Blog

Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία ανέκαθεν και ιδιαίτερα μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974, όπως κατ΄επανάληψη έχει διαπιστωθεί, χρησιμοποιείται ως κύριο όργανο προβολής των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο, προβαίνοντας αρχικά σε παραβάσεις του FIR της Χώρας μας και σε παραβιάσεις του Εθνικού μας Εναέριου Χώρου(ΕΕΧ), κατά κανόνα μεταξύ 6 και 10 ΝΜ.

Μετά την κρίση των Ιμίων το 1996 άρχισε σταδιακά, με αυξανόμενο κατά καιρούς ρυθμό, να προβαίνει σε υπερπτήσεις άνωθεν των μικρονήσων μεταξύ Σάμου – Κω (Φούρνοι, Αγαθονήσι, Οινούσες, κλπ) αλλά και νοτιότερα (Καστελλόριζο –Ρω) αμφισβητώντας το καθεστώς ιδιοκτησίας αυτών, όπως και άλλων μικρονήσων και βραχονησίδων.

---

Οι αριθμοί αυτών των υπερπτήσεων, που κατά κανόνα διεξήγοντο σε μεγάλα ύψη (20 -30000 πόδια), σύμφωνα με τα στοιχεία της ιστοσελίδας του ΓΕΕΘΑ, κυμάνθηκαν ανά έτος από 3 (2012) το ελάχιστο, μέχρι 57 (2016) το μέγιστο. Το 2019 όμως ο αριθμός αυτών των υπερπτήσεων άνωθεν ΕΕΧ εκτοξεύεται στις 124, ενώ το προηγούμενο έτος (2018) δεν υπερέβη τις 47. Από δε την έναρξη του παρόντος έτους μέχρι και 8 Μαΐου καταγράφηκαν 255 υπερπτήσεις.

Σύμφωνα δε με δημοσιογραφικές πληροφορίες, στα γνωστά ‘’ίχνη’’ υπερπτήσεων άνωθεν ΕΕΧ συμπεριλήφθηκε ο Έβρος σε ύψη από 500 μέχρι 10000 πόδια, η Ρόδος από 4500 μέχρι 10000 πόδια, η Λήμνος και η Χίος. Το 2019 επίσης καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός εμπλοκών (384), ενώ στο τρέχον μόνο πεντάμηνο σημειώθηκαν 166 εμπλοκές. Επίσης το 2019 καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός οπλισμένων Τουρκικών αεροσκαφών (344 σχηματισμοί) σε σύνολο 2118 αεροσκαφών, ενώ για το πεντάμηνο του 2020 καταγράφηκαν 197 σχηματισμοί οπλισμένων αεροσκαφών, από 826 αεροσκάφη, που εισήλθαν στο FIR.

Λαμβάνοντας υπόψη τα αναφερόμενα περιστατικά, οδηγούμαστε στην εκτίμηση ότι η Τουρκία επιδιώκει ένα θερμό επεισόδιο, το οποίο παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει λόγω κορωνοϊού, φαίνεται συνεχώς να τροφοδοτεί με προκλητικές ενέργειες σε ξηρά αέρα και θάλασσα. Ειδικότερα οι αριθμοί των υπερπτήσεων άνωθεν Έβρου και κατοικημένων νήσων του Αιγαίου, που αναφέρονται τελευταία, αποτελούν μια νέα πραγματικότητα, όπως και η αυξημένη προκλητικότητα των πληρωμάτων των αεροσκαφών, που τις πραγματοποιούν.

Η μέχρι τώρα πρακτική των αναχαιτίσεων – αναγνωρίσεων και εμπλοκών, αποδεικνύεται ότι όχι μόνο δεν λειτούργησε αποτρεπτικά, αλλά χρησιμοποιήθηκε εκ μέρους της Τουρκίας ως παράγων εθισμού των πληρωμάτων των μαχητικών της αεροσκαφών στον χώρο μας και στις τακτικές μας, επιδεικνύοντας είτε αυξανόμενη επιθετικότητα, παρουσία και θρασύτητα, είτε προκαλώντας συνεχώς επιδεινούμενα περιστατικά ασφάλειας των πτήσεων, με αποκορύφωμα την περίπτωση Ηλιάκη (πρόσκρουση κατά τη διάρκεια αναγνώρισης Τουρκικών αεροσκαφών στην περιοχή Καρπάθου, λόγω επικίνδυνου ελιγμού ενός εξ αυτών, με συνέπεια το θάνατο του δικού μας πιλότου Κωνσταντίνου Ηλιάκη στις 23/05/2006). Η νέα μορφή όμως των προκλήσεων, με επαναλαμβανόμενες υπερπτήσεις άνωθεν Έβρου και Ρόδου, φανερώνει ότι μεθοδευμένα προσπαθεί να ξεπεράσει κάθε όριο δικής μας ανοχής.

