Blog

Σαρακοστή  2016         Διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρο το κείμενο!
Φίλες και φίλοι,

1. Επιτρέψτε μου να συνοδεύσω τις φετινές Πασχάλιες ευχές με κάποιες σκέψεις που σχετίζονται με ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός της Ορθοδοξίας: τη σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου στην Κρήτη, από 16 έως 27 Ιουνίου 2016. Πρόκειται για Σύνοδο με τη συμμετοχή όλων των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, η οποία προετοιμαζόταν για πενήντα πέντε ολόκληρα έτη. Το σημαντικό αυτό γεγονός είναι ελάχιστα γνωστό στην Ελλάδα, καθότι περιορίστηκε στις Ιεραρχίες των Ορθοδόξων Εκκλησιών και κατέστη, εν πολλοίς, ζήτημα προσωπικής φιλοδοξίας του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου χωρίς να προσελκύσει το ενδιαφέρον των πιστών.
2. Φαινομενικά, πρόκειται για μια αμιγώς εκκλησιαστική υπόθεση αλλά, όπως συχνά συμβαίνει, τα φαινόμενα απατούν. Και τούτο, διότι:
    α. Η Εκκλησία και το εκκλησιαστικό γεγονός προϋποθέτουν τη συμμετοχή κλήρου και λαού. Επί του συγκεκριμένου, όχι μόνο ο λαός έχει παντελώς αγνοηθεί αλλά και ο κλήρος, με εξαίρεση τον στενό κύκλο των Προκαθημένων, παραμένει αμέτοχος. Αντ΄ αυτού έχουμε επιλεκτικές εκδηλώσεις –ομιλίες, δημοσιεύσεις, ημερίδες-, στις οποίες κυριαρχεί, μέχρι παρεξήγησης, ο υπερβολικά φαναριοκεντρικός λόγος. Άρα, δεν πρόκειται για καθαρά εκκλησιαστικό γεγονός. 
    β. Η διαδικασία προετοιμασίας της Πανορθοδόξου Συνόδου ξεχειλίζει από πολιτικούς συμβολισμούς. Πρόκειται για άσκηση εφαρμογής της θουκυδίδειας σκέψης, στην οποία το κυρίαρχο στοιχείο είναι η ισχύς• όπερ μεθερμηνευόμενο σημαίνει ότι οι πολιτικοί υπολογισμοί επισκιάζουν μέχρι εκλείψεως το εκκλησιαστικό γεγονός. Οι ακόλουθες ενδεικτικές περιπτώσεις συνηγορούν σε αυτή την εκτίμηση:
(1) Η άρνηση των Ρώσων, των Σέρβων και των Αράβων να συγκληθεί η Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη, διότι εμμέσως θα αναγνωρίζονταν ο Κεμάλ και η Τουρκία οιονεί διάδοχοι των βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίοι προέδρευαν των Οικουμενικών Συνόδων. Πρόκειται για ανοικτή αμφισβήτηση του Οικουμενικού Πατριάρχη που επεδίωκε τη σύγκληση στην έδρα του Οικουμενικού Θρόνου.
(2) Η υποχώρηση του Φαναρίου από την αρχική του αμετακίνητη απόφαση να μην αναγνωρίσει ως Προκαθήμενο της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας τον νεαρό, φιλόδοξο και ευνοούμενο της Μόσχας Μητροπολίτη Πρέσοβ, κ.κ. Ραστισλάβ. Μια ακόμη αμφισβήτηση του Βαρθολομαίου και επικράτηση της Μόσχας.
(3) Η διαγραφή από το προσυνεδριακό κείμενο κάθε αναφοράς που παρέπεμπε σε «πρωτείον» εξουσίας και όχι τιμής του Οικουμενικού Πατριάρχη, οι ενέργειες του οποίου παραπέμπουν συνεχώς σε παπική νοοτροπία. Και στο ζήτημα αυτό, πρωτοστάτησε η Μόσχα και επιβλήθηκε.
