Τελικά φαίνεται ότι τουλάχιστον μέχρι στιγμής, τα απαισιόδοξα σενάρια του προηγουμένου έτους, για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων και ειδικά στην αμοιβαία προεκλογική περίοδο των δύο κρατών, δεν επαληθεύτηκαν. Μια ακόμη τρανή απόδειξη της σημασίας του απρόοπτου και τυχαίου στη συνήθως ορθολογική και μακροχρόνια υψηλή στρατηγική των διεθνών δρώντων.

Εκ πρώτης όψεως, η προσωρινή και επίπλαστη σχετική ηρεμία, λόγων και ενεργειών, εμφανίζεται θετική για την ελληνική πλευρά. Ουδείς εχέφρων Έλλην επιδιώκει μια ελληνοτουρκική σύγκρουση και κοινή αντίληψη είναι η πεποίθηση ότι αποσόβηση των εντάσεων, ειδικά τη συγκεκριμένη περίοδο, προσφέρει μια αναγκαία και πολύτιμη ευκαιρία περαιτέρω ενίσχυσης των συντελεστών της εθνικής μας ισχύος.

Απολύτως ορθή λοιπόν η παρατήρηση υπό δύο προϋποθέσεις. Αφενός ότι θα υπάρξει η εκ μέρους μας συνετή διαχείριση των κάθε είδους πόρων (εμψύχων και μη) για την πολύπλευρη και επιτακτική ενίσχυση μας αλλά αφετέρου -και σε βάθος χρόνου- η παράλληλη ενίσχυση του αντιπάλου δεν θα υπερκαλύψει τα τυχόν δικά μας επιτεύγματα. Δηλαδή δεν θα δράσει σε βάρος μας η γενεσιουργός αιτία των συγκρούσεων, η άνιση ανάπτυξη.

Ειδικά η δεύτερη παράμετρος επιβάλει μακροχρόνιες προσπάθειες ανάταξης της οικονομίας που στηρίζονται στην ενδυνάμωση των κρατικών θεσμών, την παιδεία, την έρευνα και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και προϋποθέτουν μακροχρόνια σχεδίαση και κυρίως την κοινωνική συνοχή και αποδοχή. Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να ευδοκιμήσει αν δεν υπάρξει υπεύθυνη στάση των κομμάτων εξουσίας και συναντίληψη των κινδύνων του υπαρκτού και σε έξαρση (με ή χωρίς τον Ερντογάν) τουρκικού επεκτατισμού.

Η αξιοσημείωτη συνέχεια της εξωτερικής πολιτικής τις τελευταίες δεκαετίες που μάλλον θετικά αξιολογείται, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για ανάλογες κοινές προσεγγίσεις σε βασικούς τομείς όπως η υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη, ασφάλεια και γενικότερη ενδυνάμωση των κρατικών θεσμών. Κλειδί της επιτυχίας η αξιοκρατία, μέγεθος απολύτως μετρήσιμο αρκεί να εξοβελιστούν ατομικές και κομματικές αποτυχημένες πρακτικές.

Σίγουρα η πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών αισθάνεται ικανοποιημένη από την -σε εξέλιξη ευρισκόμενη- ενδυνάμωση της αμυντικής ισχύος μας. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζεται ότι η εξισορρόπηση παρουσιάζει ενδείξεις προσωρινότητας καθώς εμφανίζεται -σε βάθος χρόνου- μια υπέρμετρη ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας. Η σύγκρουση της Ουκρανίας κατέδειξε την αξία της εθνικής αμυντικής βιομηχανικής υποδομής ικανής να υποστηρίξει μια μακροχρόνια πολεμική περιπέτεια που η εστίαση μας σε ασύμμετρες και υβριδικές απειλές την είχαν παντελώς παραμελήσει.

Δεν πρέπει επίσης να παραγνωρίζεται ότι η αναπόφευκτη μακροχρόνια συνέχιση του πολυεπίπεδου ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού ενέχει τον κίνδυνο μιας οικονομικής κατάρρευσης μας λόγω ορισμένων εγγενών πλεονεκτημάτων του αντιπάλου. Αυτή η πραγματικότητα πρέπει να γίνει κατανοητή από τα πολιτικά κόμματα που θα συμφωνήσουν σε ορισμένες βασικές αρχές για την αντιμετώπιση της με αξιοποίηση των δικών μας ισχυρών σημείων, σχεδιασμό και συνέχεια.

Αντίστοιχα οι ένοπλες δυνάμεις μας, ενισχυόμενες στο μέτρο των αντοχών της εθνικής οικονομίας και των υπαρκτών κινδύνων θα πρέπει να εξαντλήσουν την εφευρετικότητα τους στη μέγιστη αξιοποίηση όλων των μέσων και σε καινοτόμες τακτικές. Βασική προϋπόθεση και εδώ η αξιοκρατία αλλά και η ενστάλαξη στα στελέχη ενός πνεύματος δημιουργικής ανησυχίας, καινοτόμων σκέψεων, πειραματισμών με επιστέγασμα τη σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών δεδομένων.

Όσο για τον αντίπαλο, ας μη τρέφουμε ψευδαισθήσεις περί δυνατοτήτων ειρηνικής επίλυσης των διαφορών για το ορατό μέλλον. Ανεξαρτήτως των εκλογικών αποτελεσμάτων στη γείτονα χώρα (Προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές), ο δομικός αναθεωρητικός χαρακτήρας των τουρκικών ελίτ αλλά και της κοινωνίας θα παραμείνει ζωντανός και επικίνδυνος παρά τις οποιοδήποτε ειλικρινείς απόψεις των απλών πολιτών.

Καίτοι αβέβαια τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων στην Τουρκία μάλλον να θεωρείται βεβαία η συνέχιση της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής από τους οποιοσδήποτε κυβερνώντες με πολύ πιθανή μια δυτική προσπάθεια (ματαίου) επαναγκαλισμού μιας νέας κυβέρνησης.

Ανοικτό όμως και το ενδεχόμενο μιας βαθύτατης ρήξης, ίσως και σύγκρουσης, σε περίπτωση οριακών αποτελεσμάτων και μιας προσπάθειας του «βαθέως κράτους» του ΑΚΡ να παραμείνει στην εξουσία με κάθε τρόπο, ενδεχόμενο για το οποίο θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε-αξιοποιήσουμε.

***

Ιπποκράτης Δασκαλάκης- Αντιστράτηγος (εα)

• Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ)