Blog

Η καταγωγή των Ελλήνων είναι σε όλους, λίγο πολύ γνωστή: τα αρχαία ελληνικά φύλα κατήλθαν στον ελληνικό χώρο σταδιακά από τον 19ο έως τον 11ο αιώνα π.Χ. Στη σύγχρονη Ελλάδα συναντάμε Θρακιώτες, Πόντιους, Βλάχους, Μπλατζιώτες, Κρητικούς, Αρβανίτες κ.ά. Ένα από τα αρχαία ελληνικά φύλα είναι αυτό των Σαρακατσάνων ή Σαρακατσαναίων. Ποιοι είναι όμως οι Σαρακατσάνοι;
• Είναι αυτοί που αίρουν την καταγωγή τους στην ελληνική αρχαιότητα.
• Είναι αυτοί που έχουν ως κοιτίδα τους τα βουνά της Ηπείρου.
• Είναι αυτοί που ομιλούν από την αρχαιότητα την ελληνική γλώσσα.
• Είναι αυτοί που ζούσαν ανέκαθεν ως νομάδες. Κάθε Αη Γιώργη έβγαιναν στα βουνά και κάθε Αη Δημήτρη έπαιρναν το δρόμο για τα χειμαδιά. «…Στα χειμαδιά να πάνε, νύχτωσε και δεν προπάνε…»
• Είναι αυτοί που η ζωή τους περιστρεφόταν γύρω από το κοπάδι. Η κτηνοτροφία αποτελούσε την επαγγελματική τους δραστηριότητα και ο βιοπορισμός τους προερχόταν από τα ζωντανά τους.
• Είναι αυτοί που με την πτώση της Πόλης, έβαλαν τα μαύρα για να πενθήσουν την άλωση της πρωτεύουσας του ελληνισμού.
• Είναι αυτοί οι οποίοι οφείλουν, κατά την επικρατέστερη θεωρία, το όνομα τους στις τουρκικές λέξεις : «καρά», που σημαίνει μαύρος, και «κατσάν», που σημαίνει φυγάς. Μαύροι γιατί πέραν της μαύρης ενδυμασίας, έσφαξαν τα άσπρα πρόβατα και κράτησαν μονάχα τα μαύρα, τα «λάια», κατά την Άλωση. Και φυγάδες γιατί πήραν τα βουνά και γίνανε κλέφτες, πολεμώντας τον Τούρκο κατακτητή.
• Είναι αυτοί οι οποίοι έχουν ως πρότυπο, καμάρι και ήρωα, τη μεγαλύτερη μορφή της Κλεφτουριάς, τον Αντώνη Μακρυγιάννη, γνωστό ως Κατσαντώνη. «Βγήκε Αντώνης στ` Άγραφα να μάσει παλικάρια…»
• Είναι αυτοί στων οποίων τα κονάκια μεγάλωσε ο γιος της καλογριάς, ο μετέπειτα Αρχιστράτηγος της Ρούμελης, Γεώργιος Καραϊσκάκης.
• Είναι αυτοί οι οποίοι πάντοτε ανταποκρινόταν στα καλέσματα της πατρίδας για τους αγώνες της εθνικής ανεξαρτησίας. «Είμαστε οι δόλιοι λιγοστοί, λίγοι και διαλεμένοι».
• Είναι αυτοί από τους οποίους έχουν προέλθει πολλοί αγωνιστές, επιστήμονες, πολιτικοί και λοιποί άντρες που διέπρεψαν στο δημόσιο βίο. Τα γράμματα που μάθαιναν, τα οφείλανε στον καλυβοδάσκαλο, μισθωτό δάσκαλο ο οποίος πληρωνόταν από τις οικογένειες των μαθητών, οι οποίες φρόντιζαν και για τη σίτιση του.
• Είναι αυτοί οι οποίοι ζουν όλοι μαζί σαν οικογένεια στο παραδοσιακό σαρακατσάνικο οίκημα, το καλύβι. Φτιαγμένο από βέργες και έχοντας κυκλικό σχήμα, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του σαρακατσάνικου πολιτισμού. Και στη σαρακατσάνικη οικογένεια κυριαρχεί η πατριαρχία και ο σεβασμός σους γεροντότερους. «Νιάτα μου και λεβεντιά μου, δε σας γλέντησε η καρδιά μου».
• Είναι αυτοί των οποίων οι γυναίκες αποτελούν το στήριγμα, την κολώνα του σπιτιού. Οι γυναίκες μεγαλώνουν τα παιδιά, ζυμώνουν το ψωμί, ετοιμάζουν το φαγητό, φέρνουν τα ξύλα με ζαλίκια, υφαίνουν στον αργαλειό, ετοιμάζουν τα προικιά των θυγατέρων τους.
• Είναι αυτοί οι οποίοι δουλεύουν όλοι στο κοπάδι και προσφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Από το πρώτο άρμεγμα πριν καν χαράξει, μέχρι το βραδινό σκάρο, και από τη γέννα των γκαστρομένων προβάτων μέχρι την κουρά. «Τ`αρμέξαμε τα πρόβατα, σε μια παλιοκαρδάρα…».
• Είναι αυτοί που πιστεύουν στο Θεό και τηρούν τις χριστιανικές παραδόσεις: με τη λαμπάδα στο χέρι, βγαίνουν τη νύχτα της Λαμπρής να κάνουν Ανάσταση αντάμα με τους συγχωριανούς τους. Και την Κυριακή του Πάσχα σουβλίζουν το αρνί που σφάξαν απ` το βιο τους και γλεντάνε με τη φαμελιά τους: γονείς, παιδιά, νυφάδες, εγγόνια και αδέρφια. «Στ` αποψινό το γλέντι μας, σε τούτη τη χαρά μας…»
• Είναι αυτοί που ο χορός και το τραγούδι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους: στη γέννα, στο γάμο, στις γιορτές, στο μαντρί, στο φευγιό των παιδιών για την πόλη, ακόμα και στις λύπες «χαιρετούν» τους δικούς τους ανθρώπους με μοιρολόια.
• Είναι αυτοί των οποίων οι τραγουδιστές και οι μουσικοί, μπορούν να ξυπνήσουν τα αισθήματα του σιναφιού τους και το δάκρυ μονομιάς να κυλίσει. Και με την καλλιτεχνική τους ικανότητα, τη μαστοριά τους, στήνουν παραδοσιακά γλέντια μέχρι τα ξημερώματα. Με τραγούδια επιτραπέζια, τσάμικα, συρτά στα τρία, κάτσες. «Ξημέρωσε Βασιλική, πάν` τα πουλάκια για βοσκή».
• Είναι οι Σαρακατσάνοι, οι πρόγονοι μου!
Στη γιαγιά μου, Πρεσβεία Παρλάντζα
Μιλτιάδης Β. Παρλάντζας
Υπλγός (ΕΜ), MSc