ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΜΠΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΕ
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΜΠΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΕ
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην διάρκεια των οποίων η Ευρώπη μετρούσε τους νεκρούς της κατά δεκάδες εκατομμύρια. Το 1945 η ερειπωμένη Ευρωπαϊκή Ήπειρος, κομμένη στα δύο, διέβαινε το κατώφλι του Ψυχρού Πολέμου και τις τύχες της κρατούσαν κυριολεκτικά στα χέρια τους οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ. Η αισιοδοξία των οραματιστών μίας αναγεννημένης και ενωμένης Ευρώπης πήγασε από την εκτίμηση ότι η μακρά και ταραχώδης ευρωπαϊκή Ιστορία των εσωτερικών συγκρούσεων, με αποκορύφωμα τις καθοριστικές επιπτώσεις των δύο παγκοσμίων πολέμων, θα συνέτιζε τους Ευρωπαίους και θα τους προέτρεπε να προσέλθουν οικειοθελώς στην οικοδόμηση μίας ενώσεως ευρωπαϊκών κρατών με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:
- Συγκρότηση όχι απλώς μία ενιαίας οικονομικής αγοράς αλλά μίας ενώσεως κρατών με κοινές αξίες βασισμένες στην Δημοκρατία και το κοσμικό κράτος με όλες τις απορρέουσες νομικές, κοινωνικές και αξιακές κατακτήσεις.
- Μία ενωμένη Ευρώπη της οποίας τα κράτη μέλη όχι απλώς δεν θα πολεμούν μεταξύ των αλλά θα τα χαρακτηρίζει αλληλεγγύη, σε κάθε τομέα συμπεριλαμβανομένης της κοινής άμυνας και ασφάλειας.
- Μία Ευρώπη με ενιαία φωνή και στρατηγική αυτονομία επιπέδου ικανού να προασπίζει αξιόπιστα τα συμφέροντα της στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
- Στενές Διατλαντικές σχέσεις στρατηγικού επιπέδου με όρους περισσότερο ισοτιμίας παρά εξαρτήσεως, καθώς και σχέσεις συνεργασίας με μεγάλες δυνάμεις όπως η Ρωσία, Κίνα και Ινδία, καθώς και άλλα επιλεγμένα κράτη, στην βάση της αμοιβαιότητος συμφερόντων.
Μέσω διαρκών εσωτερικών διαβουλεύσεων, Συμφωνιών και Συνθηκών, η ΕΕ σήμερα έχει καταγράψει διακριτά βήματα προόδου αλλά ουδέν από τα ανωτέρω θεμελιώδη χαρακτηριστικά έχει επιτευχθεί. Η αναποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική της, θέτει την γερασμένη Ευρώπη προ του κινδύνου ανατροπής του αξιακού της συστήματος από αυταρχικές θεοκρατικές αντιλήψεις και πρακτικές. Η κοινή εξωτερική πολιτική, άμυνα και ασφάλεια είναι υποτυπώδεις με αποτέλεσμα την επικράτηση εθνικών πολιτικών, με δυσμενείς επιπτώσεις στην συνοχή και αλληλεγγύη των κρατών μελών. Η ΕΕ διαθέτει έμψυχο δυναμικό, εμπορικές δυνατότητες και ήπια ισχύ επιπέδου υπερδυνάμεως αλλά αδυνατεί να προασπίσει αυτόνομα τα συμφέροντά της όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά ακόμη και στην αυλή της. Η στρατηγική σχέση ΕΕ και ΗΠΑ, κυρίως μέσω του ΝΑΤΟ, είναι επιθυμητή και σκόπιμη για πολλούς λόγους αλλά η συνέχιση εξαρτήσεως της πρώτης από την δεύτερη προϋποθέτει διαρκή και καθολική ταύτιση συμφερόντων, γεγονός που δεν ισχύει πάντοτε.
Σε μία συνολική αποτίμηση της ΕΕ, φαίνεται ότι η οραματική και εμπνευσμένη πολιτική καθοδήγηση του παρελθόντος έχει παραχωρήσει την θέση της σε μία λογιστική, μυωπική και παγκοσμιοποιημένη πολιτική διαχείριση. Τα επιτευχθέντα βήματα προόδου δεν καλύπτουν τις προαναφερθείσες δυσμενείς επισημάνσεις οι οποίες γεννούν απογοήτευση, σκεπτικισμό και φυγόκεντρες τάσεις με απτό παράδειγμα το BREXIT. Ηγετικά κράτη όπως η Γερμανία οφείλουν να παραδειγματίζουν με την ευρωπαϊκή τους στάση και όχι να προκαλούν δυσπιστία και καχυποψία μετά από στενά εθνοκεντρικές επιλογές που βλάπτουν τόσο τα ευρωπαϊκά συμφέροντα όσο και τα συμφέροντα κρατών μελών. Η συνέχιση της εν λόγω πρακτικής οδηγεί τα κράτη μέλη να αναζητούν αλλού την κάλυψη θεμελιωδών ζητημάτων όπως αυτά της άμυνας και ασφάλειας, στρεφόμενα νομοτελειακά σε διμερείς στρατηγικές σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις εκτός Ευρώπης ή επιπλέον και σε περιφερειακές διμερείς ή και πολυμερείς αμυντικές συμμαχίες. Με την εξέλιξη αυτή η ΕΕ θα εξακολουθεί να υπάρχει ως μία ενιαία αγορά με αβέβαιες και θολές προοπτικές αλλά υπό το πρίσμα των κριτηρίων που είχαν θέσει οι οραματιστές της, η ΕΕ θα αποτελεί πλέον ένα αποτυχημένο πείραμα τις συνέπειες του οποίου θα επωμισθεί το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών.
22 – Ιανουαρίου – 2021
Αντιναύαρχος ε. α. Β. Μαρτζούκος ΠΝ
Επίτιμος Διοικητής ΣΝΔ
Αντιπρόεδρος ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.