είναι απολύτως κατανοητή. Είναι λοιπόν κατανοητή και απολύτως προβλέψιμη η συμπεριφορά της Τουρκίας, ανεξάρτητα από το ποιος ηγείται αυτής. Στο βαθμό μάλιστα που η γειτονική χώρα αισθάνεται ισχυρή δεν μπορούμε παρά να περιμένουμε τις αντίστοιχες προσπάθειες από την πλευρά της.
Και η Τουρκία, στη φάση αυτή, αισθάνεται μεν απειλούμενη και με πολλά ανοικτά μέτωπα με κυριώτερο το κουρδικό, αλλά ταυτόχρονα αρκούντως ισχυρή για να επιβάλλει τους δικούς της όρους και να διεκδικεί με παρρησία αυτό που κατανοεί ως δίκαιό της. Αυτό δείχνει όλη η στάση και συμπεριφορά της. Και δεν τα καταφέρνει καθόλου άσχημα, είναι αλήθεια. Είτε μας αρέσει, είτε όχι!

Το 1974 δεν έχασε καθόλου χρόνο και εκμεταλλεύτηκε τη μοναδική ευκαιρία με το πραξικόπημα της χούντας κατά του Μακαρίου και εισέβαλλε στην Κύπρο χωρίς δεύτερη σκέψη. Έκτοτε κατέχει το 40% περίπου του κυπριακού εδάφους και δεν αισθάνεται καθόλου την ανάγκη να διαπραγματευτεί. Κι όταν προσέρχεται σε συνομιλίες, το κάνει με τους όρους του ισχυρού προς τον αδύναμο. Έκτοτε δεν παραλείπει να εκμεταλλεύεται κάθε δική μας δυσκολία για να επιβάλλει γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, να διεκδικεί ανοικτά πλέον τη δυτική Θράκη, μοχλεύοντας τον αλυτρωτισμό του ντόπιου μουσουλμανικού πληθυσμού, όπως και κάθε άλλου αλυτρωτισμού στη χερσόνησο των Βαλκανίων. Δεν κρύβει τις βλέψεις της στα εδάφη της βόρειας Συρίας και του Ιράκ, επεμβαίνοντας ακόμη και στρατιωτικά επί εδαφών, ενώ πρόθυμα έπαιξε το ρόλο του αποσταθεροποιητή στο μαλακό υπογάστριο της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης ενισχύοντας σχεδόν απροκάλυπτα τους αντίστοιχους αλυτρωτισμούς των μουσουλμανικών πληθυσμών στις νότιες περιοχές (ανεξάρτητα κράτη πια) της παλιάς Ένωσης.

Σήμερα η Τουρκία δεν διεκδικεί μόνο την παλιά αυτοκρατορική αίγλη, αλλά δεν κρύβει καθόλου τη φιλοδοξία των ηγετών της, να ηγηθεί του συνόλου του μουσουλμανικού κόσμου ως η πρώτη αν όχι μοναδική μουσουλμανική ισχυρή κρατική οντότητα, ικανή να «διαπραγματευτεί» με τη Δύση τα συμφέροντα του, με όρους, αν όχι ισχύος, τουλάχιστον ισοτιμίας.

Αν και κόκκινο πανί τόσο για τη Δύση, όσο και για τη Ρωσία, «παίζει» έξυπνα και με τους δύο εκμεταλλευόμενη τις μεταξύ τους αντιθέσεις, εξασφαλίζοντας πότε έτσι και πότε αλλιώς τα νώτα της στις προσπάθειες υπονόμευσης, ή και ανατροπής της στρατηγικής της. Διότι η Τουρκία διαθέτει μακροπρόθεσμη στρατηγική και συνδυάζει έξυπνα τις τακτικές της κινήσεις, εκμεταλλευόμενη κάθε ευκαιρία για να την εξυπηρετήσει.

Η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση
Πολλοί μιλούν -και στη χώρα μας- για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελληνική πολιτική ηγεσία μάλιστα υποστηρίζει αναφανδόν αυτήν την προοπτική και πολλές φορές αναφέρεται ως η καλύτερη σύμμαχος της Τουρκίας στην προσπάθειά της αυτή. Φαίνεται, ότι οι Έλληνες πολιτικοί έχουν ασπαστεί και υποστηρίζουν την ιδέα ότι μια Τουρκία ενταγμένη στην Ε.Ε. θα πάψει να αποτελεί απειλή για τα εθνικά μας συμφέροντα.

Η ιδέα αυτή είναι εξαιρετικά αφελής και στηρίζεται περισσότερο στην επιθυμία των πολιτικών μας να απαλλαγούν το γρηγορότερο από τα προβλήματα της εξωτερικής μας πολιτικής και της άμυνας της χώρας, παρά σε μια ψυχραιμότερη αποτίμηση της πραγματικότητας σε σχέση με τη γείτονα χώρα και των γενικότερων επιδιώξεών της.

