Blog

Κακή η ζαριά της Ευρώπης στο Ουκρανικό…

Ανδρονόπουλος Μάκης

 H Wall Street Journal δημοσίευσε τις προάλλες επιστολή της υπουργού Ενέργειας των ΗΠΑ, Τζένιφερ Γκράνχολμ, που απευθύνεται στα αμερικανικά διυλιστήρια και τους εξαγωγείς ενεργειακών πόρων, ζητώντας τους να διακόψουν τις εξαγωγές τους προς την ΕΕ και να εστιάσουν μεσοπρόθεσμα στη δημιουργία αποθεμάτων, αντί να πωλούν στο εξωτερικό. Η “εντολή” αυτή δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά:

• Πρώτον, μήπως οι ΗΠΑ χρειάζονται τεράστια αποθεματικά γιατί βλέπουν πολεμική σύγκρουση με Κίνα-Ρωσία στην Ταϊβάν, στον Ειρηνικό, στην Ευρώπη ή κάπου αλλού;
• Δεύτερον, μήπως οι ΗΠΑ φοβούνται την συγκρότηση οργανισμού για το φυσικό αέριο στα πρότυπα του ΟΠΕΚ που δεν θα μπορούν να ελέγξουν; Κι αυτό, ενώ διαφαίνεται πως τερματίζεται σταδιακά η πληρωμή των ενεργειακών πόρων με δολάρια, εξέλιξη που θα πλήξει στρατηγικά το δολάριο που ήταν (είναι;) η αιχμή της προβολής πολιτικο-οικονομικής ισχύος εκ μέρους Αμερικανών.
• Τρίτον, μήπως οι ΗΠΑ φοβούνται ότι η ΕΕ οδηγείται σε αποστασιοποίηση από την αμερικανική πολιτική και ενδεχομένως σε ένα συμβιβασμό με τη Ρωσία; Θα μπορούσαν να αναφερθούν κι άλλοι λόγοι, αλλά αυτούς θα προσεγγίσουμε στη συνέχεια σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τι συμβαίνει.

Η διοίκηση Μπάιντεν αντιμετωπίζει το Νοέμβριο το πολύ πιθανό ενδεχόμενο να απωλέσει την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, εξέλιξη που θα αδρανοποιήσει την πολιτική της. Οι λεγόμενες ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ θα πραγματοποιηθούν σε συνθήκες ενός αμερικάνικου “υβριδικού εμφύλιου”. Ήδη από το 2020 έχει εξωτερικευθεί ένας συνεχώς αυξανόμενος κοινωνικός αναβρασμός με αφορμή τη δολοφονία του Φλόιντ που προκάλεσε την συγκρότηση του κινήματος Black Lives Matter και έφθασε στην κατάληψη του Καπιτωλίου από οπαδούς του Τραμπ και αναζωπυρώθηκε με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου για τις αμβλώσεις.

Οι αιτίες για την κοινωνική πόλωση είναι πολλές και χρόνιες (ιλιγγιώδεις ανισότητες, εγκλεισμός πανδημίας, συχνά μακελειά σε σχολεία, οικονομική κρίση, τιμή της βενζίνης, πληθωρισμός κ.ο.κ.). Δεν είναι τυχαίο που ο Economist πραγματοποίησε έρευνα με το YouGov, σύμφωνα με την οποία πάνω από τα 2/5 των Αμερικανών πιστεύουν ότι ένας εμφύλιος πόλεμος είναι πιθανό να συμβεί στις ΗΠΑ μέσα στην επόμενη δεκαετία!

Μία μαρτυρία

Εδώ μπορώ να καταθέσω την εικόνα που μου μετέφερε αυτές τις μέρες ζευγάρι φίλων ακαδημαϊκών που βρέθηκαν στην Καλιφόρνια (κυριαρχούν οι Δημοκρατικοί) στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Πολλά σπίτια φέρουν πανό που υποστηρίζουν ή το κίνημα Βlack Lives Matter ή τον Τραμπ. Οι γείτονες συχνά δεν μιλούν μεταξύ τους, αλλά ανταλλάσσουν μη φιλικά βλέμματα.

