Από τη μια πλευρά πρόκειται για τις χώρες που συγκροτούν τον βαλκανικό μας περίγυρο (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία) ως γέφυρα που συνδέει την Ελλάδα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά αναλύονται οι διμερείς σχέσεις της Ελλάδος με τις χώρες του γεωγραφικού της περίγυρου προς Ανατολάς και προς Νότον (Τουρκία, Ισραήλ, Αίγυπτος, Λιβύη), που παίζουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στα σύνθετα διεθνή ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου και ευρύτερα της Μέσης Ανατολής αλλά και της Αφρικής.

H ανάλυση του γεωγραφικού περίγυρου της Ελλάδος μας βοηθάει να αναδείξουμε την κομβική γεωπολιτική της σπουδαιότητα και να επισημάνουμε δυνατότητές της για μια θετική παρουσία στα αλληλεπιδραστικά δεδομένα, που σχετίζονται με τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή/Βόρεια Αφρική, περιοχές χρωματισμένες από ιστορικές συγκρούσεις και αέναες εντάσεις, όπου επιπλέον συγκρούονται στρατηγικές συμφερόντων Μεγάλων Δυνάμεων.

Η Αγχίαλος, σε θέση κλειδί για την άμυνα της αυτοκρατορίας, ήταν ταυτόχρονα ναύσταθμος των βυζαντινών πολεμικών πλοίων και το κέντρο των επιχειρήσεων από ξηράς της ανατολικής περιοχής του Αίμου. Η πρόσβαση σε αυτή γινόταν και από την ξηρά και από τη θάλασσα και ήταν η σημαντικότερη πόλη-λιμάνι της βόρειας Θράκης. Στο λιμάνι της ελλιμενίζονταν τα βυζαντινά χελάνδια και μετέφεραν τα βυζαντινά στρατεύματα στον Δούναβη. Το 585 ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος έστειλε στο στρατόπεδο της Αγχιάλου τον στρατηγό Κομεντίαλο για να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των Αβάρων. Ο στρατηγός ξεχώρισε από το πλήθος των στρατιωτών τους πλέον δυνατούς και τους έστειλε εναντίον των εχθρών με επικεφαλής τους υποστράτηγους Μαρτίνο και Κάστο. Ο τελευταίος κατατρόπωσε τους Αβάρους με αιφνιδιαστική επίθεση και έλαβε πλήθος λαφύρων.⁵

Η Μεσημβρία ήταν σπουδαίο στρατηγικό φρούριο της αυτοκρατορίας στη δυτική ακτή του Ευξείνου, αποτελώντας μαζί με τα φρούρια της Χερσώνας και της Σινώπης ένα στρατιωτικό τρίγωνο για την ασφάλεια και τον έλεγχο της περιοχής του Ευξείνου Πόντου και μια από τις πιο οχυρωμένες και οικονομικά ισχυρές βυζαντινές πόλεις της Χερσονήσου του Αίμου τον 7ο αιώνα. Η πόλη βρισκόταν κοντά στις ανατολικές διαβάσεις του Αίμου, γι’ αυτό αποτελούσε θέση κλειδί για την υπεράσπισή τους από τους εισβολείς, που στόχευαν να επιτεθούν στην ίδια την πρωτεύουσα. Επικεφαλής της διοίκησης ήταν ο άρχων Μεσημβρίας και έφερε τον τίτλο του υπάτου και αυτοκρατορικού σπαθαρίου.

Την 1η Ιανουαρίου 2024 υπογράφηκε μεταξύ της κυβέρνησης της Αιθιοπίας και των Αρχών της Σομαλιλάνδης ένα Μνημόνιο Κατανόησης για την ενοικίαση στην περίκλειστη Αιθιοπία για πενήντα χρόνια μιας παράκτιας έκτασης γύρω από το λιμάνι της Μπέρμπερας για στρατιωτικούς και εμπορικούς σκοπούς με αντάλλαγμα την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτη-του κράτους και την παραχώρηση σε αυτήν μεριδίου της κρατι-κής Ethiopian Airlines. Η σομαλική κυβέρνηση χαρακτήρισε την ενέργεια αυτή της Αιθιοπίας «εχθρική κίνηση», αρνήθηκε κάθε συζήτηση για το θέμα του λιμανιού και ανακάλεσε τον πρέσβη της από την Αντίς Αμπέμπα. Επιπλέον, κατέφυγε στην Αφρικανική Ένωση και έσπευσε να κλείσει στρατιωτική συμ-φωνία με την Τουρκία. Εκτιμάται, ότι για τη συμφωνία Αιθιο-πίας–Σομαλιλάνδης μεσολάβησαν τα ΗΑΕ, τα οποία είχαν πα-ράσχει μεγάλη στρατιωτική υποστήριξη στην κυβέρνηση της Αιθιοπίας στον πόλεμο εναντίον του Τιγκράι.

……………………………………………………………………

Σε αντίθεση με τα ισχύοντα στη Λιβύη και στην Τυνησία, η Αλγερία είναι ένα ηγετικό αφρικανικό κράτος, με μεγάλη έκτα-ση, μεγάλο πληθυσμό και πλούσιο σε πετρέλαιο και φυσικό αέ-ριο. Όμως, η αναγνώριση από τις ΗΠΑ της κυριαρχίας του Μαρόκου επί της Δυτικής Σαχάρας δεν άφησε περιθώρια επιλο-γής στην Αλγερία, η οποία ενδυνάμωσε τις παραδοσιακές της σχέσεις με τη Ρωσία που υποστηρίζει την Αλγερία στη διένεξη αυτή. Η Αλγερία συμμετείχε σε στρατιωτικές ασκήσεις με τη Ρωσία στη Νότια Οσσετία, τον Οκτώβριο του 2021 και είναι ο τρίτος παγκόσμιος εισαγωγέας ρωσικών όπλων, μετά την Ινδία και την Κίνα, ενώ η Μόσχα θεωρείται ο πρώτος χρηματοδότης του αλγερινού στρατού με όπλα και στρατιωτικά συστήματα σε ποσοστό άνω του 50%, συμπεριλαμβανομένων των υποβρυχί-ων. Αντίστοιχα, αναθερμάνθηκαν και οι σχέσεις με την Κίνα, η οποία έχει επενδύσει στις υποδομές της Αλγερίας.

Η εξωτερική και αμυντική πολιτική έχουν εδαφική, οικονομική, εθνοτική και πολιτιστική διάσταση. Το «παράδοξο» της ρωσικής πολιτικής ήταν (και είναι) η εδαφική επέκταση που αποβλέπει στην άμυνα και ασφάλεια: να αποφύγει την «περικύκλωση» και να εξασφαλίσει «στρατηγικό βάθος». Η εδαφική επέκταση αποσκοπούσε στη δημιουργία «ενδιαμέσων ζωνών» («buffer zones») για την προστασία του πυρήνα του ρωσικού εδάφους που ήταν εκτεθειμένος σε εξωτερικές επιθέσεις. Η Ρωσία θέλει να γίνεται αντιληπτή ως αυτοδύναμη και αυτάρκης μεγάλη δύναμη που προωθεί τα δικά της συμφέροντα, χωρίς να είναι «προκεχωρημένο φυλάκιο» άλλων δυνάμεων, «ούτε φύλακας των ανατολικών συνόρων της Δύσης, ούτε δυτικό οχυρό της Ανατολής στον αγώνα για τη νέα παγκοσμιότητα».

…………………………………………………………………………………………

Η ανάδειξη και «αναγνώριση» της Ρωσίας ως «μεγάλης δύναμης» οφείλεται στην κολοσσιαία εδαφική της έκταση, το πολεμικό της δυναμικό και την πολιτιστική της προσφορά. Η προβολή του ρωσικού πολιτισμού (παράδοση, πνευματική δημιουργία, Ορθοδοξία) και η διατήρησή του στο επίκεντρο του διεθνούς γίγνεσθαι αποτελούν σημαντικό παράγοντα της ρωσικής στρατηγικής. Η εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας οφείλουν να εξασφαλίσουν και προστατεύσουν τη «ρωσική ιδέα» που διακρίνεται σε πολιτικό («συντηρητική» ρωσική δημοκρατία, αυτοδιάθεση), κοινωνικό (σεβασμός της ατομικής επιτυχίας κατά τη συμμετοχή στον κοινό πλούτο), οικονομικό (αλληλεγγύη και συλλογική εργασία, σεβασμός της ιδιοκτησίας, «διαλεκτική ενότητα» επιχειρηματιών και εργαζομένων), θεολογικό (βασικές αξίες της ορθόδοξης πίστης) και πολιτιστικό-ηθικό επίπεδο.