Blog

Αγώνας σε κατοικημένο τόπο, ο εφιάλτης κάθε στρατιωτικού διοικητή αλλά και μια αναπόφευκτη πραγματικότητα σήμερα. Μπορεί οι αριστοτεχνικοί ελιγμοί να κατορθώνουν να υπερκεράσουν τους κατοικημένους τόπους αλλά η σύγχρονη εμπειρία αποδεικνύει ότι τελικά δεν μπορούμε να αποφύγουμε την εμπλοκή μας σε αιματηρούς αγώνες μέσα σε αυτούς. Ο κυριότερος λόγος είναι η ραγδαία αύξηση του αστικού πληθυσμού και κατά συνέπεια των κατοικημένων τόπων, που περιορίζουν όλο και περισσότερο τους διαθέσιμους για κλασσικούς ελιγμούς και συγκρούσεις χώρους. Είναι πλέον δεδομένο ότι οποιαδήποτε κίνηση στρατιωτικών μονάδων θα συναντήσει στο δρόμο της, μεγαλύτερους ή μικρότερους κατοικημένους τόπους, με τις δυνατότητες υπέρβασης τους να ελαχιστοποιούνται. Η αναγκαιότητα εμπλοκής σε αγώνες εντός κατοικημένων τόπων πηγάζει επίσης και από πολιτικούς στόχους που θέτουν ως απόλυτη προτεραιότητα τον έλεγχο τους, ενίοτε και σε βάρος των απωλειών, ημετέρων και αμάχων.

Πολλαπλά τα πρόσφατα παραδείγματα συγκρούσεων μέσα σε, περισσότερο ή λιγότερο, πολυπληθή αστικά συγκροτήματα. Γκρόζνυ-Τσετσενία, Λωρίδα της Γάζας, Χαλέπι, Μοσούλη και Ράκκα είναι τα πλέον προβεβλημένα πεδία συγκρούσεων των τελευταίων 20 ετών. Πολλά τα κοινά σημεία αλλά σημαντικές και οι διαφορές σε κάθε περίπτωση. Ως ένα πρώτο κοινό σημείο διακρίνουμε τη σύγκρουση ενός τακτικού στρατού με ανταρτικές ομάδες καλά οργανωμένες και εξοπλισμένες. Επιπλέον, οι ανταρτικές ομάδες διαπνέονται από υψηλό ηθικό και αίσθημα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας που πηγάζουν από μια βαθιά προσήλωση σε εθνοτική ή θρησκευτική ιδεολογία. Η τελευταία περίπτωση καθιστά την αντιμετώπιση τους ακόμη δυσκολότερη καθόσον διακατέχονται από πλήρη περιφρόνηση έναντι του θανάτου σε συνέπεια της «ιεραποστολικής» τους αποστολής. Καθώς μεγάλο μέρος αυτών των ομάδων προέρχονται από το γηγενή πληθυσμό, γνωρίζουν πολύ καλά τη διαμόρφωση και ιδιαιτερότητες της περιοχής που δραστηριοποιούνται, σε αντίθεση με τα τακτικά στρατεύματα που συνήθως ουδεμία εμπειρία έχουν με το περιβάλλον της σύγκρουσης. Επιπλέον οι ανταρτικές ομάδες είναι ευκίνητες, ευέλικτες, διαθέτουν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και έχουν τη δυνατότητα της απόκρυψης τους μέσα στον τοπικό πληθυσμό. Συνήθως δεν δεσμεύονται με τη διατήρηση συγκεκριμένων εδαφικών σημείων και εύκολα επανεμφανίζονται σε περιοχές από τις οποίες εκδιώχθηκαν μετά από αιματηρούς αγώνες. Με κλασσικούς όρους στρατηγικής θα λέγαμε ότι επιδιώκουν ένα αγώνα «φθοράς» έναντι του ισχυροτέρου αντιπάλου αποφεύγοντας τις μετωπικές αντιπαραθέσεις που πιθανόν να οδηγήσουν στην εκμηδένιση τους. Ζωτικότατης σημασίας και η στάση του τοπικού πληθυσμού έναντι των ανταρτών και η υποστήριξη που παρέχουν σε αυτούς. Φυσικά από καθαρά στρατιωτικής απόψεως, υπεισέρχονται και πολλοί άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη των επιχειρήσεων όπως η μορφολογία του αστικού κέντρου και του περιβάλλοντος χώρου, οι υπάρχουσες κατασκευές, η αμυντική οργάνωση που έχουν επιφέρει οι αμυνόμενοι, ο οπλισμός και ανεφοδιασμός τους, η εξωτερική τους ενίσχυση, το επίπεδο της εκπαίδευσης τους και η ηγεσία τους.

Αντίστοιχα και ο επιτιθέμενος τακτικός στρατός βασίζεται στα μέσα που διαθέτει, στην ορθή αρχική του συγκρότηση, στην ηγεσία και στο σχέδιο ενέργειας και κυρίως στο επίπεδο της εκπαίδευσης και του ηθικού των στρατευμάτων. Χαρακτηριστικότατες οι περιπτώσεις της Τσετσενίας όπου ανεπαρκώς εκπαιδευμένα ρωσικά μηχανοκίνητα στρατεύματα οδηγήθηκαν στη σφαγή στους δρόμους του Γκρόζνυ (1994-5). Παρά όμως τη σημαντική σταδιακή βελτίωση όλων των παραπάνω αδυναμιών, οι σκληροτράχηλοι Ρώσοι πολεμιστές διαπίστωσαν τις δυσκολίες της κατάκτησης ενός κατοικημένου τόπου και το αναπόφευκτο των σημαντικών απωλειών τους. Στους αγώνες αυτούς δοκιμάστηκαν διάφορες τακτικές και μέθοδοι αλλά τελικά όλοι οι επιτιθέμενοι δεν απέφυγαν τη χρήση συντριπτικών και μαζικών πυρών υποστηρίξεως που μετέτρεψαν τις πόλεις σε σωρούς ερειπίων με σημαντικές απώλειες αμάχων. Αποδείχθηκε επικίνδυνη αυταπάτη, ακόμη και για τις ικανότητες ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ, η πεποίθηση ότι είναι δυνατή η κατάκτηση ενός πυκνοκατοικημένου αστικού περιβάλλοντος με χαμηλές για τον επιτιθέμενο απώλειες.
Τα σύγχρονα κράτη, κατανοώντας τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων αγώνων στα αστικά περιβάλλοντα, έχουν προχωρήσει σε ανάλογη συγκρότηση καταλλήλων και ειδικά εκπαιδευμένων και εξοπλισμένων μονάδων. Έχουν μάλιστα αντιληφθεί ότι κομβικής σημασίας είναι η έγκαιρη πρόληψη δημιουργίας ανεπιθύμητων καταστάσεων μέσα στον αστικό ιστό μέσω της εκκόλαψης θυλάκων ανομίας. Αποφασιστικό ρόλο, για άλλη μια φορά, έχουν οι πληροφορίες αλλά και η ορθή εκτίμηση της καταστάσεως που θα οδηγήσει στην επιλογή της χρονικά κατάλληλης στιγμής της επέμβασης. Μπορεί τελικά, ο τακτικός στρατός να κατορθώσει να ελέγξει τον κατοικημένο τόπο, αλλά η διατήρηση της τάξεως και η εξασφάλιση των βασικών υπηρεσιών και ενός ανεκτού επιπέδου ασφάλειας του πληθυσμού μετακυλύετε στους ώμους των αστυνομικών  δυνάμεων και του κρατικού μηχανισμού. Για αυτό ας μην μας προκαλεί εντύπωση ότι διαχρονικά δημόσιοι λειτουργοί , αστυνομικοί και δημοτικοί υπάλληλοι, αποτελούν τους βασικούς στόχους των ανταρτικών ομάδων στην προσπάθεια τους να εγκαταστήσουν τους δικούς τους «παράλληλους μηχανισμούς».

Το μέλλον των σύγχρονων πολέμων φαίνεται ότι αναπόφευκτα περνάει μέσα από πυκνοκατοικημένους τόπους, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κυβερνητικά συγκροτήματα και παραγκουπόλεις. Ο παράγοντας άνθρωπος για άλλη μια φορά αναβαθμίζεται σε σχέση με τη σημασία των μέσων και το ηθικό και εκπαίδευση αποκτούν πρωταρχική σημασία. Δυστυχώς ο αγώνας εντός των κατοικημένων τόπων επιφέρει σημαντικές απώλειες σε όλους τους εμπλεκομένους και φέρνει στα όρια του τις ανθρώπινες αντοχές και κατά συνέπεια επαναφέρει στην επιφάνεια και τα χειρότερα ένστικτα. Ας τα έχουμε όλα αυτά υπόψη μας όταν παρακολουθούμε τις εξελίξεις σε Μοσούλη και Ράκκα αλλά και όταν ως πολυπολιτισμικοί προοδευμένοι Ευρωπαίοι πολίτες επιτρέπουμε τη δημιουργία γκέτο στις μεγαλουπόλεις μας.
ΥΓ: Άρα γιατί ακούγαμε καθημερινά για τους πραγματικά σφοδρούς και βάρβαρους βομβαρδισμούς στο Χαλέπι ενώ σήμερα Ράκκα και Μοσούλη υστερούν σε προβολή;