Στους ακαδημαϊκούς κύκλους αποφεύγουν να μιλάνε για πολιτικά ζητήματα και στις κοινωνικές συγκεντρώσεις υπάρχει μια ατμόσφαιρα σιωπηρής έντασης. Φαίνεται, δε, πως κυριαρχεί στην Καλιφόρνια η άποψη πως αν ξεσπάσει μια μείζονα κρίση στις ΗΠΑ, η Πολιτεία αυτή μπορεί να τα καταφέρει μόνη της, δηλαδή να αποσχισθεί! Και μια ακόμη υποσημείωση: οι Αμερικανοί πολίτες διαθέτουν προσωπικό οπλισμό, μεγάλης ισχύος πυρός…

Έχουμε κατ’ επανάληψη εκφράσει την έκπληξή μας για τις αφελείς αμερικανικές πολιτικές στο διεθνή χώρο, που συχνά προσλαμβάνουν αυτοκτονικό χαρακτήρα. Κι αυτό παρότι οι ΗΠΑ διαθέτουν ισχυρές μυστικές υπηρεσίες, τεχνικά μέσα, πάμπολλες δεξαμενές σκέψης και ακαδημαϊκούς παρατηρητές που δεν προβλέπουν τις αυτονόητες συνέπειες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής εν γένει. Το μεταπολεμικό αμερικανικό δόγμα, που πρεσβεύει ότι μέσω της οικονομίας (και της ανάπτυξης) θα κυριαρχήσει παγκοσμίως το μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας, έχει αποτύχει ιστορικά. Έχει προκαλέσει πολλούς πολέμους με εκατόμβες θυμάτων και έχει οδηγήσει στην “τεχνοποίηση” της δημοκρατίας με δραματικές συνέπειες για τις δυτικές κοινωνίες.

Η Ευρώπη θύμα

Το ερώτημα στις παρούσες συνθήκες είναι εάν οι Αμερικανοί θέλουν να ποδηγετήσουν την Γερμανία και την Ευρώπη; Εκείνο που θέλουν στα σίγουρα είναι μια Ευρώπη υποχείριό τους και μια Γερμανία που θα είναι υπό τον έλεγχο της ΕΕ, όχι ηγέτης της ΕΕ. Το έδειξαν κατ’ επανάληψη με την παρενόχληση κατά την γέννηση του ευρώ, αλλά και σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις (Brexit, ΝΑΤΟ, ενεργειακά, Ουκρανικό, κυρώσεις κλπ). Και φυσικά, ήθελαν πάντα την Ρωσία εκτός, μακριά από τη Γερμανία. Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία δέκα χρόνια διαμόρφωσαν στρατιωτικά μια ζώνη ασφαλείας, από την Ελλάδα μέχρι την Φινλανδία, που παρεμβάλλεται ανάμεσα σε Γερμανία και Ρωσία.

Τώρα, η Ευρώπη παραζαλισμένη από τις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, με ένα υπόγειο αντιγερμανικό ρεύμα να εκδηλώνεται όλο και πιο συχνά (πράσινη ανάπτυξη, διαχείριση πανδημίας, ενεργειακή εξάρτηση, επιβολή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι κλπ) που εκφράζεται με την επιστροφή στον εθνικισμό και με δυστοκία στις ευρωαποφάσεις, αναμφίβολα αισθάνεται στριμωγμένη, θυμωμένη και μάλλον τρομαγμένη.

Η Γερμανία, χωρίς το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του πάλαι ποτέ πάμφθηνου γι’ αυτήν ρωσικού φυσικού αερίου, εισέρχεται σε ύφεση με τον πληθωρισμό να μην υποχωρεί. Η γερμανική ύφεση θα επηρεάσει ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία, την ώρα που τα μισά γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια είναι εκτός λειτουργίας και το Αλγέρι γυρίζει την πλάτη στον Μακρόν. Ταυτόχρονα, η Ιταλία είναι σε πολιτική κρίση με αντίκτυπο στα ομόλογά της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για ολόκληρη την Ευρωζώνη.

Στο κοινωνικό επίπεδο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά, τον πληθωρισμό στα τρόφιμα, το πρόβλημα των ενοικίων, το πρόβλημα των αυξανόμενων επιτοκίων και την επίπτωσή τους στην εξυπηρέτηση των δανείων. Αυτά προκαλούν απογοήτευση και δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων για τις κυβερνήσεις και τα πολιτικά συστήματα. Δεν είναι τυχαίο που ο Σολτς ανακοίνωσε έκτακτο πρόγραμμα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών ύψους 65 δισ. ευρώ μόλις άρχισαν τα δημοσιεύματα για επικείμενο κύμα διαδηλώσεων στη Γερμανία. Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ΕΕ φάνηκε και με την κριτική του Σαρλ Μισέλ προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και στη (γερμανική) νομενκλατούρα της Κομισιόν.

 

Μέχρι πού θα το πάνε οι ΗΠΑ

Υπό αυτές τις συνθήκες, η επιστολή της Αμερικανίδας υπουργού Ενέργειας, Τζένιφερ Γκράνχολμ, για τη διακοπή ενεργειακών πόρων προς την ΕΕ προφανώς σχετίζεται με την ενδεχόμενη αποστασιοποίηση Ευρωπαίων και ιδιαίτερα της Γερμανίας από τη γραμμή της Δύσης έναντι της Ρωσίας. Η γερμανική δυστοκία στη στρατιωτική στήριξη των Ουκρανών έχει εκνευρίσει την Ουάσιγκτον, η οποία –από ό,τι φαίνεται– μόχλευσε την επαναφορά της απαίτησης πολεμικών αποζημιώσεων ύψους 1,3 τρισ. ευρώ που επανέφερε το ακροδεξιό κόμμα της Πολωνίας. Ούτε τυχαία είναι η ένταση που προκάλεσε η Πρίστινα με το Βελιγράδι με τις πινακίδες αυτοκινήτων.