Πράγματι η Τουρκία επιδιώκει μια ενδεχόμενη ένταξή της στο ευρωπαϊκό «γίγνεσθαι», αλλά με τους δικούς της όρους. Αντίθετα με την Ελλάδα και τις ηγεσίες της που αισθάνονται αδύναμοι και υπήρξαν ανέκαθεν υποτελείς, η Τουρκία και οι ηγέτες της επιδιώκουν τις οποιεσδήποτε σχέσεις με τρίτους και με την ΕΕ με όρους της δικής τους εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την Τουρκία η οποιαδήποτε παραχώρηση κρατικής κυριαρχίας και μεταφορά των κέντρων λήψης αποφάσεων εκτός της χώρας σε υπερεθνικά κέντρα, που θα της επιβάλλουν τις πολιτικές. Η Τουρκία δεν είναι Ελλάδα, δηλαδή μια ανέκαθεν προτεκτορατοποιημένη χώρα.

Η Τουρκία στην ενταξιακή της επιδίωξη προσβλέπει στην άντληση άφθονων οικονομικών και άλλων πόρων, που της είναι αναγκαίοι, αλλά συνάμα και στη σταδιακή επιβολή των δικών της βουλήσεων στο εσωτερικό της Ευρώπης, ή τουλάχιστον στη συνδιαμόρφωση κρίσιμων αποφάσεων, μιας υπό διαμόρφωση νέας υπερδύναμης με την Τουρκία σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Κατά μια έννοια προσβλέπει σε «κατάκτηση» της Ευρώπης με διαφορετικούς όρους, έχοντας σύμμαχο τον ολοένα αυξανόμενο, σε αριθμό, μουσουλμανικό πληθυσμό στο εσωτερικό των χωρών της Ένωσης. Η λογική του «παντουρκισμού» επιβιώνει και γίνεται κυρίαρχη στις μέρες μας.

Αυτό που οι Έλληνες πολιτικοί αδυνατούν να διακρίνουν, το αντιλαμβάνονται πολύ καλά οι ηγεσίες της Δύσης, γι’ αυτό -και παρά τα λεγόμενα κατά καιρούς και τις ατέλειωτες διαπραγματεύσεις-, ουδέποτε θα δεχθούν μια Τουρκία -και μάλιστα μια σχετικά ισχυρή Τουρκία- στο δικό τους κλαμπ. Χρειάζονται την Τουρκία ως ενδεχόμενο οικονομικό «εταίρο» και για τις δικές τους ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις, στον βαθμό που η ίδια θεωρεί ότι εξυπηρετούνται οι δικές της, αλλά μέχρις εκεί.

Φυσικά αυτό το γνωρίζει πολύ καλά και η Τουρκία, ότι δηλαδή ουδέποτε θα γίνονταν αποδεκτή στην καρδιά της Δύσης ως συνδιαμορφωτής των πολιτικών διά μέσου των ευρωπαϊκών θεσμών και πράττει αναλόγως, φτάνοντας να ομιλεί ακόμα και για ρατσισμό από την πλευρά των ηγεσιών των κεντροευρωπαϊκών χωρών, επιρρίπτοντας την ευθύνη σε αυτούς επειδή καρκινοβατούν οι μεταξύ τους διαπραγματεύσεις.
Το κλίμα αυτό όμως μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας καθόλου δεν αποτελεί καθησυχαστικό παράγοντα για την Ελλάδα και τα συμφέροντά της. Οι δυτικοί έχουν αποδείξει, ότι λειτουργούν με βάση τα στεγνά τους συμφέροντα και δεν είναι καθόλου βέβαιο, ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί ανταλλάξιμο είδος γι’ αυτούς. Πολύ περισσότερο σήμερα που την ελέγχουν πλήρως οικονομικά και πολιτικά.

Η Τουρκία και η Ελλάδα
Η Τουρκία έχει κάθε λόγο να διεκδικεί και να απαιτεί. Αισθάνεται αρκετά στρυμωγμένη στο Αιγαίο και επιδιώκει μέσα από τη δημιουργία «γκρίζων» ζωνών τον σταδιακό έλεγχό του, τόσο στον αέρα, όσο και στη θάλασσα. Δεν είναι μόνον τα υποτιθέμενα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που δημιουργούν κίνητρο για άσκηση επιθετικής πολιτικής από την πλευρά της. Ο συνολικός έλεγχος είναι το ζητούμενο και η τελική της επιδίωξη, που θα δημιουργήσει περαιτέρω προϋποθέσεις για τις επεκτατικές της βλέψεις προς δυσμάς.

Γνωρίζει πολύ καλά, ότι η Ελλάδα μέσα από μυωπικές πολιτικές αποξένωσε από το εθνικό της σώμα τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Δυτικής Θράκης και εκμεταλλευόμενη την πολιτική «κατευνασμού» και αδιαφορίας των Αθηνών έχει ήδη δημιουργήσει όλα εκείνα τα κατάλληλα «προγεφυρώματα» που θα της επιτρέψουν την άμεση ακόμα και εδαφική διεκδίκηση της Θράκης κι ενδεχομένως της Ανατολικής Μακεδονίας. Εξ άλλου διεκδικώντας μόνον να κερδίσει έχει, και τίποτα να χάσει, παίζοντας συνολικά το παιχνίδι του αλυτρωτισμού των μουσουλμάνων σε ολόκληρα τα Βαλκάνια, παρουσιαζόμενη ως σύμμαχος και προστάτης τους.

