Blog

ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ 1940

«Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουσιν από της 05:30 πρωινής της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους».

Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του Γενικού Στρατηγείου όπως το μετέδωσε ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών την 28η Οκτωβρίου 1940.

Ογδόντα χρόνια πέρασαν από την ημέρα που ο τότε Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς απάντησε το θρυλικό ΟΧΙ στον Ιταλό πρέσβη Εμμανουέλε Γκράτσι. Ή μήπως όχι;

Από τους προοδευτικούς κύκλους που τα τελευταία χρόνια έχουν επιδοθεί σε ένα κυνήγι αμφισβήτησης των πάντων (συνωστισμός στη Σμύρνη το 1922, δικτατορικές πρακτικές του Ιωάννη Καποδίστρια, περίεργος ρόλος της Εκκλησίας κατά την τουρκοκρατία, εγκλήματα πολέμου κατά την Άλωση της Τριπολιτσάς το 1821), δε θα μπορούσε να διαφύγει εκείνη η νύχτα του όχι και τόσου μακρινού 1940 και η αμφισβήτηση για το κατά πόσο η άρνηση προέλασης των ιταλικών στρατευμάτων ανήκει στον Μεταξά ή στο λαό.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τον Αύγουστο του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς κατόπιν συνεννόησης με τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ επέβαλε δικτατορία στη χώρα και προέβη σε διώξεις έναντι των ιδεολογικών του αντιπάλων. Επίσης δεν αμφισβητούνται και οι αυταρχικές του, σε πολλές περιπτώσεις τακτικές. Όμως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οπαδός του φασισμού ένας άνθρωπος που απέρριψε την υποταγή στο γειτονικό φασίστα δικτάτορα; Ένας άνθρωπος που παρέμεινε αγγλόφιλος σθεναρά και μέχρι τέλους;

Την 28η Οκτωβρίου και ώρα 03.00 π.μ., αφού είχε προηγηθεί ο τορπιλισμός του καταδρομικού «Έλλη» τον Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο, ο Γκράτσι επισκέφτηκε τον Μεταξά. Του παρέδωσε το τελεσίγραφο της κυβέρνησής του, με το οποίο του ζητούσε παράδοση της χώρας στις Ιταλικές Ένοπλες Δυνάμεις. Εντός τριών ωρών έπρεπε να απαντήσει. Και όπως γράφει στα απομνημονεύματα του ο ίδιος ο πρέσβης, ο Έλληνας πρωθυπουργός του απάντησε «Allors c’ est la guerre- επομένως έχουμε πόλεμο» και συνεχίζει ο Ιταλός διπλωμάτης «την υπέρτατη εκείνη στιγμή, προτιμούσε να διαλέξει για την πατρίδα του τον δρόμο της θυσίας και όχι τον δρόμο της ατιμώσεως. Υποκλίθηκα μπροστά του με τον βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του».

Χρειαζόμαστε και άλλες αποδείξεις; Η Ιστορία και η αγαπημένη επιστήμη των Μαθηματικών με την επαγωγή εις άτοπον θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε εάν ήταν ο πρωθυπουργός ή ο λαός που είπε το ΟΧΙ.

Το 1919 η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε την διεξαγωγή της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Μετά την τραγική κατάληξη ένας από τους λόγους που έφεραν το μοιραίο ήταν και η απάθεια των Ελλήνων να στηρίξουν την εκστρατεία. Όμως εκείνη έγινε κανονικά.

Το 1974 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο. Ο ελληνισμός σε Ελλάδα και Νήσο περίμενε πολεμική σύρραξη, η κυβέρνηση όμως αρνήθηκε την στρατιωτική εμπλοκή η οποία και δεν έγινε. Για τα πρόσφατα γεγονότα του δημοψηφίσματος του 2015 και της Συμφωνίας των Πρεσπών δεν χρειάζεται να αναλύσουμε κάτι περισσότερο καθώς όλοι υπήρξαμε θεατές των γεγονότων. Οπότε καταλαβαίνουμε πως η εκάστοτε κυβέρνηση, που έχει στα χέρια της τον κρατικό μηχανισμό, είναι αυτή που σε κρίσιμες στιγμές αποφασίζει άμεσα και με το βάρος της ευθύνης να πέφτει στους ώμους της.

Επομένως, επιστρέφοντας στη νύχτα εκείνη, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως ο Μεταξάς ήταν αυτός που απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο. Και ο λαός απλά ανταποκρίθηκε ως όφειλε στο κάλεσμα της Πατρίδας για την υπεράσπιση των πατρογονικών εστιών. Εάν εκείνο το βράδυ ο Μεταξάς συμφωνούσε στην παράδοση της χώρας, η Ιστορία θα είχε γραφτεί διαφορετικά. Κι αν κάποιοι στέκονται στη φράση, αν ήταν «ΟΧΙ» ή «Λοιπόν έχουμε πόλεμο», τότε βλέπουν το δέντρο και όχι το δάσος, στέκονται στις λεπτομέρειες και όχι στην ουσία. Αδιαμφισβήτητα ο Ιωάννης Μεταξάς εκείνη τη νύχτα στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Δίχως χρονοτριβή απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο και απάντησε με την νεοελληνική έκδοση του «Μολών Λαβέ». Αυτό που ακολούθησε στα ηπειρώτικα βουνά αλλά και στα οχυρά της ελληνο- βουλγαρικής μεθορίου, το Έπος του 40, φέρει φαρδιά πλατιά την υπογραφή του.

Ας μας επιτραπεί να αναφέρουμε πως ο λαός αποτέλεσε την ομάδα και ο πρωθυπουργός τον προπονητή, ο λαός τη μπάντα και ο Μεταξάς τον μαέστρο. Κι ας έχουμε στην άκρη του μυαλού μας πως κάποιοι άνθρωποι σε άλλες εποχές ίσως να σκέφτονταν διαφορετικά από εμάς, να είχαν άλλες προθέσεις, άλλα ήθη, άλλες προτεραιότητες. «Έλληνες, τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών».

Μιλτιάδης Β. Παρλάντζας Υπλγός (ΕΜ), MSc