Blog

Ο Φιντέλ Κάστρο, ο τελευταίος μιας σειράς αμφιλεγόμενων αλλά παράλληλα και λατρευθέντων ηγετών εγκατέλειψε πλήρης ημερών τα εγκόσμια. Αναμφίβολα υπήρξε σύμβολο της εποχής του και σημάδεψε την ιστορία της χώρας του αλλά και της Λατινικής Αμερικής. Επαναστατική φυσιογνωμία με πολλαπλά προσόντα και χαρίσματα, δεν δίστασε να αναμετρηθεί με μια δικτατορική κυβέρνηση που στο όνομα της αντιμετώπισης του κομμουνιστικού κινδύνου λυμαίνονταν τα πλούτη της νησιωτικής αυτής χώρας. Η ανάληψη της εξουσίας από τις ανταρτικές δυνάμεις του αποθανόντος συνοδεύθηκε από ευρεία λαϊκή αποδοχή αλλά και τις ανάλογες διώξεις καθεστωτικών, αντιφρονούντων και κάθε είδους μη αρεστών στο νέο (δικτατορικό και πάλι) καθεστώς. Η αντιπαράθεση όμως,  δύσεως και κομμουνισμού, συνετέλεσε στην ανάδειξη του νέου ηγέτη και την προβολή του νέου καθεστώτος ως θριάμβου των λαϊκών  «απελευθερωτικών» δυνάμεων. Ταυτόχρονα, το κουβανικό κράτος, στο μαλακό υπογάστριο των πανίσχυρων τότε ΗΠΑ, αναδείχθηκε σαν το προγεφύρωμα του κομμουνιστικού κόσμου και ο φάρος της επανάστασης στην αμερικανική ήπειρο. Εκατομμύρια ρούβλια της Σοβιετικής Ένωσης, σε εφόδια, χρήματα και πολεμικό υλικό, δαπανήθηκαν για να διατηρήσου ζωντανό το όνειρο της επανάστασης στην άλλη πλευρά του ατλαντικού. Το νέο καθεστώς της Αβάνας, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την προστάτιδα δύναμη, πρωτοστατούσε με «αναλώσιμες» δυνάμεις Κουβανών ανταρτών στην εξαγωγή και υποστήριξη των κομμουνιστικών ιδεών σε τρίτες χώρες.
Το αμερικανικό κράτος, επί αρκετές δεκαετίες, παρατηρούσε νευρικά το κομμουνιστικό «καρκίνωμα», λίγα μόνο μίλια από τις ακτές της Φλώριδας. Η απλή και μόνο ύπαρξη αυτού του καθεστώτος αποτελούσε «όνειδος» για την αμερικανική αυτοκρατορία που συνεχώς έθετε σε ενέργεια σχέδια ανατροπής ή δολοφονίας του ηγέτη και επαναστάτη Φιντέλ. Αμφιλεγόμενα όμως υπήρξαν και τα αποτελέσματα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που το καθεστώς της Αβάνας εφάρμοσε. Οι υπέρμαχοι του το επαινούσαν ως υπόδειγμα ευημερούσας αταξικής κοινωνίας μακριά από τις αυστηρές νόρμες της κομμουνιστικής ιδεολογίας και επέδιδαν κάθε πρόβλημα στις αμερικανικές μηχανορραφίες και αποκλεισμούς. Αντίθετα, οι κατακριτές του διέβλεπαν τις αποτυχίες και δυσλειτουργίες του συστήματος που κρυβόντουσαν κάτω από την αδιάκοπη σοβιετική βοήθεια. Η κατάρρευση του σοβιετικού κόσμου, μάλλον δικαίωσε τους δεύτερους καθώς η όμορφη αυτή χώρα βίωσε μακροχρόνια οικονομική και κοινωνική κρίση απομονωμένη σε έναν κόσμο που άλλαζε ταχύτατα. Η ιστορία όμως θα κρίνει τα έργα του αποθανόντος και την προσφορά του καθεστώτος. Όμως ακριβώς και μόνο για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας πρέπει να αναφέρουμε την τυχοδιωκτική συμπεριφορά του Φιντέλ Κάστρο κατά την κρίση της Κούβας τον Οκτώβριο του 1962.
Σήμερα πλέον, με τη βοήθεια των πρώην σοβιετικών αρχείων, έχει αποδειχθεί η αλόγιστη και τυχοδιωκτική συμπεριφορά του εκείνες τις κρίσιμες για τον πλανήτη ημέρες. Μεσούσης της κρίσεως, δεν δίστασε να αποστείλει μήνυμα στον τότε γενικό γραμματέα του κομμουνιστικού κόμματος της ΕΣΣΔ και πραγματικό ηγέτη του κράτους, Nikita Khrushchev προτρέποντας τον να προχωρήσει ακόμη και σε προληπτικό πυρηνικό πλήγμα για την καταστροφή του ιμπεριαλιστή αντιπάλου. Ευτυχώς η ανευθυνότητα του Κάστρο δεν βρήκε ανταπόκριση στον παλαίμαχο σοβιετικό ηγέτη που αναζητούσε τρόπους συμβιβασμού με τις ΗΠΑ. Τελικά ένας πυρηνικός πόλεμος ή ακόμη και μια συμβατική σύγκρουση αποφεύχθηκαν, αλλά ο πλανήτης, για πρώτη και τελευταία ελπίζουμε φορά, βρέθηκε κοντά στον απόλυτο εφιάλτη.
Τελικά τι ήταν αυτό που έσπρωξε τον Φιντέλ στο να απευθύνει  μια τόσο εμπρηστική επιστολή και πρόταση; Η επιδίωξη της κομμουνιστικής επικράτησης, η ιδεολογική τύφλωση, η επιθυμία προσωπικής επιβίωσης στην εξουσία, προσωπικά συναισθήματα; Ίσως δεν θα το μάθουμε ποτέ. Για εμάς απλά σημασία έχει ότι την κρίσιμη εκείνη στιγμή τοποθετήθηκε ανεύθυνα απέναντι  όχι μόνο στους πολίτες της χώρας του αλλά και στους πολίτες όλου του κόσμου. Καλό λοιπόν είναι όσοι σήμερα εξυμνούν τον αποθανόντα για το έργο του, αν μη τι άλλο να αναλογιστούν και την ανεύθυνη θέση που κράτησε τις ημέρες της κρίσεως. Πιθανόν να βρεθούν αιτιολογικά για τις καταπιεστικές μεθόδους που χρησιμοποίησε για να κρατηθεί στην εξουσία, πιθανόν να του καταλογιστούν αγαθές προθέσεις (ο δρόμος προς την κόλαση είναι γεμάτος με καλές προθέσεις) αλλά η προκλητική παραίνεση για την εξαπόλυση του Αρμαγεδώνα θα σκιάζει για πάντα την υστεροφημία του.
Τα παραπάνω στοιχεία της επίκλησης του για πυρηνικό πλήγμα προέρχονται από αρχεία της Μόσχας και αν είναι κατασκευασμένα οφείλω να ζητήσω συγγνώμη από τον αποθανόντα. Βέβαια, ο Κάστρο απέφυγε να διαψεύσει τη συγκεκριμένη επιστολή και απλά προσπαθούσε να της αποδώσει ένα διαφορετικό νόημα. Το εν λόγω περιστατικό, αποδεικνύει τους κινδύνους που ενδέχεται να προκαλέσουν απερίσκεπτοι ηγέτες στην παγκόσμιο ειρήνη εφελκώντας ακόμη και μεγάλες δυνάμεις στην κλιμάκωση μιας κρίσεως. Κάτι ανάλογο συνέβη και στον Παγκόσμιο Πόλεμο και δυστυχώς πάντα υπάρχουν οι φανατικοί που είναι έτοιμοι να θυσιάσουν τον κόσμο ολόκληρο για τη δικαίωση της ιδεολογία τους. Ο Φιντέλ δεν ήταν ούτε ο  πρώτος ούτε ο τελευταίος ανεύθυνος ηγέτης, τουλάχιστον όμως σήμερα πρέπει να αναγνωρίζουμε και κατακεραυνώνουμε ανάλογες ενέργειες και συμπεριφορές. Όχι για επίδειξη εκδικητικότητας αλλά κυρίως για πρόληψη αντίστοιχων συμβάντων στο μέλλον.