(4) Η σαφέστατη υποβάθμιση της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία μετα-χριστοδουλικά εκφράζεται δια της αφωνίας και «σύρεται» στο χορό της de facto διαίρεσης της Ορθοδοξίας με την παγίωση δύο πόλων: τον ελληνικό και το σλαβικό. Το Φανάρι, εκμεταλλευόμενο το ελλαδικό κενό προβαίνει σε συνεχείς ενέργειες «εισπήδησης», δηλωτικές μιας εξουσιαστικής –κι όχι συνοδικής, κατά την Ορθόδοξη παράδοση- αντίληψης ότι αυτό αποτελεί την υπέρτατη αρχή στον Ελλαδικό χώρο. Για παράδειγμα, η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα στη Μυτιλήνη έγινε κατόπιν πρωτοβουλίας και πρόσκλησης του Οικουμενικού Πατριάρχη χωρίς να προηγηθεί ενημέρωση του Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας.
(5) Η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως αμφισβητείται από το σλαβικό πόλο της Ορθοδοξίας ότι αποτελεί τη «Μητέρα Εκκλησία» όλων των υπολοίπων Εκκλησιών. Με έμμεσο ή και ευθύ τρόπο –προσφάτως από τον νεοεκλεγέντα Αρχιεπίσκοπο Τσεχίας και Σλοβακίας- υπενθυμίζεται στο Φανάρι ότι στους πρώτους αιώνες η Ιερουσαλήμ ήταν η Μητέρα Εκκλησία και πως η Κωνσταντινούπολη απέκτησε «πρωτείον», όταν αναδείχθηκε το κέντρο της παντοδύναμης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα που τα άλλα τέσσερα πρεσβυγενή Πατριαρχεία περιέπεσαν σε παρακμή: τα τρία –Ιεροσολύμων, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας- από τους Άραβες μουσουλμάνους και το τέταρτο –η Ρώμη- από τα βαρβαρικά φύλα του βορρά. Εδώ δεν πρόκειται για θεολογική ή εκκλησιαστική αμφισβήτηση του Φαναρίου αλλά για άτεγκτο πόλεμο ισχύος που αποτελεί σεμινάριο θουκυδίδειας σκέψης. Στον πόλεμο αυτό το Φανάρι «ξεσπά» στον αδύναμο, την Ελλαδική Εκκλησία, και συνασπίζεται –περιοριζόμενο το ίδιο σε ρόλους διακόσμου- τους πλανητικά ισχυρούς: Ρώμη, Ουάσιγκτον.   
        (6) Η επιλογή της Κρήτης, όπου εδρεύει ο υπαγόμενος διοικητικά στο Φανάρι Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, Υπέρτιμος και Έξαρχος  Ευρώπης –ένας εντυπωσιακός τίτλος, συγκρινόμενος με τον «επαρχιώτικο» Αθηνών και Πάσης (κατ΄ ουσίαν, μισής) Ελλάδος-, δεν δικαιολογείται με εκκλησιαστικά κριτήρια. Και τούτο, διότι παρακάμπτεται με απαξιωτικό τρόπο η Αθήνα, μια εκ των Αποστολικών Πόλεων, η Παύλου Πόλις, που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίβαρο στον άλλο Αποστολικό πόλο, την Πέτρου Πόλιν, την παπική Ρώμη. Ο «φόβος» να μην επισκιαστεί το Φανάρι από την πιθανή επιλογή της Αποστολικής Αθήνας είναι φανερός. Εξάλλου, τι χρείαν έχομεν για Αποστόλους, όταν υπάρχει «απόστολος», όπως μας υπενθυμίζει ο αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Πατριάρχη, Δρ. Ιωάννης Χρυσαύγης, στο υπό έκδοση βιβλίο του, που θα κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ με πρόλογο του ετέρου αποστόλου, του Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου, με τίτλο «Βαρθολομαίος: απόστολος και οραματιστής».