Στην περίπτωση που αντιμετωπίσουμε και αυτή τη νέα μορφή προκλήσεων με την ίδια πρακτική ανεκτικότητας, είναι πλέον βέβαιο ότι θα επιβεβαιωθεί διεθνώς, η μέχρι τώρα υποβόσκουσα άποψη, ότι τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, είτε είναι αμφισβητούμενα και δεν αντιδρούμε δυναμικά, είτε δεν διαθέτουμε το απαιτούμενα μέσα και την αποφασιστικότητα για την υπεράσπισή τους. Η παγίωση αυτής της άποψης, θα έχει ως επακόλουθο την σημαντική αποδυνάμωση του κύρους της Χώρας μας και σταδιακά την απώλεια μέρους των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, μέσω των όλο και περισσότερο αναβαθμισμένων Τουρκικών διεκδικήσεων, χωρίς να αποκλείεται παρόμοιες διεκδικήσεις να προβληθούν και από άλλα γειτονικά μας κράτη. Ήδη η Τουρκία προτάσσει την αξίωση μείωσης των χωρικών μας υδάτων στα 3ΝΜ, μέσω αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάνης.

Κατά μία άποψη, η περίπτωση μιας πλέον δυναμικής αντιμετώπισης, όπως η κατάρριψη των αεροσκαφών, που προβαίνουν σε υπερπτήσεις άνωθεν νήσων ή άλλων εδαφικών περιοχών μας, ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω κλιμάκωσης μιας στρατιωτικής εμπλοκής, προσφέροντας στην Τουρκία την ευκαιρία να αποδώσει την ευθύνη στην δική μας πλευρά.

Όμως εξετάζοντας τον τρόπο αντίδρασης άλλων χωρών σε παρόμοιες περιπτώσεις, δεν χρειάζεται να αναφέρουμε περιστατικά καταρρίψεων, ακόμη και πολιτικών αεροσκαφών, λόγω υποτιθέμενων ή και πραγματικών παραβιάσεων Εναερίου Χώρου Κρατών, παρά μόνο το περιστατικό κατά το οποίο η ίδια η Τουρκία, τον Οκτώβριο του 2015, κατέρριψε Ρωσικό μαχητικό SU-24, επικαλούμενη ότι παραβίασε τον δικό της Εναέριο Χώρο για 17 δευτερόλεπτα και το οποίο σημειωτέον κατέπεσε εντός Συριακού εδάφους.

Επειδή δε τα περιστατικά υπερπτήσεων άνωθεν του Έβρου της Ρόδου και της Λήμνου, εφόσον διασταυρωθούν τα δημοσιογραφικά δημοσιεύματα, εμφανίζονται για πρώτη φορά και προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με αυτό που επικαλείται η Τουρκία, για την κατάρριψη του Ρωσικού αεροσκάφους, εκτιμάται ότι θα πρέπει να αντιδράσουμε με την μέγιστη δυναμικότητα, προβαίνοντας ακόμη και σε κατάρριψη των αεροσκαφών, που θα προβούν σε επανάληψη τέτοιου είδους προκλήσεων.

Σημειώνεται ότι ειδικά ο Έβρος ουδέποτε αναφέρθηκε από την Τουρκική πλευρά ως αμφισβητούμενη περιοχή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τις αναφερόμενες αμφισβητήσεις των άλλων περιοχών. Επιπλέον θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποτρέψουμε αυτό που προσπαθεί η Τουρκική Αεροπορία να επιτύχει με τις θρασύτατες υπερπτήσεις σε χαμηλό ύψος, άνωθεν της εδαφικής μας περιοχής στον Έβρο και συγκεκριμένα την προσπάθεια μετριασμού της μεγάλης αποτυχίας που υπέστη η Τουρκική πλευρά, με την επιτυχή δυναμική αντίδραση της Χώρας μας στο κύμα εισβολής μεταναστών, που επιχειρήθηκε πρόσφατα και το σφράγισμα των συνόρων, στο οποίο συνέβαλαν και Ευρωπαϊκές δυνάμεις.

Στην παρούσα περίοδο φαίνεται ότι οι διεθνείς συγκυρίες είναι σχετικά ευνοϊκές για τη Χώρα μας, αποσπώντας θετικές κρίσεις και για το σφράγισμα των συνόρων, ως προς το μεταναστευτικό, αλλά και για τον τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων δημόσιας υγείας, λόγω του κορωνοϊού. Αντίθετα η Τουρκία αντιμετωπίζει δυσμενείς κριτικές, για μια σειρά θεμάτων που η ίδια δημιουργεί (S -400, υδρογονάνθρακες, συμφωνητικό με Τρίπολη εκμετάλλευσης θαλασσίων περιοχών που επηρεάζουν κυριαρχικά μας δικαιώματα, μεταναστευτικό, μεσανατολικό κλπ), με αποτέλεσμα τις διάφορες κυρώσεις, που είτε επιβλήθηκαν ή πρόκειται να της επιβληθούν.
Επιπρόσθετα λαμβάνοντας υπόψη τα θετικά σχόλια και την σχεδόν καθολική επιδοκιμασία του δυναμικού τρόπου αντιμετώπισης των προσφάτων περιστατικών στον Έβρο, οδηγούμαστε στην εκτίμηση ότι η κοινή γνώμη των πολιτών της Χώρας μας, στο μεγαλύτερο μέρος της, θα επικροτούσε μια πλέον δυναμική αντιμετώπιση και αυτών των νέων θρασύτατων προκλήσεων.

Είναι γεγονός ότι ως Σύνδεσμος Αποφοίτων Σχολής Ικάρων με το σύνολο των μελών εν αποστρατεία ευρισκομένων, δεν έχουμε πλήρη γνώση των στοιχείων διαθεσιμότητας και δυνατοτήτων των οπλικών μας συστημάτων, γνωρίζουμε όμως πολύ καλά το σαφώς ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης και ηθικού των πληρωμάτων των μαχητικών μας αεροσκαφών, καθώς και του προσωπικού επάνδρωσης των μέσων αεράμυνας και εκτιμούμε ότι ανάλογο επίπεδο υφίσταται και στους υπολοίπους κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεών μας.

Αντίθετα την παρούσα περίοδο οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και ιδιαίτερα η Πολεμική τους Αεροπορία, πέραν της εμπλοκής αυτών στο Συριακό μέτωπο, αντιμετωπίζουν προβλήματα στελέχωσης και ποιοτικού δυναμικού, μετά τις εκτεταμένες εκκαθαρίσεις που έχουν επιβληθεί, λόγω της υποτιθέμενης εμπλοκής σε πραξικόπημα κατά του Ερντογάν. Επιπλέον η επιτυχής αντιμετώπιση των περιστατικών δημόσιας υγείας στην παρούσα περίοδο, προσδίδει ένα επιπλέον πλεονέκτημα στη Χώρα μας, έναντι της Τουρκίας, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, θα ευρεθεί στο εγγύς μέλλον σε πολύ δυσχερή θέση, λόγω αυξημένων περιστατικών κρουσμάτων κορωνοϊού.

Πέραν των ανωτέρω, αν μελλοντικά εξομαλυνθούν οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ και επανέλθει σε λειτουργία το πρόγραμμα παράδοσης των αεροσκαφών F-35 και λοιπών εξοπλισμών, η υπάρχουσα ισορροπία αφενός θα ανατραπεί σε επικίνδυνο σημείο, αφετέρου η επιθετικότητα και η αποθράσυνση της Τουρκίας θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, φαίνεται ότι η παρούσα περίοδος εμπεριέχει ικανοποιητικές συνθήκες για μια δυναμική αντιμετώπιση αυτών των Τουρκικών προκλήσεων και ιδιαίτερα των υπερπτήσεων εντός του Εθνικού Εναερίου Χώρου μας, που διεθνώς θεωρούνται ως εχθρική ενέργεια. Προς τούτο:

Κατ΄αρχήν θα πρέπει να ενεργοποιηθεί πλήρως το διπλωματικό μας δυναμικό σε όλα τα φόρα και διεθνείς οργανισμούς, αξιοποιώντας το στοιχείο της προειδοποίησης περί στρατιωτικής εμπλοκής, στην περίπτωση συνέχισης αυτών των ενεργειών και να αξιοποιηθούν πλήρως οι προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου περί Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ), που μας αφορούν.

Παράλληλα θα πρέπει να αποδεσμευτούν αντίστοιχοι Εθνικοί Κανόνες Εμπλοκής (ΕΚΕ), που θα περιλαμβάνουν και την κατάρριψη των αεροσκαφών (επανδρωμένων ή μη), που παραβιάζουν Εθνικό Εναέριο Χώρο και προβαίνουν σε υπερπτήσεις άνωθεν κατοικημένων νήσων ή εδαφικών περιοχών, όπως ο Έβρος. Θα είναι επίσης σημαντικό να αναπτυχθούν πλοία του Ναυτικού μας με αυξημένες δυνατότητες αεράμυνας, πλησίον των ανατολικών κατοικημένων νήσων του Αιγαίου, τα οποία να τεθούν σε ετοιμότητα άμεσης εκτέλεσης εντολής κατάρριψης, στα πλαίσια της ενοποιημένης αεράμυνας. Αντίστοιχα στον Έβρο να προωθηθούν οπλικά συστήματα βλημάτων εδάφους – αέρος μικρού ή μεσαίου βεληνεκούς και να τεθούν στην ίδια ετοιμότητα.

Σε κάθε περίπτωση μια δυναμική εκ μέρους μας ενέργεια, όπως αναφέρθηκε, είναι προτιμότερο να εστιασθεί αρχικά στην περιοχή του Έβρου, και εν συνεχεία σε μεγάλες κατοικημένες νήσους. Επειδή δε αναμένονται επιπρόσθετες προκλητικές ενέργειες στα πλαίσια του ‘’ψευτοσυμφωνητικού’’ Τουρκίας – Τρίπολης, θα πρέπει να υπάρξει η απαιτούμενη προετοιμασία, για εξίσου δυναμική αντιμετώπιση και αυτών των περιστατικών.

Πρέπει βέβαια να επισημανθεί ότι, μέχρι την κατάρριψη των αεροσκαφών που προβαίνουν σε υπερπτήσεις άνωθεν Εθνικού Εδάφους, χωρίς αυτή να αποκλείεται ως έσχατο μέσο, υπάρχουν αρκετοί δυναμικοί τρόποι αντιμετώπισης και μέσα, των οποίων το προσωπικό και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεών μας είναι άριστοι γνώστες, αρκεί να εξουσιοδοτηθούν προ τούτο εκ των προτέρων και όχι κατά την εξέλιξη, καθότι παρόμοια γεγονότα ολοκληρώνονται εντός ελάχιστου χρόνου, μη επιτρέποντος κλιμακωτές ενημερώσεις.

Το σπουδαιότερο όμως όλων είναι η επίδειξη ‘’πραγματικής’’ αποφασιστικότητας της Πολιτικής και Στρατιωτικής Ηγεσίας στην υλοποίηση των αποφάσεων, που θα ληφθούν για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και η προς τούτο συναίνεση όλων των πολιτικών κομμάτων, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω εξάπλωση της ασθένειας του ‘’μιθριδατισμού’’, που φαίνεται ότι έχει προκληθεί με την παρατεταμένη και άνευ αποτελέσματος στρατηγικής του κατευνασμού. Επιπλέον θα πρέπει να συγκροτηθεί πλήρως το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, που θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην ορθή μελέτη, ερμηνεία, συντονισμό και προβολή προτάσεων έγκαιρης αντιμετώπισης αυτών των περιστατικών, που αναμένεται να ενταθούν την προσεχή περίοδο.

Πέραν όλων των ανωτέρω, καθοριστικής σημασίας κρίνεται η άμεση και σταθερή ενίσχυση της ισχύος των Ενόπλων μας Δυνάμεων, σε σημείο που να καθιστά αδιανόητη την υλοποίηση τέτοιου είδους προκλητικών ενεργειών και διεκδικήσεων επί κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Παράλληλα η αύξηση της ισχύος θα συντελέσει στην ενίσχυση του κύρους της Χώρας και της ασφάλειάς της, με επακόλουθο την περαιτέρω ανάπτυξη και πρόοδο.

Τα αναφερόμενα αποτελούν προσωπικές απόψεις εκφραζόμενες στα πλαίσια των επιβαλλόμενων εκ του καταστατικού του Συνδέσμου μας μελετών και ανησυχίας για τα τεκταινόμενα.

Η μακροχρόνια αξιόλογη προσφορά των μελών του Συνδέσμου μας, κατά την υπηρεσία τους στις τάξεις της Πολεμικής μας Αεροπορίας και των συναδέλφων, που πρόσφεραν την ίδια τη ζωή τους στο βωμό του καθήκοντος, μας εξουσιοδοτεί για κάθε είδους άποψη και εισήγηση, με γνώμονα αποκλειστικά και μόνο το συμφέρον της Πατρίδας.

*Οδυσσέας Γαλανόπουλος
Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α.
Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής ΑΤΑ
Μέλος της Ελεγκτικής Επιτροπής του Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων