Τουρκική Μεθόδευση Άλωσης τής Κύπρου

Του Φοίβου Κλόκκαρη*

 

Ο Κινέζος στρατηγός Σούν Τζού (5^ος αιώνας π.Χ.) στην περίφημη πραγματεία του «Η Τέχνη τού Πολέμου» αποφαίνεται: «Η εξουδετέρωση τής αντίστασης τού αντιπάλου χωρίς μάχη, συνιστά την ιδανική επιδίωξη» (παράγραφος 2,κεφάλαιο <<Επίθεση με Στρατηγήματα.)

Στρατηγικός στόχος της Τουρκίας για την Κύπρο, είναι ο έλεγχος ολόκληρης της νήσου , που επιβεβαιώνεται από τα ιστορικά γεγονότα (Τουρκανταρσία 1963-Τουρκική εισβολή 1974, κατοχή, εποικισμός, εθνοκάθαρση), περιλαμβάνεται σε κείμενα του τουρκικού κράτους (εθνικός όρκος τουρκικής εθνοσυνέλευσης 1920, εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ 1956 κ.ά.) και σε βιβλία αξιωματούχων του, όπως το «Στρατηγικό βάθος» του Αχμέτ Νταβούτογλου.

Η Τουρκία υλοποίησε σε μεγάλο βαθμό τον στόχο της, με την στρατιωτική επέμβαση του 1974, την κατάληψη του βορείου τμήματος της Κύπρου και την πλήρη τουρκοποίηση και ισλαμοποίησή του.

Η ολοκλήρωση του στόχου της, θα επιτευχθεί με τον έλεγχο και των ελευθέρων περιοχών τής Κύπρου. Προς επίτευξη αυτού του στόχου, φαίνεται ότι  η Τουρκία ακολουθεί το επιθετικό   στρατήγημα   του Σούν Τζού περί υποταγής του αντιπάλου  (τού Ελληνισμού των ελεύθερων περιοχών) χωρίς μάχη (χωρίς στρατιωτική  επέμβαση ). Για την δημιουργία  ευνοικών συνθηκών υλοποίησης τού στόχου , η Τουρκία προχώρησε σε δράσεις στον στρατιωτικό, πολιτικό, διπλωματικό, ψυχολογικό τομέα κ.ά. που συνεχίζονται επί 47 χρόνια, με κυριότερες:  

• Την απειλή χρήσης στρατιωτικής ισχύος. Την διατήρηση και συνεχή ενίσχυση τών Τουρκικών δυνάμεων κατοχής (ΤΔΚ)   και τον  ασφυκτικό ναυτικό κλοιό της Κύπρου (τουρκικό ΠΝ, επέμβαση στην ΑΟΖ της με ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα) προς άσκηση ψυχολογικής βίας στους Έλληνες της Κύπρου για να  αποδεχθούν λύση Τουρκικών όρων στο Κυπριακό.

 

• Την συστηματική δημογραφική αλλοίωση των ελεύθερων περιοχών, με την παράνομη προώθηση  μουσουλμάνων μεταναστών μέσω της γραμμής αντιπαράταξης και των ακτών, για να λειτουργήσουν ώς δούρειος ίππος.
• Την δημιουργία προυποθέσεων   λύσης τουρκικών όρων στο Κυπριακό. Μετέτρεψε το διεθνές έγκλημα που διέπραξε σε βάρος τής Κύπρου σε δικοινοτική διαφορά και  εγκατέστησε υποτελή διοίκηση(  «ΤΔΒΚ») εξαρτημένη από την Τουρκία( πλειοψηφία εποίκων, διμερείς συμφωνίες)  για να αποτελέσει το κράτος / προγεφύρωμα, μέσω του οποίου  η Τουρκία, σε μια λύση τουρκικών όρων, θα ασκεί τον έλεγχο  όλης τής Κύπρου.
• Την κάμψη  τής αγωνιστικότητας των Ελλήνων. Την διεξαγωγή ψυχολογικών επιχειρήσεων   επηρεασμού της σκέψης και των συναισθημάτων τους. Να αντιδράσουν προς τα ερεθίσματα που υποκινεί ο μηχανισμός προπαγάνδας της Τουρκίας (φόβος  από την Τουρκική στρατιωτική απειλή, δέλεαρ λύσης που δήθεν προσφέρει  οικονομική ευημερία/ ειρηνική συμβίωση κ.ά.), να καμφθεί η θέληση τους για αντίσταση  και να υποκύψουν στις τουρκικές θέσεις για το  Κυπριακό. Ο πόλεμος της τουρκικής προπαγάνδας (λευκή ,φαιά ,μαύρη)  μαίνεται ανελέητα από το 1974 μέχρι σήμερα
• Την έναρξη εποικισμού της κλειστής περιοχής  Αμμοχώστου ,ώς μοχλού πίεσης , για να υποκύψουν οι Έλληνες σε λύση τουρκικών όρων στο κυπριακό.

Με τις δράσεις της, η Τουρκία πέτυχε :

• Την κάμψη του ηθικού και την καλλιέργεια  ηττοπάθειας, σε σημαντικό τμήμα τού Κυπριακού Ελληνισμού .
• Την αποδυνάμωση της αμυντικής θωράκισης τής ΚΔ. Οι κυβερνήσεις μας και μεγάλο μέρος τού πολιτικού κόσμου, λόγω φοβικού συνδρόμου, δεν έχουν την πολιτική βούληση ενίσχυσης τής αμυντικής θωράκισης, με το σκεπτικό ότι είναι σπατάλη χρημάτων και μάταιο να αντιμετωπισθεί  η πανίσχυρη Τουρκία.
• Την υιοθέτηση από τις κυπριακές κυβερνήσεις, τής λύσης  Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) , που επέβαλαν η Τουρκία και Βρετανία, με την ψευδαίσθηση ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα μας, ενώ εξυπηρετεί τα συμφέροντα τής Τουρκίας. Η ΔΔΟ όπως και η  λύση δύο κρατών, που προτείνει σήμερα η Τουρκία , είναι μορφές συνομοσπονδίας, που καταλύουν την ΚΔ, νομιμοποιούν την διχοτόμηση και επεκτείνουν τον τουρκικό έλεγχο και στις ελεύθερες περιοχές .Είναι  μεγάλη επιτυχία των ψυχολογικών επιχειρήσεων τής Τουρκίας, να υιοθετήσει η ΚΔ  την τουρκική  επιλογή τής ΔΔΟ,  και να έχει την αυταπάτη ότι εξυπηρετεί τα  συμφέροντα της.

 

Συμπερασματικά η Τουρκία με  μεθοδευμένες δράσεις , προετοίμασε το έδαφος  υλοποίησης τής στρατηγικής της για έλεγχο και των ελεύθερων περιοχών τής Κύπρου, μέσω  λύσης Τουρκικών όρων στο Κυπριακό, χωρίς στρατιωτική επέμβαση. Χωρίς μάχη κατά τον Σούν Τζού.  Σήμερα μάς τρομάζει ότι  συρόμεθα σε  πενταμερή διάσκεψη για το κυπριακό, με δύο λύσεις τουρκικών όρων στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τής ΔΔΟ(θέση ΚΔ) και των  δύο κρατών(θέση Τουρκίας)  . Επιβάλλεται, να αρνηθούμε συμμετοχή  στη διάσκεψη, να αναθεωρήσουμε  τη θέση μας για λύση ΔΔΟ  και   να ενισχύσουμε επειγόντως την άμυνα μας  και τη θέληση μας για αντίσταση. Άν δεν το πράξουμε , η υποταγή μας στην Τουρκία αμαχητί , είναι αναπόφευκτη

 

* αντιστράτηγος ε.α.

 

 

18.12.2020.           Γιατί πρέπει να πάψουμε να βασιζόμαστε στους ξένους

 

1. Πρέπει να το παραδεχτούμε ότι εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες είμαστε πολύ ευκολόπιστοι κυρίως στα λόγια των ξένων παρά το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές αυτά δεν συμβαδίζουν με τα έργα τους. Και αυτό ως ένα σημείο μας έχει οδηγήσει στην εκούσια απώλεια της αυτοπεποίθησής μας για την οποία πρόσφατα μίλησε στην Θεσσαλονίκη ο Πρωθυπουργός.

2. Θα πρέπει όμως κάποτε να καταλάβουμε ότι τις οποιεσδήποτε κινήσεις μας πρέπει να κατευθύνει ο ορθολογισμός με βάση τα πραγματικά στοιχεία που παίρνουμε από την στάση των Διεθνών Παραγόντων σε γεγονότα όχι μόνον της τελευταίας στιγμής, αλλά μιας πολύ ευρύτερης περιόδου, που όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο καλύτερα και πιο αξιόπιστα είναι τα συμπεράσματα που μπορούμε να βγάλουμε.

3. Είναι τώρα αρκετός καιρός που η Τουρκική προκλητικότητα και ο αναθεωρητισμός έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Αντί λοιπόν να κοιτάξουμε πώς εμείς πρέπει να αντιδράσουμε ορθολογικά, είμαστε - με βάση το συναίσθημα - περισσότερο προσηλωμένοι στην αναμονή βοήθειας από το εξωτερικό πού όλο και περισσότερο καθυστερεί να εμφανισθεί σύμφωνα με τους δικούς μας ευσεβείς πόθους (WISHFUL THINKING). Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά γιατί έχει άμεση σχέση με τις εκτιμήσεις που κάνουμε που όλο και συχνότερα αποδεικνύονται μη ρεαλιστικές. Και τούτο  γιατί απλούστατα δεν βασίζονται στον ορθολογισμό παρά μόνο στο συναίσθημα.

4. Θα δώσω εδώ μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της Ελληνικής τακτικής «του σκέπτεσθαι»  που συνεχώς μας οδηγεί σε συνεχείς απογοητεύσεις:

α) Οι συνεχείς σύνοδοι κορυφής της ΕΕ, μέσω των οποίων αναμέναμε και συνεχίζουμε να περιμένουμε την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας για την κατάφορα προβατική και προκλητική συμπεριφορά της (Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2020 και τώρα Μάρτιος 2021), χωρίς να θέλουμε να κατανοήσουμε το πόσο δύσκολο είναι αυτό που ζητάμε.

β) Τα αποτελέσματα των εκλογών στις ΗΠΑ, όπου ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης θέλει να πιστεύει ότι η αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο θα έχει πολύ ευεργετική επίδραση στα συμφέροντά μας, σύμφωνα με το πλείστον των ΜΜΕ.

γ) Η επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, επειδή παρά τις Αμερικανικές παραινέσεις αποφάσισε την απόκτηση του Ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400, που και αυτή ήλθε μετά από παρέλευση ικανού χρόνου, ενώ η Αμερικανική νομοθεσία τις προβλέπει άμεσα σε περιπτώσεις όπου ευθέως βλάπτονται τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Πολλοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι οι κυρώσεις αυτές αποτελούν και την λυδία λίθο για την σωτηρία μας από τον Τουρκικό αναθεωρητισμό και ότι θα ανοίξουν τον δρόμο για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία και από την ΕΕ.

5. Για να πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, πρέπει να καταλάβουμε ότι το όλο θέμα εκτός από γεωπολιτικό έχει κυρίως οικονομικό χαρακτήρα και ως εκ τούτου κανείς από τους ξένους ηγέτες δεν πρόκειται να εναντιωθεί στα οικονομικά συμφέροντα της χώρας του για χάρη της Ελλάδας. Και εξηγώ ευθύς αμέσως γιατί:

α) Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι σταθερή και συνεπής τα τελευταία 70 χρόνια από την δημιουργία του ΝΑΤΟ μέχρι σήμερα και αποσκοπεί στον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιορισμό της Ρωσίας, λόγος για τον οποίο η Τουρκία είναι σημαντική στους Σύμμαχος και ανάχωμα στον επεκτατισμό της Ρωσίας στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Την τελευταία μάλιστα δεκαετία οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι έχουν και άλλο ένα σοβαρό μέτωπο ν’ αντιμετωπίσουν, την Κίνα όπου φαίνεται να ρίχνουν όλο και μεγαλύτερο βάρος. Επομένως οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν με κάθε τρόπο να μην χάσουν την Τουρκία και θα εξασκήσουν όλη τους την επιρροή ώστε να μην την οδηγήσουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Ιδιαίτερα τώρα που έχει ήδη αρχίσει να αλληθωρίζει προς την Μόσχα με την απόκτηση των S-400 και τις ανακοινώσεις της ότι μπορεί να αποκτήσει και Ρωσικά μαχητικά Α/Φ μετά την αναστολή παραλαβής των Α/Φ F-35 από τις ΗΠΑ που λήφθηκε σαν πρώτο μέτρο κυρώσεων για την απόκτηση των S-400. Ήλθε μάλιστα η ώρα η Τουρκία να συνειδητοποιήσει και την δεύτερη δέσμη οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ που θα πλήξει καίρια την Αμυντική της Βιομηχανία, όχι μόνον ως προς την αυτάρκειά της αλλά και τις εξαγωγές της αφού το πλείστον της βασίζεται σε Αμερικανική Τεχνολογία που θα σταματήσει να παρέχεται για τις μελλοντικές συμβάσεις. Οι ΗΠΑ δε έχουν δείξει από την εποχή κράτησης του Αμερικανού πάστορα στις τουρκικές φυλακές, ότι έχουν την δυνατότητα να καταστρέψουν την εύθραυστη οικονομία της εντός εβδομάδας, όπως είχε διαμηνύσει ο Πρόεδρος Τραμπ, που έτσι επέτυχε και την απελευθέρωσή του. Και ο τούρκος Πρόεδρος μπορεί μεν να είναι υπέρμετρα φιλόδοξος αλλά δεν είναι αφελής και δεν θα αποτολμήσει  ένα τέτοιο βήμα προς την Μόσχα, γιατί κινδυνεύει με αφανισμό και αυτός και η χώρα του. Είναι όμως βέβαιο ότι θα επιχειρήσει να παίξει το παιγνίδι του ανατολίτικου παζαριού που τόσο καλά γνωρίζει, ώστε να αποκτήσει όσο περισσότερα ανταλλάγματα μπορεί για τον κατευνασμό των νεοοθωμανικών του φιλοδοξιών. Και τα ανταλλάγματα αυτά να είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα είναι προς το συμφέρον μας ανεξάρτητα του ότι την θέση του Τραμπ θα πάρει σύντομα ο Πρόεδρος Μπάιντεν!

β) Η ΕΕ από την άλλη πλευρά έδειξε πως δεν είναι διατεθειμένη να συναινέσει σε σοβαρές κυρώσεις προς την Τουρκία για τον απλούστατο λόγο ότι αφ’ ενός μεν έχουν τεράστιες συναλλαγές μαζί της που βεβαίως δεν θέλουν να τις χάσουν [1] αφετέρου δε, μεγάλος αριθμός Ευρωπαϊκών Τραπεζών είναι πολύ σοβαρά εκτεθειμένος στο χρέος της Τουρκίας [2] όπως πολύ τεκμηριωμένα εξηγεί στην ανάλυσή του o Καθηγητής Νότης Μαριάς σε άρθρο του της 15.12.2020 [3], που αξίζει κάθε αναγνώστης να διαβάσει, για να καταλάβει ότι κανείς από τούς εταίρους μας στην ΕΕ δεν επιθυμεί να αυτοχειριασθεί χάριν της Ελλάδας. Εκεί μάλιστα θα του λυθούν και οι οποιεσδήποτε απορίες για την αλλαγή της σκληρής στάσης της Γαλλίας έναντι της Τουρκίας, που παρά την απαράδεκτη ρητορική της κατά του Προέδρου Μακρόν, αυτός προτίμησε να μαλακώσει αισθητά την στάση του, αντιλαμβανόμενος ότι το διακύβευμα των φρεγατών BELHARRA ύψους 3.5 δις Ευρώ για την Ελλάδα, είναι πολύ μικρό μπροστά στην έκθεση των Γαλλικών Τραπεζών στην τουρκική οικονομία ύψους 29 δις Ευρώ.

6. Επομένως το όλο πρόβλημα είναι καθαρά ζήτημα ζωτικών συμφερόντων καθενός από εκείνους στους οποίους προσβλέπουμε σε βοήθεια και με βάση αυτό το μοτίβο πρέπει και εμείς να αντιδράσουμε, αφού σαν καλοί μαθητές κάναμε όλα τα καθήκοντά μας όπως μας συμβούλεψαν οι Σύμμαχοι και Φίλοι μας, αλλά παρόλα ταύτα δεν βλέπουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Εδώ είναι λοιπόν και το διακύβευμα.

«Κάτι λοιπόν δεν πρέπει να έχουμε κάνει σωστά, ή κάτι πρέπει να παραλείψαμε να το κάνουμε στον χρόνο που έπρεπε και έτσι οι Σύμμαχοι και Φίλοι μας δεν μας παίρνουν στα σοβαρά, θεωρώντας ότι κάποτε θα ωριμάσουμε και θα καταλάβουμε τι μπορούμε να περιμένουμε απ’ αυτούς και τί όχι. Επομένως εσκεμμένα τραινάρουν το ζήτημα από την μια σύνοδο στην άλλη κερδίζοντας χρόνο, γιατί απλά τους έχουμε δώσει την εντύπωση ότι μπορούμε και άλλο να περιμένουμε».

7. Σαν συνειδητοποιημένοι πολίτες, παρακολουθώντας την επικαιρότητα από ένα πλατύ φάσμα ΜΜΕ προσκείμενων και αντιπολιτευόμενων στην Ελληνική Κυβέρνηση, αλλά και έγκριτων ΜΜΕ του εξωτερικού, παρατηρούμε τις εξής αστοχίες μας που όσο γρηγορότερα τις παραδεχτούμε και αποφασίσουμε να τις θεραπεύσουμε τόσο το καλύτερο για την χώρα μας:

α). Ενώ πολύ σωστά αποφασίσαμε να προμηθευτούμε Α/Φ RAFALE από την Γαλλία μαζί με τα όπλα τους και την Εν Συνεχεία Υποστήριξή τους όπως και εκείνην των Α/Φ Μ-2000/-5 και προχωρούσαμε για Στρατηγική Συμφωνία με την Γαλλία για εξασφάλιση των φρεγατών BELHARRA με ενδιάμεση λύση των φρεγατών FREMM (που είχαν αμφότερες αξιολογηθεί επιτυχώς από το ΠΝ ως η βέλτιστη λύση) ανακρούσαμε πρύμναν, ακούγοντας τους Αμερικανούς που αφ’ ενός μεν αρνούνται να μας παραδώσουν τα καταδρομικά ARLEIGH-BURKE που επανειλημμένα τους ζητήσαμε, αφ’ ετέρου δε αποφάσισαν για το δικό τους Ναυτικό να προμηθευτούν την Ιταλική έκδοση των φρεγατών FREMM. Οποίος εμπαιγμός! Εδώ όμως θα πρέπει να σκεφθούμε ότι έτσι αδυνατίσαμε και την στάση της Γαλλίας για τα συμφέροντά μας, γιατί μια Στρατηγική Συμφωνία με την Γαλλία πέραν των πλοίων ενδιάμεσης και μόνιμης λύσης, που θα  συνοδευόταν με τα όπλα τους και την Εν Συνεχεία Υποστήριξή τους θα μπορούσε να έχει εκ των πραγμάτων πολύ εκτενέστερο οικονομικό αντίκρισμα, αν σε αυτή περιλαμβάνονταν και η αξία των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά που πρόσφατα αποτιμήθηκαν στα 15 δις Ευρώ κατά τον πρόσφατο πλειοδοτικό διαγωνισμό [4], και μία σειρά διευκολύνσεων για τον Γαλλικό Στόλο σε νησιά του Ν.Α Αιγαίου (ανάλογη με εκείνην της Σούδας για τις ΗΠΑ) που σε σύνολο δίνει ένα αρκετά ανάλογο ή και μεγαλύτερο ισοδύναμο από εκείνο της έκθεσης των Γαλλικών τραπεζών στο τουρκικό χρέος. Έτσι εκτιμούμε ότι η θέση της Γαλλίας θα ήταν πολύ θετικότερη στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου και μολονότι δεν θα μπορούσε να αλλάξει το τελικό αποτέλεσμα, θα είχαμε τουλάχιστον εξασφαλίσει τα νώτα μας με επιπρόσθετη αξιόλογη σκληρά ισχύ και συνεπακόλουθα αποτρεπτική ικανότητα έναντι της Τουρκίας δίνοντας προς τα έξω διπλό μήνυμα:

(1). Προς μεν την Τουρκία ότι έχουμε την βούληση να σχηματίσουμε και άλλες Συμμαχίες πλην του ΝΑΤΟ που δεν μας υποστηρίζει έναντι της γείτονος, όπως ήδη προχωρήσαμε σε ελαφρότερη μορφή με το Ισραήλ, την Κύπρο την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ, εφαρμόζοντας πιστά το δόγμα CI VIS PACEM PARA BELLUM [5] , γνωρίζοντας ότι οι Ευρωπαίοι Εταίροι μας θα καθυστερήσουν σκόπιμα τις όποιες αποφάσεις τους για την προστασία των δικών τους συμφερόντων.

(2). Προς δε τους Αμερικανούς, ότι αν δεν επιθυμούν να μας παράσχουν τα όπλα που θέλουμε, μπορούμε να προμηθευτούμε αντίστοιχα και από αλλού, ώστε να μας λογαριάζουν περισσότερο όταν ζητάμε κάτι που πιστεύουμε ότι διαθέτουν και μπορεί να μας βοηθήσει.

β ). Επέκταση των χωρικών μας υδάτων σε πρώτη φάση στα 10 ναυτικά μίλια ώστε να εναρμονίζεται απόλυτα με τον εθνικό εναέριο χώρο μας όπως έχουμε συμφωνήσει στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ [6], ώστε να έχουμε το δίκιο με το μέρος μας όταν παρουσιάζουμε στο ΝΑΤΟ τις Τουρκικές παραβιάσεις και να μη βρισκόμαστε στην δυσάρεστη θέση να ακούμε ότι η Συμμαχία αναγνωρίζει εθνικό εναέριο χώρο ίσο με την έκταση των χωρικών μας υδάτων που είναι στα 6 μίλια.  Αυτό είναι ένα μονομερές μας δικαίωμα σύμφωνα με την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) [7] που το έχουν εξασκήσει ήδη όλες οι Χώρες που συνυπέγραψαν την Σύμβαση εκτός από εμάς. Επομένως δεν θα πρέπει να φοβόμαστε το CASUS BELLI της Τουρκίας, όταν εξασκούμε ένα νόμιμο δικαίωμά μας όπως άλλες 156 Χώρες και μάλιστα την στιγμή που οι Εταίροι και Σύμμαχοί μας αδιαφορούν για τις δικαιολογημένες αιτιάσεις μας από την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας. Αφού λοιπόν αυτοί αδιαφορούν και δεν δίνουν την σημασία που πρέπει στις εκκλήσεις μας, θέλοντας να μας οδηγήσουν σε μια εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση με την Τουρκία για να έχουν την ησυχία τους και να προασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα, εμείς πρέπει να προασπίσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα ενισχύοντας όσο είναι δυνατόν τις ΕΔ μας και πράττοντας σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, πράγματα δηλαδή για τα οποία κανείς δεν μπορεί να μας κατηγορήσει. Μια όμως τέτοια κίνηση θα έδινε και άλλο ένα ηχηρό μήνυμα προς την Τουρκία, ότι δηλαδή καλόν είναι να σταματήσει τις προκλήσεις γιατί αν τις συνεχίσει, διατηρούμε το δικαίωμα να της δημιουργήσουμε την ασφυξία που με τίποτε δεν θέλει, με την επέκταση των χωρικών μας υδάτων και του εναερίου χώρου μας στα 12 μίλια. Αυτός είναι και ο λόγος που για να έχει νόημα ένα τέτοιο μήνυμα, πρέπει να έχουμε εξασφαλίσει ικανή σκληρά ισχύ, που μόνον η Γαλλία αυτή την στιγμή μπορεί να μας προσφέρει. Και καλόν είναι να ξανασκεφτούμε το όλο ζήτημα γιατί η διεθνής κατάσταση είναι εξαιρετικά ρευστή και σώφρων τακτική θα ήταν να είχαμε ήδη καταλήξει σε μια Στρατηγική Συμφωνία με ρήτρα στρατιωτικής συνδρομής, τώρα που η Γαλλία ενδιαφέρεται για τους δικούς της λόγους γι’ αυτό. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το τώρα έχει σημασία γιατί, η ρευστότητα της γεωπολιτικής κατάστασης είναι τεράστια, αλλά ωστόσο οι διμερείς συμφωνίες τηρούνται πολύ ευκολότερα από τις πολυμερείς (Βλέπε ΝΑΤΟ & ΕΕ).

γ ). Επίσπευση της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κύπρο που θα έπρεπε κανονικά εδώ και χρόνια και πριν το Τουρκολυβικό Μνημόνιο, να είχε προηγηθεί εκείνης με την Αίγυπτο, γιατί τώρα μεν καλώς έχει η κατάσταση με τον Πρόεδρο Σίσι, αλλά μελλοντικά τίποτε δεν είναι δεδομένο, αν π.χ. η Μουσουλμανική Αδελφότητα επικρατήσει ξανά στην Αίγυπτο. Και τούτο διότι παρατηρούμε συνεχώς τις πειρατικές και εξόφθαλμες προτάσεις της Άγκυρας καταφανούς καταπάτησης του Διεθνούς Δικαίου, όταν μετά το Τουρκολυβικό μνημόνιο, προσπαθεί να δημιουργήσει αντίστοιχα οιωνεί τετελεσμένα, προκειμένου να ενισχύσει τις έωλες απαιτήσεις της, προσφέροντας σε Αίγυπτο και Ισραήλ διαδοχικά την οριοθέτηση ΑΟΖ, με το επιχείρημα ότι έτσι κερδίζουν πολύ περισσότερο θαλάσσιο χώρο από ότι μέχρι σήμερα έχουν συμφωνήσει με την Κύπρο, όπως πολύ παραστατικά μας παρουσίασε ο Αν. Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Άγγελος Συρίγος στο ΕΛΙΣΜΕ πρόσφατα [8].