3. Επειδή οι επισημάνσεις μου μπορεί να ερμηνευτούν ως ιδιαίτερα κοσμικές, αφήνω έναν απλό καλόγερο, τον Προηγούμενο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου, Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Αναστασίου, να κάνει τη γεωπολιτική ανάλυση των γεγονότων που περιγράφω, την οποία και προσυπογράφω. Ο π. Αθανάσιος ανέπτυξε με οξυδέρκεια και υποδειγματική σαφήνεια τις απόψεις του σε πρόσφατη εκδήλωση στον Πειραιά ενόψει της επικείμενης Πανορθοδόξου Συνόδου, ενώπιον Μητροπολιτών, κλήρου και λαού, στις 23 Μαρτίου 2016:
… Όπως μας διδάσκει η ιστορία, οι θρησκευτικές εξελίξεις ακολουθούν, πολλές φορές, ή και υπαγορεύονται από πολιτικές σκοπιμότητες και υπακούουν σε διεθνείς συσχετισμούς και ισορροπίες. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι από την εποχή ακόμη του Ψυχρού Πολέμου οι δυτικές δυνάμεις, υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, παρέχουν την υποστήριξή τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και την πάγια αξίωσή του για την εγκαθίδρυση του πρωτείου του στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουν την εξουδετέρωση του ρωσικού παράγοντα επιρροής στην Ορθόδοξη Ανατολή.
Σε θεολογικό επίπεδο η επιδίωξη αυτή εκδηλώνεται με την προσπάθεια για την επιβολή ενός «Πρώτου» και στην Ορθοδοξία, ο οποίος θα εγγυάται και θα εξασφαλίζει τη διατήρηση των απαιτούμενων ισορροπιών. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο το όλο ζήτημα προβάλλεται συστηματικά από κορυφαίους εκπροσώπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προσπάθεια για την αποδυνάμωση και την υπονόμευση της Εκκλησίας της Ελλάδος και οι πιέσεις που φαίνεται να ασκούνται για την αυτονόμηση των Νέων Χωρών και την υπαγωγή τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό είναι πιθανόν να επιτευχθεί με τον προωθούμενο χωρισμό Κράτους-Εκκλησίας…
4. Ο εν λόγω απλός καλόγερος διδάσκει γεωπολιτική στην ανυποψίαστη πολιτική ελίτ της Ελλάδας που αντιπαρέρχεται αυτά τα ζητήματα με την αφελή δικαιολογία ότι «αφορούν τους παπάδες», αδυνατώντας να διαισθανθεί, ή έστω να υποψιαστεί, τις εθνικές συνέπειές τους. Συγκεκριμένα, οι εν λόγω ενέργειες που πλήττουν την Ελλαδική Εκκλησία, εντάσσονται στο πλαίσιο της Υψηλής Στρατηγικής του Φαναρίου και, πρωτίστως, στο διακαή πόθο τού Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου να περιορίσει την εκκλησιαστική δικαιοδοσία των Αθηνών στα σύνορα της «μικρής Ελλάδας» του 1880 -εκεί που… όλως τυχαίως τη θέλουν η νεοοθωμανική Άγκυρα και τα αλυτρωτικά Σκόπια. Οι συνέπειες, εκτός από γεωεκκλησιαστικές, καθότι ακυρώνεται η Ορθόδοξη παράδοση που θέλει τα εκκλησιαστικά σύνορα να ταυτίζονται με τα κρατικά, είναι, πρωτίστως, γεωπολιτικές, διότι συνεπάγονται τη de facto συρρίκνωση της Ελλάδας.