Η προειδοποιητική βολή των ΗΠΑ προς την ΕΕ είναι σαφής. Το ερώτημα είναι τί θα κάνουν οι Ευρωπαίοι. Θα παραδοθούν πλήρως στις ΗΠΑ, μεγιστοποιώντας την ούτως ή άλλως μεγάλη εξάρτησή τους, με κόστος την περαιτέρω υποβάθμισή τους στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό στερέωμα; Ή θα προχωρήσουν σε μία ουσιαστική χειραφέτηση; Είναι προφανές πως η ΕΕ δεν θέλει να τα χαλάσει με τις ΗΠΑ, αλλά η σχέση έχει γίνει δυσβάστακτη. Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να πληρώσει τα λάθη της Ουάσιγκτον και να στηρίξει το μη ρεαλιστικό σενάριο της αμερικανικής μονοκρατορίας.

Ο κόσμος είναι εδώ και καιρό πολυπολικός κι αυτή η διάταξη διευρύνεται και αποκτά βάθος. Τα πάντα αλλάζουν εις βάρος της Δύσης. Βέβαια, η μεγάλη ζαριά δεν έχει παιχτεί, αλλά τα ζάρια που αφορούν στην Ευρώπη είναι στον αέρα. Θέλουν οι Αμερικανοί να διαλύσουν την Ευρώπη; Ορισμένα κέντρα εξουσίας δεν έχουν πρόβλημα, ενώ άλλα αντιλαμβάνονται πως έτσι θα την χαρίσουν στον Πούτιν. Θέλουν οι Αμερικανοί μια πραγματικά ανεξάρτητη Ευρώπη; Σε καμία περίπτωση. Τί θέλουν τελικά; Θέλουν να παραμείνουν μόνοι στον θρόνο και γι’ αυτό δεν θα υπολογίσουν κανένα κόστος.

Οι κινήσεις στη σκακιέρα

Έτσι, εκτός από την έμμεση απειλή της Γκράνχολμ, ήρθε και το αμερικανοκρατούμενο ΔΝΤ να προειδοποιήσει την ΕΕ πως πρέπει να μαζέψει τάχιστα τα δημοσιονομικά της, γιατί μπορεί να εισέλθει σε κρίση χρέους. Από την άλλη, η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα μίλησε στην Πορτογαλία με θέμα «Ο κόσμος χρειάζεται μια Ευρώπη στα καλύτερά της, γιατί η Ευρώπη είναι η ελπίδα». Η ομιλία επικαλύπτει τους καυγάδες της βρυξελλιώτικης νομενκλατούρας, αλλά απευθύνεται προς πάσα διεθνή κατεύθυνση.

Βέβαια, οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν εν πολλοίς από το ουκρανικό μέτωπο. Εκεί ο πόλεμος των fake news είναι λυσσαλέος. Κανείς δεν ξέρει πραγματικά πώς έχουν τα πράγματα, αν και φαίνεται πως το Κίεβο χάνει αργά εδάφη, ενώ η Ρωσία, παρά τις απώλειές της, προχωρά και βέβαια πλουτίζει από την ενεργειακή κρίση. Το κλείσιμο του Nord Stream I και οι δυσκολίες στην εξεύρεση νέων ενεργειακών πόρων από την ΕΕ, θα παίξει καταλυτικό ρόλο τους επόμενους μήνες.

Στο μεταξύ οι Αμερικανοί διοχέτευσαν μυστική έκθεση δεκάδων οικονομολόγων που ισχυρίζεται ότι η ρωσική οικονομία θα μπει σε βαθιά ύφεση τη διετία 2023-2024, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί. Οι προηγούμενες εκτιμήσεις τους έπεσαν απολύτως έξω. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι Ρώσοι πολίτες θα δοκιμαστούν, ενώ και οι “αυτοκτονίες” κορυφαίων παραγόντων της Ρωσίας θα συνεχιστούν. Κάπως έτσι, λοιπόν, οι Αμερικανοί θα πιέζουν για να πέσει το καθεστώς Πούτιν εκ των έσω και οι Ρώσοι θα πιέζουν για να σπάσουν το μέτωπο ΗΠΑ-Ευρώπης, ενώ οι Ευρωπαίοι θα στρέφονται όλο και περισσότερο σε πολιτικούς σαν την Τζόρτζια Μελόνι…

Slpress.gr