δ ).  Απόφαση χρησιμοποίησης του δικαιώματος αρνησικυρίας (VETO) στις επόμενες συνόδους κορυφής της ΕΕ χωρίς φοβικά σύνδρομα. Είδαμε πρόσφατα στην σύνοδο του Νοεμβρίου 2020, πως το VETO της Πολωνίας και Ουγγαρίας είχαν εξαιρετικά ευεργετικά αποτελέσματα για τις δύο αυτές χώρες που ενώ συστηματικά καταπατούν τις ελευθερίες των πολιτών τους και η ΕΕ ήθελε να τις τιμωρήσει με το να τους απαγορεύσει την εξασφάλιση πιστώσεων για τον κορωνοιό από το κοινό ταμείο, αυτές κατάφεραν να μην χάσουν τις πιστώσεις αυτές, προβάλλοντας με VETO στην ΕΕ για την μη έγκριση του συνολικού κονδυλίου και έτσι εξασφάλισαν το θέμα της καταπάτησης των δικαιωμάτων των πολιτών τους να εξετασθεί σε μεταγενέστερο χρόνο. Είναι βέβαιο ότι αν είχαμε επιμείνει με VETO μαζί με την Κύπρο στην σύνοδο του Οκτωβρίου για την μη επιβολή κυρώσεων στην Λευκορωσία του Λουκασένο, αν δεν εφαρμόζονταν κυρώσεις για την Τουρκία, θα είχαμε σίγουρα επιτύχει περισσότερα όπως έγινε και με την Πολωνία και Ουγγαρία πρόσφατα. Μόνο που πρέπει να αποκτήσουμε την ωριμότητα να θέτουμε VETO όταν υπάρχει σοβαρό διακύβευμα για τα δικά μας συμφέροντα, και όχι να κάνουμε τα καλά παιδιά στις συνόδους κορυφής για να μην μας κακοχαρακτηρίσουν, γιατί έτσι δεν μας λογαριάζουν ποτέ. Στην επόμενη σύνοδο λοιπόν του Μαρτίου 2021 θα πρέπει πολύ προσεκτικά να δούμε πώς θα χρησιμοποιήσουμε VETO μαζί με την Κύπρο και όσες άλλες χώρες μπορούμε να πείσουμε (π.χ. Γαλλία Αυστρία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Ολλανδία) για αυστηρότερες κυρώσεις στην Τουρκία, αν επιμείνουν για έγκριση ευνοϊκών ρυθμίσεων επί θεμάτων της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ [9], γιατί αυτός είναι ένας έμμεσος αλλά πολύ σθεναρός τρόπος χρηματοδότησης της εύθραυστης οικονομίας της όπως πολύ διεξοδικά έχει παρουσιάσει η δημοσιογράφος Κύρα Αδάμ σε πολλά πρόσφατα άρθρα της.

8.   Πολλές σημαντικές προσωπικότητες, γνώστες και αναλυτές της πολιτικό-στρατιωτικής κατάστασης στην περιοχή μας, αλλά και της διεθνούς γεωπολιτικής σκακιέρας, έχουν πολύ καθαρά διαμηνύσει σε όλους τους τόνους, ότι σε ενδεχόμενο επεισοδίου ή και πολέμου με την Τουρκία θα είμαστε μόνοι μας. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι πρέπει πρώτα απ’ όλα να βασιζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις, με τις οποίες πρέπει να εξασφαλίσουμε όσο ταχύτερα γίνεται την σκληρά και ήπια ισχύ μας, απ’ οπουδήποτε είναι δυνατόν την δεδομένη χρονική περίοδο, χωρίς αναστολές και φοβικά σύνδρομα, γιατί όλοι οι κατ’ όνομα Εταίροι και Σύμμαχοί μας, πρωτίστως ενδιαφέροντα για τα δικά τους συμφέροντα και πρακτικά αδιαφορούν για τα δικά μας, περιοριζόμενοι σε συνεχείς υποσχέσεις, αναβολές και ωραία λόγια, που δυστυχώς όμως κάθε φορά καταλαβαίνουμε εκ των υστέρων ότι δεν έχουν πραγματικό αντίκρισμα.

9. Βέβαια κάποιος μπορεί να πει ότι «ωραία μας τα λέτε, αλλά κατόπιν εορτής» και ως ένα σημείο μπορεί να έχει και δίκαιο. Όμως η ανάλυση και τα συμπεράσματα που μπορεί να βγάλει ένας απλός πολίτης όπως ο υπογράφων, θα έπρεπε να είναι πρόδηλα εδώ και καιρό από τις Κυβερνητικές Υπηρεσίες που τόσα μέσα έχουν στη διάθεσή τους, αρκεί να γίνεται η μελέτη και η εκμετάλλευση των διαθεσίμων στοιχείων στην ώρα τους. Δεν θα διαφωνήσουμε επίσης στο γεγονός ότι η απραξία τουλάχιστον των τελευταίων ετών σε σοβαρά θέματα όπως τα Ελληνοτουρκικά, η ΕΕ, η Οικονομία και πρόσφατα ο κορωνοιός, έχουν δημιουργήσει ένα ολόκληρο βουνό απαιτήσεων για την σημερινή Κυβέρνηση που πρέπει να διαχειριστεί άμεσα και ταυτόχρονα, το οποίο ομολογουμένως δεν είναι καθόλου εύκολο εγχείρημα. Όμως η κοινοβουλευτική της δύναμη και η εμπιστοσύνη που συνεχίζει να απολαμβάνει από τους πολίτες, την υποχρεώνουν να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις που χρειάζονται στον ελάχιστο δυνατό χρόνο ΜΟΝΗ ΤΗΣ, αν θέλει να μείνει στην Ιστορία!

 

Υποπτέραρχος (ΜΑ) ε.α. Δημήτριος Μ. Πετρίδης (22ας ΣΜΑ, τάξη 1974)

Μηχανολόγος Μηχανικός Πανεπιστημίου Πατρών (1981)

Αεροναυπηγός Μηχανικός US NAVAL Postgraduate School (1986)

Εκπρόσωπος Ελλάδος στο Δ.Σ της NAMSA (νυν NSPA 2001-2004)

Aviation Programme Manager NATO Support & Procurement Agency (NSPA 2009-2017)

Μέλος Αεροπορικής Ακαδημίας Ελλάδος (ΑΑΚΕ), Επιστημονικού Συλλόγου Μηχανικών Αεροπορίας (ΕΣΜΑ), Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (ΣΑΣΙ), Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) & Κιβωτού Ολιστικής Παιδείας Ε.Δ

Μέλος ΔΣ Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Στρατιωτικών (ΠΟΣ)

 

Ο Ερντογάν δορυφόρος της Γερμανίας στο Καύκασο;

 

Ένα ποίημα που απήγγειλε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν, προκάλεσε διένεξη ανάμεσα στη χώρα του και το Ιράν, το οποίο κατηγόρησε την Άγκυρα ότι υπονομεύει την εδαφική του ακεραιότητα. Αυτό από μόνο του σαν γεγονός δείχνει άστοχο, αλλά ο Ερντογάν δεν κάνει τίποτα στη τύχη.  Δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα σε όλους όσους παρακολουθούν την τουρκική εξωτερική πολιτική. Είναι τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός  ή οφειλόμενα γραμμάτια προς την στήριξη των Γερμανικών συμφερόντων; Μήπως ο Τούρκος πρόεδρος λειτουργεί ως πολιορκητικός κριός της Γερμανίας στη περιοχή;

 

Ας δούμε πρώτα ποίος είναι ο αναβαθμισμένος ρόλος της Γερμανίας τα τελευταία χρόνια. Η χώρα αυτή επιδιώκει να οδηγήσει την ΕΕ υπό την ηγεσία της, ενισχύοντας την στρατιωτική παρουσία της ΕΕ στο ΄΄κλινικά νεκρό’’ ΝΑΤΟ, γεγονός που θα της επιτρέψει να επιβάλει την δικιά της πολιτική αλλά και παρουσία ως περιφεριακή δύναμη, από την Β.Αφρική (Sahal), στη Μεσόγειο, Μέση Ανατολή τον Καύκασο έως και τις τέως ρωσικές δημοκρατίες. Επιδιώκει να αποκτήσει τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων στη παγκόσμια σκακιέρα της διπλωματίας. Όχι μόνη, γιατί γνωρίζει ότι αυτό θα επαναφέρει αναμνήσεις που δεν την ευνοούν, αλλά μαζί με τις Η.Π.Α.  

 Στις 3 Δεκ 2020, το Ισραήλ παραλαμβάνει την πρώτη από τις 4 υπερσύχρονες Γερμανικές κορβέτες, οι οποίες είναι εξοπλισμένες  με πυραυλικά και αντιβαλλιστικά συστήματα, αντιαεροπορικούς & anti-ship πυραύλους, τορπίλες και μία αναβαθμισμένη εξέδρα για τα νέα επιθετικά ελικοπτέρα του Ισραήλ. Με το υπάρχον anti-ship δόγμα, οι πύραυλοι των επιθετικών ελικοπτέρων είναι το πλέον αποτελεσματικό όπλο κατά των εχθρικών πλοίων. Ο αρχηγός του ισραηλινού στρατού,  αντιστράτηγος Aviv Kohavi, τις αποκάλεσε μία από τις πιο προηγμένες πολεμικές μηχανές στον κόσμο, οι οποίες δίνουν πολύ σοβαρά πλεονεκτήματα στις ναυτικές δυνάμεις του Ισραήλ. Το συμπέρασμα είναι ότι η Γερμανία εξοπλίζει και μεταφέρει τεχνογνωσία στον ορκισμένο εχθρό του Ιράν. 

 

Στις 8 Δεκεμβρίου ο υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας Sergey Lavrov,  σε ένα λόγο του στη Μόσχα ανέφερε ότι η Δύση τελευταία προωθεί ένα μονοπολικό διεθνές σύστημα. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι η Ευρώπη ενώ φλέρταρε με την ιδέα να είναι ένας από τους πόλους του πολυπολικού διεθνούς συστήματος τώρα τελευταία απομακρύνεται από την ιδέα αυτή εξ αιτίας της Γερμανίας. Κατηγόρησε ευθέως τη Γερμανία ότι με τη πρόσφατη πολιτική της διεκδικεί την πλήρη ηγεσία της ΕΕ και υπενόησε ότι ανατρέπει τις υπάρχουσες ισορροπιες και προσπαθεί να επαναφέρει το παλαιό καθεστώς αλλά με αναβαθμισμένο δικό της ρόλο.

Πραγματικά, μετά την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ και την παράλυση της Γαλλίας εξαιτίας της εσωτερικής της κρίσης , η Γερμανία έχει καταλάβει ότι είναι η ώρα να αναλάβει την ηγεσία της ΕΕ. Το ανησυχητικό σημείο είναι ότι υπάρχει εκ μέρους της Μέρκελ μία επιθετική επιστροφή στην στρατικοποίηση λόγω της στρατιωτικής σύμπτυξης της Αμερικής. Αυτό φαίνεται και από την δήλωση της γερμανίδας υπουργού άμυνας Annegret Kramp-Karrenbauer η οποία ανήγγειλε τον Νοέμβριο, μεγάλη αύξηση σε στρατιωτικές δαπάνες παρά την κρίση της πανδημίας. Πέρυσι μάλιστα είχαν παρουσιάσει πάλι αύξηση κατά 10%. Οι Γερμανοί έχουν βρει τον τρόπο και τους ¨ξενιστές¨ να προωθούν την πολεμική τους βιομηχανία, παρά τις απαγορεύσεις που έχουν.

Είδαμε την Γερμανία να συμμετέχει ισότιμα, σε διπλωματικές πρωτοβουλίες πυρηνικών χωρών όπως διακήρυξη των Ε3 Αγγλίας-Γαλλίας–Γερμανίας στις 7 Δεκεμβρίου, γεγονός που δημιούργησε πολλές απορίες. Σε μία συνέντευξή στις αρχές του μήνα στο Der Spiegel, o Γερμανός ΥΠΕΞ  Heiko Maas είπε, “Μία επιστροφή στην προηγούμενη συμφωνία (2015 Iran nuclear) δεν μας καλύπτει. Θα είναι ένα είδος αναβαθμισμένης συμφωνίας η οποία είναι στη σφαίρα του ενδιαφέροντός μας. Έχουμε καθαρές προσδοκίες από το Ιράν: ΟΧΙ πυρηνικά όπλα, αλλά όχι και στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων που απειλούν όλη τη περιοχή.  Το Ιραν πρέπει να παίξει ένα διαφορετικό ρόλο στη περιοχή. Εμείς χρειαζόμαστε αυτή την συμφωνία γιατί δεν εμπιστευόμαστε το Ιράν. Έχω ταυτόσημες απόψεις με τον Άγγλο και Γάλλο ομολόγους μου στο θέμα αυτό.”

Η γερμανική διπλωματία γνωρίζει ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει σύντομα πυρηνικά όπλα (ενώ εκείνη θα επιθυμούσε να αποκτήσει πυρηνικά για τη χώρα της) αλλά το παρουσιάζει ως απειλή για να προκαταβάλει Αμερικανικές πρωτοβουλίες στη κατεύθυνση κυρώσεων εναντίον του.  Ένα ισχυρό Ιραν στην περιοχή εμποδίζει τα μελλοντικά επεκτατικά σχέδια του Βερολίνου στις περιοχές που συνορεύουν με τη χώρα αυτή, στους τομείς ενέργειας και εμπορίου. Η Γερμανία δεν έκρυψε το αυξημένο ενδιαφέρον της για την ‘’αρμενική οδό’’ δηλαδή την αρτηρία Βόλγα- Κασπίας.

Είναι αυτονόητο ότι το Βερολίνο δεν ενεργεί “με καλή πίστη”. Είναι γνωστή η αντιφατική ενεργειακή του πολιτική και η προσπάθειά να εξασφαλίσει την τροφοδοσία της χώρας με αέριο που δεν θα επηρεάζεται από την Ρωσία, ενώ από την άλλη μεριά ενθαρρύνει ενεργά την ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2 στη Βαλτική παρά τις αμερικανικές κυρώσεις για μηνα μεταφέρθει αέριο από τη Ρωσία.

Η Μόσχα ισχυρίζεται ότι έχει αποδείξεις που αποδεικνύουν ότι οι ‘’ έγχρωμες’’ επαναστάσεις στην περιφέρειά της (π.χ Μίνσκ) έχουν εκπονηθεί από τις ΗΠΑ και τις συμμάχους της στη Κεντρική Ευρώπη (εννοεί την Γερμανία) – Η Πολωνία, οι Βαλτικές χώρες και η Γεωργία ενεργούν σύμφωνα με τις εντολές που τους έχουν καθορίσει. Άρα τα γερμανικά συμφέροντα στη περιοχή είναι υπαρκτά και εστιάζονται στο να περιορίσουν την ρωσική παρουσία στο Νότιο Καύκασο και να αυξήσουν εμπορικές-ενεργειακές συμβάσεις.

Ο Νότιος Καύκασος όμως θεωρείται και για τους Ιρανούς χώρος πολιτιστικού και ιστορικού στρατηγικού βάθους. Κατά τη πρόσφατη κρίση το Ιράν προσπάθησε να μην υπάρξει αλλαγή συνόρων και ιδιαίτερα να μην επηρεαστούν οι εμπορικές διαδρομές μεταξύ των χωρών.  Το τελευταίο που θα ήθελε η Τεχεράνη θα ήταν μία γενίκευση (spillover) του πολέμου. Το Ιράν έχει φιλικές σχέσεις με την Αρμενία, Αζερμπαιτζάν και την Γεωργία. Εχει οικονομικές συμφωνίες ιδιαίτερα στην ενέργεια οι οποίες θα επλήττοντο αν ο πόλεμος συνεχιζόταν. Άρα ο στόχος της Γερμανίας είναι και ο περιορισμός της Ιρανικής παρουσίας και αυτό το πετυχαίνει είτε με την ισχυροποίηση της παρουσίας του Ισραήλ που εξοργίζει την Τεχεράνη, είτε με την χρήση του Ερντογάν ως αποσταθεροποιητή.

Για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα αν πράγματι η αποσταθεροποίηση στη περιοχή ήταν ευσεβής στόχος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, γερμανική μυστική διπλωματία ή και τα δύο, θα πρέπει να εξετάσουμε και την τουρκική στρατηγική προσέγγιση για τον Νότιο Καύκασο.

Η Τουρκία είναι άμμεσος γείτονας στη περιοχή του νότιου Καυκάσου και έχει κοινή ιστορία με τις χώρες που ευρίσκονται εκεί, λόγω της οθωμανικής  αυτοκρατορίας που είχε κατακτήσει τα εδάφη αυτά. Με την παλαιά πολιτική Νταβούσογλου “όχι προβλήματα με τους γείτονες”, κατάφερε να φτιάξει ενεργειακούς αγωγούς που περνούν από το έδαφός της και να μεταφέρουν καύσιμο από τη Κασπία. Κατάφερε να γίνει ενεργειακός κόμβος και να αναπτυχθεί η οικονομία της. Με την τωρινή πολιτική ¨Μόνο προβλήματα με τους γείτονες¨ κατάφερε να απομονωθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι χώρες περιμετρικά της Τουρκίας και στη Μέση Ανατολή έχουν κάνει συμμαχίες μεταξύ τους, απομονώνοντας την και πολλές από αυτές να έχουν βγάλει τα προιόντα της από τα ράφια των σούπερ-μάρκετ.

 Οι Τούρκοι έχουν μεγάλη παράδοση στη διπλωματία από την εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Άρα κάτι άλλο συμβαίνει. Η εκτίμηση είναι ότι εκτελούν κρυφή ατζεντα στα πλαίσια μυστικής διπλωματίας, σε ένα πολιπολικό διεθνές περιβάλλον, με απώτερο στόχο την καθολική αποδοχή της  ως περιφεριακή δύναμη και ενδεχομένως την καθιέρωσή της ως μόνιμο μέλος του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ.

Μέσα σε αυτό το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον βλέπουμε  την Τουρκία να προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την περιοχή του Καυκάσου, με κίνδυνο να δημιουργηθεί spillover (επέκταση) στην ευρύτερη περιοχή.  Βλέπουμε τον Ερντογάν να προκαλεί τους Πέρσες με συμβολικό τρόπο τη στιγμή που γνωρίζει ότι υπάρχουν αμοιβαίες διεκδικήσεις εδαφών. Είναι μάλιστα παράξενο το γεγονός διότι οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν πολύ φιλικές ιδίως μετά τη συμφωνία του ‘’Abraham Accord’’.  Γιατί ο Ερντογάν να κάνει τέτοιο λάθος ή μήπως το έκανε σκόπιμα;

Αναλυτές εκτιμούν ότι οι Τούρκοι είναι εκνευρισμένοι με τους Ρώσους και τους Ιρανούς γιατί  ‘’τους πέταξαν έξω’’ από την ειρηνευτική διαδικασία στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ.  Η επίσκεψη του Ιρανού υφυπουργού εξωτερικών και οι θέσεις που εκφράστηκαν από τον Javad Zarif στη τριμερή σύσκεψη στα πλαίσια εξεύρεσης λύσης για τον πόλεμο Αρμενίας-Αζερμαιτζαν, ήταν καθοριστική, διότι ο Πούτιν υιοθέτησε το σχέδιο της Τεχεράνης που απέκλειε τη συμμετοχή της Άγκυρας στην ειρηνευτική δύναμη και απέτρεπε την ανάμειξη του Minsk Group / ΟΑΣΕ για λόγους περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας.

Δεν είναι επαρκής αυτή η εξήγηση για τους διπλωμάτες παρότι, ο τουρκικός θυμός είναι ένα από τα μειονεκτήματα της φυλής.  Παρόμοια περίπτωση  και η δήλωση του Ερντογάν στη συνέλευση του ΟΗΕ για το Κασμίρ, για να στηρίξει το Πακιστάν.  Το spillover δεν εξυπηρετεί την Τουρκία. Η Τουρκία θέλει να αναπτύξει οικονομικούς της πόρους και να την αποδεχθούν ώς μεγάλη δύναμη. Αυτοί που οφελούνται από την διατήρηση της έντασης στη περιοχή, είναι αυτοί που έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη, και ένας από αυτούς είναι η αναβαθμισμένη Γερμανία. Το φαινόμενο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δημιουργεί ερμηνίες τύπου “Rashomon” και αυτό εξηγείται μόνο με την ύπαρξη μυστικών διαβουλεύσεων, χαρακτηριστικό της Γερμανίας εξωτερικής πολιτικής. Το ίδιο αναγράφει και  ο γερμανικός τύπος, ο οποίος κατηγορεί τη Μέρκελ ότι απέτυχε  να οδηγήσει την ΕΕ ως διαμεσολαβιτή στην εξεύρεση λύσης του πρόβληματος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ λόγω της μυστικής διπλωματίας της.

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει από την Άγγελα Μέρκελ αλλά και από τον Αμερικανό πρόεδρο Τράμπ να αναφέρονται στην σπουδαιότητα της συμμαχίας με τη Τουρκία και τον ρόλο που διαδραματίζει στη περιοχή ως εκφραστής των συμφερόντων της Δύσης. Την εξυμνούν  για βοήθειά της στην ανάσχεση των προσφύγων, τη στιγμή που η Ελλάδα φιλοξενεί ένα εκατομύριο πρόσφυγες. Το Ελληνικό θέμα είναι ακόμα μία απόδειξη της υπακοής του Ερντογάν στη γερμανική καγκελάριο. Ενδεχόμενη σύρραξη με την Ελλάδα θα την αποφύγει γιατί θα οδηγήσει σε προσφυγικό κύμα που θα καταλήξει στη Γερμανία.

Με βάση τα παραπάνω η ελληνική εξωτερική πολιτική ίσως θα πρέπει να εκπονήσει στρατηγική  τύπου ‘’διαίρει και βασίλευε’’ για το δίπολο Γερμανίας-Τουρκίας, αντιγράφοντας κλασικές βρετανικές μεθόδους. Θα βοηθούσε περισσότερο η προσπάθειά μας να έχει κέντρο βάρους τις ΗΠΑ και τις περιφερειακές συμμαχίες και λιγότερο την ΕΕ.  Πολιτικές που ικανοπούν συναισθηματικά την κοινή γνώμη με μισές αλήθειες και παλληκαρισμούς που αργότερα θα τις βρούμε μπροστά μας, έφθασε ο χρόνος να εκλείψουν.

Θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας που είναι η αχίλλειος πτέρνα μας σε ενδεχόμενη διεθνοποίηση του προβλήματος και να θυμόμαστε ότι η Γερμανία στο πρόσφατο παρελθόν μας έχει αποδείξει ότι το γνωρίζει πολύ καλά και ενδεχομένως θα το χρησιμοποιήσει αν χρειαστεί να μας πιέσει μέσω της έκθεσης του Ύπατου Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ  τον επόμενο Μάρτιο.

«Ελληνοτουρκικά: Κίνδυνος στρατηγικού αδιεξόδου για τη χώρα.»

 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΣΚΑΦΟΥΣ “ORUC REIS” ΑΠΟ 11/10/2020 ΜΕΧΡΙ ΤΙΣ 27/10/2020  (NAVTEX 1262/20, 1314/20)

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΓΕΩΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΕΩΤΡΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ

 

Εισαγωγή.

Όπως είναι ήδη γνωστό από την ειδησεογραφία, το Τουρκικό γεωφυσικό ερευνητικό σκάφος ORUC REIS, μετά από μία αμφιλεγόμενη σεισμική ερευνητική προσπάθεια σε τρείς περιοχές Νότια του Καστελλορίζου που καλύφθηκαν από τρείς διαδοχικές NAVTEX 977/20, 1085/20 και 1093/20 (Σχήμα 1)κινήθηκε Βορειοανατολικά και ελλιμενίσθηκε από τις 13/9/20 στο λιμάνι της Αττάλειας.

  

Σχήμα 1:  NAVTEX 977,1085,1093/20     Σχήμα 2: NAVTEX 1262/20 (με μπλε γραμμή)

Η δικαιολογία των Τούρκων ήταν ότι αποσύρθηκε για συντήρηση και ανεφοδιασμό, στην πραγματικότητα όμως εικάζεται ότι έγινε μετά από πιέσεις της Γερμανίας,  ώστε με μια “αποκλιμάκωση” των προκλήσεων να αρχίσει ένας κύκλος διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την επίλυση των διαφορών.

Παρόλα αυτά και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη επαφές για την έναρξη των συνομιλιών, εντελώς ξαφνικά το σκάφος αυτό ξεκίνησε εκ νέου από την Αττάλεια στις 12/10  και άρχισε μια νέα ερευνητική προσπάθεια μέσα σε μια περιοχή που καθοριζόταν από μια νέα NAVTEX υπ’αριθ. 1262/20 (Σχήμα 2-Βόρεια της 1093/20 με μπλε γραμμή).

Επειδή η σημειακή ανάγνωση αυτής της δραστηριότητας, που συνήθως αναφέρεται δημοσιογραφικά μεμονωμένα, δεν είναι δυνατόν να βοηθήσει στην απόκτηση μιας συνολικής εικόνας, ιδίως δε όταν δεν συνοδεύεται από τους κατάλληλους χάρτες, θεωρήθηκε χρήσιμο στο άρθρο αυτό που αποτελεί συνέχεια προηγούμενου, να εξηγηθεί με έναν τρόπο περισσότερο απεικονιστικό και κατανοητό, τι ακριβώς συμβαίνει και να αποκαλυφθεί η μεθοδική και συστηματική παραβίαση της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας, που φθάνει μέχρι του σημείου να αμφισβητεί και τα εν δυνάμει χωρικά ύδατα της Ελλάδας (μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων).

Α. Χαρακτηριστικά της NAVTEX 1262/20.

1. Η περιοχή αυτή είναι επίσης προσεκτικά σχεδιασμένη από τους Τούρκους και έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
   1. Έχει την μορφή ενός μη κανονικού επταπλεύρου που ορίζεται από τα σημεία 1,2…9 (Σχήμα 2).
   2. Το εμβαδόν της είναι περίπου 11.250 τετρ. χλμ.
   3. Σχεδόν το σύνολο αυτής της NAVTEX βρίσκεται εντός της εν δυνάμει Ελληνικής ΑΟΖ.
   4. Το Νότιο όριο 6,7 ταυτίζεται με το Βόρειο όριο της προηγούμενης NAVTEX 1093/20. Το Δυτικό αποτελείται από ένα τμήμα (1,8,9) που σχεδόν ταυτίζεται με τον μεσημβρινό των 28 μοιρών και από ένα μικρό τμήμα (2,3) μήκους 2 μιλίων, που βρίσκεται ανατολικά του μεσημβρινού των 28 μοιρών και σε απόσταση 20 μίλια περίπου από αυτόν. Το Βόρειο όριο αποτελείται από τρία τμήματα. Ένα μήκους 20 μιλίων περίπου, με τα στοιχεία  1,2 παράλληλο και Βόρεια του παράλληλου των 35° 30´ και σε απόσταση  τεσσάρων (4) μιλίων από αυτόν, ένα άλλο με τα στοιχεία 3,4 παράλληλο προς τα Βόρεια όρια των προηγούμενων NAVTEX και ένα τρίτο με στοιχεία 4,5,6 παράλληλο προς το τμήμα 1,2 και κοντά στον παράλληλο των 36 μοιρών και σε απόσταση ενός (1) μιλίου νότια από αυτόν. Χαρακτηριστικό του τμήματος αυτού είναι ότι απέχει περίπου 6,5 ναυτικά μίλια από τα χωρικά ύδατα του Καστελλορίζου.

 Τέλος το Ανατολικό όριο αποτελείται από το τμήμα 6,7 που βρίσκεται στην επέκταση των Ανατολικών ορίων των προηγούμενων NAVTEX ( Σχήμα 2).

1. Προκαλεί εντύπωση ο σχεδιασμός αυτής της περιοχής, με τόσο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που δεν μπορούν να ερμηνευτούν την παρούσα χρονική συγκυρία, αλλά θα πρέπει να μας προβληματίσουν μήπως σε αυτά κρύβεται ένα επόμενο και πιο προκλητικό βήμα καλυμμένο με ένα μανδύα νομιμότητας.
2. Και αυτή η NAVTEX δεν παραβιάζει το όριο του 28^ου μεσημβρινού προς τα Δυτικά.
3. Τα βάθη της θάλασσας στην περιοχή αυτή είναι μεταξύ 3000 και 4000 μέτρων (Σχήμα 3).

                   

Σχήμα 3: NAVTEX 1262/20 με βυθομετρία       Σχήμα 4: NAVTEX 1262/20 προσβολή κατά 250 χλμ2

 

   

1. Το Βόρειο όριο αυτής προσβάλει κατά περίπου 250 τετρ. χλμ. τα εν δυνάμει χωρικά ύδατα των 12 ναυτικών μιλίων του Καστελλορίζου ( Σχήμα 4 ).         

 

                Κίνηση του ερευνητικού σκάφους εντός της NAVTEX 1262/20

  Φάση 1 (11/10/20 – 22/10/20 ):

 

1. 1.      Μετά από την εκκίνηση του σκάφους από το λιμάνι της Αττάλειας με κατεύθυνση Νοτιοδυτικά στις 12/10, και αφού κινήθηκε για 25 περίπου μίλια, ξαφνικά έγινε διακοπή της εκπομπής του σήματος AIS στην θέση 3 ( Σχήμα 5), με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσδιορισθεί η θέση του.
2. 2.      Αυτό έγινε την επομένη 13/10 που φάνηκε στην θέση 4 ( Σχήμα 5 ).

 

          

Σχήμα 5: Διαδρομή ORUC REIS από Αττάλεια.     Σχήμα 6: Σεισμικό πρόγραμμα ORUC REIS ( με μπλέ

                                                                                               γραμμή)  από  12/10/20-  εντός της NAVTEX 1262/20.

 

 

Η διακοπή αυτή θεωρείται ως μη τυχαία, δεδομένου ότι η εικαζόμενη διαδρομή (με διακεκομμένες) μπορεί να μην ήταν η πραγματική, αλλά να έγινε ένας ελιγμός πιθανόν για να παραβιαστεί για λίγο η περιοχή μεταξύ 6 και 12 μιλίων του Καστελλορίζου και να μελετηθούν τις Ελληνικές αντιδράσεις. Βέβαια αυτό είναι εικασία. Την ακριβή πορεία πιστεύεται ότι παρακολουθούν με άλλα μέσα τα επιτελεία και γνωρίζουν λεπτομέρειες.

1. 3.      Ανάλογες παράξενες διακοπές για διάστημα περίπου 24 ωρών παρατηρήθηκαν και σε άλλα σημεία του προγράμματος  θέσεις 13,14 και 45,46 (Σχήματα 5,6).
2. 4.      Από τις 15/10 το στίγμα ήταν συνεχές και φάνηκε ότι το σκάφος άρχισε την καταγραφή των σεισμικών προφίλ κατά μια διεύθυνση Νοτιοδυτική-Βορειοανατολική με διεύθυνση παράλληλη προς το Νότιο όριο της NAVTEX όπως άλλωστε και όλα τα σεισμικά προφίλ που εκτελέσθηκαν προηγουμένως στην περιοχή στο σύνολο της περιοχής.
3. 5.      Η καταγραφή των προφίλ άρχισε από την Νότια περιοχή της NAVTEX  μετατοπιζόμενα προοδευτικά Βορειότερα προς την περιοχή του Καστελλορίζου και στις 18/10 άρχισε κατά τις 15:00 να εκτελεί προφίλ (σημεία 35,36,37) παράλληλο προς το  Βόρειο όριο 4,5,6 και σε απόσταση   περίπου ενός (1) μιλίου από αυτό.
4. 6.      Στις   της 18/10/20 το σκάφος στρεφόμενο Νοτιοδυτικά εισήλθε για λίγο στο όριο των εν δυνάμει χωρικών υδάτων μεταξύ των 6 και 12 μιλίων  (σημεία 38,39,40 - Σχήμα 6) και συνέχισε Νοτιοδυτικά.
5. 7.      Στις  20/10/20 και κατά τις 10:00 π.μ. το σκάφος έσβησε εκ νέου το σύστημα προσδιορισμού θέσης (σημείο 45) και ως εκ τούτου δεν ήταν δυνατός ο εντοπισμός, με τα διατιθέμενα μέσα, της θέσης του. Εικάζεται ότι προχώρησε Βορειοανατολικά και πιθανόν πλησίασε/εισχώρησε εκ νέου στην περιοχή των εν δυνάμει χωρικών υδάτων της Ελλάδος των 12 μιλίων χωρίς να υπερβαίνει το βόρειο άκρο της NAVTEX (Σχήμα 6). Άξιο παρατήρησης είναι το γεγονός ότι τα βοηθητικά σκάφη του ( ΑΤΑΜΑΝ και CENGIZ HAN) δεν είχαν κλείσει το σύστημα εντοπισμού και παρατηρήθηκαν εντός της περιοχής των εν δυνάμει χωρικών υδάτων των 12 μιλίων. Κάνοντας στροφή στην περιοχή αυτή εμφανίσθηκε εκ νέου στην θέση 46 (ενεργοποίησε το σύστημα εντοπισμού) και αφού κινήθηκε Νοτιοδυτικά  μέχρι το Ανατολικό όριο κινήθηκε εν νέου Βορειοανατολικά και μάλιστα πάνω σε παλαιότερο προφίλ που είχε καταγράψει στις 19/10. Νέα διακοπή σήματος έγινε στο σημείο 55 στις 21/10 το απόγευμα.
6. 8.      Την ίδια ημέρα αναγγέλθηκε η παράταση των ερευνών που έληγε στις 22/10 με την έκδοση νέας NAVTEX (1314_20) (Σχήμα 7- με κόκκινο χρώμα) προσδιοριζόμενη από 24 σημεία και με ισχύ για μια περίοδο πέντε (5) ημερών μέχρι τις 27/10.
7. 9.      Η επανεμφάνιση του σκάφους έγινε αργότερα στο σημείο 56 με κίνηση του σκάφους Δυτικά-Νοτιοδυτικά προς την νότια περιοχή της νέας NAVTEX, εντός της οποίας άρχισε από τις 22/10 να εκτελεί νέο σεισμικό πρόγραμμα.
8. 10.  Μέσα στην περιοχή αυτή εκτέλεσε ένα πρόγραμμα σεισμικών γραμμών μήκους περίπου 1570 χιλιομέτρων.

Α. Χαρακτηριστικά της NAVTEX 1314/20.

Η περιοχή αυτή είναι εξίσου προσεκτικά σχεδιασμένη και τα δικά της χαρακτηριστικά εντοπίζονται στα πιο κάτω:

α) Έχει το σχήμα ενός πολυγώνου με 24 κορυφές. Η νότια πλευρά του συμπίπτει με την Βόρεια πλευρά 3,4 της προηγούμενης NAVTEX 1262/20. Το γεγονός που αποδεικνύει  ότι ήταν προ πολλού σχεδιασμένη, φαίνεται ότι το Δυτικό της όριο 22,23,24 έχει μια διεύθυνση Βορρά - Νότου και αποτελεί προέκταση του τμήματος 2,3 της προηγούμενης NAVTEX 1262/20. Βρίσκεται δε αυτό Ανατολικά του μεσημβρινού των 28° 30´ και σε απόσταση περίπου 1.500 μέτρων από αυτόν ( Σχήμα 7).

  

Σχήμα 7: NAVTEX 1314/20 με βυθομετρία    Σχήμα 8: Περιοχή Α ανατολικά της NAVTEX 1314/20                      

               

β) Το εμβαδόν της περιοχής αυτής είναι περίπου 5.620 τετρ. χιλ. και ένα μεγάλο μέρος της βρίσκεται εντός της εν δυνάμει (γιατί δεν έχει οριοθετηθεί) Τουρκικής ΑΟΖ ( Σχήματα 7,8 )

γ) Το ανατολικό της όριο είναι παράλληλο με το Δυτικό σε απόσταση 44 ναυτικών μιλίων από αυτό. Το βορειότερο σημείο αυτού ( σημείο 2- Σχήμα 7 ) απέχει περίπου 1 χλμ από το όριο των 6 ναυτικών μιλίων των Ελληνικών χωρικών υδάτων (Σχήμα 8).

δ) Εντύπωση προκαλεί το γεγονός το ότι αυτή η NAVTEX δεν περιέλαβε το τμήμα Α έκτασης περίπου 2.900 τετρ. χλμ. που βρίσκεται ανατολικότερα του ορίου 22,23,24 και είναι μεταξύ αυτού και του μεσημβρινού των 28 μοιρών  και δυτικά των χωρικών υδάτων των 6 μιλίων  της Ρόδου ( Σχήμα 8 )  ενώ είχε την δυνατότητα να το κάνει, βάσει των διακηρύξεών της ότι τα νησιά έχουν μόνον 6 μίλια χωρική θάλασσα αλλά και βάσει του Τουρκολιβυκού μνημονίου που όριζε την περιοχή της Τουρκικής ΑΟΖ μετά τα 6 μίλια από τα Ελληνικά νησιά.

 

 Ίσως θα πρέπει από Ελληνικής πλευράς να αποκωδικοποιήσει την ενέργεια αυτή και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην περιοχή αυτή, που εκτιμάται ότι ή προμηνύει κάποιο προσχεδιασμένο και συμφωνημένο “μελλοντικό” όριο ή θα γίνει το θέατρο νέων προκλητικότερων ενεργειών.

ε) Η περιοχή της NAVTEX περιγράφεται με τις συντεταγμένες 24 σημείων, εκ των οποίων τα 21 σημεία εξ αυτών (2,3…22), οριοθετούν με σχετική ακρίβεια μια γραμμή περίπου 6 μιλίων από τα Τουρκικά χωρικά ύδατα (χωρικά;).

στ) Το Δυτικό όριο της NAVTEX φαίνεται να προσβάλλει στο Βορειοδυτικό άκρο της  κατά 38 τετρ. χιλ. περίπου την εν δυνάμει χωρική θάλασσα των δώδεκα μιλίων της Ρόδου (Σχήμα 8-γραμμοσκιασμένη με μαύρο χρώμα), σύμφωνα με τα διατιθέμενα στοιχεία και τα όρια ακρίβειας της μεθόδου.

Κίνηση του ερευνητικού σκάφους εντός της NAVTEX 1314/20

      Φάση 1 (22/10/20 – 27/10/20).

 

1. Από τις 22/10/20 όπως προαναφέρθηκε άρχισε να εκτελεί γεωφυσικό σεισμικό πρόγραμμα μέσα στην περιοχή που ορίζει η νέα NAVTEX .
2. Τα εκτελούμενα προφίλ έχουν μια απόσταση 5-6 μιλίων μεταξύ τους επιβεβαιώνοντας την μεθοδολογία που ακολουθήθηκε εντός των προηγούμενων NAVTEX, ότι πιθανόν πρόκειται για την συνέχεια ενός προγράμματος  αναγνωριστικού. Οι ενδείξεις ότι πιθανόν εκτελούνται πράγματι έρευνες είναι αφενός η ταχύτητα του σκάφους που είναι περίπου 4,5 μίλια/ώρα (ταχύτητα εργασίας) και οι μη διασταυρούμενες πληροφορίες  από άλλες πηγές ότι πράγματι οι εργασίες εκτελούνται.
3. Το πρόγραμμα δεν προχώρησε Βορειότερα του παραλλήλου 36° 30´ (σημείο 94 σχέδιο 7 ) και αφού έκανε δύο διαγώνια προφίλ εξήλθε της περιοχής κατά την 23:00  της 25/10/20. Δηλαδή κατά 1-2 ημέρες νωρίτερα από την λήξη της ισχύος της NAVTEX 1314/20.
4. Μέσα στην περιοχή αυτή εκτέλεσε ένα πρόγραμμα σεισμικών γραμμών μήκους περίπου 770 χιλιομέτρων.
5. Το σκάφος δεν κινήθηκε μέσα στην περιοχή που έθιγε κατά 38 τετρ.χλμ. η NAVTEX στην εν δυνάμει έκταση των 12 μιλίων χωρικών υδάτων της Ρόδου Βορειοδυτικά  (Σχήμα 8).

Ήδη στις 24/10/20 η Τουρκία εξέδωσε νέα NAVTEX (1332_20) που ορίζει νέα περιοχή ερευνών στα Νοτιοδυτικά της 1314/20, έκτασης 12.440  τετρ.χλμ. μέχρι τις 4/11/20.

Η νέα αυτή περιοχή επικαλύπτει κατά ένα μέρος τις προηγούμενες NAVTEX 977,1085 και 1093, 1262/20 στα δυτικά τους όρια όπως φαίνεται στα πιο κάτω σχήματα (Σχήματα 9,10).

 

           

Σχήμα 9: Θέση της νέας NAVTEX 1332/20.     Σχήμα 10:  Κίνηση του ORUC  εντός της NAVTEX 1332/20 (μώβ γραμμή)  

Στην περιοχή αυτή εισήλθε στις 26/10/20 και άρχισε/συνέχισε να εκτελεί νέο σεισμικό πρόγραμμα εντός αυτής με διεύθυνση παράλληλη προς το Ανατολικό όριο της νέας NAVTEX 1332/20 με κατεύθυνση Νοτιοανατολική (Σχήμα 10 - γαλάζια γραμμή).

Η νέα NAVTEX ήδη παρουσιάζει δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

1. Αφήνει και αυτή (όπως και η 1314/20) εκτός ερευνητικής δραστηριότητας του σκάφους, την περιοχή Α (Σχήμα 8) και αναπτύσσεται νοτιότερα αυτής.
2. Αφήνει ελεύθερη μια περιοχή περίπου 390 τετρ. χιλ. ανατολικά  του σημείου 8. Στο σημείο 8  η Αίγυπτος είχε αντιδράσει στην έκδοση της NAVTEX 977/20 και ανέφερε ότι το διεκδικεί σαν σημείο δικής της ΑΟΖ, χωρίς βέβαια να έχει υποδείξει προς ποιά κατεύθυνση  Ανατολικά θεωρεί την προέκταση της ορισθείσης μεταξύ αυτής και της Ελλάδας  οριοθετικής γραμμής της ΑΟΖ.

Βέβαια η δραστηριότητα του ερευνητικού αυτού σκάφους δεν είναι η μοναδική ερευνητική προσπάθεια που κάνει η Τουρκία στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Και θα ήταν χρήσιμο για τον αναγνώστη του άρθρου, να αναφερθούν λίγα σχετικά με τις άλλες παράλληλες ερευνητικές δραστηριότητες που πραγματοποιεί για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, για να αποκτηθεί μια συνολική εικόνα της σπουδαιότητας που δίνει η γείτονα χώρα στην προσπάθειά της για την επιτυχία βραχυπρόθεσμων αλλά και μακροπρόθεσμων στόχων της στις περιοχές αυτές.

1. Η Τουρκία διαθέτει σήμερα εν ενεργεία στις περιοχές αυτές τρία γεωφυσικά σκάφη (BILIM 2, BARBAROS HAYREDDIN PASA, ORUC REIS)  καθώς και τρία γεωτρητικά (FATIH, YAVUZ, KANUNI) όπως επίσης και 10  βοηθητικά τύπου supply boat ( ATAMAN, CENGIZ HAN, SANCAR, ALTAN, KORKUT, OSMAN BEY, ORHAN BEY, ERTUGRUL BEY, APOLLO MOON, TANUX I).
2. Το γεωφυσικό BILIM 2 βρίσκεται ελλιμενισμένο στο λιμάνι του Tasucu από τις 1/10/20 μετά την μετακίνησή του από το λιμάνι της Αττάλειας. Το Barbaros Hayreddin Pasa εκτελεί από τις 10/9/20 λεπτομερές γεωφυσικό πρόγραμμα (απόσταση μεταξύ των προφίλ περίπου 1 χλμ.), σε περιοχή έκτασης 1.126 τετρ. χλμ., εντός των θαλασσοτεμαχίων 5,6 της Κυπριακής Δημοκρατίας και στο νοτιοανατολικό άκρο των αυθαίρετων Τουρκικών παραχωρήσεων στην TPAO. (Σχήμα 11). Αυτό συνοδεύεται από τα βοηθητικά APPOLO MOON και TANUX 1. Το ORUC REIS - την δραστηριότητα του οποίου αναφέραμε προηγουμένως - συνοδεύεται απο τα βοηθητικά ATAMAN, CENGIZ HAN.

 

Σχήμα 11:  Δραστηριότητα του σκάφους BARBAROS HAYREDDIN PASA εντός της NAVTEX 1257/20 από 10/9/20 . 

 

Το γεωτρητικό σκάφος FATIH εκτέλεσε γεωτρητικό πρόγραμμα στον Εύξεινο Πόντο (Γεώτρηση TUNA-1) σε βάθος ύδατος >2.000 μέτρα (Σχήμα 12 – κίτρινος κύκλος), όπου πρόσφατα ο Τούρκος Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι ανακαλύφθηκε κοίτασμα αερίου περίπου 405 δις. κυβ. μέτρων (αρχικά 320 και εν συνεχεία άλλα 85). Εν συνεχεία μετακινήθηκε στα παράλια της πόλης Sazkoy  όπου και παραμένει μέχρι σήμερα  (Σχήμα 12 – κόκκινος κύκλος). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το γιγαντιαίο κοίτασμα ZOHR (Αίγυπτος) είναι περίπου 850 δις, κυβ. μέτρα κάτι που κάνει δύσκολα πιστευτή την πιο πάνω ανακάλυψη (περίπου το μισό του ZOHR). Βοηθητικά σκάφη του είναι τα SANCAR, ALTAN, KORKUT, ORHAN BEY)(το σκάφος ALTAN τώρα σήμερα βρίσκεται στα ανοιχτά της πόλης Tuzla κοντά στην Κωνσταντινούπολη), που συχνά εκτελούν δρομολόγια μεταξύ του σκάφους και της παραλιακής πόλης SAZKOY.

Επίσης το γεωτρητικό σκάφος YAVUZ είναι ελλιμενισμένο στο λιμάνι του Tasucu όπου βρίσκονται και τα βοηθητικά σκάφη  OSMAN BEY, ERTUGRUL BEY.

Τέλος το γεωτρητικό σκάφος KANUNI αφού έμεινε ελλιμενισμένο για ένα διάστημα στο λιμάνι του Tasucu αναχώρησε στις 14/10/20 και έφτασε στην Κωνσταντινούπολη στις 19/10/20 ( Σχήμα 13) όπου παραμένει ελλιμενισμένο μέχρι σήμερα.

 

            

Σχήμα 12: Θέση της γεώτρησης TUNA-1 (κίτρινος κύκλος)    Σχήμα 13 : Θέση του γεωτρυπάνου  KANUNI  στις25/10/20.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       και της σημερινής θέσης του FATIH ( κόκκινος κύκλος).                                                                                                                                                         

 

Η μελέτη της δραστηριότητας όλων αυτών των σκαφών, μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για εφαρμοζόμενη τακτική της Τουρκίας και να προβλέψει μελλοντικές ενέργειες, ώστε έγκαιρα να σχεδιασθεί και να υπάρχει  η ανάλογη αντιμετώπιση συνολικά,  σε περίπτωση που παρατηρηθεί έκνομη συμπεριφορά.

                                                                                                                             

                                                                                                                            Αθήνα 26/10/2020

 

Λεόντιος Κ. Πορτοκαλάκης

Τοπογράφος Μηχ.- M.Sc

Μέλος ΕΛΙΣΜΕ

 

 

 

 

Σημειώσεις:

1.           Ορισμένες τεχνικές παραδοχές και προσεγγίσεις, καθώς και η υπάρχουσα διαφορετική γεωδαιτική υποδομή που χρησιμοποιήθηκε στην εργασία, ίσως να διαφοροποιεί κατά ένα μικρό ποσοστό τα τελικά ακριβή τεχνικά στοιχεία. Θεωρήθηκε όμως ότι στην παρούσα περίπτωση έχει μεγαλύτερη σημασία να γίνει αντιληπτό το είδος, το μέγεθος και η θέση της έρευνας, καθώς και οι συνέπειες της πραγματοποιηθείσης ερευνητικής δραστηριότητας του ORUC REIS.

1. Σχετικές πληροφορίες για τα γεωφυσικά σκάφη σεισμικών ερευνών για ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, υπάρχουν πάρα πολλές στο διαδίκτυο, που εύκολα μπορεί κάποιος να προσεγγίσει και να αποκτήσει καλύτερη εικόνα.

 

Στον ρόλο ανάσχεσης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο

(25 Οκτωβρίου 2020)

Είναι γεγονός ότι στο δυτικό κόσμο διευρύνεται η ανησυχία για την υπέρβαση των ορίων στην οποία προχωρά καθημερινά η Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επιτείνεται με τις εμπρηστικές δηλώσεις του Erdogan. Καίτοι ακόμη σημαντική μερίδα κυβερνήσεων και αναλυτών εκτιμούν ως εφικτή, τη διατήρηση των τουρκικών κινήσεων εντός «αποδεκτών» ορίων, την παραμονή της στο δυτικό στρατόπεδο και τη συνέχιση των αμοιβαίως επωφελών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, η δυσπιστία έναντι της αυξάνεται.

Καθώς όμως οι προκλήσεις και τριβές αυξάνονται, αυξάνεται και ο πειρασμός των συμμάχων και φίλων της Άγκυρας να της επιδώσουν ένα καθαρό μήνυμα περί υπερβάσεως των ορίων. Το κόστος όμως αυτού του μηνύματος είναι ακριβό και ουδείς -τουλάχιστον εκ των στενών «συνεργατών» της -θέλει να διακινδυνεύσει μια ρήξη που μάλλον αναπόφευκτα θα τον θέσει εκτός του τουρκικού πελατολογίου. Διαφαίνεται λοιπόν μια επιθυμία τιμωρίας της τουρκικής «ύβρεως» αλλά ουδείς θέλει να επωμιστεί το κόστος της ενώ δεν γίνεται και λόγος για μια συλλογική αντίδραση, τουλάχιστον εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί της υπερδύναμης φαίνονται σφόδρα ενοχλημένοι με την τουρκική συμπεριφορά αλλά η δυναμική της στρατηγικής αναγκαιότητας αυτής της χώρας με την ακατανόητη προεδρική αβελτηρία δρουν ενισχυτικά της επιθετικότητας της Άγκυρας. Συγχρόνως προβάλλεται και ο ενισχυμένος κίνδυνος θερμού επεισοδίου μέχρι την εγκατάσταση (ή επανεγκατάσταση) του νέου ενοίκου στον Λευκό Οίκο.

Εξίσου όμως σημαντικός είναι και ο κίνδυνος μιας ενδεχόμενης δυτικής απόφασης (σημερινής ή αυριανής) περιορισμού των τουρκικών φιλοδοξιών, της τουρκικής επεκτατικότητας και του αποσταθεροποιητικού της ρόλου, με την εμπλοκή ενός τρίτου μέρους και ιδανική για την περίπτωση αυτή, είναι η χώρα μας. Δεν θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που ένα μέρος χρεώνεται το πολύπλευρο κόστος ανάσχεσης μιας αναθεωρητικής δύναμης ενώ οι υπόλοιποι άμεσοι ενδιαφερόμενοι παρακολουθούν εκ του μακρόθεν (ενίοτε ενθαρρύνοντας), έτοιμοι να επιβάλλουν μια νέα συνθήκη πραγμάτων προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους λησμονώντας τις αρχικές διαβεβαιώσεις τους και ευθύνες.

Μια παρόμοια εξέλιξη –εκ μέρους μας δυναμικής τουρκικής ανάσχεσης υπό μια συλλογική εξωτερική ενθάρρυνση- ίσως θα φαίνονταν επιφανειακά ευνοϊκή για τα δικά μας συμφέροντα αλλά ελλοχεύουν μεγάλοι κίνδυνοι. Η έκβαση οποιασδήποτε στρατιωτικής σύγκρουσης αφενός είναι πάντα αβέβαια και αφετέρου εμπεριέχει σημαντικό κόστος για αμφότερες τις πλευρές χωρίς να υπάρχει η βεβαιότητα εγκαθίδρυσης μιας νέας σταθερής κατάστασης. Υφίσταται πάντα και το ενδεχόμενο (βεβαιότητα), ότι τα τρίτα μέρη θα επισφραγίσουν -μέσω νέων συνθηκών- τη νέα κατάσταση ισορροπίας που θα προκύψει με γνώμονα τους δικούς σχεδιασμούς, αναπροσαρμοσμένους στο αποτέλεσμα της σύγκρουσης, την οποία και θα παρακολουθούν ασφαλείς και εκ του μακρόθεν.

Συμπερασματικά, χρήσιμες και απαραίτητες όλες οι προσπάθειες συσφίξεως σχέσεων και συνεργασιών, στρατηγικών συμπλεύσεων ακόμη δε περισσότερο επωφελείς όλες αυτές που συνδέονται με την παντοειδή αύξηση της αμυντικής μας ισχύος. Ο αγώνας όμως θα δοθεί αποκλειστικά και μόνο από εμάς, ενώ οι υπόλοιποι θα σπεύσουν μάλλον πολύ αργά να επιβάλλουν (ή επικυρώσουν) την κατάπαυση του πυρός βάση των δικών τους συμφερόντων και της έκβασης της σύγκρουσης, οπότε «οὐαὶ τοῖς ἡττημένοις»! Δεν εκφράζω ουδεμία ηττοπάθεια, ούτε απογοήτευση για την αυτονόητη συμπεριφορά των τρίτων, εκφράζω απλώς την αγωνία για την εκ μέρους μας κατανόηση της ωμής πραγματικότητας και για την έγκαιρη προετοιμασία μας στηριζόμενοι κυρίως στην αρχή της «αυτοβοήθειας».

 

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ- Αντιστράτηγος (εα)

• Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
• Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ)
• Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)  και του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (fainst.eu)
• Τηλ: 0030-210-6543131, 0030-6983457318
• E-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 

 

Άρθρο Τέμου Λέχτινεν στην «Κ»: Διδάγματα από τον Βορρά για τις σχέσεις γειτονίας

 

ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ: Οι Κύπριοι που πόνταραν στην εκλογή Ακιντζή και όχι στον φιλοΕρτογανικό Τατάρ βασίζουν τη λύση του Κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ & στη βοήθεια της ΕΕ. Δημ. Ζακοντίνου

Posted By: Εφημερίδα Κοζάνη efkozani.gron: 19 Οκτωβρίου, 2020In: Ειδήσεις, πολιτικήNo Comments

Εδώ στην Ελλάδα όταν οι Τούρκοι προκαλούν & παραβιάζουν κυριαρχικά δικαιώματα, επικαλούμεθα το ΔΔ, τις διεθνείς συμφωνίες και τρέχουμε στην Ευρωπαική COMMISSION να για να πάρει το μέρος μας και απαιτούμε στο όνομα μιας αόριστης ένωσης κρατών με πολλές σντιθέσεις να απεμπολήσει τα πολλαπλά και πολύτιμα συμφέροντά της με την τουρκιά που τα έχτιζε εδώ και άπειρες 10ετίες, για χάρη μας.
Ως είναι φυσικό μας «ξαποστέλνουν» λέγοντας ότι θα εξετάσουν το αίτημά μας θέτοντάς το επί της ουσίας στις «ελληνικές καλένδες».
Παρόλα αυτά ακόμα δεν έχει γίνει αντιληπτό στις Ελληνικές κυβερνήσεις ότι στο διεθνές σύστημα επικρατεί απόλυτος ρεαλισμός που προέχουν τα συμφέροντα και όχι ο συναισθηματισμός και η ηθική και ότι η κυριαρχία ρυθμίζεται δια της ισχύος.
Όταν το καταλάβουν και κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή, τότε θα σταματήσουν οι προσπάθειες υφαρπαγής κυριαρχίας.
Όσον αφορά τη συμβουλή των εταίρων μας περί ψυχραιμίας είναι άλλο πράγμα η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ που απαιτεί επιμονή, συνέχεια κι εντέλει συνέπεια & που παράλληλα απαιτεί επίσης την άριστη γνώση των δυνατοτήτων αλλά και αδυναμιών, τόσο των δικών μας όσο και των αντιπάλων και άλλο το ουσιαστικό «ψυχραιμία”.
που απαιτείται για τη διατήρηση του αυτοέλεγχου σε κρίσιμες στιγμές που επιτρέπει την αντιμετώπισή τους με τη λογική και χωρίς ακραία συναισθήματα πανικού ή θυμού.

