Blog

Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός της Τουρκίας

 

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Ο περίπλοκος χαρακτήρας της γεωπολιτικής και της διπλωματίας του 21^ου αιώνα είναι πλέον ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Όλο και περισσότεροι αναλυτές και θινκ τανκ επισημαίνουν τις δυσχέρειες και τους κινδύνους που προκύπτουν συνεχώς στο δύσβατο τοπίο των διεθνών σχέσεων σήμερα. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας χρειάζεται να επαναπροσδιορίσει την εξωτερική της πολιτική και, πάνω απ’ όλα, την επικοινωνιακή της εκστρατεία, όπως το έχουμε επισημάνει επανειλημμένα.

Απέναντί μας έχουμε μια Τουρκία ιδιαίτερα επικίνδυνη, που διεκδικεί ελληνική γη και θάλασσα, που ήδη κατέχει παράνομα κυπριακό έδαφος και έχει «γκριζάρει» μεγάλο μέρος του ανατολικού Αιγαίου.

Η «σύμμαχος» γειτονική χώρα γνωρίζει πολύ καλά, πέρα από την χρήση της βίας, των εξανδραποδισμών και των εκβιασμών, την αξία αυτού που στις διεθνείς σχέσεις αποκαλείται σήμερα softpower, «ήπια ισχύς». Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Joseph Nye, ο οποίος επινόησε τον όρο στα τέλη της δεκαετίας του 1980, πρόκειται για «την μορφή εξουσίας που πείθει τους άλλους να επιθυμούν αυτό που επιθυμείς, αντί να τους εξαναγκάζει. Πρόκειται κατά βάση για έναν έμμεσο τρόπο προβολής ισχύος».

Η πρακτική αυτή, με την προβολή της ανωτερότητας του πολιτισμού, του τρόπου ζωής και του «αδιάφθορου» πολιτικού ήθους, ήταν ένας από τους στυλοβάτες της αμερικανικής ηγεμονίας -μαζί με τα αεροπλανοφόρα- μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι προσφάτως.

Σήμερα, που η αμερικανική υπερδύναμη παρουσιάζει σημεία κόπωσης και παρακμής, η Άγκυρα είναι η πρώτη στην περιοχή που τόχει καταλάβει αυτό και κάνει ό,τι μπορεί για να το εκμεταλλευτεί.

Οι Αμερικανοί δεν είναι πλέον οι μόνοι παγκόσμιοι ηγέτες, ούτε η μαζική κουλτούρα του χάμπουργκερ και της cocacola είναι η μαζική κουλτούρα του κόσμου όπως άλλοτε. Η παγκόσμια «ήπια δύναμη» που ενσαρκώνει η pop κουλτούρα αναβλύζει και από άλλα μέρη εκτός Χόλλυγουντ, όπως το Πεκίνο (Κίνα), η Βομβάη (Ινδία), η Σεούλ (Βόρεια Κορέα) και, βέβαια, η Κωνσταντινούπολη στην Τουρκία.

Αυτό που πρέπει σοβαρά να μας απασχολεί είναι ότι η Τουρκία, πέρα από «ταραξίας» της περιοχής, όπως την παρουσιάζουν τα ελληνικά πρωτοσέλιδα και οι δηλώσεις της παραλυμένης διπλωματίας μας, είναι μια χώρα με μεγάλη δυναμική λόγω της νεαρής και πολλών καταγωγών δημογραφίας της. Μια σύνθετη χώρα με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη «που σφύζει από δημιουργικότητα, αναπλάθεται ολόκληρη με ρυθμούς πυρετώδεις τεχνολογικού και οργανωτικού εκσυγχρονισμού», όπως επισημαίνει ο καθηγητής Χρήστος Γιανναράς (Καθημερινή, 15/9/2019).

Η εικόνα που δίνουν σήμερα οι Τούρκοι στους εκατομμύρια επισκέπτες τους είναι ενός λαού περήφανου γι’ αυτό που είναι και έχουν προσλάβει τη Δύση και τα «φώτα» της με τον δικό τους τρόπο, χωρίς τον μηδενισμό της και τον αμοραλισμό που την διακρίνει, λέει ο Γιανναράς.

Εν αντιθέσει μ’ εμάς τους Έλληνες, που προσπαθούμε με το ζόρι να γίνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε, «Ευρωπαίοι», βυθισμένοι στο κιτσαριό και τον εθνομηδενισμό.

Η λαϊκή κουλτούρα των dizi

Από το Μπουένος Άϋρες μέχρι την Τζακάρτα και από την Μαδρίτη μέχρι την Μόσχα, όλοι αναφέρονται στο είδος των διεθνών τηλεοπτικών σήριαλ που παράγονται στην Πόλη, γνωστά ως dizi, και είναι πολύ δημοφιλή.

Η ερμηνεία του είδους του τουρκικού dizi γίνεται πολλές φορές ως «τουρκική σαπουνόπερα», «τουρκικό δράμα», ή «τουρκική τηλενουβέλα», αλλά είναι κάτι πέρα κι απ’ αυτά. Το είδος του dizi ξεχωρίζει από την σαπουνόπερα ή την τηλενουβέλα, όπως θα δούμε παρακάτω.

Για το ζήτημα αυτό και την αλλαγή των διεθνών στερεοτύπων μάς ενημερώνει η Fatima Bhutto (Φατίμα Μπούτο), συγγραφέας του βιβλίου NewKings of the World (Οι Νέοι Βασιλιάδες του Κόσμου), που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2018 από το ColumbiaGlobal Reports. Η συγγραφέας τονίζει ότι «στην λαϊκή κουλτούρα, όπως και στην πολιτική, ζούμε πλέον σε έναν πολυπολικό κόσμο»… Η Φατίμα Μπούτο είναι η κόρη του δολοφονηθέντος αδελφού της πρώην πρωθυπουργού του Πακιστάν Μπεναζίρ Μπούτο. Γεννήθηκε στο Αφγανιστάν και μεγάλωσε στη Συρία και στο Καράτσι του Πακιστάν, αλλά έζησε και σε άλλες πόλεις ακολουθώντας τον εξόριστο πατέρα της. Σπουδαγμένη στην Αμερική και στο Λονδίνο, χαρακτηριστική κόρη της Ασίας από μια μεγάλη πολιτική οικογένεια, η 37χρονη Φατίμα έχει κάνει μια σε βάθος έρευνα για την λαϊκή κουλτούρα στην ασιατική ήπειρο.

Από τα σχετικά αποσπάσματα του βιβλίου της και την αρθρογραφία της στον Guardian (13 Σεπτ. 2019) μας πληροφορεί για το πώς η τουρκική τηλεόραση κατακτά τον κόσμο (HowTurkish TV istakingover the world):

«Χάρη στις διεθνείς πωλήσεις και την παγκόσμια θεαματικότητα, η Τουρκία είναι δεύτερη μετά τις ΗΠΑ στην παγκόσμια διανομή τηλεοπτικών προγραμμάτων -έχοντας τεράστιο κοινό στην Ρωσία, την Κίνα, την Κορέα και την Λατινική Αμερική. Σήμερα, η Χιλή είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής dizi από πλευράς αριθμού πωλήσεων προγραμμάτων, ενώ το Μεξικό, και μετά η Αργεντινή, πληρώνουν τα περισσότερα για να τα αγοράσουν.

Τα dizi έχουν εντυπωσιακή μυθιστορηματική πλοκή, με κάθε επεισόδιο να διαρκεί τουλάχιστον δύο ώρες, ή και περισσότερο. Ο διαφημιστικός χρόνος είναι φθηνός στην Τουρκία και η κρατική υπηρεσία παρακολούθησης των εκπομπών υπολογίζει ότι ανά 20 λεπτά τηλεοπτικού προγράμματος προβάλλονται 7 λεπτά διαφημίσεων. Κάθε dizi έχει την δική του μοναδική μουσική και μπορεί να περιέχει μέχρι και 50 βασικούς χαρακτήρες. Συνήθως γυρίζονται σε τοποθεσίες στην καρδιά της ιστορικής Κωνσταντινούπολης, χρησιμοποιώντας στούντιο μόνο όταν κάτι τέτοιο είναι υποχρεωτικό.

Τα σενάρια των dizi, τα οποία έχουν καλύψει τα πάντα, από πολέμους συμμοριών μέχρι ραδιουργίες συζύγων του Σουλτάνου, είναι ένα μείγμα «Ντίκενς και Αδελφών Μπροντέ», όπως λέει ο Eset, νεαρός Κωνσταντινουπολίτης σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών.

