Blog

Του κ. Alex Saltout, Μέλος του ΕΛΙΣΜΕ.

Η ραγδαία πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) και της κυβερνοασφάλειας έχει επιφέρει μια θεμελιώδη μεταβολή στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη σχεδιάζουν και υλοποιούν στρατιωτικές τακτικές. Οι εξελίξεις αυτές δεν περιορίζονται σε τεχνολογικό επίπεδο, αλλά επηρεάζουν άμεσα το στρατηγικό ισοζύγιο ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα στο ελληνοτουρκικό πλαίσιο αντιπαράθεσης. Για την Ελλάδα, η ενσωμάτωση της ΑΙ και η θωράκιση έναντι κυβερνοαπειλών δεν αποτελούν πολυτέλεια, αλλά στρατηγική επιταγή για τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας και της αποτροπής.

Η Είσοδος της ΑΙ στο Πεδίο της Μάχης

Η ΑΙ έχει ήδη μετασχηματίσει τον τρόπο συλλογής, ανάλυσης και αξιοποίησης στρατιωτικών δεδομένων. Αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης χρησιμοποιούνται για την ταχύτερη ανίχνευση απειλών, την ανάλυση δορυφορικών εικόνων και την πρόβλεψη εχθρικών κινήσεων. Στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου το πεδίο επιχειρήσεων χαρακτηρίζεται από έντονη ναυτική κινητικότητα, η χρήση ΑΙ επιτρέπει την άμεση ανάλυση δεδομένων από αισθητήρες και UAVs, εξασφαλίζοντας δικτυοκεντρική υπεροχή (European Defence Agency, 2024).

Η Τουρκία ήδη αξιοποιεί στοιχεία ΑΙ στα UAVs τύπου Bayraktar, επιτρέποντας αυτόνομη πτήση, στοχοποίηση και ανάλυση σε πραγματικό χρόνο (Kibaroglu, 2023). Αντίστοιχα, η Ελλάδα επιχειρεί να ενσωματώσει τεχνολογίες αυτόνομης πλοήγησης και αναγνώρισης στόχων στο πρόγραμμα «Αρχύτας», ενώ εξετάζει τη δημιουργία εθνικού κέντρου ΑΙ για στρατιωτικές εφαρμογές (Καθημερινή, 2024). Όπως σημειώνεται στο Beyond War & Stars, «η ΑΙ δεν είναι εργαλείο· είναι το ίδιο το πεδίο μάχης του μέλλοντος» (σελ. 157).

ΑΙ και Στρατιωτικές Τακτικές στην Ελλάδα

Η χρήση ΑΙ στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μπορεί να αναβαθμίσει κρίσιμες τακτικές πτυχές:

• Αντι-drone επιχειρήσεις: η ΑΙ μπορεί να εντοπίζει σε δευτερόλεπτα ύποπτα UAVs, διακρίνοντάς τα από πολιτικά drones.
• Δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις: μέσω έξυπνης διασύνδεσης όλων των μέσων (από φρεγάτες έως αισθητήρες στον Έβρο).
• Ψηφιακή προσομοίωση πολέμου: σενάρια μάχης βασισμένα σε δεδομένα πραγματικού χρόνου, με στόχο την προληπτική αποτροπή.

Σύμφωνα με το Beyond War & Stars, «όποιος διαθέτει τον γρηγορότερο αλγόριθμο, έχει και το πρώτο βήμα στο πεδίο» (σελ. 183).

Το Αόρατο Μέτωπο της Κυβερνοασφάλειας

Η κυβερνοασφάλεια αποτελεί πλέον το θεμέλιο κάθε στρατιωτικής επιχείρησης. Από επιθέσεις σε συστήματα αεράμυνας έως παρεμβολές σε δίκτυα τηλεπικοινωνιών, οι απειλές είναι πολλαπλές και συχνά μη ανιχνεύσιμες. Η Ελλάδα έχει ήδη δεχθεί κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές (ENISA, 2023), γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα πολυεπίπεδο δόγμα κυβερνοάμυνας.

