Blog

ΕΘΝΟΣ & ΚΛΗΡΟΣ

Στο άρθρο 3 του ελληνικού Συντάγματος διαβάζουμε πως «Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. H Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας έγινε αυτοκέφαλη το 1850 με έκδοση Πατριαρχικού Τόμου». Η σχέση των Ελλήνων με την Ορθοδοξία από τον εκχριστιανισμό τους έως σήμερα, σχεδόν 2.000 χρόνια, είναι στενή και αποτέλεσε μαζί με την παράδοση τους δύο πυλώνες που κράτησαν τον ελληνισμό όρθιο σε δύσκολες στιγμές.

Η προσφορά του κλήρου στους αγώνες του Έθνους είναι τεράστια. Με την ίδρυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. ξεκίνησε μία λαμπρή περίοδος για την Χριστιανοσύνη. Για 1.100 χρόνια εκκλησίες και μοναστήρια γέμισαν όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας, αναπόσπαστο μέρος της οποίας αποτελούσε ο ελλαδικός χώρος. Στην μακρόχρονη ιστορία της η αυτοκρατορία δέχτηκε πλήθος επιθέσεων και προσπάθειες Άλωσης της και ο κλήρος πάντοτε βοηθούσε τους αυτοκράτορες, πνευματικά αλλά και υλικά. Στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στην προσφορά του στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία.

Στην προεπαναστατική περίοδο ο κλήρος κράτησε το Γένος ζωντανό. Οι κληρικοί μάθαιναν στα κρυφά σχολειά γράμματα στα Ελληνόπουλα, ενώ πολλές φορές τράβηξαν μπροστά σε επαναστατικά κινήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Διονύσιος Φιλόσοφος ο οποίος τέθηκε επικεφαλής επαναστατικής δύναμης στα Γιάννενα. Δυστυχώς με ανεπιτυχές αποτέλεσμα και μαρτυρικό θάνατο. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός δίδαξε, προφήτευσε και μαρτύρησε στην περιοχή της Ηπείρου ενώ ίδρυσε περί των εκατό σχολείων και δίκαια αποκαλείται «Δάσκαλος του Γένους». Ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας αποτελεί μία από τις πρωταγωνιστικές μορφές του Αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας. Αεικίνητος, ακούραστος, μαγεμένος με τα ιδανικά της πατρίδας και της λευτεριάς, προετοίμασε την Επανάσταση περισσότερο από τον καθένα. Με αγώνες σε Παραδουνάβιες Ηγεμονίες αλλά και στο Μοριά. Συμμετείχε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας, στο θρίαμβο έναντι του Δράμαλη πασά, ενώ θυσιάστηκε στο Μανιάκι τον Μάιο του 1825 απέναντι στον Αιγύπτιο Ιμπραήμ. Ο Αθανάσιος Γραμματικός έγινε καλόγηρος στα 17 του χρόνια και έλαβε το προσωνύμιο Διάκος, αλλά μία διένεξη του με Τούρκο τον οδήγησε στο δρόμο της Κλεφτουριάς. Συμμετείχε στην απελευθέρωση της Λιβαδειάς ενώ ο απερίγραπτος ηρωισμός του κατά τη μάχη της Αλαμάνας, εντυπωσίασε τον Ομέρ Βρυώνη ο οποίος του ζήτησε να αλλαξοπιστήσει και να ασπαστεί το Κοράνι. Η απάντηση του, ηρωική και συνάμα ελληνική «εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θα πεθάνω». Αποτέλεσμα αυτών, ο μαρτυρικός του θάνατος με ανασκολοπισμό. Στην ίδια μάχη μαρτύρησε και ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαϊας, ο οποίος αρχικά όρκισε τα όπλα των Ρουμελιωτών αγωνιστών στη Μονή του Όσιου Λουκά. Επίσης ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ στις 10 Απριλίου του 1821 απαγχονίσθηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου στην Πόλη ως αντίποινα για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Ίδια η μοίρα και του αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού στις 9 Ιουλίου 1821.

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα διακρίνεται η τεράστια μορφή του Μητροπολίτη Καστορίας Γερμανού Καραβαγγέλη. Ο παράτολμος Δεσπότης γυρνούσε καβάλα στ’ άλογο τη Δυτική Μακεδονία οργανώνοντας τον Αγώνα τόσο τακτικά όσο και διπλωματικά. Στενός συνεργάτης με τον Παύλο Μελά και τον Ίωνα Δραγούμη, πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις για τη διατήρηση του ελληνισμού και την αντίσταση στον εκβουλγαρισμό των κομιτατζήδων. Με το πέρας του Μακεδονικού Αγώνα δεν ξεκουράστηκε αλλά ανέλαβε την Μητρόπολη Αμάσειας Πόντου, προσφέροντας και εκεί ανεκτίμητης αξίας υπηρεσίες στον ελληνισμό. Σε στενή και αγαστή συνεργασία με τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο, ανέπτυξε έντονη εθνική δράση, οργανώνοντας ένοπλα σώματα ενώ στήριξε και τα ελληνικά γράμματα. Το 1920 καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Μουσταφά Κεμάλ και ο Πατριάρχης τον απομάκρυνε για να σωθεί. Ο συνεργάτης του Καραβαγγέλη, ο Μητροπολίτης Χρύσανθος, στάθηκε ως πνευματικός και πολιτικός ηγέτης στον Ποντιακό ελληνισμό, μιας και το 1916 ανέλαβε τη διοίκηση της Τραπεζούντας και προσέφερε υπηρεσίες και στον διωκόμενο αρμένικο λαό. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από το κεμαλικό καθεστώς και διέφυγε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1938 ανήλθε στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο της Εκκλησίας της Ελλάδας και καθαιρέθηκε το 1941, αρνούμενος να ορκίσει την πρώτη κατοχική κυβέρνηση.

Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος αποτελεί Άγιο της Εκκλησίας μας και εορτάζεται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Προσέφερε αρχικά τις υπηρεσίες του στον Μακεδονικό Αγώνα ως Μητροπολίτης Δράμας οργανώνοντας τον εκεί αγώνα αλλά και επιδεικνύοντας μεγάλο εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο. Αλλά το όνομα του είναι συνδεδεμένο με την καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Ως ποιμενάρχης προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να υπερασπίσει τον ελληνισμό και με συνεχείς επαφές με την ελληνική κυβέρνηση και τους «Συμμάχους» πάλεψε να σώσει όσους περισσότερους μπορούσε από το μένος, τη σφαγή και την εκδικητικότητα των εκ Μογγολίας ορμώμενων γειτόνων μας. Τελικά αιχμαλωτίστηκε από τους άτακτους τσέτες, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε. Παρά τις προτάσεις που δέχθηκε να αποχωρήσει από τη Σμύρνη, εκείνος έμεινε εκεί ως την ύστατη ώρα με το ποίμνιο του.

Οι παραπάνω κληρικοί αποτελούν απλά ένα μικρό δείγμα από το σύνολο των κληρικών που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο ελληνικό έθνος. Τον τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλος λόγος για κληρικούς οπισθοδρομικούς, σκοταδιστές, εθνικιστές, «χριστιανοταλιμπάν». Ξεχνάνε όμως οι επικριτές αυτές την κοινωνική προσφορά του κλήρου και κυρίως την πνευματική τροφή που απλόχερα προσφέρουν στο ποίμνιο τους. Και πάνω απ’ όλα ξεχνάνε πως ελληνισμός και ορθοδοξία τραβάνε χέρι- χέρι εδώ και 2.000 χρόνια. Το μαρτυράει άλλωστε και η Σημαία μας, δεν χρειάζεται να ψάξουμε παραπάνω!

Μιλτιάδης Β. Παρλάντζας

Υπλγός (ΕΜ), ΜSc