Το γιατί εμείς την διευκολύνουμε επιτρέποντας επισκέψεις στη Δυτική Θράκη ακόμα και στο υψηλότερο επίπεδο είναι πράγματι απορίας άξιον.
Εκεί όμως που η τουρκική επιθετικότητα και η αντίστοιχη πολιτική έχει θριαμβεύσει απέναντι στην Ελλάδα είναι στο κυπριακό ζήτημα. Η ελληνική πολιτική ηγεσία διακατεχόμενη από το δόγμα ότι η Κύπρος «κείται μακράν» έδειξαν εξ αρχής την πρόθεση να τελειώνουμε όπως – όπως με το πρόβλημα. Έτσι διολισθαίνοντας από υποχώρηση σε υποχώρηση σε θέσεις, ακόμη και στη ρητορική, η Ελλάδα εμφανίζεται σήμερα να εκλιπαρεί μια λύση ουσιαστικά μιας όσο το δυνατό λιγότερο αναξιοπρεπούς παράδοσης ολόκληρης της Κύπρου στην Τουρκία μέσα από μεθοδεύσεις τύπου σχεδίου Ανάν.

Η Τουρκία είναι μια εχθρική χώρα
Εάν για την πολιτική ηγεσία και την ιθύνουσα τάξη της χώρας μας η Τουρκία αποτελεί ένα «θηρίο» που με γαλιφιές, ξόρκια και προσφορά λιχουδιών γίνεται προσπάθεια να εξημερωθεί και να γίνει φιλικό, η πραγματικότητα είναι για όλους μας διαφορετική.
Η Τουρκία είναι μια εχθρική χώρα. Όχι γιατί το θέλουμε εμείς, αλλά διότι έχει βλέψεις και στρατηγικούς σχεδιασμούς που δεν προσιδιάζουν με τα δικά μας εθνικά συμφέροντα, αλλά αντιτίθενται εμμονικά σε αυτά. Δεν κατανοεί από κατευνασμούς και πολιτικές οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Η Τουρκία μετά από στρατιωτική εισβολή κατέχει παράνομα το 40% του κυπριακού εδάφους. Η Τουρκία έχει βλέψεις δυτικά και είναι προσηλωμένη στην επίτευξη των στόχων της που τους επιτυγχάνει σταδιακά εκμεταλλευόμενη την ασυγχώρητη ημιμάθεια, την επιπολαιότητα και τις φοβίες των πάσης φύσης ηγεσιών της Ελλάδας.

Η Τουρκία μια μόνο γλώσσα καταλαβαίνει. Τη γλώσσα της ισχύος. Και η ισχύς δεν είναι μόνον η γλώσσα των όπλων, αλλά πρώτα η αδιαπραγμάτευτη διεκδίκηση του δικαίου και η χάραξη πολιτικής στρατηγικής για την επιβολή του.
Όταν όμως επιτρέπεις στον οιονδήποτε εχθρό να επισκέπτεται τη χώρα σου και να τον υποδέχεσαι ως υποτελής απέναντι στον κυβερνήτη, τότε του αναγνωρίζεις ως αναφαίρετο το δικαίωμά του στην ιταμότητα των διεκδικήσεων σε βάρος σου. Και αυτό το δικαίωμα ακριβώς άσκησε ο Ερντογάν ερχόμενος εδώ, αφού εμείς τον προσκαλέσαμε, και υπήρξε απόλυτα ειλικρινής!.
Το άρθρο αυτό αναρτήθηκε στο blog http://hereticalideas-gr.blogspot.gr στις 8-12-17

H ιστορική επίσκεψη Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα είναι η δεύτερη στην σύγχρονη ιστορία των δύο κρατών και με χρονική καθυστέρηση 65 ετών από την πρώτη του Τζελάλ Μπαγιάρ, στις 2 Δεκ 1952. Η δεύτερη ήταν του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που έγινε στις 7 και 8 Δεκ. 2017 και άφησε το στίγμα της ως καινοφανής και ενδεχομένως μοναδική στα παγκόσμια διπλωματικά δρώμενα. Θα έπρεπε να το περιμέναμε; Ασφαλώς, λαμβάνοντας υπόψη την στάση, την συμπεριφορά και τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του Τούρκου προέδρου. Θα μπορούσαμε να το αποφύγουμε; Ενδεχομένως σε κάποιο βαθμό, αλλά αναλύοντας τα γεγονότα, με αιρετικό τρόπο, τελικά θα καταλήξουμε ότι μας ωφέλησε, έστω και αν φαίνεται αρχικά υπερβολικό και λανθασμένο συμπέρασμα. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.