Blog

Μετά από διετή διακοπή των περιοδικών συναντήσεων του NATO-Russia Council (NRC), οι αντιπρόσωποι των δύο πλευρών συναντήθηκαν σήμερα, 20 Απριλίου, στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλες. Η συνάντηση διήρκησε πάνω από μια ώρα χωρίς να υπάρξει ουδεμία προσέγγιση των δύο πλευρών στα σημεία αντιπαράθεσης, γεγονός που δεν εξέπληξε κανέναν. Για να χρησιμοποιήσουμε τη συνηθισμένη έκφραση, «τα δύο μέρη συμφώνησαν ότι διαφωνούν».  Ενίοτε όμως ακόμη και η επανεκκίνηση των συναντήσεων που έχουν διακοπεί σηματοδοτεί μια δημόσια προσπάθεια επανεκκίνησης των σχέσεων των δύο πλευρών.
Το NRC αντικατέστησε, Ιούνιος 2002, τον προηγούμενο φορέα συνεργασίας Ρωσίας με ΝΑΤΟ, το Permanent Joint Council, ένα  forum ανταλλαγής απόψεων και συνεργασίας που είχε δημιουργηθεί στα πλαίσια προσέγγισης των δύο πλευρών τη δεκαετία του 1990. Τον Ιούνιο του 2014, το ΝΑΤΟ διέκοψε κάθε στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία ως αντίδραση για την προσάρτηση της Κριμαίας και την «φημολογούμενη» εμπλοκή της στην Ανατολική Ουκρανία. Έκτοτε οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας παραμένουν «παγωμένες» με τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας να επιτείνουν την ψυχρότητα και απομόνωση.
Η διακοπή όμως επαφών μεταξύ δύο ισχυρών πλευρών συνήθως επιτείνει την αμοιβαία καχυποψία και συντελεί στην επικράτηση ψυχροπολεμικών εντάσεων και διαθέσεων σε βάρος αμφοτέρων. Επιπλέον, οι παγκόσμιες εξελίξεις επιβάλλουν την από κοινού προσέγγιση και αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων. Βεβαίως, η «μυστική» διπλωματία υποκαθιστά πολλάκις και ενίοτε επιτυχώς, τις σχέσεις που διαταράσσονται αλλά η επιστροφή στις επίσημες τράπεζες των συνομιλιών είναι επιβεβλημένη.
Στη σύντομη επαφή ΝΑΤΟ-Ρωσίας εξετάστηκαν τρία θέματα: η έλλειψη προόδου στην εφαρμογή των Πρωτοκόλλων του Μινσκ στην Ουκρανία, η ανάγκη μεγαλύτερης διαφάνειας σε στρατιωτικές δραστηριότητες σύμφωνα και με τις προβλέψεις του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και η κατάσταση ασφαλείας στο Αφγανιστάν. Αμφότεροι συμφώνησαν στην ανάγκη της εφαρμογής των προβλέψεων των δύο Πρωτοκόλλων επιρρίπτοντας εκατέρωθεν τις ευθύνες. Πλήρη και η διάσταση απόψεων για το θέμα της προσάρτησης της Κριμαίας η οποία και κατά το ΝΑΤΟ (ορθώς) αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ανταλλαγή κατηγοριών επίσης και για την ευθύνη έξαρσης των τριβών με στρατιωτικές δραστηριότητες και ασκήσεις στα κοινά σύνορα. Τουλάχιστον υπήρξε σύμπλευση αναφορικά με τις ανησυχίες για τα θέματα ασφαλείας στο Αφγανιστάν. Μετριοπαθείς και προσεκτικές οι δηλώσεις των επικεφαλείς των δύο αντιπροσωπειών (Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ και Ρώσου Πρεσβευτή) που ακολούθησαν. Η σύντομη συζήτηση έληξε με χαμηλών τόνων και συνάμα δεικτικές  δηλώσεις ασυμφωνίας, μη καθορισμό επόμενης συνάντησης αλλά και συγκεκαλυμμένη έκφραση επιθυμίας μη διακοπής των επαφών.
Η ψύχρανση των σχέσεων των δύο πλευρών αποτελεί μια χαρακτηριστική, ίσως και συνήθη, κατάσταση μεταξύ δύο συνασπισμών στη διεθνή πολιτική. Οι εμπορικές και λοιπές κυρώσεις έχουν συμβάλει στην επιδείνωση των σχέσεων και ζημιώσει αμφότερους. Η κατάσταση γίνεται πιο πολύπλοκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει πληγεί περισσότερο από τις κυρώσεις και προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ προσεκτικής επαναπροσέγγισης με τη Ρωσία, συμπόρευσης με τις ΗΠΑ και κατανόησης και ικανοποίησης των ανησυχιών των ανατολικών κρατών.
Η αποφυγή περαιτέρω επιδείνωσης είναι προς όφελος όλων των πλευρών και της παγκόσμιας ασφάλειας. Εκτιμάται ότι οι πιέσεις των παγκοσμίων προβλημάτων σταδιακά θα καταπραΰνουν τις εξάρσεις και η διπλωματία συνεπικουρούμενη με το χρόνο και τη ψυχρή ρεαλιστική προσέγγιση, για άλλη μια φορά, θα παραμερίσει το διεθνές δίκαιο και θα παρουσιάσει μια συμβιβαστική λύση.
Εάν νομίζουμε ότι οι σχέσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας αποτελούν ένα θέμα ελάσσονος ενδιαφέροντος για τη χώρα μας είμαστε σε βαθιά πλάνη. Η ισορροπία μεταξύ των δύο πλευρών επηρεάζουν όχι μόνο την περιοχή μας αλλά και την αντιπαράθεση μας με την επεκτατική Τουρκία. Η όξυνση των σχέσεων ΝΑΤΟ-Ρωσίας αυτόματα και αναγκαστικά αναβαθμίζει τη στρατηγική αξία της Τουρκίας σε μεγαλύτερο βαθμό από τη σημασία της χώρας μας. Επιπλέον, η συνέχιση της αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσεως ενδεχομένως να έχει παρενέργειες στη βαλκανική χερσόνησο, ιστορικό χώρο τριβών και ανταγωνισμού. Μια όμως προσέγγιση μεταξύ των δύο πλευρών ενδεχομένως να οδηγήσει σε μεσοπρόθεσμες και μακροχρόνιες στρατηγικές που θα περιορίσουν την οξύτητα των προβλημάτων της εποχής μας (μεταναστευτικό, τρομοκρατία, αστάθεια). Ελπίζοντας σε μια παραπλήσια εξέλιξη θα πρέπει να ισορροπούμε μεταξύ των εθνικών συμφερόντων μας, των διεθνών υποχρεώσεων και συμμαχιών μας, υποστηρίζοντας (όσο πιο πειστικά μπορούμε) την απόλυτη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Τουλάχιστον στα παραπάνω θέματα πρέπει να συμφωνήσουμε μεταξύ μας χαράσσοντας επιτέλους μια σταθερή, ρεαλιστική και αξιόπιστη πολιτική. 

Αναδημοσίευση:Liberal, 21 Απριλίου 2016