Δημήτρης Ζακοντίνος
ΜSc stragetic & defense analyst

ΑΡΜΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ 6 ΚΑΙ 12 ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΜΙΛΙΩΝ

(16 Οκτωβρίου 2020)

Η δήλωση του Υπουργού Επικρατείας για χάραξη της περιβόητης «κόκκινης γραμμής» έναντι της τουρκικής προκλητικότητας στο εξώτατο  όριο των χωρικών μας υδάτων, δηλαδή στα 6 ναυτικά μίλια, προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων από διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι δηλώσεις έγιναν κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξης του σε τηλεοπτικό κανάλι και μάλλον -το συγκεκριμένο σημείο- δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ή δεύτερης ερμηνείας.

Να επισημάνουμε ότι υπάρχει διεθνώς μεγάλη θεωρητική συζήτηση για την σκοπιμότητα και αποτελεσματικότητα θέσεως «κόκκινων γραμμών». Συνήθως αυτές τοποθετούνται από την πλευρά που για διαφόρους λόγους επιδεικνύει μια περισσότερο αμυντική στάση έναντι του αντιπάλου. Ως επί το πλείστον, η αμυντική στάση επιλέγεται από την πλευρά εκείνη που κρίνει ως μη συμφέρουσα μια σύγκρουση, τουλάχιστον την συγκεκριμένη στιγμή. Αν δεν συνέβαινε αυτό, αντί της χάραξης «κόκκινων γραμμών» μάλλον θα ήταν προτιμότερο να ανταπαντήσει με προβολή τελεσίγραφων, απειλών, αντίστοιχων απαιτήσεων ή ενεργειών σε βάρος της άλλης πλευράς. Ορθώς επισημαίνεται ότι η επίσημη τοποθέτηση προειδοποιητικών ορίων περιορίζει το πλήθος των επιλογών που έχει το κράτος και μπορεί να οδηγήσει και σε αυτοπαγίδευση του. Κατά συνέπεια πρέπει να τίθενται με μεγάλη φειδώ, αφού έχουν εξεταστεί όλοι οι πιθανοί τρόποι αντίδρασης του αντιπάλου και τολμώ να προσθέσω, έχοντας πάντα -καλά φυλαγμένη- και μια εφευρετική και λογικοφανή δικαιολογία αναδίπλωσης (ή ανακυβίστησης, όπως θέλετε).

Επανερχόμαστε όμως στην δική μας περίπτωση και στην πραγματικά προκλητική δέσμευση περιοχής για έρευνες από το Oruz Reis. Η Τουρκία με προσεγμένες και προσχεδιασμένες κινήσεις θέτει την Ελλάδα συνεχώς μπροστά σε δυσεπίλυτα διλήμματα. Μπορεί, με νομικούς όρους, η ελληνική υφαλοκρηπίδα να «υφίσταται εξ αρχής» (ab initio) και «εκ του γεγονότος» (ipso facto) αλλά αυτό δεν αποκλείει μια ενδεχόμενη διαφορετική διευθέτηση των ορίων της από διεθνές όργανο ή ακόμη και κατόπιν διμερούς συμφωνίας σύμφωνα και με τις προβλέψεις του διεθνούς δικαίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις θεωρείται σκόπιμη και επιβεβλημένη η εκατέρωθεν αποφυγή προκλητικών ενεργειών, πρόβλεψη την οποία η Άγκυρα καταφανώς και προκλητικά παραβαίνει. Υπό αυτά τα δεδομένα και παρά την ύπαρξη εσωτερικής νομικής πρόβλεψης (Ν 4001/2011) και πρόβλεψης της «μέσης γραμμής» (UNCLOS) ως μιας εκ των μεθόδων χάραξης της υφαλοκρηπίδος, η εκ μέρους μας διεκδίκηση τμημάτων της πέραν των χωρικών υδάτων μας, σε ορισμένες περιοχές δεν είναι επαρκώς -με όρους διεθνούς δικαίου- εξασφαλισμένη. Ως εκ τούτου οι ελληνικές επιλογές είναι περιορισμένες και απολύτως δικαιολογημένη, η εκ μέρους μας προσπάθεια αποφυγής ανάληψης δυναμικών ενεργειών που ανεξαρτήτως αποτελέσματος θα ενδυναμώσουν την σχετικά ασθενή νομική και διεθνή εικόνα της Άγκυρας. Αν μάλιστα, το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δεν είναι ευνοϊκό, αυτό θα μεταβάλει σε βάρος μας τη συνολική ισορροπία δυνάμεων αλλά και επιχειρημάτων. Παρά ταύτα είναι γεγονός ότι η τουρκική συνεχόμενη διενέργεια τετελεσμένων ενεργειών στις περιοχές αυτές, δημιουργεί μια δυναμική που δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα μας και σταδιακά υποσκάπτει ενδεχόμενα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Πράγματι λοιπόν η ανακοπή ενδεχόμενης εισόδου του Oruz Reis στην περιοχή εντός των 12 ναυτικών μιλίων, προϋποθέτει την χρήση βίας ή στην καλύτερη περίπτωση την διεξαγωγή επικίνδυνων ναυτικών ελιγμών που αργά ή γρήγορα θα επιφέρουν τη μοιραία σύγκρουση σκαφών ίσως ακόμη και την επακόλουθη χρήση πυρών. Σίγουρα υπάρχουν και αρκετές άλλες άγνωστες  (και ορθά) επιχειρησιακές επιλογές, αλλά ας μην αυταπατόμαστε, όλες τους εμπεριέχουν τον κίνδυνο εξέλιξης σε ένα θερμό επεισόδιο που μάλλον φαίνεται να επιζητεί η Άγκυρα. Αποδείχτηκε δυστυχώς ότι οι διεθνείς πιέσεις και προειδοποιήσεις προς την Τουρκία δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα καθώς δεν συνοδεύονται (και ούτε πρόκειται να συνοδευθούν σύντομα) από ουσιαστικές κυρώσεις, ως εκ τούτου καλό είναι να μην έχουμε αυταπάτες. Πολύ δύσκολα, τρίτο κράτος, όση κατανόηση και να επιδεικνύει για τα ελληνικά προβλήματα (παράλληλα φυσικά με την ταύτιση συμφερόντων), θα προχωρήσει σε ενεργό στρατιωτική σύμπραξη για την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατανοητή επίσης και η εκ μέρους των Αθηνών, προσπάθεια κέρδους χρόνου, με την προσδοκία μιας μεταστροφής της αμερικανικής πολιτικής σε περίπτωση προεδρικής αλλαγής. Αντίστοιχα όμως και ο αντίπαλος επιταχύνει την προκλητικότητα του για να εκμεταλλευτεί το ερχόμενο τρίμηνο.

Προτάθηκε -από πολλές πλευρές- η ανακήρυξη χωρικών υδάτων εύρους 12 ναυτικών μιλίων σε όλη την επικράτεια ή τουλάχιστον στα άμεσα αμφισβητούμενα σημεία της (επί του παρόντος σύμπλεγμα Μεγίστης). Μέτρο πραγματικά ριζικό αλλά και συνάμα επικίνδυνο καθώς ενδέχεται να προκαλέσει την απόλυτη πολεμική σύγκρουση των δύο χωρών. Πολλάκις έχω τοποθετηθεί επιχειρηματολογώντας ότι η άμεση επέκταση των χωρικών μας υδάτων πρέπει να είναι η αυτοματοποιημένη και αμετάκλητη άμεση απάντηση της χώρας σε οποιαδήποτε τουρκική επιθετική ενέργεια ή παραβίαση της κυριαρχίας μας. Βέβαια η δημόσια τοποθέτηση «κόκκινων γραμμών» είναι επικίνδυνη όπως προαναφέραμε, μη λησμονώντας ότι ακόμη και η παραβίαση του εθνικού εναερίου χώρου και πολύ περισσότερο ή υπέρπτηση υπεράνω εθνικού εδάφους, αποτελούν παραβίαση της κυριαρχίας μας. Μια εσπευσμένη επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Καστελόριζο εκτιμώ ότι δεν θα οδηγούσε σε υλοποίηση της τουρκικής απειλής του «casus belli» αλλά στην τουρκική πλήρη αγνόηση των νέων ορίων και μάλλον στην εφαρμογή ενός αεροναυτικού αποκλεισμού του συγκροτήματος με δεκάδες προκλητικές ενέργειες. Φυσικά μια σημειακή ή γενική επέκταση των χωρικών μας υδάτων, θα μπορούσε να υλοποιηθεί λίγο αργότερα, χωρίς κίνδυνο απωλείας του δικαιώματος και υπό καλύτερη προετοιμασία, ενδεχομένως και σε καλύτερο timing, ακόμη και ως αναπόφευκτη πλέον αντίδραση στην έλευση του πλωτού γεωτρύπανου που μάλλον δεν θα αργήσει.

Να λάβουμε επίσης υπόψη ότι πλειάδα ελληνικών κυβερνήσεων (διαφορετικών πολιτικών τοποθετήσεων), παρά τις «παλικαρίστικες» δηλώσεις τους -πάντα από τον ασφαλή χώρο της αντιπολίτευσης- περί επέκτασης των χωρικών υδάτων ή ανακήρυξης ΑΟΖ, ουδέποτε προχώρησαν σε ανάλογες ενέργειες ή τουλάχιστον σε πειστική επίδειξη πρόθεσης και έναρξης των αναγκαίων προετοιμασιών. Φυσικά και δεν τις κατηγορώ για ενδοτικότητα, απλά το αναφέρω για να αντιληφθούμε το μέγεθος του διλήμματος που ανακύπτει καθώς, εκ θέσεως ευθύνης, προσμετρούνται διαφορετικά οι συνέπειες κάθε ανάλογης ενέργειας. Ούτε φυσικά και πρέπει να παραγνωρίζουμε και την βαρύτητα των -άγνωστων σε όλους εμάς- εκτιμήσεων και εισηγήσεων των κατά καιρούς στρατιωτικών ηγεσιών για την εξέλιξη ενδεχόμενης σύρραξης. Παρά ταύτα όμως φοβάμαι ότι οι κυβερνήσεις μας αφενός δεν κατόρθωσαν να καταστρώσουν μια στρατηγική σταδιακής αύξησης των χωρικών υδάτων και αφετέρου -και σημαντικότερο- δεν τόλμησαν να προβούν στις ανάλογες παντοειδείς προετοιμασίες. Ούτε όμως φαίνεται να έλαβαν επαρκώς υπόψη τους τις εισηγήσεις των Γενικών Επιτελείων την τελευταία δεκαπενταετία. Προς υποστήριξη των απόψεων μου θα θέσω το θεωρητικό ερώτημα του αν η χώρα διέθετε ετοιμότητα άμεσης επέκτασης των χωρικών μας υδάτων το βράδυ της 15^ης Ιουλίου 2016, σε περίπτωση που η φίλη και γειτονική χώρα οδηγείτο σε έναν βαθύτατο και μακροχρόνιο εμφύλιο σπαραγμό ή ακόμη, αν η «επακούμβηση» των δύο φρεγατών τον Αύγουστο, οδηγούσε σε μείζονα αεροναυτική σύγκρουση. Επίσης ως μια ελάχιστη αντίδραση στο τουρκικό «casus belli», θα μπορούσε η ελληνική Βουλή να είχε εξουσιοδοτήσει τις ελληνικές κυβερνήσεις να επεκτείνουν άμεσα τα χωρικά μας ύδατα σε περίπτωση ελληνοτουρκικού θερμού επεισοδίου.

Επί του θέματος των τουρκικών θαλασσίων ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, εκτιμώ ότι η κυβέρνηση ορθά χειρίστηκε την καλοκαιρινή κρίση (όπως και την κρίση του Έβρου), αντίστοιχα ορθά έπραξε και η προηγούμενη κυβέρνηση, σε ανάλογη τουρκική πρόκληση το 2018. Μέμφομαι όμως τις κυβερνήσεις μας -εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες- διότι απέτυχαν να κατανοήσουν την φύση της τουρκικής απειλής και ενώ παρακολουθούσαν την συνεχή αύξηση της τουρκικής ισχύος και την σταδιακή αύξηση της έντασης και του αριθμού των διεκδικήσεων και προκλήσεων δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα αμυντικής θωράκισης της χώρας.[1] Η σημαντικότατη πρόκληση της πανδημίας στις αρχές του 2020 απέδειξε τις δυνατότητες ανάληψης πρωτοβουλιών και νομίμων κινήσεων αλλά και την απαραίτητη διακομματική υποστήριξη για την αντιμετώπιση κρισίμων καταστάσεων. Φοβάμαι όμως ότι η προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων δεν κρίθηκε ανάλογης σπουδαιότητας με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού για ακατανόητους σε εμένα λόγους. Ακόμη και σήμερα, αναγκαίες προμήθειες κρισίμων ανταλλακτικών, πυρομαχικών και αναβαθμίσεις οπλικών συστημάτων (δεν μιλάω για προμήθειες κρισίμων οπλικών συστημάτων) δεν προχωρούν με τις αναγκαίες ταχύτητες και ο λόγος δεν εστιάζεται στην οικονομική δυστοκία αλλά στην αβελτηρία λήψης δυναμικών αποφάσεων. Επί ένα τουλάχιστον χρόνο, ένα άκρως αποτυχημένο θεσμικό πλαίσιο διενεργείας προμηθειών δεν έχει καταστεί δυνατόν να αντικατασταθεί ή τουλάχιστον να γίνει λειτουργικό.

Με τις παραπάνω σκέψεις, θεωρώ ατυχή την δήλωση του Υπουργού Επικρατείας περί «κόκκινων γραμμών» ως αφενός εκφράζουσα το αυτονόητο περί υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας και αφετέρου ως ενθαρρύνουσα την επαύξηση της τουρκικής προκλητικότητας για παρείσφρηση στην περιοχή μεταξύ 6 με 12 ναυτικών μιλίων. Επιπρόσθετα, κατά κάποιο τρόπο, ακυρώνει την καλοκαιρινή δυναμική κινητοποίηση των ενόπλων μας δυνάμεων. Δεν τάσσομαι υπέρ της τοποθέτησης «κόκκινων γραμμών» στα 12 ναυτικά μίλια, αντιλαμβανόμενος ότι με την υπάρχουσα αντικειμενική δυσκολία παρεμπόδισης, χωρίς την καταφυγή σε πολεμική σύγκρουση, θα ήταν πολλαπλώς επιζήμια μια ενδεχόμενη μη τήρηση της δέσμευσης, γεγονός που θα οδηγούσε στην πλήρη αποδυνάμωση της ελληνικής αποτροπής. Εκτιμώ όμως ότι θα ήταν καλύτερα να παρέμενε στην αντίπαλη πλευρά η ασάφεια περί των δικών μας προθέσεων.

Το ζητούμενο όμως δεν είναι η ανταλλαγή αντιπαραγωγικών εσωτερικών διαξιφισμών αλλά η δρομολόγηση όλων των απαραίτητων ενεργειών που θα επιτρέψουν την επέκταση (σταδιακή ή μη) των χωρικών μας υδάτων είτε ως άμεση αντίδραση μας σε ενδεχόμενη ακραία τουρκική ενέργεια, είτε ως υλοποίηση ενός ζωτικού μακροχρόνιου εθνικού στόχου. Η αόριστη αναφορά της «εν χρόνω που θα επιλεγεί από την ελληνική κυβέρνηση ενάσκηση του αναφαίρετου δικαιώματος επέκτασης των χωρικών μας υδάτων» έχει μάλλον εξαντλήσει την χρησιμότητα και πειστικότητα του. Η τοποθέτηση όμως ενός παρόμοιου ζωτικού εθνικού στόχου θα ήταν ματαιοπονία αν δεν  συνοδεύεται με την αντίστοιχη ενδυνάμωση των αμυντικών μας δυνατοτήτων μας χωρίς να παραμεληθούν η εξασφάλιση της διεθνούς υποστήριξης, η προετοιμασία της κοινωνίας και οι αντοχές της ελληνικής οικονομίας.

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ- Αντιστράτηγος (εα)

• Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
• Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Υποψήφιος Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)
• Διαλέκτης και συνεργάτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ)
• 0030-210-6543131, 0030-6983457318
• This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 

 

15.10.2020

Πόσες συνεχείς απογοητεύσεις πρέπει να ζήσουμε για να αλλάξουμε Ρότα?

 

Πρόσφατα ακούσαμε πολλά από τα ΜΜΕ για τις περίφημες κυρώσεις της ΕΕ προς την Τουρκία εν όψει της Συνόδου Κορυφής της 15^ης Σεπτεμβρίου 2020, που τελικά αναβλήθηκε για τις 22 Σεπτεμβρίου, ενώ στο μεσοδιάστημα βαφτίστηκαν περιοριστικά μέτρα, παρά το ότι αναμέναμε ασμένως μηχανισμούς αυτοματοποιημένης επιβολής κυρώσεων. Και παρά τις προσπάθειές μας να αποφύγουμε τα χειρότερα που μας ετοίμαζαν, φυσικά πήραμε μια πρώτη κρυάδα με την απόφαση της ΕΕ για την εργαλειοθήκη με απειλές κυρώσεων που θα της επιβληθούν αν η Τουρκία δεν σταματήσει τις μονομερείς προκλήσεις της. Αυτό που πράγματι κερδίσαμε ήταν να φύγει  για λίγο το ORUC REIS από την Ελληνική Υφαλοκρηπίδα και να πάει για συντήρηση στην Αττάλεια και κάποια ανάσα  χρόνου, μια επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ στην Κύπρο και την Χώρα μας χωρίς να πάει στην Άγκυρα και πολλές διπλωματικές παραινέσεις από τους Συμμάχους μας για επίλυση των διαφορών μας με πολιτισμένο τρόπο, με έναρξη διερευνητικών επαφών που συνεχώς παραπέμπονται για ευθετότερο χρόνο από τους γείτονες, επειδή το πλαίσιο της ατζέντας που άκουσαν από πολλά διπλωματικά χείλη ήταν περιορισμένο στην Υφαλοκρηπίδα και με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Και πριν αλέκτωρ λαλήσει τρείς, κόκκινες μπογιές στην σημαία μας στο Καστελόριζο, και νάτο και πάλι το ORUC REIS να κάνει σεργιάνι με βάση νέα NAVTEX στην περιοχή απο την οποία είχε προ ολίγου αναχωρήσει για συντήρηση.

Ευτυχώς για μάς που τολμήσαμε επιτέλους να αποκτήσουμε Α/Φ RAFALE από την Γαλλία που είναι η μόνη Χώρα που μας υποστήριξε έμπρακτα σε όλα τα επίπεδα. Ελπίζουμε ότι αυτήν την φορά δεν θα μας ξεφύγει να καταρτίσουμε ταυτόχρονα και τις απαραίτητες συμβάσεις για τα Όπλα τους και την Εν Συνεχεία Υποστήριξή τους. Δυστυχώς όμως οι Αμερικανικές και Γερμανικές παρεμβάσεις ώστε να μήν προχωρήσουμε σε Στρατηγική Συμμαχία με την Γαλλία πέρασαν και έτσι χάσαμε μια μοναδική ευκαιρία να δείξουμε ότι πρώτα απ’ όλα είναι η ακεραιότητα της Πατρίδας μας, που ανά τους αιώνες αποδεικνύεται ότι κερδίζεται πρώτα με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις και ύστερα με διπλωματικές κινήσεις υψηλής απόδοσης.

Ο πρωθυπουργός στην Θεσσαλονίκη μίλησε για την αυτοπεποίθηση που πρέπει να έχουμε για να πάμε μπροστά σε όλους τους τομείς. Δεν είναι όμως αυτοπεποίθηση να εξακολουθούμε να έχουμε ένα βεβλαμένο πλαίσιο Αμυντικών Προμηθειών όπως ο Ν.3978/2011 που ουσιαστικά με την απέραντη γραφειοκρατία που τον διακρίνει απαγορεύει ακόμη και τις άμεσες και επείγουσες προμήθειες Αμυντικού Υλικού που χρειαζόμαστε από χθές. Όταν απειλείται η Χώρα μας, οι Κυβερνώντες πρέπει να αίρονται στο ύψος των περιστάσεων και να προβαίνουν σε άμεσες ενέργειες ανάταξης του Οπλοστασίου μας, παρακάμπτοντας ολέθρια κατασκευάσματα όπως ο Ν.3978/2011, ώστε να εξαφαλισθούν χωρίς χρονοτριβές τορπίλλες, φρεγάτες, Αεροσκάφη και UCAV με τα όπλα τους, από οπουδήποτε είναι διαθέσιμα, μαζί με την Εν Συνεχεία Υποστήριξή τους, ακόμη και με απ’ ευθείας αναθέσεις όπως έγινε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το θωρηκτό Αβέρωφ και όχι να αναλίσκονται σε ατέρμονες διαδικασίες και απαράδεκτες καθυστερήσεις όπως αυτές που πρόσφατα είδαμε από το Ελεγκτικό συνέδριο για τα Μ2000. Αλλά και ο Πρωθυπουργός θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσει με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ και να του εξηγήσει ότι είναι πολύ πιθανό να μην αποφευχθεί ένα θερμό επεισόδιο πριν τις Αμερικανικές εκλογές αν δεν ασκήσει την επιρροή του στον Τούρκο Πρόεδρο με τον τρόπο που και παλαιότερα είχε δηλώσει για διάλυση της Τουρκικής οικονομίας εν μιά νυκτί.  Και τούτο γιατί πρέπει να σκεφθεί ότι δεν μπορεί να πεί στον λαό ότι χάσαμε κάποια νησιά μας, ή τον Πόλεμο επειδή έπρεπε να ακολουθήσουμε τις διαδικασίες του Ν.3978/2011.

Αυτές μάλιστα τις μέρες (13.10.2020) που παρουσιάστηκε μια τεράστια ευκαιρία για την Κυβέρνηση, να θέλει και η Αντιπολίτευση, να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια σε Κρήτη, Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο & Καστελόριζο, σόφρων θα ήταν, αυτή η ευκαιρία να μήν πάει χαμένη. Τώρα που όλοι οι Έλληνες ομονοούν σ’ ένα τόσο βασικό ζήτημα, άποψή μας είναι ότι πρέπει άμεσα να προχωρήσουμε και όταν λέμε άμεσα εννοούμε πρίν τις εκλογές στις ΗΠΑ, όχι μόνο γιατί έχουμε όλα τα δίκια με το μέρος μας όπως έχουν ήδη πράξει άλλες 147 Χώρες, αλλά και επειδή είναι προφανές ότι δεν πρέπει να ανεχόμαστε άλλο να μας κοροιδεύουν οι Σύμμαχοί μας που επιδεικτικά κρατούν με λόγια ίσες αποστάσεις από μας και την Τουρκία, ενώ εν τοις πράγμασι ακολουθούν την γραμμή της Άγκυρας (ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία ώστε να μην διαταράξουν καθόλου τα δικά τους στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα).

Αν μάλιστα θέλουμε να είμαστε προσεκτικοί ως Χώρα και να μην προκαλούμε τον «ευερέθιστο» γείτονα, θα μπορούσαμε να τον προειδοποιήσουμε να εγκαταλείψει τη «στρατηγική» των προκλητικών NAVTEXs, ειδικότερα δε αυτών που στοχεύουν στην

 

καταπάτηση και παραβίαση της «εν δυνάμει» εθνικής μας κυριαρχίας, πλοτάροντας δηλαδή περιοχές εγγύτερα των 12 ναυτικών μιλίων από τις νησιωτικές μας ακτές.

Ειδικότερα, αναφορικά με την τελευταία NAVTEX, η περιοχή της οποίας αγγίζει τα 6,5 6,5 ναυτικά μίλια από τις ακτές της νήσου Μεγίστης, προτείνεται να εκδοθεί άμεσα είτε ρηματική ή ακόμη και υπογεγραμμένη διακοίνωση, δια της οποίας να διαμηνύεται στην Τουρκία, ότι αν δεν άρει την παράνομη και προκλητική NAVTEX, εντός 24 ωρών, η Ελλάδα θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στη νήσο Μεγίστη, όπως φαίνεται στην ανωτέρω εικόνα.

Και τούτο γιατί η Τουρκία έχει πλήρως αποθρασυνθεί και δείχνει έμπρακτα καθημερινά ότι δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη της, ούτε τις παραινέσεις της Ουάσινγκτων ούτε και του Βερολίνου που στην παρούσα συγκυρία έχει την Προεδρία της ΕΕ. Και οι μεν ΗΠΑ δεν θέλουν να την χάσουν προς όφελος της Ρωσίας, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι  υπάρχει ένας τεράστιος ομφάλιος λώρος ανάμεσα στην Άγκυρα και το Βερολίνο από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι και τις μέρες μας, που συνεχώς γιγαντώνει τις σχέσεις των δύο αυτών Χωρών εις βάρος των συμφερόντων μας, αρχίζοντας από το δόγμα του Ζωτικού Χώρου (LEBENSRAUM) που έχει απόλυτα υιοθετήσει η Τουρκία εις βάρος όλων των γειτόνων της και καταλήγοντας στις τεράστιες εμπορικές συναλλαγές των δύο αυτών Χωρών όπως πολύ εύστοχα περιγράφει ο Γιάννης Μαρίνος σε πρόσφατο άρθρο του στο ΒΗΜΑ (11.10.2020). Αυτός είναι και ο βασικός λογος που η Γερμανία όχι μόνον κάνει τα πάντα για να αποφευχθούν οι κυρώσεις προς την Τουρκία αλλά φροντίζει και να την χρηματοδοτεί με 11 δις Ευρώ για να μην την στεναχωρήσει.

Αντίθετα όμως η Τουρκία δείχνει πολύ έντονα την σοβαρή ενόχλησή της από την στάση των Παρισίων επειδή έχει καταλάβει ότι Πρόεδρος Μακρόν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν πρόκειται να ενδώσει στα νεο-οθωμανικά της όνειρα και προτίθεται να αναλάβει δράση για τους δικούς του λόγους.

Εδώ είναι λοιπόν η δεύτερη μεγάλη διπλωματική ευκαιρία που δεν πρέπει να απεμπολήσουμε. Η Τουρκία έχει τον τελευταίο ιδιαίτερα καιρό αναδειχθεί στον Ταραξία της περιοχής, έχοντας ανοίξει μέτωπα εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο με την  Γαλλία, την Συρία, το Ιράκ, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και μόλις πρόσφατα με την Αρμενία. Στρατηγικές Συμμαχίες και δημιουργία κοινού μετώπου με όλες αυτές της Χώρες που ευθέως βάλλονται από την Τουρκία με την ρητορική και τις δυνάμεις επέμβασής της, είναι η μόνη λύση για την διατήρηση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής και όχι να αναμένουμε σωτηρία ή έστω υποστήριξη από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, που περί άλλα τυρβάζουν γιατί έχουν αποδεδειγμένα άλλες προτεραιότητες. Εκτός και αν δεν το έχουμε ακόμη καταλάβει!

Μακάρι οι διπλωματικές μας προσπάθειες να αποδώσουν σην επικείμενη Συνοδο Κορυφής αλλά φοβούμεθα ότι η εσχάτη πλάνη θα είναι χείρων της πρώτης και θα μας παραπέμψουν στην Σύνοδο του Δεκεμβρίου!

 

Υποπτέραρχος (ΜΑ) ε.α. Δημήτριος Μ. Πετρίδης (22ας ΣΜΑ, τάξη 1974)

Μηχανολόγος Μηχανικός Πανεπιστημίου Πατρών (1981)

Αεροναυπηγός Μηχανικός US NAVAL Postgraduate School (1986)

Εκπρόσωπος Ελλάδος στο Δ.Σ της NAMSA (νυν NSPA 2001-2004)

Aviation Programme Manager NATO Support & Procurement Agency (NSPA 2009-2017)

Μέλος Αεροπορικής Ακαδημίας Ελλάδος (ΑΑΚΕ), Επιστημονικού Συλλόγου Μηχανικών Αεροπορίας (ΕΣΜΑ), Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (ΣΑΣΙ), Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) & Κιβωτού Ολιστικής Παιδείας Ε.Δ

Μέλος ΔΣ Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Στρατιωτικών (ΠΟΣ)

 

Ελληνική στρατηγική κουλτούρα: Ξεφεύγοντας από το "σύνδρομο του Περιστεριού"

Του Κωνσταντίνου Λαμπρόπουλου 

Αναλύοντας την εξωτερική πολιτική των κρατών, αξιομνημόνευτο παραμένει το σύστημα αξιών και πεποιθήσεων , που διέπει τους λήπτες αποφάσεων, καθώς αποτελεί σημαντική μεταβλητή, η οποία δύναται να επηρεάσει καταλυτικά το πλαίσιο διαμόρφωσης των στρατηγικών επιλογών και κατ’ επέκταση την ορθολογική στρατηγική συμπεριφορά του κράτους (υπό προϋποθέσεις).

Το ανωτέρω στοιχείο αφορά την παράμετρο του εσωτερικού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής και υπεισέρχεται στην έννοια της περίφημης στρατηγικής κουλτούρας (strategic culture), η οποία οικοδομείται στην έννοια της πολιτικής και οργανωσιακής κουλτούρας και αναφέρεται στις παραδόσεις, στις αξίες, στα πρότυπα, στους συμβολισμούς και στους ιδιαίτερους τρόπους προσαρμογής ενός κράτους στο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον, γεγονός που περιλαμβάνει την χρήση ή την απειλή της χρήσης βίας. 

Χρήζει ιδιαίτερης μνείας το γεγονός πως η στρατηγική κουλτούρα υπόκειται στον πολυδιάστατο και πολυπαραγοντικό χαρακτήρα της φυσιογνωμίας των κρατών και της κοσμοθεωρίας των εθνών.

Αν και συνδέεται με τις συνέχειες της εξωτερικής πολιτικής, με την συλλογική ιστορική μνήμη και την ιστορική κληρονομιά των εθνών, εντούτοις, η στρατηγική κουλτούρα δεν αποτελεί στατική έννοια, καθώς πληθώρα παραγόντων την συν-διαμορφώνουν, όπως γεωπολιτικά προτάγματα, καταλυτικά ιστορικά γεγονότα, αντιλήψεις των ηγετικών ελίτ περί περιφερειακού και διεθνούς ρόλου του κράτους, η φύση του πολιτικού συστήματος, η θεσμική μνήμη και η συνεργασία ή η αντιπαράθεση μεταξύ πολιτικού κατεστημένου και στρατιωτικής ιεραρχίας.

Αποκρυπτογραφώντας, μέσω του αναλυτικού πρίσματος της στρατηγικής κουλτούρας και βάσει της πολιτικής ψυχολογίας, το πλαίσιο της συμπεριφοράς των ιθυνόντων που ασκούν την εξωτερική πολιτική, η τυπολογία αφορά τον κλασικό διαχωρισμό μεταξύ "γερακιών" (hawks) και "περιστεριών" (doves), ήτοι την προδιάθεση για πιο επιθετικές πολιτικές έναντι των απειλών και αντιστοίχως για πιο ήπιες προσαρμογές.

Μια άκρως σημαντική πτυχή αυτού, αφορά το περίφημο "Σύνδρομο του Περιστεριού" (Dovish Bias).

Το "Σύνδρομο του Περιστεριού" έγκειται στην εμμονή πολιτικών κύκλων, σε λογικές αλληλεξάρτησης και κοινωνικοποίησης του αντιπάλου έναντι μιας στρατιωτικής απειλής, στην αποκλειστική καταφυγή σε διπλωματικά μέσα στο πλαίσιο διαχείρισης και επίλυσης κρίσεων και στην αποφυγή χρήσης ή απειλής χρήσης στρατιωτικής βίας. Ουσιαστικά προκρίνεται μια κατευναστική στάση αντιμετώπισης της απειλής, ανεξαρτήτως συνθηκών και κυρίως ανεξαρτήτως φύσης και μεγέθους της απειλής.

Το "Σύνδρομο του Περιστεριού" στερεί από ένα κράτος την ουσία της Αποτροπής καθώς κατά πρώτον χρησιμοποιεί τα διπλωματικά μέσα αποσπασματικά, εμπλέκοντας την διπλωματία μόνο σε λογικές διαχείρισης αντί να επενδύει σε ολιστική χρήση του πολιτικού/πολιτισμικού/νομικού/διπλωματικού οπλοστασίου στην κατεύθυνση της επικράτησης.

Ακολούθως στερεί από την εξωτερική πολιτική, την στρατιωτική συνιστώσα, την οποία μια πολιτική ηγεσία αρνείται να την χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό "χαρτί" στο πλαίσιο μιας Ολιστικής Διαχείρισης Κρίσεων.

Αναφορικά με την ελληνική στρατηγική κουλτούρα έναντι της τουρκικής απειλής, η πτυχή του "Συνδρόμου του Περιστεριού" αναπτύχθηκε στους κόλπους του ελληνικού πολιτικού συστήματος, την επαύριο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 και έλαβε κυρίαρχα χαρακτηριστικά την περίοδο της Ύστερης Μεταπολίτευσης.

Αν και η ελληνική πλευρά θεωρητικά επένδυσε σ έναν συνδυασμό εξωτερικής και εσωτερικής εξισορρόπησης της τουρκικής απειλής (Ένταξη σε ευρύτερες Συμμαχίες και Ανάπτυξη των ΕΔ αντίστοιχα) εντούτοις στην πράξη, η εξωτερική εξισορρόπηση αποτέλεσε αποκλειστικά στρατηγική Μεταφοράς των Βαρών (Buck passing) μέσω του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε, ενώ η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και οργανωτικών διαδικασιών σε συνδυασμό με την υπο-χρηματοδότηση των ΕΔ, υπονόμευσε και την εσωτερική εξισορρόπηση.

Επιπρόσθετα, υιοθετήθηκε μια πολιτική κοινωνικοποίησης του αντιπάλου μέσω του "καρότου" της ευρωπαϊκής ένταξης, αποτελώντας μια επιλογή που εμπίπτει στην λογική της επίλυσης της ελληνοτουρκικής διαμάχης μέσω της οικονομικής αλληλεξάρτησης.

Επικράτησε κατά συνέπεια, η διαδεδομένη άποψη σε πολλούς λήπτες αποφάσεων, ότι η δυνητική εμβάθυνση μιας οικονομικής συνεργασίας μεταξύ ημών και της Τουρκίας θα αποτελούσε μια ικανή συνθήκη εξάλειψης της τουρκικής επιθετικότητας. Η άποψη αυτή πήγαζε από το πρότυπο της οικονομικής ολοκλήρωσης που συνέβαλε στον πασιφισμό της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην δημιουργία της ΕΟΚ-Ε.Ε και του γαλλογερμανικού άξονα.

Η τρέχουσα παρατεταμένη ελληνοτουρκική κρίση, ανέδειξε ήδη τους περιορισμούς της ελληνικής πλευράς να κεφαλαιοποιήσει τις τακτικές επιτυχίες έναντι των Τούρκων στον Έβρο και στο Αιγαίο, εξαιτίας του συνεχιζόμενου "Συνδρόμου του Περιστεριού".

Φάνηκε εκ νέου πως η στρατηγική Μεταφοράς των Βαρών (Buck passing) στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε δεν δύναται να επιλύσει το δίλημμα ασφαλείας της Ελλάδας από μόνη της.

Οφείλει να γίνει αντιληπτός ο τρόπος λειτουργίας της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας με τους συγκεκριμένους περιορισμούς που απορρέουν από την ιδιότητα της Τουρκίας ως κράτους-μέλους της. Το ίδιο ισχύει και για την Ε.Ε αναφορικά με τους περιορισμούς, που απορρέουν απ’ το συνεχιζόμενο έλλειμμα μιας ενιαίας και κοινής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα απαιτείται να ενισχύσει το δικό της στρατηγικό αποτύπωμα εντός τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ε.Ε, αναβαθμίζοντας τους συντελεστές ισχύος της.

Αναφορικά με την αντιμετώπιση της αναθεωρητικής Τουρκίας στο πλαίσιο της εσωτερικής εξισορρόπησης, το ελληνικό πολιτικό σύστημα καλείται να εγκαταλείψει το προαναφερθέν φοβικό σύνδρομο που το διακατέχει, το οποίο αγνοεί την φύση της διεθνούς πολιτικής, .η οποία αφενός είναι άναρχη χωρίς να υφίσταται μια παγκόσμια ρυθμιστική αρχή, αφετέρου διέπεται πρωτίστως και κυρίως από την πολυσήμαντη έννοια της ισχύος.

Η ελληνική πλευρά επενδύει στην απόκτηση διεθνών ερεισμάτων υποστήριξης των ελληνικών θέσεων ,αδυνατώντας να διακρίνει πως τα διεθνή ερείσματα λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος (force multipliers) της ισχύος και όχι αθροιστικά εκ του μηδενός.

Όπερ μεθερμηνευόμενον: Μια χώρα η οποία επενδύει σε στρατηγική Μεταφοράς των Βαρών, υποβαθμίζοντας τους συντελεστές της ισχύος της δεν απολαμβάνει επί της ουσίας διεθνούς συμπαράστασης παρά άγεται υπό των συμφερόντων τρίτων χωρίς απαραίτητη ευθυγράμμιση αυτών και του δικού τη εθνικού συμφέροντος.

Το " Σύνδρομο του Περιστεριού" καταλήγει σε λογικές παρατεταμένου κόστους (Sunk Cost Fallacy), όπου ακολουθούνται διαρκώς οι ίδιες παρωχημένες λογικές ελλείψει στρατηγικού σχεδιασμού. Κατά συνέπεια, παρατηρείται το φαινόμενο οι διπλωματικές ενέργειες της Ελλάδας σε διεθνές επίπεδο να προβάλλουν το δίκαιο και την άμεμπτη συμπεριφορά της χώρας, κινούμενες πάντα στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας, γεγονός απολύτως σωστό και αληθές, πλην όμως ανεπαρκές για την ευόδωση των εθνικών συμφερόντων έναντι της Τουρκίας.

Η μη προβολή και αύξηση των συντελεστών ισχύος της χώρας σε συνδυασμό με έναν συμπεφωνημένο αναβαθμισμένο περιφερειακό ρόλο (αποτέλεσμα έλλειψης καθολικής στρατηγικής κατεύθυνσης) έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζεται η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων ως η αδύναμη πλευρά, της οποίας το συμφέρον δεν είναι ίσης αξίας με το αντίστοιχο τουρκικό.
Η χώρα πρέπει να απαλλαγεί από το "Σύνδρομο του Περιστεριού" που την ταλανίζει δεκαετίες. Το πολιτικό σύστημα απαιτείται να αναγνώσει ορθά το μέγεθος της απειλής που αντιμετωπίζει και να υπερβεί τις παθογένειες του παρελθόντος.

Είναι αφελές και επικίνδυνο να αγνοείται η εγγενής φύση του αναθεωρητισμού της Τουρκίας, γεγονός που εδράζεται στις πολιτικές συνθήκες που δημιούργησαν το τουρκικό κράτος.

Η Συνθήκη της Λωζάννης είχε ιδωθεί εξαρχής απ’ τις τουρκικές ελίτ ως αναγκαίος και πρόσκαιρος συμβιβασμός που θα αναθεωρείτο σε μεταγενέστερο χρόνο, ως εκ τούτου, συνήφθη το Εθνικό Συμβόλαιο (ΜisakI Milli) που προέβλεπε ανάκτηση εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας την κατάλληλη χρονική συγκυρία, αποτελώντας μια ιστορική κληρονομιά και απαίτηση που δεν δύναται να αγνοήσει καμία τουρκική κυβέρνηση, ανεξαρτήτως της ιδεολογικής της προσέγγισης.

Είναι έτι επικινδυνότερο, να παραβλέπεται ο εσωτερικός πολιτικοκοινωνικός μετασχηματισμός της σύγχρονης Νέο-Οθωμανικής Τουρκίας, ο οποίος βασίζεται στα προτάγματα του συντηρητισμού και του εθνικισμού τα οποία αποτελούν τον ενοποιητικό παράγοντα τεράστιων μαζών υπό ένα νέο υπερ-εθνικιστικό ιδεώδες.

Η "Γαλάζια Πατρίδα" αποτελεί μια επεκτατική στρατηγική σύλληψη, όμως η τουρκική κυριαρχία στις θάλασσες προϋπήρχε ως στρατηγικός στόχος στην τουρκικές ελίτ, ήδη από το πρώιμο κεμαλική περίοδο, όταν η κυβέρνηση Ινονού υιοθέτησε πρόγραμμα θηριωδών ναυτικών εξοπλισμών στοχεύοντας στον έλεγχο της Μεσογείου στις αρχές του 30, το οποίο ανακόπηκε λόγω εσωτερικών προβλημάτων και δυσμενών συσχετισμών ισχύος σε περιφερειακό επίπεδο.

Η τρέχουσα τουρκική αντίληψη περί γαλάζιας πατρίδας εγγράφεται και για την μετα-ερντογανική εποχή.

Η κυριαρχούσα άποψη των ελληνικών ελίτ περί του εξευμενισμού της Τουρκίας μέσω "καρότων" στο πλαίσιο της οικονομικής αλληλεξάρτησης, συνεπεία του "Συνδρόμου του Περιστεριού", αγνοεί ορισμένα βασικά και ουσιώδη δεδομένα. Πρώτον η οικονομική εμβάθυνση και αλληλεξάρτηση δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση την αποφυγή μιας ένοπλης σύγκρουσης, όπως απέδειξε η αντίστοιχη περίπτωση της Αγγλίας και της Γερμανίας προ της κήρυξης του Α Παγκοσμίου Πολέμου. 

Δεύτερον η ανωτέρω άποψη αφορά μια ανάγνωση αυθαίρετη που άπτεται δεδομένων πολύ διαφορετικών από την σημερινή δυναμική των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Γερμανία ήταν μια κατεστραμμένη χώρα από τους δύο παγκόσμιους πολέμους που διεξήγαγε, ενώ η κοινή σοβιετική απειλή και οι κοινοί αξιακοί και πολιτισμικοί κώδικες του ευρωπαϊκού δυτικού πολιτισμού αποτέλεσαν την βάση συνεννόησης Γαλλίας-Γερμανίας.

Η Τουρκία του Ερντογάν αποτελεί μια ευθεία εκτεταμένη απειλή, επενδύει στην περιφερειακή αποσταθεροποίηση και την αδιάλλακτη προσαρμογή, ενώ αντιλαμβάνεται τις διμερείς σχέσεις ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος.

Ως εκ τούτου, η Ελλάδα επιβάλλεται να υιοθετήσει ρεαλιστικές προσαρμογές χρησιμοποιώντας όλο το "οπλοστάσιο" που διαθέτει στη φαρέτρα της, εξορθολογίζοντας τη στρατηγική της και αυξάνοντας τους συντελεστές της ισχύος της σ' ένα συνεκτικό πλαίσιο.

Το "Σύνδρομο του Περιστεριού" συνεχίζει να στερεί από την ελληνική πλευρά, μια ρεαλιστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του τουρκικού αναθεωρητισμού, εγκλωβίζοντας τις ελληνικές πολιτικές ηγεσίες σε θολές πολιτικές, εμπλέκοντάς τες σε ατέρμονες διαδικασίες με αμφιλεγόμενο μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα και οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς που κρύβουν παγίδες για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, καθώς ο έλεγχος επί της διαδικασίας και η στρατηγική πρωτοβουλία περνάει σε χώρες όπως η Γερμανία που τηρούν πολιτικές ίσων αποστάσεων.

* Ο κ. Κων/νος. Θ Λαμπρόπουλος είναι Στρατηγικός Αναλυτής, Εταίρος Κέντρου Μελετών Ασφάλειας της Γενεύης

Capital.gr

 Η Ενότητα της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης η μόνη απάντηση στην προκλητικότητα Ερντογάν

Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Γ.Μπανούτσος, Ιδρυτής & Πρόεδρος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ

 

Στις 10 Ιουλίου 2020 με Προεδρικό Διάταγμα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε Ισλαμικό Τέμενος λίγη ώρα μετά την απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Τουρκίας που ακύρωνε Διάταγμα της εποχής του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (1934) που την μετέτρεπε σε Μουσείο.

Οι διεθνείς και εγχώριες αντιδράσεις εστίασαν περισσότερο στο ότι η πράξη αυτή αποτέλεσε προσβολή για ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ωστόσο η Αγία Σοφία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι διαχρονικό σύμβολο της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο Ερντογάν αντιλαμβανόμενος ότι η διεθνής κοινότητα εμφανίστηκε αδύναμη στο να καταδικάσει έμπρακτα την προκλητική του απόφαση προχώρησε τον Αύγουστο σε ακόμη μία πρόκληση κατά της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης. Αποφάσισε να μετατρέψει σε τζαμί και τον «Ναό του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα» πιο γνωστό ως Μονή της Χώρας. Η Μονή της Χώρας είχε μετατραπεί σε Μουσείο από την Κεμαλική Τουρκία το 1958 όπως και η Αγία Σοφία το 1934. Το ερώτημα που τίθεται είναι για ποιο λόγο ο Ορθόδοξος κόσμος και ειδικότερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη δεν αντέδρασε πιο αποφασιστικά στην προσβολή του Ερντογάν κατά της Ορθοδοξίας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στο κήρυγμά του στις 23 Αυγούστου κατά την Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης στην Αρτάκη Κυζίκου ανέφερε τα εξής:  «Είναι γεγονός ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας και τώρα και της Μονής της Χώρας εις μουσουλμανικά τεμένη μας πόνεσε. Τα δύο αυτά μοναδικά μνημεία της Πόλης κτίστηκαν ως Χριστιανικοί Ναοί. Αποκαλύπτουν εύγλωττα την αλήθεια της ενανθρωπίσεως του Λόγου Θεού Λόγου, την Ομορφιά που σώζει τον κόσμο, εκφράζουν το Οικουμενικό πνεύμα της πίστεώς μας, την αγάπη και την ελπίδα της αιωνιότητος. Τα απαράμιλλα ψηφιδωτά και οι άλλες εικόνες τους αποτελούν ουράνια τροφή για την ψυχή και ανεξάντλητη “χαρά για τα μάτια”, όπως θα έλεγε ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου, και ανήκουν στην παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά. Παρακαλούμε τον Θεό της αγάπης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης να φωτίσει την διάνοια και τις καρδιές των υπευθύνων».

Η αναφορά αυτή του Οικουμενικού Πατριάρχη στη μετατροπή τόσο της Αγίας Σοφίας όσο και της Μονής της Χώρας σε Τζαμιά χαρακτηρίζεται από «διπλωματικό» λόγο που δεν καταδικάζει ευθέως και απερίφραστα την προσβολή του «Σουλτάνου» Ερντογάν προς την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη. Θα μπορούσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης πρακτικά να κάνει κάτι διαφορετικό από τη στιγμή που είναι οιωνεί «όμηρος» του Τουρκικού κράτους και Τούρκος πολίτης; Ο Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης, Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) ανέφερε ότι «Οι εκκλησιαστικές ηγεσίες που βρίσκονται σε πιο ελεύθερα καθεστώτα θα μπορούσαν να έχουν μια πιο ισχυρή αντίδραση. Όμως η υπόθεση της Αγίας Σοφίας βρήκε διαιρεμένους τους ορθοδόξους και σε αυτό έχει ευθύνη ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Αν ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε φροντίσει να κρατάει ενωμένες τις αυτοκέφαλες ορθόδοξες εκκλησίες, τότε η συμπαράσταση θα ήταν πιο δυνατή, ακόμα και αν εκείνος δεν μπορούσε, θα εξέφραζαν οι άλλοι τη δύναμη της Ορθοδοξίας. Αλλά με τις διαιρέσεις για τις οποίες φέρει ευθύνη, αποδυναμώθηκε η αντίδραση των ορθοδόξων εκκλησιών. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης επίσης φαίνεται ότι οπισθοχώρησε καθώς φοβήθηκε τις αντιδράσεις του μουσουλμανικού όχλου, υπό τον φόβο νέων Σεπτεμβριανών όμοιων με αυτά του 1955». Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει μερίδιο ευθύνης για τη διάρρηξη της ενότητας της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης και αυτό που σήμερα επείγει είναι να αποκατασταθεί η ενότητα αυτή και ο ίδιος ως «πρώτος μεταξύ ίσων» οφείλει να λάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Μόνο μέσα από την ενότητα η Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προσβολές και την επιθετικότητα του Ισλαμιστή Ερντογάν.

 

Τούρκος ακαδημαϊκός: “Η Γαλάζια Πατρίδα είναι καταδικασμένη σε αργό θάνατο”

 

Με αυτήν την κρίση αποκαλύφθηκε ότι η δυνατότητα αντίστασης της κυβέρνησης του Ερντογάν απέναντι στη Δύση ήταν πολύ χαμηλή και η αντοχή της ήταν πολύ περιορισμένη. Αυτό θα πρέπει να είναι το πιο διδακτικό μέρος της τελευταίας κρίσης για την κυβέρνηση της Άγκυρας. Συνειδητοποιώντας την κατάσταση, ο Ερντογάν και ο Τσαβούσογλου άρχισαν να αποσύρονται ήσυχα ήσυχα από την περιοχή της Αν. Μεσογείου, λέγοντας από τη μια ότι «από μας δεν πρόκειται να υπάρξει ατύχημα, θα κάνουμε ό, τι είναι απαραίτητο για να μην υπάρξει» και από την άλλη «σκίσαμε τον χάρτη της Σεβίλλης και φεύγουμε».

Η κρίση που άρχισε να εξασθενεί στην Ανατολική Μεσόγειο μετά την υποχώρηση της Τουρκίας, απασχόλησε επί μακρόν την εξωτερική πολιτική αλλά και την κοινή γνώμη της Τουρκίας. Σε προηγούμενα κείμενα έγραψα ότι η στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με απαύγασμα την ιδέα της Γαλάζιας Πατρίδας, που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του ΑΚΡ, με ενεργό δράση στην Ανατολική Μεσόγειο, μια πολιτική της νέας συμμαχίας Ισλαμιστών-Εθνικιστών-Ευρασιατιστών, με γλώσσα που κυριαρχούν τα θέματα της εθνικής ασφάλειας, προκάλεσαν μια αλλαγή στην περιοχή. Όλοι γνωρίζουν ότι αυτό έχει πολλά οφέλη για τη κυβέρνηση του AKP στην εγχώρια πολιτική. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσω τα δύο δόγματα επικράτησαν στην εξωτερική πολιτική από τις κυβερνήσεις του AKP, το πρώτο από αυτά ήταν το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες, που κατέρρευσε, και το δεύτερο, που ισχύει σήμερα, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, το οποίο πρόκειται να έχει την ίδια μοίρα με το πρώτο.

 Μια σύντομη υπενθύμιση

Το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες  προέκυψε από το AKP, όμως πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν ήταν ειλικρινές. Το κύριο πρόβλημα του δόγματος ήταν ότι αυτό δεν αποσκοπούσε στη λύση των προβλημάτων που υφίστανται με τις γειτονικές χώρες. Πρώτον, μέσω της εξωτερικής πολιτικής στόχευε να διευθετήσει λογαριασμούς του ΑΚΡ με τον Κεμαλισμό. Το δόγμα μηδενικά προβλήματα υπονοούσε ότι το ίδιο το σχέδιο της μοντερνιστικής Δημοκρατίας παρήγαγε προβλήματα. Δεύτερον, στόχος του ΑΚΡ δεν ήταν να λύσει προβλήματα, αλλά να αναπτύξει έναν φιλελεύθερο λόγο ήπιας ισχύος, για να εδραιώσει την επιρροή του στην περιοχή (πρώην οθωμανικά εδάφη). Όλο αυτό ήταν μια πρωτοβουλία δημόσιας διπλωματίας. Με την εκδήλωση της Αραβικής Άνοιξης, η κυβέρνηση του ΑΚΡ, προσπαθώντας να κάνει κάτι μεγαλύτερο από το μέγεθος και τις δυνατότητές της, προσπάθησε να εφαρμόσει αυτό το δόγμα πιο ανοιχτά, για να οδηγηθεί σε μια μεγάλη κατάρρευση. Σε τέτοιο βαθμό, που δεν υπάρχει κανένας που να υπερασπίζεται τη συγκεκριμένη πολιτική αυτή τη στιγμή, ούτε η κυβέρνηση, ούτε ο Αχμέτ Νταβούτογλου, που την υλοποίησαν. Κανείς δεν αναλαμβάνει ευθύνη για τις αρνητικές συνέπειες που δημιουργεί αυτή η πολιτική, οι οποίες εξακολουθούν να παραμένουν άλυτες.

Τι είναι η “Γαλάζια Πατρίδα”;

Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας εμφανίστηκε το 2019 από την κυβέρνηση του ΑΚΡ και υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να αποκτήσει την υπεροχή στην περιοχή, με βάση τον έλεγχο των θαλασσών, ένα δόγμα που απαιτούσε μια πολιτική που στηριζόταν κυρίως στην επίκληση της ισχύος. Η Γαλάζια Πατρίδα πήρε σάρκα και όστα με τη συγκρότηση μιας νέας συμμαχίας στο εσωτερικό και επίδειξει εξωστρέφειας στον περίγυρο, ενισχύοντας τα εθνικιστικά αισθήματα του κόσμου και απασχολώντας επί μήνες την κοινή νγώμη.

Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, αντί να προσφέρει μια ολοκληρωμένη στρατηγική ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, υποστηρίζει μια στενή πολιτική που προτείνει την προστασία των θαλάσσιων ζωνών μέσω του πολεμικού ναυτικού, εάν είναι απαραίτητο. Οι υπερασπιστές του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, υποστηρίζουν μια Τουρκία που θα είναι κάθετα αντίθετη με τη Δύση. Στηρίζεται στην παραδοχή ότι η Δύση θέλει να πλήξει την Τουρκία, παρέχοντας υποστήριξη στην Ελλάδα και την Κύπρο στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ επιπλέον θέλει να ιδρύσει και ένα κουρδικό κράτος στη Συρία. Ενάντια σε αυτές τις (υποτιθέμενες,σ.τ.μ.) πολιτικές της Δύσης, υπερασπίζεται ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί διπλωματία αλλά στρατιωτική δύναμη. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι εάν οι θαλάσσιες δικαιοδοσίες είναι μέρος της (Γαλάζιας) πατρίδας, δεν υπάρχει τίποτα που πρέπει να συζητηθεί στο τραπέζι. Επιπλέον, προβάλλεται το επιχείρημα και εγείρεται η ανησυχία ότι όσα έχουν κερδιθεί στο πεδίο (δηλαδή οι θαλάσσιες περιοχές της Γαλάζιας Πατρίδας θεωρείται ότι ήδη αποτελούν κατάκτηση της Τουρκίας, σ.τ.μ.), υπάρχει κίνδυνος να χαθούν στο τραπέζι των διαρπαγματεύσεων, επαναλαμβάνοντας μια ρητορική γνωστή από το παρελθόν.

Για το λόγο αυτό, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας βλέπει το ζήτημα ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, καθώς η πτυχή του ζητήματος περιλαμβάνει μια μαθηματική διάσταση. Βασίζεται επίσης στην υπόθεση ότι μια υποχώρηση της Τουρκίας που ξεκινά στις θαλάσσιες περιοχές, θα δημιουργήσει μια υπαρξιακή απειλή για τη χώρα, που περιγράφεται ως “μια νέα συνθήκη των Σεβρών στις θάλασσες”. Ωστόσο, η διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας στην περιοχή είναι μια διαδικασία στην οποία το ΑΚΡ έχει οικοδομήσει με την πάροδο του χρόνου, την οποία πλήρωσε, ωθώντας ειδικότερα τις ΗΠΑ και το Ισραήλ να προσεγγίσουν την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα οι ναύαρχοι να προτείνουν στον Ερντογάν και το ΑΚΡ μια στρατηγική εξωτερικής πολιτικής, που οδηγούσε την Τουρκία σε μια “έντιμη μοναξιά”, την οποία ο Ερντογάν αποδέχτηκε και προσάθησε να θέσει σε εφαρμογή

Οι αδυναμίες της Γαλάζιας Πατρίδας

Όπως ανέφερα προηγουμένως, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας δεν βασίζεται σε μια ολοκληρωμένη πολιτική φιλοσοφία, δεν δίνει προσανατολισμό στην πολιτική, την κοινωνία ή την οικονομία. Βασίζεται στην υπόθεση ότι η Τουρκία είναι σε θέση να επιβάλλει τις διεκδικήσεις της με την ισχύ των ναυτικών της δυνάμεων.  απαιτήσεις των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας στην περιοχή με την υπόθεση ότι έχει τη δύναμη να υπαγορεύει. Ωστόσο, το δόγμα δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του ότι σήμερα οι συνιστώσες που συνθέτουν την ισχύ της Τουρκίας είναι τόσο περίπλοκες, ούτε την εξάρτηση που έχει η Τουρκία από τη Δύση, την οποία το δόγμα αντιστρατεύεται. Επίσης, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν είναι η δύναμη που καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά ούτε η δύναμη που μπορεί να ανατρέψει το παιχνίδι που έχει στηθεί από άλλους.  Η Τουρκία προσπάθησε να κάνει με το στόλο της στην Αν. Μεσόγειο, ό,τι έκανε με το στρατό της στη Συρία και τη Λιβύη. Αλλά δεν το πέτυχε. Γιατί εδώ δεν υπήρχαν παίχτες όπως ο Χαφτάρ και PYD, που δεν είναι κράτη, αλλά ομάδα κρατών ττης Δύσης που ανήκουν στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η Γαλάζια Πατρίδα, συνιστά τη χρήση του στόλου και στρατιωτικής δύναμης σε έναν αγώνα, στον οποίον η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη, επειδή κι αυτή ανήκει στο δυτικό σύστημα και στο ΝΑΤΟ. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα αδιέξοδα του δόγματος.

Το δεύτερο αδύνατο σημείο του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας είναι ότι οι εκείνοι που συνέγραψαν το δόγμα και η κυβέρνηση που το υλοποιεί, ενεργούν για διαφορετικούς ιδεολογικούς λόγους, κάτι που αποτελεί και τη διαφορά από το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων. Άλλωστε ανάμεσα σ’ εκείνους που πρότειναν και υπερασπίζονται το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, υπάρχουν ομάδες εθνικιστών και ευρασιατιστών. Επομένως, όσοι προωθούν το δόγμα χρειάζονται άμεσα την κυβέρνηση του AKP, η οποία όμως δεν μοιράζεται πλήρως την κοσμοθεωρία τους. Σε τελική ανάλυση, η διάρκεια ζωής αυτού του δόγματος εξαρτάται από τις ανάγκες του ΑΚΡ και του Ερντογάν στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική.

Μια άλλη αδυναμία της Γαλάζιας Πατρίδας είναι ότι ενώ υπερασπίζεται έναν αντιιμπεριαλιστικό αγώνα και υιοθετεί μια ευρασιατική γραμμή, παραμένει σε πλήρη μοναξιά, αφού κανένας από τους μεγάλους παίκτες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, δεν στηρίζουν διπλωματικά την Τουρκία στο θέμα αυτό. Ειδικά η Ρωσία προτίμησε μια βαθιά σιωπή σχετικά με τις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.

Ένα άλλο πρόβλημα με το δόγμα, είναι ότι δεν μπορεί να προβλεφθούν οι αντιδράσεις των άλλων στις κινήσεις που πρέπει να κάνει η Τουρκία. Τα οχήματα που χρησιμοποίησε η Τουρκία, για να εφαρμίσει το δόγμα, ήταν στρατιωτικές ασκήσεις, αποστολή ναυτικού στην περιοχή, δέσμευση περιοχών με Navtex και υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Λιβύη.  Η Ελλάδα, καθώς έχει δίπλα της ΗΠΑ, την ΕΕ, καθώς και τη Γαλλία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, ακόμα και τα ΗΑΕ, υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο και έφερε την Τουρκία σε δύσκολη θέση. Την επικάλυψη θαλάσσιων περιοχών που οριοθέτησε η Τουρκία με τη Λιβύη, από τη συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο, η Τουρκία την αντιμετώπισε με δηλώσεις του τύπου “η συμφωνία δεν έχει ισχύ”, χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτε άλλο. Άλλωστε δεν μπορούσε να κάνει κάτι, και αυτό το ενδεχόμενο δεν είχε προβλεφθεί.

Η Γαλάζια Πατρίδα οδεύει προς έναν σιωπηρό θάνατο

Με αυτήν την κρίση αποκαλύφθηκε ότι η δυνατότητα αντίστασης της κυβέρνησης του Ερντογάν απέναντι στη Δύση ήταν πολύ χαμηλή και η αντοχή της ήταν πολύ περιορισμένη. Αυτό θα πρέπει να είναι το πιο διδακτικό μέρος της τελευταίας κρίσης για την κυβέρνηση της Άγκυρας. Συνειδητοποιώντας την κατάσταση, ο Ερντογάν και ο Τσαβούσογλου άρχισαν να αποσύρονται ήσυχα ήσυχα από την περιοχή της Αν. Μεσογείου, λέγοντας από τη μια ότι «από μας δεν πρόκειται να υπάρξει ατύχημα, θα κάνουμε ό, τι είναι απαραίτητο για να μην υπάρξει» και από την άλλη «σκίσαμε τον χάρτη της Σεβίλλης και φεύγουμε». Το πρώτο σημάδι αυτής της κατάστασης το έδειξε μετά την τηλεφωνική κλήση από τη Μέρκελ στα τέλη Ιουλίου, με τη Navtex που είδαμε να δημοσιεύεται για το Oruç Reis. Αργότερα, το Oruç Reis, το οποίο έχει γίνει σχεδόν το συμβολικό πλοίο της Γαλάζιας Πατρίδας,  αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Αττάλειας.

Δεύτερον, το πλοίο Oruç Reis δεν μπόρεσε να εισέλθει στην περιοχή που οριοθετήθηκε από τη συμφωνία μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει αυτήν τη συμφωνία, παρότι έστειλε και μια επιστολή στον ΟΗΕ σχετικά με αυτό το θέμα, στην πραγματικότητα απέφυγε να εισέλθει σε αυτήν την περιοχή και δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει περαιτέρω αντίδραση από την ΕΕ. Ακόμα και οι υπερασπιστές της Γαλάζιας Πατρίδας αγνόησαν αυτό το σημείο και προτίμησαν να το προσπεράσουν.

Το τρίτο στάδιο της σιωπηλής απομάκρυνσης από την Γαλάζια Πατρίδα ήρθε με την ανακοίνωση της κυβέρνησης του Ερντογάν ότι ήταν έτοιμη να διαπραγματευτεί “χωρίς προϋποθέσεις”. Εάν, όπως ισχυρίστηκαν τα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, όλη αυτή η ένταση είναι μια συνειδητή στρατηγική που έγινε για να υποχρεωθεί η Ελλάδα να καθήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αυτό δείχνει την τραγική κατάσταση που έχει περιέλθει η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Αν η Τουρκία θεωρεί διπλωματική επιτυχία το να μπορεί να καθίσει στο τραπέζι των συζητήσεων με την Ελλάδα, αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γραφτεί στα βιβλία. Εάν οι ναυτιλιακές δικαιοδοσίες στην Ανατολική Μεσόγειο έρθουν στην ημερήσια διάταξη στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, τότε η Γαλάζια Πατρίδα θα έχει εγκαταλειφθεί εντελώς. Όλες οι διατριβές που έγιναν για τη Γαλάζια Πατρίδα, θα καταρρεύσουν εντελώς.

Οι διερευνητικές συνομιλίες με την Ελλάδα, ο συμβιβασμός με τον Μακρόν και οι ισχυρισμοί για την αγορά πυραύλων από τη Γαλλία, αποτελούν σημάδια εγκατάλειψης της Γαλάζιας Πατρίδας.

Η Γαλάζια Πατρίδα οδεύει προς το ίδιο τέλος, όπως οι φιλοδοξίες του AKP να δημιουργήσει μια σφαίρα επιρροής βασισμένη στη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης

Πηγή: gazeteduvar.com.tr

 

“Ο πέμπτος πόλεμος του Ερντογάν θα βρει την Τουρκία ηττημένη”

 

ΤουBurak Bekdil*py video url

από το Gatestone Intitute

Κατά τον 20^ό αιώνα, οι Τούρκοι και οι παραδοσιακοί αντίπαλοί τους στο Αιγαίο, οι Έλληνες, πολέμησαν σε τέσσερις συμβατικούς πολέμους: στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο (1919-1922) και στον πόλεμο της Κύπρου (1974). Δεν είναι λοιπόν η πρώτη φορά κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής περιόδου που οι εφημερίδες σε ολόκληρο τον κόσμο λένε στους αναγνώστες τους ότι το Αιγαίο πέλαγος βρίσκεται στα πρόθυρα του πολέμου. Η «ειρήνη» στο Αιγαίο ήταν πάντα εύθραυστη ―έως πολύ εύθραυστη― εκτός από σύντομες περιόδους σχετικής ύφεσης. Φαίνεται λες και οι Τούρκοι και οι Έλληνες ζουν σε γειτονικά σπίτια χτισμένα πάνω σε μια βεντέτα που διαρκεί αιώνες.

Ο Charles King, στο βιβλίο του Midnight at the Pera Palace: The Birth of Modern Istanbul, έγραψε για τα πρώτα μετα-οθωμανικά χρόνια της Κωνσταντινούπολης και τις προσπάθειες οικοδόμησης του έθνους της νεοσύστατης Δημοκρατίας της Τουρκίας:

«Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες της Κωνσταντινούπολης μειώθηκαν από 56% το 1900 σε 35% στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Άλλες πόλεις είχαν πιο δραματικές μειώσεις. Το Izmir, η πρώην Σμύρνη, από 62% μη μουσουλμανική έγινε κατά 14% μη μουσουλμανική… Αλλά η δημογραφική επανάσταση άλλαξε σχεδόν τα πάντα στις παλιές μειονοτικές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης. Πάνω στη βιασύνη τους να φύγουν, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι εγκατέλειψαν το περιεχόμενο των σπιτιών και των διαμερισμάτων τους στα παλιατζίδικα, ελπίζοντας να πάρουν τουλάχιστον λίγα μετρητά πριν επιβιβαστούν σε κάποιο πλοίο ή τρένο…

Η Τουρκία στο σύνολό της έγινε πιο μουσουλμανική και πιο τουρκική, πιο ομοιογενής και πιο αγροτική από ποτέ ―λόγω της φυγής των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων από τις πόλεις. Κάποιες οικογένειες που θα γίνονταν στήριγμα της οικονομίας της Κωνσταντινούπολης ανέβηκαν στην επιφάνεια… έχοντας στον νου να αλλάξουν μοίρα και να μετατρέψουν τις πολιτικές διασυνδέσεις τους σε οικονομικό πλεονέκτημα όταν οι ελληνικές και άλλες μειονοτικές επιχειρήσεις πωλήθηκαν. Δεν υπήρχε τίποτα απαραιτήτως ανέντιμο στις συναλλαγές τους, αλλά στηρίχθηκαν σε μια μαζική μεταφορά πλούτου του οποίου η προέλευση έγκειται στην προτίμηση της δημοκρατίας για εθνική αγνότητα έναντι του παλαιού κοσμοπολιτισμού της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας».

Μετά από τρεις πολέμους στις αρχές του αιώνα, οι Τουρκοελληνικές εντάσεις θα εκραγούν στη συνέχεια στην Κύπρο, όπου οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι ζούσαν δίπλα-δίπλα και ειρηνικά μέχρι τη δεκαετία του 1950, όταν άρχισαν να αλληλοσφάζονται. Οι εθνικές διαμάχες οδήγησαν στην τουρκική στρατιωτική επιχείρηση τον Ιούλιο του 1974 που είχε ως κατάληξη την κατοχή του ενός τρίτου του νησιού στα βόρεια. Η Κύπρος έκτοτε παραμένει διαιρεμένη με εθνικές γραμμές.

 

Το 1996, ο τουρκικός και ο ελληνικός στρατός κόντεψαν να εμπλακούν σε θερμό στρατιωτικό επεισόδιο για τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός μικροσκοπικού νησιού στο νότιο Αιγαίο. Λίγα χρόνια μετά την επιτυχή διαμεσολάβηση των ΗΠΑ που απέτρεψε τον πόλεμο, λίγοι Τούρκοι ή Έλληνες θυμούνται το όνομα αυτού του νησιού έκτασης 40 στρεμμάτων: Ίμια (Kardak στα Τουρκικά).

Οι σημερινές εντάσεις, που εκτείνονται από το Αιγαίο έως την Ανατολική Μεσόγειο, φαίνονται πιο σοβαρές από τη διεκδίκηση ενός βράχου από δύο έφηβους.

Όταν ο επικεφαλής της ισραηλινής Μοσάντ, Yossi Cohen, φέρεται να δήλωσε τον Αύγουστο ότι «η εξουσία του Ιράν είναι πιο εύθραυστη, αλλά η πραγματική απειλή έρχεται από την Τουρκία», είχε δίκιο. Αυτές τις ημέρες, η Τουρκία εκτοξεύει πρωτοφανή μεγάλο αριθμό απειλών.

Σε πρόσφατη ομιλία του στην Κωνσταντινούπολη, ο ισλαμιστής πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έκανε όχι και τόσο λεπτούς υπαινιγμούς σχετικά με τις αλυτρωτικές απόψεις του, με ιδιαίτερη αναφορά στη Συνθήκη των Σεβρών του 1923, η οποία, μαζί με άλλες συνθήκες, καθόρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας:

«Θα καταλάβουν ότι η Τουρκία έχει την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική δύναμη να σχίσει ανήθικους χάρτες και έγγραφα που της επιβλήθηκαν. Είτε θα το καταλάβουν αυτό με τη γλώσσα της πολιτικής και της διπλωματίας είτε θα το υποστούν με οδυνηρό τρόπο στο πεδίο της μάχης… Πριν από έναν αιώνα, άλλους τους θάψαμε στη γη και άλλους τους πετάξαμε στη θάλασσα. Ελπίζω να μην πληρώσουν με τον ίδιο τρόπο τώρα».

 

Ο Robert Ellis, ο οποίος γράφει για την Τουρκία, υπενθύμισε στο κοινό τι είχε δηλώσει ο Abdullatif Şener, ένθερμος σύμμαχος του Ερντογάν κάποτε και τώρα βουλευτής της αντιπολίτευσης, σε μια συνέντευξη πριν από έξι χρόνια: ο Ερντογάν θα μπορούσε μέχρι και να σύρει την Τουρκία σε εμφύλιο πόλεμο για να παραμείνει στην εξουσία.

Ο Metin Külünk, πρώην βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, στις 28 Αυγούστου δημοσίευσε έναν χάρτη της «Μεγαλύτερης Τουρκίας», στον οποίο απεικονίζεται η έκταση των ρεβιζιονιστικών φιλοδοξιών της Τουρκίας. Περιλαμβάνει περιοχές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Κύπρου, της Συρίας, του Ιράκ, της Γεωργίας και της Αρμενίας.

Σε μια παρόμοια απειλητική δήλωση, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Hulusi Akar συμβούλεψε με προκλητικό τρόπο την Ελλάδα να παραμείνει σιωπηλή «ώστε να μην γίνει μεζές στα συμφέροντα άλλων».

Όλη αυτή η εμπρηστική συζήτηση περί πολέμου έστειλε πολλά μηνύματα σε διαφορετικά μήκη κύματος στη δυτική πλευρά του Αιγαίου και πέρα από αυτήν. Η Ελλάδα δήλωσε ότι ενισχύει το στρατιωτικό της οπλοστάσιο και τα στρατεύματά της ώστε να είναι προετοιμασμένη για ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία. Στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα αγοράσει 18 νέα γαλλικά μαχητικά Rafale για να αντικαταστήσει τα παλιά μαχητικά Mirage 2000, θα αγοράσει τέσσερα ναυτικά ελικόπτερα και τέσσερις νέες φρεγάτες, και θα ανακαινίσει άλλες τέσσερις φρεγάτες. Ο Μητσοτάκης δήλωσε επίσης ότι η κυβέρνησή του σκοπεύει να παρατείνει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στους 12 μήνες από τους εννέα μήνες που ισχύουν μέχρι σήμερα.

Μια ανοιχτή σύγκρουση εντός και γύρω από το Αιγαίο είναι ενάντια στα δυτικά συμφέροντα. Τα δυτικά κράτη, ωστόσο, έχουν δίκιο όταν δεν παραμένουν αδιάφορα ή υποτακτικά στις τουρκικές απειλές. Την 1^ηΣεπτεμβρίου, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε ότι άρει μερικώς ένα 33χρονο εμπάργκο όπλων στην (Ελληνική) Κυπριακή Δημοκρατία, μια κίνηση που καταδικάστηκε αμέσως από την Τουρκία. Σε σχετική κίνηση, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Mike Pompeo ταξίδεψε στην Κύπρο στις 12 Σεπτεμβρίου σε μια προσπάθεια μεσολάβησης για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στις εντάσεις με την Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο.

«Μας ανησυχούν βαθιά οι συνεχιζόμενες έρευνες της Τουρκίας για φυσικούς πόρους σε περιοχές ελληνικής και κυπριακής δικαιοδοσίας στην ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Pompeo στη Λευκωσία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Κύπρου υπέγραψαν ένα μνημόνιο συμφωνίας το οποίο κατήγγειλεαδικαιολόγητα η Άγκυρα, ισχυριζόμενη ότι ενδεχομένως θα βλάψει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η σύγκρουση στο Αιγαίο και οι επιπτώσεις της αφορούν επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σύνοδος κορυφής των χωρών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (MED7), που διοργανώθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου από τη Γαλλία, εξέφρασε την πλήρη υποστήριξη και την αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με τις επανειλημμένες παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους από την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεδριάσει στις 24-25 Σεπτεμβρίου για να συζητήσει εάν θα επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία.

Η Ελλάδα έχει επίσης την υποστήριξη δύο άλλων ισχυρών χωρών της Μεσογείου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ, καθώς επίσης και την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ιορδανίας.

Ο Ερντογάν μπορεί να κερδίσει τον πέμπτο πόλεμο μόνο μέσα στη χώρα του. Εάν αποφύγει μια στρατιωτική σύγκρουση, θα έχει αποτρέψει έναν χαμένο πόλεμο για την Τουρκία. Μέσα στη χώρα του, η αποφασιστική εξωτερική πολιτική του, οι σκληροπυρηνικοί τρόποι και η ρητορική πρόκλησης προς πάσα κατεύθυνση ενδεχομένως να του φέρουν μερικές ακόμη ψήφους και επιπλέον δημοτικότητα. Ο πέμπτος πόλεμος του Ερντογάν δεν θα έχει νικητές. Ωστόσο, η Τουρκία του Ερντογάν θα είναι η μεγάλη ηττημένη.

*Ο Burak Bekdil, ένας από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της Τουρκίας, πρόσφατα απολύθηκε από την πιο γνωστή εφημερίδα της χώρας μετά από 29 χρόνια, επειδή έγραψε στο Gatestone τι συμβαίνει στην Τουρκία. Είναι μέλος του Middle East Forum.

 

ΕΛΛΗΝΟ-ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ-ΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ

 

 

Δρ. Ιωάννης-Διονύσιος Σαλαβράκος (*)

 

1. Πρόλογος

  Σε προηγούμενες παρεμβάσεις μου στον ιστότοπο του ΕΛΙΣΜΕ (άρθρα 21-1-2020 και 31-5-2020) είχα επιχειρηματολογήσει, ότι στο πλαίσιο του τρέχοντος διεθνούς συστήματος αστάθειας, τυχόν ελληνο-τουρκικό θερμό στρατιωτικό επεισόδιο ή ακόμα και πολεμική εμπλοκή ολίγων ωρών είναι εντελώς ανεπιθύμητη εξέλιξη. Η θέση του γράφοντα δικαιώθηκε αφού στις 22 Σεπτεμβρίου 2020 ανακοινώθηκε ή έναρξη του 61^ου γύρου διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών, μετά από παρασκηνιακή δράση τόσο των ΗΠΑ, όσο και της ΕΕ.   

  Παράλληλα στα πλαίσια των προηγούμενων άρθρων είχα αναλύσει τις ταυτόχρονα θετικές και αρνητικές εξελίξεις για Ελλάδα και Τουρκία στα πλαίσια του εν εξελίξει γεωπολιτικού παιγνίου ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο.    

  Από τον Μάϊο έως σήμερα έλαβαν χώρα σημαντικές εξελίξεις, χύθηκε ποτάμι μελάνης με επιχειρήματα που αναφέρονται σε “ελληνικούς θριάμβους” ή αντίστροφα σε “ελληνικές τραγωδίες”  παράλληλα στις τηλεοράσεις δαπανήθηκαν άπειρες ώρες τηλεοπτικού χρόνου μεταξύ καθηγητών, δημοσιολόγων, δημοσιογράφων, διπλωματών, στρατιωτικών, πολιτικών και λοιπών αναλυτών οι οποίοι συντάχθηκαν με την μία ή την άλλη πλευρά (του θριάμβου ή της τραγωδίας). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της πληθώρας στοιχέιων, ανταλλαγής επιχειρημάτων αλλά και κατηγοριών σκοπός του παρόντος κειμένου είναι η παρουσίαση ορισμένων λογικών ανακολουθιών στις αναλύσεις των ελληνο-τουρκικών σχέσεων.

 

2. Ιστορικό πλαίσιο και λογικές ανακολουθίες των ελληνο-τουρκικών σχέσεων.    

  Ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος έχει διαχρονικά παράξει εκατομμύρια δημοσιεύσεων πάνω στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Βιβλία, άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες, κεφάλαια σε βιβλία, ραδιοφωνικές συνεντεύξεις, τηλεοπτικές εκπομπές, επίσημα διπλωματικά κείμενα, παρέχουν τεράστιο πρωτογενές υλικό στους μελετητές. Ειδικά στην Ελλάδα έχουν σχηματισθεί δύο σχολές σκέψεις. Η πρώτη η λεγόμενη “πατριωτική” θεωρεί πως η Ελλάδα διαχρονικά δοκίμασε “ελληνικές τραγωδίες” και ήττες στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις αφού ακολούθησε πολιτική κατευνασμού. Η δεύτερη σχολή σκέψης η λεγόμενη “εκσυγχρονιστική ή ευρωπαϊκή ή προοδευτική” θεωρεί πως διαχρονικά η Ελλάδα θριάμβευσε επί της Τουρκίας και παράλληλα επέτυχε τόσο τον “έλεγχο” (εξημέρωση) του τουρκικού θυρίου όσο και την ανάδειξη της Ελλάδας σε σύγχρονο ευρωπαϊκό-δυτικό κράτος το οποίο έχει σημαντική επιρροή στην περιοχή. Και οι δύο σχολές σκέψεις παρουσιάζουν αντιφάσεις, λογικές ανακολουθίες και δημιουργούν σύγχηση τόσο στην κοινή γνώμη, όσο και στους διαχειριστές της ελληνο-τουρκικής κρίσης (πολιτικούς, διπλωμάτες, στρατιωτικούς). Το αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης κάνει κακό στον τόπο, και στον Ελληνισμό. Αντί να εκτοξεύει ή μία πλευρά στην άλλη κατηγορίες περί υποχωρητικότητας ή προδοσίας ή ότιδήποτε άλλο (π.χ. υπόδουλους στα συμφέροντα ξένων δυνάμεων) καλώ τόσο την ελληνική κοινή γνώμη όσο και τους λαλήστατους εκατάρωθεν αναλυτές, δημοσιολόγους και λοιπούς να προβληματιστούν επί του ιστορικού πλαισίου εξέλιξης των ελληνο-τουρκικών σχέσεων και των ακολούθων λογικών ανακολούθιών:

 

2.1. Ιστορικό πλαίσιο ελληνο-τουρκικών σχέσεων 

  Η Οθωμανική Αυτοκρατορία (1299-1923) βρέθηκε σε συνεχή γεωπολιτική αντιπαλότητα με τη Δύση και με τη Ρωσία. 

  Με τη Δύση έλαβαν 15 μεγάλες συγκρούσεις, ειδικότερα:  

-Eπτά Βενετο-τουρκικοί πόλεμοι (1463-1479, 1499-1503, 1537-1540, 1570-1573, 1645-1669, 1684-1699, 1714-1718),

-Tρείς Βρετανο-τουρκικοί πόλεμοι και συγκρούσεις (1807-1809, 1827, 1914-1918), δύο Γαλλο-τουρκικοί (1827, 1914-1921),

-Δύο Ιταλο-τουρκικοί (1911, 1915-1921) και

-Ένας μεγάλος πόλεμος με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους, και την Αυτοκρατορία των Αψβούργων (1683-1699). Οι κορυφαίες συγκρούσεις Οθωμανών-Δυτικών αφορούν τις ναυμαχίες Ναυπάκτου (1571) και Ναβαρίνου (1827), την πολιορκία της Βιέννης (1683) και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918). 

  Με τη Ρωσία έλαβαν χώρα έντεκα πόλεμοι (1676-1681, 1686-1700, 1710-1711, 1735-1739, 1768-1774, 1787-1792, 1806-1812, 1828-1829, 1853-1856, 1877-1878, 1914-1918). Οι κορυφαίες συγκρούσεις Οθωμανών-Ρώσων αφορούν τον πόλεμο 1768-1774, τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856), τον πόλεμο του 1877-1878, και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

  Παράλληλα, στο εσωτερικό της Αυτοκρατορίας Χριστιανοί Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Μουσουλμάνοι, Αλεβίτες, Εβραίοι, Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι, Λεβαντίνοι, Σλάβοι, Ούγγροι, Βλάχοι, Καυκάσιοι, βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του Σουλτάνου. Σε κάποιες περιόδους η Οθωμανική διοίκηση έδειξε ανοχή και βοήθησε τους τοπικούς πληθυσμούς. Όμως κατά κανόνα η Οθωμανική εξουσία υπήρξε σκληρή για όλους τους υπόδουλους λαούς, και πυροδότησε την αντίδραση τους.. Οι πρώτοι που αντέδρασαν ήσαν οι Σέρβοι οι οποίοι την περίοδο 1804-1815 επαναστάτησαν και απέκτησαν αρχικά αυτονομία. Ακολούθησαν οι Έλληνες οι οποίοι την περίοδο 1821-1830 δημιούργησαν το πρώτο ανεξάρτητο κράτος με τη συνδρομή Βρετανίας-Γαλλίας και Ρωσίας. Η συνέχεια ήταν η επίσημη Σερβική ανεξαρτησία (το 1862) με την σχεδόν παράλληλη αυτονόμηση της Ρουμανίας (Ενωμένο Πριγκηπάτο Βαλαχίας-Μολδαβίας την περίοδο 1859-1862). Το 1866 ιδρύθηκε επίσημα το Βασίλειο της Ρουμανίας και ακολούθησε η Βουλγαρική επανάσταση του Απριλίου 1876, η οπόια οδήγησε στο Ρωσο-τουρκικό πόλεμο το 1877-1878 και στην Βουλγαρική ανεξαρτησία του Μαρτίου 1878, όπως και αυτή του Μαυροβουνίου. Έτσι μεταξύ 1815-1880 οι Βαλκανικοί λαοί αποτίναξαν σε κάποιο βαθμό τον Οθωμανικό ζυγό.

  Η τουρκική αντίδραση υπήρξε βίαιη, σφαγιόζοντας τους Χριστιανικούς πληθυσμούς της Αυτοκρατορίας. Οι σφαγές εναντίον των Βουλγάρων το 1876 συγκλόνησαν τη Δύση και ανάγκασαν το πρωθυπουργό της Βρετανίας Gladstone να παρέμβει προσωπικά για να σταματήσει τις ομότητες. Ο πρόξενος των ΗΠΑ George Horton υπολόγισε ότι την περίοδο 1822-1909 οι Τούρκοι εσφαγίασαν 358.477 Έλληνες, Αρμένιους, Βούλγαρους, Ασσύριους, Μαρωνίτες, και άλλους υπηκόους της Αυτοκρατορίας. Χαρακτηριστικά αναφέρει: “Τα κοινά δεινά που υπέφεραν Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι, ήταν που τους έκαναν να ενωθούν και τους ανάγκασαν να κυρήξουν τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο τον Οκτώβριο του 1912”.[1]Η περίοδος 1914-1923 αύξησε το αίμα, αφού οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, του Πόντου και οι Αρμένιοι της Τουρκίας σφαγιάσθηκαν τόσο από το Σουλτάνο, όσο και από τον Κεμάλ Ατατούρκ.          

  Οι Βαλκανικοί λαοί σύντομα ξέχασαν τον “κοινό Τούρκο εχθρό”. Η περίοδος 1913-1945 χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια της Βουλγαρίας να αποσπάσει εδάφη τόσο από την Ελλάδα, όσο και από τη Σερβία (μετέπειτα Γιουγκοσλαβία). Η βουλγαρική προσπάθεια της περιόδου εκείνης βασίζεται στην υποστήριξη της Γερμανίας. Σε διάστημα 32 ετών η Βουλγαρία προσπάθησε τρείς φορές (1913, 1915-1918, 1941-1944) να καταλάβει ελληνικά εδάφη. Με τη Βουλγαρία εξουθενωμένη στα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου την σκυτάλη έλαβε η Γουγκοσλαβία η οποία το 1944 μετονόμασε το νότιο τμήμα της από Vardarska Banovina σε “Γιουγκοσλαβική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Παράλληλα διακύρηξε την ύπαρξη “Μακεδονικού Έθνους” και “Μακεδονικής Γλώσσας και Αλφαβήτου”. Τέλος έθεσε ως στόχο εξωτερικής πολιτικής τη “μελλοντική ένωση ολόκληρης της Μακεδονίας”.

  Οι ταραχώδεις εξελίξεις της περιόδου 1870-1945 συνδέονται και με τις πολιτικές των Μεγάλων Δυνάμεων. Ειδικότερα η Ρωσία επιχείρησε αρχικά μέσω του Πανσλαβισμού και μετά μέσω του Κομμουνισμού την έξοδο στην ανοιχτή θάλασσα. Έτσι υποστήριξε τη Βουλγαρία και την Σερβία. Η Γερμανία και η Αυστρία επίσης ήθελαν πρόσβαση στην περιοχή. Αρχικά υποστήριξαν την οδό της οικονομική επικυριαρχίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και μετέπειτα στα τοπικά μικρά κράτη. Η Βρετανία και η Γαλλία εγκατέλειψαν το παλαιό δόγμα υποστήριξης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και υποστήριξαν τη δημιουργία τοπικών μικρών κρατών στα οποία θα έχουν επιρροή.              

  Ο Ψυχρός Πόλεμος (1945-1991) σε μεγάλο βαθμό πάγωσε τις τοπικές διαμάχες. Όλες οι ελληνοτουρκικές κρίσεις της περιόδου επιλύθηκαν ειρηνικά και απετράπη μείζων ελληνο-τουρκικός πόλεμος με παρέμβαση των ΗΠΑ, ενώ η Βουλγαρία αν και μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας εγκατέλειψε τις παλαιές διεκδικήσεις της από την Ελλάδα και δημιούργησε τη συμμαχία Αθήνας-Σόφιας. Αντίθετα η Γιουγκοσλαβία συνέχισε να καλλιεργεί το ιδεολόγημα της Μακεδονίας με αποτέλεσμα τη συνεχή προστριβή στις Ελληνο-γιουγκοσλαβικές σχέσεις. Τέλος οι ελληνο-αλβανικές σχέσεις την περίοδο 1945-1987 ήταν ανύπαρκτες και μόνο μετά το 1988 με την άρση του εμπολέμου άρχισε μία προσπάθεια καλυτέρευσης.  

  Από το 1991 και  δημιουργήθηκε πλευρική γεωπολιτική ρευστότητα και στις δύο χώρες. Η Ελλάδα βίωσε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η Τουρκία την Ιρακινή κρίση, την συνεχιζόμενη διαμάχη Ισραήλ-Αραβικών χωρών, το Κουρδικό, το πυρηνικό Ιράν και  τη κρίση του Καυκάσου. Οι δύο χώρες ακολούθησαν πολιτικές προσέγγισης σε τρεις άξονες:

1. Με ΗΠΑ (οι οποίες διατήρησαν τις βάσεις τους και στις δύο χώρες)

2. Με την ΕΕ όπου η Ελλάδα έγινε μέλος της ΟΝΕ και η Τουρκία υπόψήφια προς ένταξη χώρα,

3. Με περιφερειακή συνεργασία (Οικονομική Συνεργασία χωρών Ευξείνου Πόντου).

  Από το 2006 η σταδιακή ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην ανατολική Μεσόγειο αλλά και ιδρυτών οδήγησε στη σταδιακή επιδείνωση των σχέσεων Ελλάδας-Κύπρου-Τουρκίας. Έχοντας δώσει το ιστορικό πλαίσιο συνοπτικά, το οποίο δείχνει ότι διαχρονικά η παρέμβαση ξένων δυνάμεων στη περιοχή είχε καταλυτικές επιδράσεις (θετικές ή αρνητικές), ας έρθουμε στις λογικές ανακολουθίες των ελληνο-τουρκικών σχέσεων.        

 

 3. Λογικές ανακολουθίες των ελληνο-τουρκικών σχέσεων

  Έχοντας υπ’ όψην την ιστορική εξέλιξη, και τις τρέχουσες δυναμικές σε πολιτικό, διπλωματικό, δημογραφικό, τεχνολογικό, οικονομικό, στρατιωτικό, πολιτισμικό επίπεδο διακρίνουμε τις ακόλουθες ανακολουθίες (ή αντιφάσεις) στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις:

 

1^η Λογική Ανακολουθία: Διαχρονική επίκληση δικαίου (1830-2020). 

  Η ελληνο-τουρκική διαμάχη είναι παλαιά. Αρχίζει από τη  Μάχη του Ματζικέρτ (1071) και φτάνει στις ημέρες μας. Στα πλαίσια της νεότερης ελληνικής ιστορίας (1830-2020) οι ελληνοτουρκικές σχέσεις σημαδεύονται από τρεις μεγάλες περιόδους. Η πρώτη είναι η περίοδος (1844-1930), η δεύτερη είναι η περίοδος (1950-1974) και η τρίτη είναι η περίοδος (1974-2020)

 

Περίοδος 1844-1930

Στη πρώτη περίοδο (1844-1930) κυριαρχεί στην ελληνική πλευρά η στρατηγική της “Μεγάλης Ιδέας”. Με βάση αυτή τη λογική στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ήταν η απελευθέρωση όλων των υπό Οθωμανικό ζυγό ελληνικών πληθυσμών. Η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων ήταν ένα “δίκαιο αίτημα”  το οποίο με βάση την ελληνική λογική (τόσο της πολιτικής ελίτ, όσο και του πληθυσμού) έπρεπε να υποστηρίξουν οι Μεγάλες (χριστιανικές) Δυνάμεις της εποχής (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) οι οποίες άλλωστε έδωσαν με την παρέμβασή τους λύση στο ελληνικό πρόβλημα της περιόδου 1821-1830 με τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους. Όμως η υλοποίηση της πολιτικής της Μεγάλης Ιδέας αντιμετώπιζε δύο μεγάλα προβλήματα:

  Το πρώτο αφορά την ισχύ μεταξύ του μικρού ελληνικού βασιλείου  της περιόδου σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ειδικότερα, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ο μεγάλος ασθενής της εποχής βιώνοντας τεράστια παρακμή, σε καθαρά διμερές επίπεδο η τουρκική ισχύς (οικονομική, δημογραφική, στρατιωτική και διπλωματική) ήταν απείρως μεγαλύτερη της ελληνικής. Την περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου (1854-1856) η Ελλάδα θεώρησε πως θα μπορούσε να συμπαραταχθεί με τη Ρωσία και να υλοποιήσει τουλάχιστον ένα τμήμα της πολιτικής της, όμως ένας αγγλο-γαλλικός ναυτικός αποκλεισμός των ελληνικών λιμανιών, ο οποίος προήλθε από τη διπλωματική ισχύ της Τουρκίας ήταν αρκετός για να δείξει το πόσο έυθραυστη ήταν η ελληνική ισχύς (και οι στόχοι της εξωτερικής πολιτικής). Στο πόλεμο του 1897 το στρατιωτικό ανισοζύγιο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας ήταν υπαρκτό αλλά όχι ευρύτατο. Η ελληνική πλευρά παρέταξε 42.000 άνδρες (εκ των οποίων οι 3.000 ήταν άτακτοι), 600 ιππείς και 96 πυροβόλα ενώ η τουρκική παρέταξε 62.000 άνδρες, 1.300 ιππείς, 204 πυροβόλα. Η τουρκική πλευρά διέθετε διπλάσιο αριθμό πυροβόλων και ιππικού (άρα ταχυκίνητων δυνάμεων με τα μέσα της εποχής). Όμως διέθετε καλύτερο οπλισμό, και βρισκόταν υπό την καθοδήγηση γερμανών αξιωματικών. Το αποτέλεσμα του πολέμου ήταν η ελληνική ήττα και η πληρωμή πολεμικών αποζειμειώσεων στη Τουρκία ύψους 4 εκ. τουρκικών λιρών.        

Το δεύτερο πρόβλημα υλοποίησης της Μεγάλης Ιδέας ήταν ότι κανένας δεν μιλούσε για “συμφέροντα” αφού (σχεδόν) όλοι εστίαζαν την επιχειρηματολογία τους στα “ελληνικά δίκαια”. Έτσι η δημιουργία μίας Μεγάλης Ελλάδας δεν ήταν ευπρόσδεκτη εξέλιξη ούτε από τους άλλους Βαλκανικούς λαούς (ειδικά τους Βούλγαρους) αλλά ούτε και από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

 Το τότε Ανατολικό Ζήτημα, της διανομής δηλαδή των εδαφών της τότε Οθωμανικής Αυστοκρατορίας μετά την ένωση της Γερμανίας (1871) κορυφώθηκε. Η περιοχή έγινε μήλον της έριδος μεταξύ των  ευρωπαϊκών δυνάμεων (Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Ρωσίας, Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας). Ουσιαστικά η Γερμανία και η Αυστροουγγαρία ήθελαν τον έλεγχο της περιοχής κύριως μέσω προνομιακών οικονομικών σχέσεων με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ρωσία είχε τις ίδιες βλέψεις αλλά ο έλεγχος θα γινόταν μέσω των Σλαβικών λαών και χωρών. Έτσι η Ρωσία εφάρμοσε το δόγμα του Πανσλαβισμού και της Προστάτιδας δύναμης των ορθοδοξων σλαβικών λαών ίδιως των Σέρβων και των Βουλγάρων. Όταν το Μάρτιο του 1878 με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου η Ρωσία υποχρέωνε την ηττημένη Τουρκία να δεχθεί την “Μεγάλη Βουλγαρία” η αντίδραση Γερμανίας και Βρετανίας ήταν αστραπιαία. Την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου 1878 στο Συνέδριο του Βερολίνου η “Μεγάλη Βουλγαρία” ακυρωνόταν.

  Η Βρετανία εναντιονόταν τόσο στη πιθανή ρωσική, όσο και στη γερμανοαυστριακή προσπάθεια ελέγχου της περιοχής. Για τη Βρετανία η Ελλαδα υπήρξε ιδανικός εταίρος για τον έλεγχο της περιοχής. Η Ιταλία επίσης ήθελε τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου και της Βόρειας Αφρικής. Ο ιταλο-τουρκικός πόλεμος του 1911 οδήγησε τα Δωδεκάνησα και τη σημερινή Λιβύη υπό ιταλική κυριαρχία. Η διαμάχη κορυφώθηκε την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων και του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Με το πέρας του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η βρετανική κυριαρχία στην περιοχή φαινόταν εξασφαλισμένη μέσω της Ελλάδος των “Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών”, όμως η συνδιασμένη αντίδραση Ρωσίας-Γαλλίας και Ιταλίας οι οποίες την περίοδο 1921-1922 βοήθησαν την Κεμαλική Τουρκία οδήγησε στο ναυάγιο της βρετανικής πολιτικής και στις στάχτες της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922.

  Παράλληλα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 1919-1922 η αναλογία στρατιωτικής, διπλωματικής και οικονομικής ισχύος ευνοούσε την Τουρκία και όχι την Ελλάδα. Ειδικότερα με την ανακωχή του Μούδρου (30-10-1918) ο τουρκικός στρατός θα έπρεπε να έχει μία δύναμη 40.878 ντουφέκια, 256 πυροβόλα και 240 πολυβόλα. Όμως τον Ιανουάριο του 1919 η τουρκική πλευρά διέθετε σε όλη την επικράτεια 791.000 ντουφέκια, 4.000 πολυβόλα και 3.133 πυροβόλα (τα 945 μεταφερόμενα και τα άλλα στατικά). Καμία Διασυμμαχική Επιτροπή Αφοπλισμού δεν μπορούσε να ελέγξει 1.283.000 τετραγωνικά χλμ. έκτασης για να βρει που υπήρχε κρυμμένο πολεμικό υλικό. Όταν το Μάϊο του 1919 η ελληνική πλευρά αποβίβαζε μία μικρή αρχική στρατιωτική δύναμη στη Σμύρνη απλήρωτων από το Δεκέμβριο του 1918, στρατιωτών και αξιωματικών  δεν είχε ιδέα το μέγεθος της απειλής που θα αντιμετώπιζε!

  Σε όλη την περίοδο 1920-1922 η τουρκική πλευρά είχε υλική, στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από Ρωσία, Γαλλία και Ιταλία, ενώ η ελληνική είχε μόνο την οικονομική βοήθεια της Μ. Βρετανίας (έως και την έκστρατεία του Σαγγαρίου αλλά όχι μετά από αυτό το σημείο). Το αποτέλεσμα είναι γνωστό.            

  Η περίοδος του Μεσοπολέμου 1919-1939 οδήγησε σε νέα σύγκρουση στην περιοχή αυτή τη φορά μεταξύ Γερμανίας-Βρετανίας και ΕΣΣΔ. Η Γερμανία εξακολουθούσε να θέλει τον έλεγχο της περιοχής μέσω προνομιακών σχέσεων με τις Βαλκανικές χώρες και την Τουρκία. Η νέα κομμουνιστική πλέον Ρωσία εξακολουθούσε να έχει τους ίδιους στόχους. Όμως αυτή τη φορά η ιδεολογία του Πανσλαβισμού έδωσε τη σκυτάλη στην ιδεολογία του Μακεδονικού Έθνους. Τέλος η Βρετανία εξακολουθούσε να εναντιώνεται στις γερμανικές και σοβιετικές μεθοδεύσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η εξασθενημένη από τον πόλεμο της περιόδου 1912-1922 Ελλάδα αναγκάστηκε να υπογράψει το Σύμφωνο Φιλίας του 1930 με την Τουρκία.                   

  Υπό αυτές τις συνθήκες διαχρονικής ανισσορροπίας ισχύος Ελλάδος-Τουρκίας η πολιτική της Μεγάλης Ιδέας είχε θετική εξέλιξη, αφού η έκταση του ελληνικού  κράτους αυξήθηκε από 47.516 τετραγωνικά χλμ το 1830 σε 129.243 τ. χλμ. το 1923.

 

Περίοδος 1950-1974    

  Η δεύτερη περίοδος των ελληνο-τουρκικών σχέσεων είναι αυτή της περιόδου 1950-1974. Την περίοδο αυτή κυριαρχεί το ζήτημα της Ένωσης Ελλάδας-Κύπρου. Τόσο η ελλαδική όσο και η ελληνο-κυπριακή πλευρά υποστηρίζουν την δίκαιη ένωση της νήσου με την “μητέρα Ελλάδα”. Ο αγώνας των Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα άρχισε ειρηνικά στις 15-1-1950 όταν σε δημοψήφισμα που οργάνωσε η εκκλησία το 95,7% τάχθηκε υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα. Καθώς όμως αυτό το αίτημα δεν γινόταν αποδεκτό από τη Βρετανία και τη διεθνή κοινότητα από την 1-4-1955 άρχισε ένοπλος αγώνας. Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ανέξάρτητου κυπριακού κράτους το 1959 / 1960 υπό την εγγύηση των τριών Δυνάμεων Βρετανίας-Ελλάδος-Τουρκίας. Ουσιαστικά ο στόχος της Ένωσης απομακρυνόταν ενώ έμπαιναν τα θεμέλια για μελλοντικό ρόλο της Τουρκίας στη Κύπρο. Όμως η Τουρκία για να πετύχει έναν τέτοιο στόχο θα έπρεπε να έχει τοπική στρατιωτική υπεροχή και παράλληλα την ανοχή αν όχι την υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι παράγοντες αυτοί δεν υπήρχαν σχεδόν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960. Ειδικότερα η περίοδος Νοεμβρίου 1963-Απριλίου 1964 ήταν ιδιαίτερα βίαιη με συνεχείς διαμάχες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Εκείνη την εποχή ο Τούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού απείλησε με τουρκική εισβολή στη Κύπρο. Με επιστολή του προς τον προέδρο των ΗΠΑ Lyndon Johnson στις 28-1-1964 ο τούρκος πρωθυπουργός γνωστοποιούσε τα σχέδια για εισβολή στο νησί. Ακολούθησε έντονη διπλωματική κινητικότητα η οποία έφθασε στο ζενίθ της στις 5-6-1964 ημερομηνία όπου οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες θεωρούσαν ως την πλέον πιθανή για τουρκική εισβολή. Εκείνη ην ημέρα ο προέδρος των ΗΠΑ σε επιστολή καταπέλτη προειδοποιούσε την Τουρκία ότι σε περίπτωση μονομερούς εισβολής στη Κύπρο “οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν θα υπερασπίζονταν την Τουρκία από τυχόν σοβιετική απειλή”. Παράλληλα, ένας αμερικανικός στολίσκος από 1 αεροπλανοφόρο, 1 καταδρομικό και 4 αντιτορπιλλικά αναπτυσόταν κοντά στη Κύπρο. Η εισβολή είχε αποτραπεί με αμερικανική παρέμβαση. Όμως, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, η Κύπρος αποφάσιζε το 1967-1968 την μαζική αγορά τσεχοσλοβακικών όπλων ενώ μέχρι το 1970 οι σχέσεις με την ΕΣΣΔ αναπτύχθηκαν ραγδαία. Η εξέλιξη αυτή θορύβησε την Ουάσιγκτον η οποία άρχισε να σχηματίζει την εικόνα του «Μακάριου-Κομμουνιστή» (The Red-Bishop πλέον στα αμερικανικά αρχεία). Η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε πλήρως την αλλαγή της εικόνας της Κύπρου στις ΗΠΑ. Επέτυχε σε πρώτη φάση την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας και σε δεύτερη φάση τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1974 την κατάληψη και κατοχή του 38% της νήσου. Αυτή τη φορά δεν υπήρξε αμερικανική παρέμβαση αποτροπής της εισβολής όπως το 1964...Ακολούθησε το 1983 η ανακοίνωση του Τουρκο-κυπριακού ψευδοκράτους και το ζήτημα παραμένει άλητο. Ήταν η δεύτερη φορά που τα ελληνικά (και κυπριακά δίκαια) έιχαν τραγική κατάληξη.       

 

 

 

 

Περίοδος 1974-2020 (και ιδιαίτερα 2006-2020) 

  Η τρίτη περίοδος (2006-2020) είναι αυτή που βιώνουμε σήμερα. Η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, πετρελαίου και ιδρυτών εντός της κυπριακής και της ελληνικής ΑΟΖ δημιούργησαν την εύλογη προσδοκία της αξιοποίησής των προς όφελος της ελληνικής και κυπριακής κοινωνίας και οικονομίας. Η προσπάθεια αξιοποίησης των κοιτασμάτων εδραζόταν για άλλη μία φορά πάνω στο διεθνές δίκαιο και ειδικά στο δίκαιο της Θάλασσας. Η νέα αυτή πολιτική εγκαινιάστηκε από το 2006 με την επωνυμία “HEλλάς των τεσσάρων θαλασσών” ή “Το Σχέδιο Ελλάς επί Τέσσερα”. Ένας εκ των πρωτεργατών του Σχεδίου ο καθηγητής Γιάννης Βαληνάκης τονίζει στο βιβλίο του: “Η οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ ...και ο συνακόλουθος τετραπλασιασμός του εθνικού οικονομικού και στρατηγικού χώρου συνιστούσαν τον κεντρικό άξονα...[με] τελικό στόχο στην ενίσχυση και κατοχύρωση στη πράξη όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν για τη χώρα μας από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας ...Λόγω ΑΟΖ και θαλασσίων ζωνών η Ελλάδα αποκτούσε πλέον θαλάσσια σύνορα με πολιτικά “απόμακρες”  χώρες...Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία (της Ελλάδος) ο στρατηγικός χώρος εθνικής ευθύνης και δικαιοδόσιών θα απλωνόταν σε τέσσερεις θάλασσες (Ιόνιο πέλαγος, Κεντρική Μεσόγειο, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο)...Για να υλοποιήσουμε τη μεγάλη αυτή φιλοδοξία χρειαζόμασταν νέες ιδέες και πρωτοβουλίες, διεθνή υποστήριξη, συμμαχίες και μέσα ελέγχου και αστυνόμευσης... ”.[2]   

  Η σκέψη του καθηγητή Βαληνάκη είναι άκρως αποκαλυπτική. Για τρίτη τρίτη φορά στη σύγχρονη πολιτική της ιστορία η Ελλάς διαμόρφωνε μία πολιτική με βάση το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας και διεθνή υποστήριξη, συμμαχίες. Όμως απουσιάζει πλήρως από την προσσέγγιση του καθηγητή Βαληνάκη η έννοια της στρατιωτικής ισχύος. Όπως ακριβώς την περίοδο 1844-1930 η συνολική ισχύς της Τουρκίας ήταν υψηλότερη της Ελλάδος με αποτέλεσμα τη καταστροφή του 1922, όπως ακριβώς την περίοδο 1950-1974 η συνδιασμένη ελλαδική και κυπριακή ισχύς ήταν κατώτερη της τουρκικής με αποτέλεσμα την απόβαση του 1974, έτσι και το 2006 γίνονται σχέδια τα οποία εδράζονται στο διεθνές δίκαιο και σε συμμαχίες. Αφού Ελλάς και Κύπρος είχαν σκοπό να εμπλακούν σε ένα παίγνιο ισχύος το οποίο θα διαρκέσει δεκαετίες θα έπρεπε να είχαν εξασφαλίσει τουλάχιστον αεροναυτική ισορροπία με ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ναυτικών και αεροπορικών εξοπλισμών. Κάτι τέτοιο δεν υλοποιήθηκε ούτε από την κυβέρνηση της περιόδου 2006-2009 ούτε από τις μετέπειτα ελληνικές και κυπριακές κυβερνήσεις.

  Είναι εκπληκτικό πως διαχρονικά οι πολιτικές ελίτ της Ελλάδος προτάσουν το δίκαιο έναντι της ισχύος. Είναι επίσης εκπληκτικό πως η ελληνική κοινή γνώμη ακολουθεί επίσης την λογική των “ελληνικών δικαίων” χωρίς μεγαλύτερη και λεπτομερή ανάλυση δεικτών ισχύος.                  

 Αξίζει να αναφερθεί ότι δεν τίθεται κάν θέμα αναδιάταξης των υπάρχουσών δυνάμεων έτσι π.χ. η απόφαση αναδιάταξης του ελληνικού στόλου και η δημιουργία ισχυρής ναυτικής βάσης στη Κρήτη με στόχο την κάλυψη της ανατολικής Μεσογείου ανακοινώθηκε στις 28-9-2020 όταν η χώρα από το 2005 σχεδίαζε την πολιτική της Ελλάδας των τεσσάρων θαλασσών!

 

2^η Λογική Ανακολουθία: Μονοπάτι Εξάρτησης (PathDependence) σε οικονομία και εξωτερική πολιτική 1950-2020.

  Στην οικονομική επιστήμη κρίσιμης σημασίας μέγεθος είναι το παρελθόν. Το τί έπραξε ή δεν έπραξε μία χώρα στο παρελθόν καθορίζει τόσο το παρόν όσο και το μέλλον της. Το 1950 η Ελλάδα κατεστραμένη από την τριπλή κατοχή της περιόδου 1941-1944 και τον ηλίθιο εμφύλιο της περιόδου 1944-1949 ήταν μία φτωχή χώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Paul R. Porter (1908-2002), επικεφαλής της αμερικανικής αντιπροσωπείας στην Ελλάδα σε γράμμα της 14^ης Φεβρουαρίου 1947 προς τον τότε αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών W. L. Clayton έγραφε τα εξής:

 

“Εδώ δεν υπάρχει κράτος με βάση τα δυτικά πρότυπα. ...αντίθετα υπάρχει μία ιεραρχία εγωϊστών πολιτικών οι οποίοι ενδιαφέρονται για τη προσωπική μάχη για την εξουσία και δεν έχουν χρόνο να αναπτύξουν οικονομική πολιτική...οι επιχειρηματίες βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη με το κράτος ...ο κόσμος έχει παραλήσει από την αβεβαιότητα [και]... η δημόσια διοίκηση είναι χαώδης...”

 

Εκείνη την εποχή το 40,8% του πληθυσμού ήταν αναλφάβητο. Πραγματικά η Ελλάδα του 1949 ήταν μία τραγική χώρα με πληθυσμό χωρίς πρόσβαση σε βασικά δημόσια αγαθά (υγεία, παιδεία, υποδομές), με έντονο επισιτιστικό πρόβλημα, υψηλή ανεργία, χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα. Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα έπρεπε να ξεκινήσει ξανά από μία πολλή άσχημη χαοτική, μπορεί να ειπωθεί, αφετηρία.  Το 70 χρόνια που ακολούθησαν σίγουρά άλλαξαν πολλά προς το καλύτερο. Η χώρα επένδυσε στις βασικές υπόδομές, οδικές,  σιδηροδρομικές, ναυτικές αεροπορικές  μεταφορές, εξηλεκτρισμός, δημόσια υγεία και παιδεία. Το 2018 παρά την παγκόσμια και ελληνική οικονομική κρίση η χώρα είχε ένα ΑΕΠ 190,8 δις ευρώ κατατάσοντας την στην 51^η θέση στο κόσμο και στην 55^η θέση σε όρους αγοραστικής δύναμης. Το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα $17.700 χαμηλότερο σε σχέση με το μέσο όρο του ΟΟΣΑ ($33.604) αλλά υψηλότερο σε σχέση με το ανύπαρκτο εισόδημα του 1949-1950 το οποίο ήταν κατώτερω των $300. Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα είναι σήμερα τα 82 χρόνια (84 για τις γυναίκες και 79 για τους άνδρες) και αυξήθηκε κατά 22 χρόνια την περίοδο 1950-2017. Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (συνδιάζει το προσδόκιμο ζωής, την ποιότητα ζωής και το βαθμό εκπαίδευσης) για το 2017 κατέτασσε την Ελλάδα στην 31^η θέση στο κόσμο σε σύνολο 179 χωρών. Οι στατιστικές αυτές αποτελούν απόδειξη της πρόόδου της χώρας την περίοδο 1949-2019. Παράλληλα η χώρα έγινε μέλος των δύο ισχυρότερων διεθνών οργανισμών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

  Όμως πίσω από αυτές τις εντυπωσιακές στατιστικές πρόοδου κρύβονται εξελίξεις που προκαλούν προβληματισμό για το μέλλον. Η χώρα δεν ενεπλάκει σε πολεμικές επιχειρήσεις (με εξαίρεση τον πόλεμο της Κορέας και την κυπριακή κρίση του 1974), αλλά σε όλη αυτή την περίοδο δύο εκ των όμορων κρατών δεν δίστασαν να θέσουν ζήτημα αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάννης. Η Τουρκία δεν άργησε να δείξει τις πραγματικές της προθέσεις. Ειδικότερα:

-Στις 29-1-1925 απέλασαν τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως

-Στις 11-11-1942 επέβαλαν έκτακτο φόρο στους Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους κατοίκους της Τουρκίας ο οποίος αν δεν εισπρασσόταν άμεσα οδηγούσαν τους οφειλέτες σε Τάγματα Εργασίας από τα οποία οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να επιβιώσουν.

-Στις 6/7-9-1955 εξεδίωξαν τους Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως

-Από την 30-11-1963 έως την 10-8-1964 η Τουρκία προχώρησε σε εχθρικές ενέργειες εναντίον της Κύπρου ενώ την περίοδο 1964-1967 δέσμευσε την ακίνητη περιουσία των Ελλήνων της Τουρκίας και εκδίωξε τους Έλληνες της Ίμβρου και της Τενέδου.

-Την περίοδο 20/7-14/8 1974 εισέβαλλέ στην Κύπρο και εδραίωσε τη διχοτόμηση της νήσου.  

-Τον Ιούλιο του 1976, τον Μάρτιο του 1987, τον Ιανουάριο του 1996 πυροδότησε κρίσεις στο Αιγαίο με σκοπό την αλλαγή του status quo. Oι προκλήσεις -τόσο σε αέρα όσο και θάλασσα- είναι συνεχείς, και βαίνουν αυξανόμενες. Επίσης από το 2012 και εντονότερα από το 2018-2019 η Τουρκία θέτει θέμα στην ΑΟΖ της Κύπρου και της Ελλάδος.

-Πέραν της Τουρκίας τόσο η Γιουγκοσλαβία όσο και το διάδοχο κράτος αυτής η Βόρεια Μακεδονία έχουν θέσει ήδη από το 1944 σε εφαρμογή έναν προπαγανδιστικό μηχανισμό με στόχο τμήματα της ελληνικής επικράτειας. Η Γιουγκοσλαβία του 1944 ήταν σε πολλή άσχημη κατάσταση αφού ουσιαστικά βίωσε τον εμφύλιο Σέρβων-Κροατών-Μουσουλμάνων την περίοδο της γερμανικής κατοχής 1941-1944. Όμως δε δίστασε να διαθέσει πακτωλό χρημάτων για τη χρηματοδότηση της προπαγάνδας της την μεταπολεμική περίοδο.

  Ενώ αυτά συνέβησαν στον περίγυρο της Ελλάδας, η χώρα παρά την οικονομική ανάπτυξη παρέμεινε δημογραφικά στάσιμη με τον πληθυσμό να αυξάνει από 7,6 εκ. σε 11,6 εκ. στην διάρκεια 70 ετών. Αντίθετα ο τουρκικός πληθυσμός αυξήθηκε από 17,8 εκ. το 1940 σε 57,1 εκ. το 1990 και σήμερα είναι πλέον των 80 εκ. (έστω και αν τα 20 εκ. και πλέον είναι Κούρδοι). Επίσης από την ελληνική οικονομική ανάπτυξη απείχε πλήρως η πολεμική βιομηχανία. Σήμερα η ελληνική πολεμική βιομηχανία καλύπτει τις ανάγκες σε φορητό ελαφρύ οπλισμό, έχει δυνατότητες υποστήριξης ανταλλακτικών και έχει ναυπηγήσει κάποιο αριθμό πολεμικών πλοίων. Στην απέναντι πλευρά η πολεμική βιομηχανία ανθεί με κατασκευές αεροπλάνων, τεθωρακισμένων οχημάτων, πυροβόλων και άλλου βαρέος υλικού.

 

  Η Ελλάδα παρά την οικονομική ανάπτυξη της περιόοδυ 1949-2019 δεν επένδυσε στους συντελεστές ισχύος (δημογραφία, οικονομία, τεχνολογία). Στόχος της ελληνικής οικονομικής ανάπτυξης ήταν η αύξηση του επιπέδου ευημερίας των κατοίκων της χώρας. Αντίθετα η Τουρκία επένδυσε στους συντελεστές ισχύος πρώτα στη δημογραφία της και έπειτα μετέτρεψε την οικονομική της ισχύ σε στρατιωτική. Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι ύψους 180% του ΑΕΠ ενώ το τουρκικό είναι μόλις 45% του ΑΕΠ. Οι δύο χώρες ακολούθησαν διαφορετικές σχολές σκέψεις το μέλλον θα δείξει ποιά θα δικαιωθεί.                  

  

3^η Λογική Ανακολουθία: Ύπαρξη ή ανυπαρξία συμμαχιών. 

 Η τρίτη ανακολουθία αφορά την ύπαρξη ή ανυπαρξία συμμάχων. Η λογική της ανύπαρξίας (ισχυρών) συμμάχων διατυπώθηκε από πολλά πρόσωπα του δημοσίου βίου. Σταχυολογώ δύο δηλώσεις.  Η πρώτη:

 “Δύσκολα κάποιος θα χαλάσει τις σχέσεις του με την Τουρκία για δικό μας θέμα” (ναύαρχος Αποστολάκης 12-8-2020).

 

Η δεύτερη:

 

“Ο Τούρκος προέδρος δεν είναι απομονωμένος...Θεωρώ ότι οι άνθρωποι το ισχυρίστηκάν (στην Ελλάδα) το έκαναν για εσωτερική κατανάλωση”. (Θεωδόρα Μπακογίαννη τέως ΥΠΕΞ 25-26 / 7 / 2020).           

 

  Στον αντίποδα αυτής της λογικής ο Yasar Yakis πρώην ΥΠΕΞ της Τουρκίας τονίζει: “Η τρέχουσα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο ...ομοιάζει με αυτή του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου του 1912...όπου η Τουρκία ήταν σε πόλεμο με όλους...[η Τουρκία είναι απομονωμένη]... ”. (Ahval 13-8-2020).

 

 Eδώ υπάρχει η απόλυτη λογική ανακολουθία, αφού:  Ή έχουμε συμμάχους ή είμαστε απομονωμένοι. Τί από τα δύο ισχύει; Μήπως ισχύουν και τα δύο ταυτόχρονα; Μία προσεκτική ανάλυση δείχνει ότι οι χώρες οι οποίες συνυπογράφουν τον East Med Gas Forum (Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη) έχουν υιοθετήσει μία πολιτική ανάσχεσης της Τουρκίας, αλλά ο βαθμός ανάσχεσης διαφέρει από χώρα σε χώρα.

  Επίσης οι χώρες του MED-7 (Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα, Ιταλία, Κύπρος, Ελλάδα) αντιδρούν στον τουρκικό επεκτατισμό (Διακύρηξη της Αζάξιο 11-9-2020).

Στις χώρες αυτές προστίθενται η Αυστρία, η Ολλανδία, η Αρμενία, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Συρία, οι κουρδικές οργανώσεις αλλά και φορείς της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής (State Department και US Pentagon).

Όμως όλες αυτές οι δυνάμεις αν και αρνητικές στην τουρκική δράση στη περιοχή, βλέπουν με διαφορετικό τρόπο τόσο την επιβαλλόμενη αντίδραση στις τουρκικές ενέργειες, αλλά έχουν και διαφορετικές προτεραιότητες ως προς ποίες τουρκικές ενέργειες πρέπει να τεθούν υπό έλεγχο. Έτσι π.χ. η Συρία και οι Κούρδοι έχουν ως προτεραιότητα την αποχώρηση του τουρκικού στρατού από τη βόρεια Συρία. Η Αίγυπτος έχει ως προτεραιότητα τον έλεγχο των τουρκικών κινήσεων στη Λιβύη. Το Ισραήλ ενδιαφέρεται για την ακύρωση του “Τουρκο-Λιβικού Συμφώνου” αλλά δεν απορρίπτει την ιδέα χερσαίου αγωγού φυσικού αερίου με την Τουρκία. Η Ιταλία δείχνει περιορισμένη ανοχή στις κινήσεις της Τουρκίας στη Λιβύη αλλά καμμία ανοχή στις αντίστοιχες κινήσεις της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο (εξ ού και η ισχυρή ιταλική συμμετοχή στην άσκηση ΕΥΝΟΜΙΑ 26-28 Αυγούστου 2020 μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Γαλλίας-Ιταλίας). Όμως η Ρώμη αντιτίθεται στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία λόγω οικονομικών συμφερόντων ιταλικών εταιρειών, θέση που υιοθέτεί και η Μαδρίτη.             

 Στον αντίποδα Γαλλία, Αυστρία, Ελλάδα και Κύπρος υιοθετούν την πλέον σκληρή γραμμή έναντι της Τουρκίας τόσο στο θέμα της ανατολικής Μεσογείου, όσο και του προσφυγικού.

  Η Ρωσία και η Γερμανία έχουν σαφέστατη φιλο-τουρκική στάση. Η  Ρωσία επικράτησε κατά κράτος στη Συρία και η εγκατάσταση αντιαεροπορικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς της επιτρέπει τον έλεγχο του εναερίου χώρου της Ανατολικής Μεσογείου συμπεριλαμβανομένου του FIR Λευκωσίας και τμήματος του ελληνικού FIR. Oι ρωσικές ειδικές δυνάμεις, σε μία επίδειξη ισχύος, προχώρησαν σε κοινές ασκήσεις με την Αίγυπτο και σε εικονική κατάλύψη της Διώρυγας του Σουέζ, γεγονός που αποτελεί καίριο πλήγμα στο γόητρο των ναυτικών δυτικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Βρετανίας) και επίσης έφθασαν στα σύνορα της Λιβύης. Παράλληλα η Μόσχα προχώρησε σε ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Σαουδική Αραβία. 

  Όμως η μεγαλύτερη ρωσική επιτυχία δεν είναι στην Συρία ή την Αίγυπτο αλλά στην Τουρκία. Εκεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 16^ης Ιουλίου 2016, ο προέδρος της Τουρκίας Ερντογάν θεώρησε υπέυθυνους τους οπαδούς του κινήματος Γκιουλέν και εμμέσως τις ΗΠΑ. Η ρωσική διπλωματία έκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία για άλλο ένα χτύπημα στη Δύση.  Το γεγονός ότι η Τουρκία είχε καταρρίψει ένα ρωσικό αεροπλάνο, αλλά και το γεγονός της δολοφονίας του Ρώσου πρέσβυ στην Άγκυρα ξεχάστηκαν αμέσως από την Μόσχα. Τουρκία και Ρωσία έγιναν προνομιακοί εμπορικοί εταίροι, η Μόσχα αποφάσισε να δώσει στην Τουρκία αντιαεροπορικά συστήματα S-400 και να συμβάλει στην κατασκευή του πρώτου πυρηνικού εργοστασίου της Τουρκίας (παλαιό σχέδιο από τη δεκαετία του 1980 όπου τόσο οι γερμανικές, όσο και οι καναδικές εταιρείες αρνήθηκαν να υλοποιήσουν). Είναι πλέον σαφές ότι το 2020 δεν είναι 1987 ή 1996, αφού η είσοδος και εδραίωση της Ρωσίας στην περιοχή αλλάζουν τα δεδομένα. Η ρωσική διπλωματία εκμεταλλέυται πλήρως την ελληνο-τουρκική διαμάχη. Τυχόν σύγκρουση Ελλάδος-Τουρκίας θέτει σε αμφισβήτηση τη Συνθήκη της Λωζάννης αλλά και αυτή του Μοntreux. Η Ρωσία έτσι θα προσπαθήσει να αναθεωρήσει το καθεστώς των Στενών των Δαρδανελλίων και αν το επιτύχει ΜΕΤΑ θα πετάξει την Τουρκία σαν στημένη λεμονόκουπα. Άλλωστε η πρόσφατη εικονική κατάληψη του Σουέζ μπορεί να εφαρμοσθεί και βορειότερα.,,    

   Η ενεργειακή κατάσταση της ΕΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλη εξάρτηση της από την Ρωσία. Το 2017 η ΕΕ κάλυπτε το 30% των αναγκών της σε πετρέλαιο και το 39% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Για ορισμένες όμως χώρες η εξάρτηση είναι μεγαλύτερη μεταξύ του 60%-100%. Η ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί, σε κάποιο βαθμό, να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.

  Μόνο τα εκτιμώμενα αποθέματα φυσικού αερίου του Ισραήλ ανέρχονται σε 865,2 δισ κυβικά μέτρα (κύριες πηγές Δαλήτ, Δελφίνι, Ταμάρ και Λεβιάθαν), της Αιγύπτου ανέρχονται σε 850 δις κυβικά μέτρα (κύρια πηγή Ζοχρ). Στην ΑΟΖ της Κύπρου η εκτίμηση για τα αποθέματα αερίου είναι 227 δις κυβικά μέτρα. Η Κύπρος έχει χωρήσει την ΑΟΖ σε 13 οικόπεδα, αλλά η Τουρκία θεωρεί παρανόμως ότι τμήματα των οικοπέδων 1, 4, 5, 6 και 7 της ανοίκουν. Η Τουρκία έχει υιοθετήσει πολιτική κανονιοφόρων με συνεχή παραβίαση των χωρικών υδάτων.

   Η αντίδραση τμήματος της διεθνούς κοινότητας υπήρξε έντονη. Η Γαλλία, και η Ιταλία έχουν πολλές φορές καταδικάσει τις τουρκικές ενέργειες. Οι ΗΠΑ ζήτησαν στις 20-8-2019 την διακοπή των τουρκικών γεωτρήσεων στην ΑΟΖ της Κύπρου. Είχε προηγηθεί η ΕΕ η οποία στις 4-5-2019 είχε καταδικάσει τις τουρκικές ενέργειες και στις 20 Ιουνίου επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία για τις δραστηριότητές της. Η Βρετανία με δήλωση του Foreign Office της 16-5-2019 καλεί την Τουρκία να απέχει από ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ.

  Στον αντίποδα των ανωτέρω θέσεων τόσο η Μόσχα όσο και το Βερολίνο σιωπούν. Η Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να δει τη μείωση των εξαγωγών της στην ΕΕ και έτσι δεν είναι τυχαίο ότι κατά το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων ο Υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας φέρεται να δήλωσε τον Αύγουστο ότι η Μόσχα εξετάζει την οικονομική βιωσιμότητα κοινών ρωσο-τουρκικών ενεργειακών σχεδίων στην ανατολική Μεσόγειο. Επίσης το Βερολίνο δεν έχει κανένα λόγο να αλλάξει τη στενή ενεργειακή συνεργασία του με τη Μόσχα. Δεν είναι τυχαία η απουσία του Επιτρόπου Ενέργειας της ΕΕ από την τελετή της υπογραφής στις 20-3-2019 του αγωγού East-Med μεταξύ Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ. Επίσης οι γερμανικές εταιρείες ενέργειας είναι απούσες από την περιοχή σε αντίθεση με τις γαλλικές, αμερικανικές και ιταλικές (αν παραμείνει η ΕΝΙ). Σε αυτά τα πλαίσια η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ανακοίνωσε στις 14-11-2019 ότι από το 2021 η Τράπεζα θα παύσει τη χρηματοδότηση έργων σε σχέση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η ανακοίνωση αυτή λίγες μέρες μετά την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την γερμανίδα Ursula Von der Leyen αποτελεί πλήγμα στη προσπάθεια της Ελλάδας και της Κύπρου να αναδειχθούν στην νέα ευρωπαϊκή ενεργειακή σκακιέρα αφού παγώνουν τη χρηματοδότηση του East-Med, καθώς και του αγωγού Poseidon ο οποίος θα συνέδεε τον East-Med με τα δίκτυα της ΕΕ και για την σκοπιμότητα του οποίου ήδη από τις 9-5-2019 είχε εκφράσει επιφυλάξεις η ιταλική κυβέρνηση. Είναι λοιπόν σαφές ότι το παίγνιο ισχύος τώρα αρχίζει και η εξέλιξή του θα είναι άγνωστη. 

  Τέλος το Βερολίνο θεωρεί την Τουρκία προνομιακό εταίρο τόσο λόγω της ιστορικής σχέσης των δύο χώρων, όσο και λόγω του τρέχοντος προσφυγικού ζητήματος (τα περίπου 4.000.000 προσφύγων που βρίσκονται σε τουρκικό έδαφος δεν πρέπει να εισέλθουν μαζικά στην Ευρώπη), αλλά παράλληλα οι οικονομικές σχέσεις είναι αναπτυγμένες. Οι τουρκικές εξαγωγές στη Γερμανία το 2019 ανήλθαν σε $16,6 δις και οι γερμανικές εξαγωγές στη Τουρκία ανήλθαν σε $19,2 δις. Στη τουρκική αγορά δραστηριοποιούνται πλέον των 7.000 γερμανικών επιχειρήσεων, ενώ στη Γερμανία διαμένουν πλέον των 4.000.000 τούρκων πολλοί εξ αυτών έχουν δικαίωμα ψήφου στις γερμανικές εκλογές. Υπό αυτές τις συνθήκες το Βερολίνο τονίζει ότι “η Ελλάδα θα στηριχθεί όπου έχει δίκαιο” (δήλωση Γερμανίδας καγκελλαρίου Α. Μέρκελ 28-8-2020).

Τέλος οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν την Ελλάδα σε πολλούς τομείς ειδικότερα:  

1-Αύξηση στρατιωτικής παρουσίας σε Λάρισσα, Στεφανοβίκειο, Κρήτη, Αλεξανδρούπολη),

2-Σχεδιασμός νέων επενδύσεων σε ενέργεια, ναυτιλία, μεταφορές κλπ.

3-Αναβάθμιση πιστολιπτικής ικανότητας ελληνικής οικονομίας από οίκους αξιολόγησης,

4-Εξαίρεση ελληνικών προϊόντων από αμερικανικούς δασμούς που επιβάλλονται σε προϊόντα χωρών της ΕΕ

  Όμως από την άλλη πλευρά δεν θέλουν να απωλέσουν το οικόπεδο Τουρκία και έτσι ακολουθουν μία πολιτική ισορροπιών.            

  Είναι λοιπόν σαφές ότι οι ακραίες δηλώσεις περί ανυπαρξίας συμμάχων δεν αντανακλούν την πραγματικότητα.

 

4. Ο διάλογος ante portas.

Ο επερχόμενος διάλογος δεν πρέπει να φοβίζει. Διάλογος υπήρξε στη δεκαετία του 1970 ο οποίος οδήγησε στο Πρωτόκολλο της Βέρνης (1976). Διακόπηκε την περίοδο 1981-1987 και μετά την κρίση του 1987 οδηγηθήκαμε στο Νταβός και στη Συμφωνία Παπούλια-Γιλμάζ (1988). Μετά την κρίση του 1996 ακολούθησε η διπλωματία των σεισμών (1999-2000) και οι εξήντα γύροι διαπραγματεύσεων / διερευνητικών επαφών (2003-2016), οι οποίοι διακόπησαν μετά το αποτυχημένο πραξικόποιμα στην Τουρκία.     

 Ο νέος γύρος διερευνητικών επαφών που θα οδηγήσει σε διάλογο πρέπει να αρχίσει αφού προηγουμένως η Ελλάς έχει υπογράψει συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τη Γαλλία την Ινδία και την Ιαπωνία. Η Ινδία έχει ενοχληθεί τα μάλλα από την στρατηγική σχέση Τουρκίας-Πακιστάν και από το ρόλο της Άγκυρας στο Κασμίρ. Επίσης το Τόκυο λόγω του ελληνικού εμπορικού στόλου και του ρόλου του στην Ασία θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό εταίρο.    

 

5. Ελληνικές αδυναμίες

   Η διαχρονική δημογραφική ατροφία, και η αποβιομηχάνιση, δεν είναι οι μόνες ελληνικές αδυναμίες. Η υπερβολική γραφειοκρατία έχει καταστρέψει τον όποιο δυναμισμό των Ελλήνων. Γι’ αυτό άλλωστε οι Έλληνες προοδεύουν στο εξωτερικό και όχι στο εσωτερικό. Μεταξύ 1974-2018 ψηφίστηκαν 3.946 νόμοι (εξ αυτών οι 223 ήταν φορολογικοί νόμοι) και εκδόθηκαν 11.633 ΠΔ (Προεδρικά Διατάγματα). Δημιουργήθηκε νομολογία 226.116 σελίδων. Το εάν η κρατική μηχανή και ο ιδιωτικός τομέας λειτούργησαν καλύτερα και πιό αποτελεσματικά είναι γνωστό. Ας αναφέρουμε δύο παραδείγματα:

  Η ναυπηγική βιομηχανία στην Ελλάδα ανέλαβε στη δεκαετία του 1980 την κατασκευή αρματαγωγών. Στη δεκαετία του 1990 ανέλαβε τη κατασκευή φρεγατών και στη δεκαετία του 2000 ανέλαβε τη ναυπήγηση υποβρυχίων και πυραυλακάτων. Όλα τα προγράμματα ολοκληρώθηκαν με τεράστιες χρονικές καθυστερήσεις και υπερβάσεις στο αρχικό κόστος.    

 Η αεροπορική βιομηχανία αποτελεί επίσης σημαντική περίπτωση ανάλυσης των ενδογενών ελληνικών αδυναμιών. Το 2019 η ετήσια παραγωγή της Lockheed Martin ήταν 134 μαχητικά F-35. Στον αντίποδα η ΕΑΒ άρχισε τον εκσυγχρονισμό 5 ανθυποβρυχιακών Ρ-3Β τον Ιούλιο του 2016 και κατάφερε να εκσυγχρονήσει 1 αεροπλάνο το Μάϊο του 2019 σε διάστημα 34 μηνών! Όταν η αμερικανική πολεμική βιομηχανία παράγει από το μηδέν σε ένα έτος 134 μαχητικά stealth η ελληνική χρειάζεται 34 μήνες για να εκσυγχρονήσει ένα αεροπλάνο ναυτικής συνεργασίας! Ας εξάγει ο κάθε αναγνώστης τα συμπεράσματά του..    

 

6. Συμπεράσματα.

  Στη νεότερη ιστορία της η Ελλάς ήλθε αντιμέτωπη με τον τουρκικό παράγοντα την περίοδο 1844-1930, την περίοδο 1950-1974 και την περίοδο 1974-2020. Στη πρώτη περίοδο (1844-1930) στόχος της ελληνικής πολιτικής ήταν η απελευθέρωση του υπόδουλου ελληνισμού. Στη δεύτερη περίοδο (1950-1974) στόχος ήταν η ένωση Ελλάδος-Κύπρου. Στη τρίτη περίοδο (1974-2020) στόχος ήταν η υπέρασπιση του Αιγαίου και η αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της περιοχής προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Και στις τρεις περιόδους η Ελλάδα βάσισε την πολιτική της στο δίκαιο, παραβλέποντας το αρνητικό ισοζύγιο ισχύος Ελλάδος-Τουρκίας, αλλά και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα των χωρών της περιοχής και των Μεγάλων Δυνάμεων. Η διαχρονική εμμονή στο δίκαιο οδήγησε στις ήττες του 1897, του 1922 και του 1974.

Για να μην επαναληφθεί η ιστορία η Ελλάς πρέπει πλέον να επενδύσει στους συντελεστές εσωτερικής ισχύος της τη δημογραφία και την οικονομία. Απαιτείται η δημογραφική αναγέννηση του ελληνισμού την περίοδο 2020-2040 με αύξηση των γεννήσεων του γηγενούς πληθυσμού. Επιβάλλεται η ανόρθωση της οικονομίας με μαζικές ξένες επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας με υψηλές αποδοχές. Η ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας οφείλει να είναι προτεραιότητα. Ο επανεξοπλισμός των ενόπλων δυνάμεων αλλά και η ριζική αναδιάταξη του στρατεύματος αποτελούν προτεραιότητες. Τέλος η Τουρκία δεν πρέπει να γίνει πυρηνική δύναμη έως το 2040.

  Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι διαχρονικά η κύρια αιτία του τουρκικού επεκτατισμού δεν είναι η όποια ανοχή ή υποστήριξη των όποιων Μεγάλων ή περιφερειακών Δυνάμεων στα τουρκικά σχέδια, αλλά η ελληνική αδυναμία και ο ελληνικός περί δικαίου ρομαντισμός. Ας διδαχθούμε από την ιστορία αν ό,τι είναι αληθές είναι και εθνικό. Η Ελλάς πρέπει να αυξήσει το πληθυσμό της, το εθνικό της προϊόν και τη στρατιωτική ισχύ της αν θέλει να έχει καλές πιθανότητες επιβίωσης στον 21^ο αιώνα.

 

(*) Δίδάσκει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Τουρκικών Σπουδών, σε στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές. Μέλος ΕΛΙΣΜΕ.