Η δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Κυβερνοασφάλειας και η συμμετοχή στο ευρωπαϊκό Cyber Rapid Response Team συνιστούν σημαντικά βήματα, ωστόσο η πρόκληση παραμένει η ενσωμάτωση ΑΙ σε αυτά τα συστήματα. Όπως επισημαίνει το Beyond War & Stars: «ο κυβερνοπόλεμος δεν θα κριθεί στην απόκρουση, αλλά στην πρόβλεψη του επόμενου χτυπήματος» (σελ. 202).

Η Υβριδική Διάσταση του ΑΙ και του Κυβερνοπολέμου

Το νέο είδος πολέμου δεν είναι γραμμικό. ΑΙ και κυβερνοεπιθέσεις εντάσσονται σε ένα υβριδικό δόγμα που συνδυάζει στρατιωτική ισχύ με πληροφοριακό πόλεμο, ψυχολογικές επιχειρήσεις και χειραγώγηση κοινωνικών δικτύων. Η Τουρκία έχει δείξει επανειλημμένα την ικανότητά της να χρησιμοποιεί εργαλεία παραπληροφόρησης και κυβερνοεπιρροής σε συνδυασμό με στρατιωτική παρουσία (Hoffman, 2009).

Η Ελλάδα, για να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση, πρέπει να αναπτύξει εθνικές πλατφόρμες ΑΙ που συνδυάζουν ανάλυση μεγάλων δεδομένων (big data) με προληπτικά μοντέλα κυβερνοάμυνας.

Συνεργασίες και Τεχνολογική Αυτονομία

Η συνεργασία με ΗΠΑ, Ισραήλ και Ε.Ε. παρέχει στην Ελλάδα πρόσβαση σε προηγμένες τεχνολογίες ΑΙ και κυβερνοασφάλειας. Ωστόσο, η απόλυτη εξάρτηση εγκυμονεί κινδύνους. Όπως αναφέρει το Beyond War & Stars, «η τεχνολογική ανεξαρτησία είναι το απόλυτο όπλο αποτροπής· χωρίς αυτήν, καμία συμμαχία δεν είναι αρκετή» (σελ. 219).

Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να ισορροπήσει ανάμεσα στη διεθνή συνεργασία και στην ανάπτυξη εθνικής τεχνογνωσίας. Το πρόγραμμα «Αρχύτας» αποτελεί πρώτο βήμα, αλλά η δημιουργία ελληνικής αμυντικής ΑΙ είναι ο στρατηγικός στόχος της επόμενης δεκαετίας.

Συμπεράσματα

Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η κυβερνοασφάλεια δεν είναι απλά νέα εργαλεία· συνιστούν την ίδια τη φύση του πολέμου στον 21ο αιώνα. Για την Ελλάδα, η επένδυση σε αυτά τα πεδία ισοδυναμεί με επένδυση στην εθνική επιβίωση. Ο συνδυασμός ΑΙ, UAVs και κυβερνοάμυνας μπορεί να μετατρέψει τη χώρα από αμυνόμενο παίχτη σε ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όπως αναφέρει το Beyond War & Stars, «ο πόλεμος του αύριο θα είναι αόρατος, στιγμιαίος και απρόβλεπτος· και θα κερδηθεί από εκείνον που προέβλεψε τον αλγόριθμο πριν γραφτεί» (σελ. 231).

Βιβλιογραφία

• ENISA (2023). Annual Threat Landscape Report. European Union Agency for Cybersecurity.
• European Defence Agency (2024). AI in Defence: Strategic Perspectives.
• Hoffman, F. (2009). “Hybrid Warfare and Challenges.” Joint Forces Quarterly, Issue 52.
• Kibaroglu, M. (2023). “Turkey’s Military AI Strategy.” Middle East Institute.
• Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (2024). Ετήσια Έκθεση για την Εθνική Άμυνα.
• Καθημερινή (2024). “Η δημιουργία Εθνικού Κέντρου ΑΙ για την Άμυνα.”
• Beyond War & Stars: The Future of Weapons, Space, and Humanity (2024).