Σε ένα πλαίσιο παγκοσμιοποίησης, δηλαδή, όπου έχει ανοίξει δραματικά η ψαλίδα ανάμεσα στις ελίτ και τις λαϊκές μάζες, αυτό που παράγει για την τηλεόραση η Τουρκία δεν είναι ένα συνηθισμένο τηλερομάντζο των καλών εποχών αλλά ένα προϊόν που συνδυάζει τον αγώνα της επιβίωσης μέσα σε αντίξοες κοινωνικές συνθήκες με τις συναισθηματικές ιστορίες και την ρομαντική αναπόληση του ένδοξου παρελθόντος.

Η Τουρκία έχει γίνει εξπέρ στο να πουλάει πολλές διαφορετικές εκδοχές της Σταχτοπούτας και τους παρελθόντος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε μια αλληλοσύνδεση διαφορετικών μορφών αφήγησης όπως μουσικής, εικόνας και κειμένου. Ένα από τα πιο επιτυχημένα τουρκικά σήριαλ στο Netflix αντιγράφει την πλοκή γύρω από τα μυστικά τάγματα των βιβλίων και των αντίστοιχων ταινιών του Dan Brown, με πρωταγωνιστή τον Έλληνα Τομ Χανκς… Η αντιπρόεδρος διεθνών παραγωγών του Netflix ανακοίνωσε ότι η ανταπόκριση των φανς απ’ όλο τον κόσμο γι’ αυτή την επική σειρά φαντασίας με τίτλο «Χακάν, ο Προστάτης» είναι τεράστια. Πρωταγωνιστικό ρόλο στο εν λόγω σήριαλ, που προβλήθηκε σε …190 χώρες, παίζει η Κωνσταντινούπολη του Βυζαντίου, των ημερών της Άλωσης, της Οθωμανικής περιόδου των μύθων και των θρύλων για την Αγια Σοφιά. Η πόλη αυτή των 15 εκατομ. κατοίκων, εκεί όπου η Ανατολή συναντάει την Δύση και το παρελθόν το παρόν, έχει γίνει το μεγάλο ατού των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών.

Αυτό που θέλουν να δείξουν οι εγκέφαλοι της τουρκικής πολιτιστικής διπλωματίας είναι, ότι αυτό που ήταν στον 20^ο αιώνα οι ΗΠΑ -και η εικόνα αυτή πέρναγε από τις παραγωγές του Χόλλυγουντ- ήταν κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μιλώντας για το στοιχείο της οικειότητας που νοιώθουν πολίτες διαφόρων χωρών με το «τουρκικό πολιτιστικό περιβάλλον». Η Τουρκία, ως «Έθνος Αυτοκρατορίας», μοιράζεται με τις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και τις ανατολικές ευρωπαϊκές περιοχές μια παρόμοια αισθητική μνήμη μαζί με κοινούς κοινωνικούς κώδικες. Οι λατινοαμερικάνικες και ασιατικές χώρες έχουν επίσης πολιτιστικές συγγένειες με τον τουρκικό κόσμο με διαφορετικούς τρόπους. Δεδομένης της μεσογειακής τους κληρονομιάς, οι λατινοαμερικάνικες χώρες απολαμβάνουν τις οικογενειακές σκηνές με παρόμοιο φαγητό ή στερεότυπα συμπεριφοράς ανάλογα με τα δικά τους. Για τους Ασιάτες τηλεθεατές, το τουρκικό πολιτιστικό τοπίο προσφέρει επίσης ένα συγγενές αξιακό σύστημα ως προς τους ρόλους των φύλων και των τάξεων, αλλά και μια παρόμοια στάση απέναντι στον δυτικό κόσμο και τις τραυματικές εμπειρίες του «εκσυγχρονισμού» που έχει επιβάλει.

Εν τω μεταξύ, οι εξαγωγές των dizi συνεχίζουν να τονώνουν τις άλλες πλευρές της τουρκικής οικονομίας. Τα dizi έχουν πυροδοτήσει μια τουριστική έκρηξη με δύο διαφορετικούς τρόπους. Κατ’ αρχάς, δείχνοντας τα διάφορα αξιοθέατα της Τουρκίας, έχουν ανεβάσει το ενδιαφέρον για την Κωνσταντινούπολη, τις παραλίες της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, την Καππαδοκία και τις αρχαίες ανατολικές περιοχές όπως η Αντιόχεια και το Μαρντίν (πόλη στην ΝΑ Τουρκία με ιδιαίτερη αραβική αρχιτεκτονική). Δεύτερον, έχουν μεταθέσει τις τουριστικές διαδρομές από τα ιστορικά τζαμιά και τα παλάτια στις τοποθεσίες των γυρισμάτων, όπως μια συγκεκριμένη γειτονιά, ένα ιστορικό μέγαρο ή εστιατόρια που παρουσιάζονται στα dizi.

Όπως λέει χαρακτηριστικά η Φατίμα Μπούτο, τα αμερικανικά σώου, στο τέλος, έλεγαν ουσιαστικά: «God Bless America» (Ο Θεός να ευλογεί την Αμερική). Σήμερα, λοιπόν, God Bless την Τουρκία;

Σύμφωνα με τον IzzetPinto, ιδρυτή της Global Agency με έδρα την Κων/πολη, εταιρεία που αυτοπροσδιορίζεται ως ο «μεγαλύτερος παγκοσμίως διανομέας περιεχομένου της ανεξάρτητης τηλεόρασης σε διάφορες χώρες», η ανοδική πορεία των dizi ξεκίνησε με το Binbir Gece (1001 Νύχτες) το 2006. Την εποχή εκείνη, ένα άλλο τουρκικό πρόγραμμα, το Gümüs (Ασήμι), ήταν ήδη μεγάλη επιτυχία στην Μέση Ανατολή, αλλά το 1001 Νύχτες ήταν αυτό που έγινε πραγματική παγκόσμια επιτυχία. Όπου πουλήθηκε -σε 80 χώρες σχεδόν- έσπασε όλους τους δείκτες.

Στην σειρά πρωταγωνιστούσε ένας γαλανομάτης Τούρκος, ο Halit Ergenç, που θα διέπρεπε στην συνέχεια στον κεντρικό ρόλο της σειράς Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής. Βασισμένη στην ζωή του 10^ου Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η ομώνυμη σειρά διηγείτο την ιστορία του έρωτα του Σουλτάνου με μια οδαλίσκη ονόματι Χιουρέμ, την οποία και παντρεύτηκε. Μια γενικά άγνωστη ιστορική προσωπικότητα, η Χιουρέμ ήταν Ορθόδοξη Χριστιανή, κόρη Ορθοδόξου ιερέα από το Λβοβ της σημερινής Ουκρανίας, η οποία, μετά από κάποια επιδρομή των Τατάρων, βρέθηκε στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης. Εκεί την αγόρασε ο Μεγάλος Βεζύρης Ιμπραήμ, την πρόσφερε στην Βαλιδέ Σουλτάνα (Βασιλομήτορα) και βρέθηκε στο χαρέμι του παλατιού του Σουλτάνου Σουλεϊμάν (1520-1566). Η κατά κόσμον Αλεξάνδρα Λισόφσκα, η Ρωξελάνη, έγινε μουσουλμάνα και πήρε το όνομα Χιουρέμ που σημαίνει «αυτή που κάνει τον άλλο χαρούμενο», η «προσηνής».

Όταν την πρωτοείδε ο Σουλεϊμάν, επιστρέφοντας από την εκστρατεία στο Βελιγράδι, μαγνητίστηκε από το έντονο βλέμμα της και τα υπέροχα ξανθά μαλλιά της. Η θυελλώδης ερωτική σχέση τους κατέληξε στον γάμο, ανατρέποντας μια παράδοση αιώνων, και η Χιουρέμ έγινε θρύλος σε Ανατολή και Δύση γιατί οι λαοί χαίρονταν να βλέπουν την πρώην σκλάβα να κυβερνά την αυτοκρατορία δίπλα σ’ έναν μεγάλο πολέμαρχο.

Την πρώτη φορά που προβλήθηκε στην Τουρκία, το 2011, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής κέρδισε το 1/3 του τηλεοπτικού κοινού της χώρας. Ο ξένος τύπος τον αποκάλεσε «Sex and the City της Οθωμανικής Εποχής» και τον συνέκρινε με ένα πραγματικό Game of Thrones. Το σήριαλ διέθετε πολλούς ιστορικούς συμβούλους και μια ομάδα παραγωγής 130 ατόμων, εκ των οποίων τα 25 ασχολήθηκαν αποκλειστικά με τα κοστούμια.

Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής ήταν τόσο δημοφιλής στην Μέση Ανατολή, που ο αριθμός των τουριστών από τις Αραβικές χώρες στην Κωνσταντινούπολη εκτοξεύθηκε στα ύψη. Μάλιστα, σε αντάλλαγμα, το τουρκικό υπουργείο κουλτούρας και τουρισμού έφθασε να καταργήσει το τέλος τηλεοπτικής προβολής σε ορισμένες αραβικές χώρες. Η Global Agency εκτιμά ότι, ακόμα και χωρίς να υπολογισθούν οι πιο πρόσφατοι αγοραστές της στην Λατινική Αμερική, τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή τον έχουν δει πάνω από 500 εκατομ. άτομα παγκοσμίως. Ήταν το πρώτο dizi που αγοράστηκε από την Ιαπωνία. Από το 2002, σχεδόν 150 τουρκικά dizi έχουν πουληθεί σε πάνω από 100 χώρες, μεταξύ των οποίων η Αλγερία, το Μαρόκο και η Βουλγαρία. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής ήταν ο πρώτος που άνοιξε τον δρόμο για τα σήριαλ που ακολούθησαν.

Στα βήματα της pop-κουλτούρας

Η διεθνής επιτυχία τέτοιων dizi είναι απλώς ένα σημάδι του τρόπου που νέες μορφές κουλτούρας από την Ανατολή -από το ινδικό Bollywood μέχρι το K-pop (Koreanpop)- εκτοπίζουν την κυριαρχία της αμερικανικής ποπ κουλτούρας στον 21^ο αιώνα. Ο Ergenç αισθάνεται ότι η φρενήρης επιτυχία των dizi οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η αμερικανική τηλεόραση είναι διασκεδαστική, αλλά δεν προκαλεί συγκίνηση. Σήμερα, τα αμερικανικά σώου δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και δεν απηχούν την πραγματικότητα.

Τα dizi που έσπασαν τα ταμεία παγκοσμίως βασιζόντουσαν σε ιστορίες που αντιπαρέβαλαν τις παραδοσιακές αρχές και αξίες στην συναισθηματική και πνευματική διαφθορά του σύγχρονου κόσμου. Το σήριαλ Φατμαγκιούλ (στα τουρκικά Fatmagül’ünSuçuΝe? – Ποιο Είναι το Λάθος της Φατμαγκιούλ;) επικεντρώνεται στον ομαδικό βιασμό μιας νεαρής γυναίκας, της Φατμαγκιούλ, και το αγώνα της για δικαιοσύνη. Ήταν τεράστια επιτυχία στην Αργεντινή, ενώ στην Ισπανία έφθανε το ένα εκατομ. θεατές σε κάθε επεισόδιο. Η Φατμαγκιούλ σύντομα θα γίνει τηλεσειρά(διασκευή) για την ισπανική τηλεόραση, με καθημερινά ημίωρα επεισόδια στην απογευματινή ζώνη.

Το Söz (Ο Όρκος) είναι ένα στρατιωτικό dizi-μια νέα υποκατηγορία που σαρώνει την Τουρκία. Παρ’ όλο που είναι πολύ νωρίς να αντιληφθεί κανείς τι αίσθηση μπορεί να κάνει παγκοσμίως, το Söz έχει ήδη δεχθεί αιτήματα για διασκευές από μακρινές αγορές, όπως το Μεξικό. Η εταιρεία TimsProductions, που είναι παραγωγός του Sözκαι του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, είχε πάντα, όπως λένε, διεθνές προφίλ.

Και τα πέντε μεγαλύτερα κανάλια της Τουρκίας προβάλλουν ένα από αυτά τα σήριαλ-ύμνους στους στρατιώτες, σημειώνει ο Eset, και όλα τα προγράμματα «συμβαδίζουν με το πνεύμα της εποχής». Οι «κακοί» είναι είτε «εσωτερικοί εχθροί» (όπως οι δαιμονοποιημένοι Κούρδοι) ή ξένοι παλιάνθρωποι. Το Söz διαδραματίζεται σε μια Τουρκία περικυκλωμένη από βία και απειλές για την ύπαρξή της. Στρατιώτες βρίσκονται παντού, περνώντας μέσα από τα ερείπια των βομβιστών αυτοκτονίας σε εμπορικά κέντρα και κυνηγώντας τρομοκράτες που απαγάγουν έγκυες γυναίκες.

Όποιοι κι αν είναι οι τρομοκράτες, το Söz έχει μεγάλη επιτυχία. «Είναι το πρώτο τουρκικό σήριαλ που έχει ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο συνδρομητές στο YouTube, σημειώνει με υπερηφάνεια συντελεστής της σειράς.

Τα τουρκικά τηλεοπτικά σήριαλ που έχουν πλημμυρίσει τις οθόνες στην Μέση Ανατολή, και όχι μόνο, είναι καταφανώς προσαρμοσμένα στην στρατηγική επικοινωνίας του δόγματος του «στρατηγικού βάθους» και την Ευρασιατική πολιτική του καθεστώτος Ερντογάν.

<img src=”https://ardin-rixi.gr/wp-content/uploads/2020/05/2.png” alt=”Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι 2.png”/>Το σήριαλ Diriliş ξεκινά με τις πρώτες ημέρες της Οθωμανικής δόξας επί Σουλτάνου Ερτογρούλ και με το μότο της «Αφύπνισης ενός Έθνους».

Δύο πιο πρόσφατες παραγωγές για την TRT, την τουρκική κρατική τηλεόραση, έχουν την πλήρη υποστήριξη της κυβέρνησης, αν όχι την καθοδήγησή της. Το πρώτο, Diriliş: Ertuğrul (Ανάσταση: Ερτογρούλ), ξεκινά με την έναρξη της περιόδου της Οθωμανικής δόξας, με τον ErtuğrulGhazi (Ερτογρούλ Γαζή), τον πατέρα του Σουλτάνου Οζμάν, ιδρυτή της αυτοκρατορίας. Η «γραμμή» του dizi αυτού είναι «Η αφύπνιση ενός έθνους» και για πέντε περιόδους οι θεατές παρακολουθούν τον Ερτογρούλ να πολεμά Σταυροφόρους, Μογγόλους, Βυζαντινούς και άλλους. Πρόκειται για την πιο δημοφιλή σειρά που προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση της Τουρκίας.

Μια άλλη σειρά, ο Payitaht Abdülhamid (Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας), ενισχύει την οθωμανική εμμονή: βασίζεται στον τελευταίο ισχυρό Οθωμανό Σουλτάνο, τον Αμπντούλ Χαμίντ Β΄. Προβλήθηκε για πρώτη φορά το 2017, σημειώνοντας μεγάλο αριθμό τηλεθέασης. Κάθε Παρασκευή, ο ένας στους δέκα τηλεθεατές καθηλωνόταν, καθώς ο Σουλτάνος απέτρεπε εξεγέρσεις από τους Νεότουρκους (που τελικά θα τον εκθρόνιζαν) και τις μηχανορραφίες των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Τόσο οι υποστηρικτές, όσο και οι επικριτές του dizi συμφωνούσαν ότι ο τρόπος που παρουσιαζόταν ο Σουλτάνος παρέπεμπε απευθείας στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν…

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής θεωρείτο η μεγαλύτερη διεθνής αγορά κατανάλωσης των dizi. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής διαφημίστηκε μαζί με το Game of Thrones, ενώ από τον EceYörenç -σεναριογράφο της Φατμαγκιούλ- ζήτησε η Σαουδική Αραβία να γράψει τηλεοπτικές σειρές για τα τοπικά κανάλια της, την ώρα που κυκλοφορούσαν φήμες για πρίγκιπες και πολιτικούς που αναζητούσαν πλοκές και σενάρια κατά τις επίσημες επισκέψεις τους στην Τουρκία.

Μέχρι το 2023, η τουρκική κυβέρνηση ελπίζει τα dizi να αποφέρουν 1 δισεκατομ. δολλάρια από τις εξαγωγές τους. Στο γυάλινο γραφείο του στην Κων/πολη, ο IzzetPinto, ιδρυτής της εταιρείας διανομήςdiziGlobal Agency, λέει ότι πιο ρεαλιστικό είναι το ποσό των 500 εκατομ. δολλαρίων, αλλά προβλέπει ότι τα δικαιώματα από τις διασκευές, η επέκταση στην Λατινική Αμερική και το άνοιγμα της Δυτικής Ευρώπης -κυρίως Ιταλίας και Ισπανίας- θα βοηθήσουν σημαντικά στο να ισοφαρισθεί το ποσόν.

Εν κατακλείδι, αυτό που ισχύει είναι ότι είναι αδύνατον να διαχωρίσεις την τουρκική πολιτική -εσωτερική ή γεωπολιτική- από την ανοδική πορεία και αποδοχή των τουρκικώνdizi. Κι’ αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν, αν θέλουμε να έχουμε αποτελεσματική αποτρεπτική πολιτική απέναντι στους τυχοδιωκτισμούς της Τουρκίας στην κρίσιμη δεκαετία (2020-2030) που είναι μπροστά μας. Δυστυχώς έχουμε δραματικά καθυστερήσει στην σωστή πρόσληψη των μηνυμάτων και την διαμόρφωση μιας ανάλογης στρατηγικής.

*Από το Hellenic NEXUSτ.147