5. Εξίσου αρνητικές είναι οι συνέπειες της Υψηλής Στρατηγικής του Φαναρίου στον Ορθόδοξο κόσμο, που τον έχουν διχάσει σε ελληνικό και σλαβικό, επιφέροντας ένα ακόμη πλήγμα στον Ελληνισμό και στην οικουμενικότητά του. Το φαινόμενο είναι έκδηλο στο Άγιον Όρος. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι εκδηλώσεις εορτασμού για τα 1.000 χρόνια παρουσίας Ρώσων μοναχών στον Άθω, που τελούν υπό την αιγίδα του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Πατριάρχη Μόσχας κ.κ. Κυρίλλου, οι οποίοι και θα παρευρεθούν στο Άγιον Όρος στις 28 Μαΐου 2016. Η παρουσία τους, ωστόσο, δεν θα αποτελέσει μέρος πανορθόδοξου εορτασμού, όπως είχε προγραμματιστεί,  κατά το προηγούμενο του 1963 και 1998 για τα χιλιόχρονα των Μονών Μεγίστης Λαύρας και Ξενοφώντος, αντιστοίχως, στις οποίες συμμετείχαν, εκτός των άλλων, οι πολιτικές και θρησκευτικές ηγεσίες της Ελλάδας. Η βαθύτατη ρήξη Φαναρίου – Μόσχας απέτρεψε τον πανορθόδοξο εορτασμό. Το σκηνικό αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά μας, με τις οξύτατες γεωπολιτικές συνέπειές του, αφήνει, κατά τα φαινόμενα, ασυγκίνητο, εάν όχι αδιάφορο το αθηναιοκεντρικό κράτος, το οποίο αντιπροσωπεύεται με έναν συνταξιούχο υπάλληλο της ΕΥΔΑΠ, ως διορισμένου Πολιτικού Διοικητού Αγίου Όρους. 
6. Μεγεθύνοντας τη γεωπολιτική εικόνα του κρατικού Ελληνισμού καταλήγω στο αυταπόδεικτο συμπέρασμα. Η Ελλάδα «ψαλιδίζεται» και αποδομείται• ο Ελληνισμός συρρικνώνεται: Κυπριακό, αιγαιακό, Μακεδονικό, Θρακικό, πολιτισμικό (γλώσσα, Ιστορία), εκκλησιαστικό. Διά της λογικής, εξήγηση δεν μπορεί να δοθεί. Γι΄ αυτό, καταφεύγω στους φωτισμένους, όπως:
    α. Ο Υψιπέτης της Ορθοδοξίας, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, μας προειδοποιεί: «Εν εκτρέπου μοι, τους κακούς Επισκόπους. Μηδέν φοβηθείς του θρόνου την αξίαν. Πάντων το ύψος, ουχί πάντων δ΄ η χάρις. Το κώδιον πάρελθε, τον λύκον βλέπε. Μη τοις λόγοις με πείθε, τοις δε πράγμασι. Μισώ διδάγμαθ΄, οις εναντίος βίος» (Φεύγε μακριά από τους κακούς Επισκόπους. Μη φοβηθείς την αξίαν των θρόνων τους. Για όλους είναι το ύψος του αξιώματος, αλλά όχι η Χάρις. Το δέρμα προβάτου που φορούν να αποφεύγεις και να βλέπεις από μέσα το λύκο. Μη με πείθεις όχι με τα λόγια αλλά με τα πραγματικά έργα. Μισώ τους διδάσκοντας, των οποίων είναι αντίθετος ο βίος) {Γρηγορίου Θεολόγου, Βίβλος Β΄. Έπη ιστορικά, τομ. Α΄. Περί εαυτού, ΙΒ’. Εις εαυτόν και περί Επισκόπων}.
β. Ο Ντοστογιέφσκι μας είχε επισημάνει τη ρίζα του κακού: «Όταν θανατώνεις το Θεό μέσα σου όλα επιτρέπονται».
γ. Στο ίδιο πνεύμα και ο Έλλην Ντοστογιέφσκι, ο Παπαδιαμάντης, όπως μας τον ερμηνεύει ο «μεταστραφείς» στην Ορθόδοξη πίστη από τα κείμενα του Σκιαθίτη, ο αστός κοσμοπολίτης, ο ομότεχνος και φίλος τού Σεφέρη, Ζήσιμος Λορεντζάτος: «Όταν αρχίσομε να συλλογιζόμαστε, ίσως φοβηθούμε. Ίσως φτάσομε ακόμα και ως το φόβο του Κυρίου. Τότε θα είναι αρχή σοφίας». Λόγια βγαλμένα από την «κατρακύλα του τόπου αυτού στον κάτω βυθό των ακαταλήπτων πραγμάτων», παραφράζοντας τον Παπαδιαμάντη από το μυρίπνοο διήγημα του κοσμοκαλόγερου, «Το Καμίνι». Και συνεχίζει ο ιδιοφυής ζακυνθινός: «Το ξαναλέω απερίφραστα, ώρες ώρες φοβάμαι. Εξόν και αν αποβλέπομε σε καμιά ομαδική αυτοκαταστροφή. Αλλά τότε φοβάμαι ακόμα περισσότερο».
7. Και η λύση, θα αναρωτηθεί κάποιος. Υπάρχει λύση ή η Μοίρα θέλει τον τόπο μας να παρακμάσει; Εορτάσιμες μέρες που έρχονται, που κατά το εκκλησιαστικό στιχηρόν αποτελούν «λύτρον λύπης», ανατρέχω στον πάντα επίκαιρο -παρότι κρυψίβιος-, βαθύτατα ερωτικό και γνήσιο επαναστάτη, που έζησε κάτω από τα αδιάφορα βλέμματα της κάθε είδους και μορφής εξουσίας του καιρού του, τον Αλέξανδρο Παπα-Αδαμαντίου, τον Μεγάλο Παπαδιαμάντη. Όπως και ο Πλάτωνας (Επιστολή VII, 326b), πίστευε πως οι άνθρωποι δε θα φτάσουν ποτέ στην επίλυση των πραχτικών προβλημάτων τους –στην οικονομική ανάταξη, για να μιλάμε με μνημονιακούς όρους-, αν δε λύσουν πρώτα το πνευματικό πρόβλημα.
8. Στέκομαι σε ένα απόσπασμα βελουδένιας απαλότητας, κατά την έκφραση του Κωστή Παλαμά, που χαϊδεύει την ψυχή, ακόμη και των ξηρών γραμματανθρώπων, για να συνοδέψω τις φετινές ευχές μου. Το απόσπασμα αυτό αποτελεί εράνισμα από ένα χρονογράφημα του Παπαδιαμάντη στην εφημερίδα των Αθηνών «Εφημερίς», 24-04-1888, τιτλοφορούμενο «Το Πάσχα»:
…Οι δυτικοί έχουσι τα Χριστούγεννα. Ημείς έχομεν την Ανάστασιν…Όταν λέγη Ανάστασις ο ελληνικός λαός, κρυφία τις χορδή αναπαλλομένη εις τα μυχιαίτατα της καρδίας του, υπενθυμίζει εις αυτόν και του Γένους την ανάστασιν και ο Χριστός και η Πατρίς συναντώνται εν αυτώ ισοπαθείς και ισόθεοι. Και όταν λέγη Αγάπη ο ελληνικός λαός εκφωνεί την γλυκυτάτην των λέξεων, ήτις κατ΄ εξοχήν τονιζομένη εν τω Ευαγγελίω και ανακηρυσσομένη εν τη διδασκαλία του αποστόλου Παύλου, παρέμεινεν εν τη γλώσση του το κατ΄ εξοχήν περιπαθές και εγκάρδιον ρήμα, δι ου εκφράζει πάσαν στοργήν και πάντα έρωτα και πάσαν αφοσίωσιν. Και νομίζει τις ότι ο ημέτερος λαός κατ΄ εξοχήν ησθάνθη και απεδέχθη και επραγματοποίησε το κήρυγμα της Αγάπης, ως φέρεται εν τη προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου. «Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται• η αγάπη ου ζηλοί• η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία• πάντα στέγει, πάντα ελπίζει, πάντα πιστεύει, πάντα υπομένει».
ΑΓΑΠΗ: Ιδού το κλειδί για την επίλυση του πραχτικού προβλήματός μας.
Καλήν  Ανάστασιν !
ΥΓ. Για μια εκτενέστερη ανάγνωση της γεωπολιτικής πλευράς της Ελληνορθοδοξίας, ακολουθεί γραπτό κείμενο της ομιλίας μου στην ιερατική σύναξη της Ιεράς Μητροπόλεως Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού.