Blog

ΟΙ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ 21^ου ΑΙΩΝΑ

 

 Του Αντιναυάρχου ε.α. Γ. ΔΕΜΕΣΤΙΧΑ Π.Ν.

Επίτιμου Αρχηγού Στόλου

 

 Οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την Στρατιωτική Στρατηγική είναι :

Τα Εθνικά Συμφέροντα.

Η Γεωστρατηγική θέση της χώρας μας.

Οι Διεθνείς Σχέσεις.

Η Ασφάλεια που περιλαμβάνει και την Απειλή.

Η Εθνική Ισχύς.

Το Επιχειρησιακό Περιβάλλον και οι Επιχειρησιακές Απαιτήσεις.

 

Από τους προαναφερθέντες παράγοντες είναι προφανές ποιοι είναι σταθεροί και ποιοι μεταβάλλονται. Ανάλογα λοιπόν με τις μεταβολές παραγόντων πρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις για αλλαγές (μικρές ή μεγάλες) που πρέπει να γίνονται στις Ε.Δ. Οι μεταβολές παραγόντων που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια αφορούν στην ασφάλεια καθ΄όσον πέραν της κυρίας απειλής κατά της χώρας μας από την Τουρκία που παραμένει σταθερή έχουν προστεθεί και οι ασύμμετρες ή υπερεθνικές απειλές, ενώ σε ότι αφορά τις Διεθνείς Σχέσεις, το ΝΑΤΟ μετεξελίσσεται από αμυντικό οργανισμό σε επιθετικό, αναλαμβάνοντας αποστολές εκτός περιοχής και κατά συνέπεια οι συμμαχικές χώρες (και η χώρα μας) πρέπει να αποκτήσουν και νέες δυνατότητες συγκριτικά με αυτές που είχαν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ενώ στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης η χώρα μας συμμετέχει στη Δύναμη Ταχείας Επεμβάσεως σήμερα και αύριο βέβαια στον Ευρωπαϊκό Στρατό όταν προωθηθεί η Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας.

Παράλληλα οι κοινωνικές πιέσεις και οι οικονομικές αντοχές, οδηγούν σε εξαγγελίες από την Κυβέρνηση για μεταβολές στις Ένοπλες Δυνάμεις, που παρουσιάζονται ως βελτιώσεις στην απόδοσή τους, ενώ είναι προφανές ότι δεν έχουν προηγηθεί οι απαιτούμενες μελέτες για τις επιπτώσεις στην άμυνα της χώρας.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, είμαστε θεατές μίας προσπάθειας της Κυβερνήσεως να παρουσιάσει έργο για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η προσπάθεια αυτή μεταβάλλεται πολλές φορές σε πραγματική αγωνία που γίνεται αντιληπτή από τις αλλεπάλληλες εξαγγελίες των ιδίων πραγμάτων, ενώ πολλά είναι τα παραδείγματα προβολής νέων ιδεών και λειτουργιών για θέματα που ισχύουν στις Ένοπλες Δυνάμεις από δεκαετίες. Όπου έγινε προσπάθεια να παρουσιασθεί κάποια πραγματική καινοτομία, η αποτυχία υπήρξε οικτρά. Δύο παραδείγματα μας πείθουν. Η εξαγγελία του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου έγινε χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις στηρίξεώς του και έδωσε πολιτικά όπλα στην Τουρκία η οποία τελικά επενέβη στους Κυπριακούς αμυντικούς εξοπλισμούς απαγόρευση εγκατάστασης των S-300, αμφισβητώντας και τη δυνατότητα λειτουργίας του Δόγματος. Εδώ θα ήταν άδικο να μην αναφερθεί ότι η ουσία του Δόγματος προωθείτο από αρκετών ετών, με κατάλληλους εξοπλισμούς και ασκήσεις, χωρίς βέβαια τυμπανοκρουσίες που θα ήγειραν την προσοχή της Τουρκίας.

Στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΥΕΘΑ η αλλαγή που πραγματοποιήθηκε με το Νόμο 2292/95, αποδυνάμωσε το ΓΕΕΘΑ και τους Κλάδους των Ε.Δ. Τα οικτρά αποτελέσματα της αλλαγής αυτής τα είδαμε στα Ίμια. Το Επιτελείο του Υπουργού που απαρτίζεται στην πλειοψηφία από προσωπικό με πλήρη απειρία στα στρατιωτικά θέματα και που καλύπτεται από τον ίδιο με την ασυλία που του παρέχεται από την Βουλή, είναι σήμερα το αποφασιστικό όργανο που προωθεί θεσμικές αλλαγές και παντός είδους προμήθειες εξοπλιστικού υλικού.

Από τα τέλη του 2001 (Σεπτέμβριο), κυκλοφόρησε ένα κείμενο με τον τίτλο «Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση», αφού είχε προηγηθεί από το τέλος του 2000 ημερίδα του ΥΕΘΑ με αυτό το αντικείμενο, κατά την οποία μάλιστα η συντριπτική πλειοψηφία των ομιλητών ήσαν μη στρατιωτικοί. Αφήνω στην κρίση του αναγνώστου εάν ένα Ιατρικό Συνέδριο θα ήταν επιτυχές αν η πλειοψηφία των ομιλητών ήσαν δικηγόροι ή στρατιωτικοί. Ακολούθησε ενημέρωση της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής την 29-11-2001, ενώ τελικά στο τέλος του 2001, η Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση, υπό την μορφή νόμου πλέον εκηρώθη από την Βουλή, χωρίς πάλι να γίνει αντιληπτή κάποια σοβαρή αντίδραση.

Η εκδοθείσα το 2001 Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση, επί της οποίας βασίσθηκε ο νόμος για τις νέες αλλαγές που συντελούνται στις Ε.Δ., είναι ένα κείμενο φιλολογικό, γενικόλογο, πρόχειρο και αντιφατικό ώστε να εκτιμάται ότι θα επέλθει περαιτέρω απορύθμιση στην λειτουργία των Ε.Δ. από αυτήν που υπέστησαν το 1995 με τον νόμο 2292 Η γνώμη μας αυτή βασίζεται στα ακόλουθα :

Η δομή και η ορολογία του κειμένου δεν είναι στρατιωτική και οδηγούν σε παραμόρφωση βασικών αρχών.

Η φλυαρία είναι ακατάσχετη, με σκέψεις άτακτες, χωρίς συνάφεια, και που προέρχονται κυρίως από μεταφράσεις (κακές μάλλον) ξένων κειμένων, κυρίως αμερικανικών.

Ως δημοσιεύθηκε στον τύπο, η ΑΣΑ, έγινε από ομάδα ξένων επιστημόνων και δημοσιογράφων, με συμμετοχή και αντιστοίχων Ελλήνων. Όλοι αυτοί βέβαια επληρώθησαν.

 

Η κεντρική ιδέα της Αμυντικής Στρατηγικής Αναθεώρησης και του εξ αυτής Νόμου Λειτουργίας του ΥΕΘΑ, είναι η άμεση επέμβαση στις αρμοδιότητες και λειτουργίες του ΓΕΕΘΑ και των Κλάδων ως και την εν γένει δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, με στόχο την βελτίωση της αποτελεσματικότητος, με ένα μικρότερο στρατό, ευέλικτο και τεχνολογικά αρτιότερα εξοπλισμένο, με παράλληλη μείωση του κόστους. Με έναν απλό διάλογο μπορούμε να δούμε το ασυμβίβαστο αυτών των επιδιώξεων.

Το επικίνδυνο στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι τα εξαγγελθέντα, ηχούν καλώς σε πολιτικούς και πολίτες. Οι πολιτικοί θέλουν να ξοδεύονται λιγότερα για τις Ε.Δ. και οι πολίτες θέλουν να υπηρετούν μικρότερη θητεία τα παιδιά τους. Όλοι λοιπόν χειροκροτούν τις εξαγγελίες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι οδηγούμεθα προς Ένοπλες Δυνάμεις που δεν θα είναι εις θέσιν να εκπληρώσουν το έργο τους. Θα αναφερθούμε σε ορισμένα μόνο βασικά σημεία, που αφορούν στην οργάνωση, το προσωπικό και τους εξοπλισμούς.

Σύμφωνα με τα διενεργούμενα, καταργείται η αυτοτέλεια των Κλάδων Ενόπλων Δυνάμεων και επαναφέρεται το σκεπτικό του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων που ασκεί την Επιχειρησιακή Διοίκηση σε ορισμένα συγκροτήματα επιλεκτικά καθώς και τον επιχειρησιακό έλεγχο σε αυτά, τον οποίον δύναται και να εκχωρεί. Ο μακαρίτης Αγγελής είχε εφαρμόσει αυτό το σκεπτικό (μαζί με την άσκηση της πλήρους Διοικήσεως από το ΑΕΔ) κατά τρόπο ξεκάθαρο (άλλο αν η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεπε την εφαρμογή του). Σήμερα εφευρέθει η άσκηση της Επιχειρησιακής Διοικήσεως από το ΓΕΕΘΑ στα διακλαδικά Στρατηγεία τα οποία συγκροτούνται. Και ενώ οι ΗΠΑ, για να επιχειρούν σε παγκόσμιο κλίμακα έχουν δημιουργήσει πέντε μόνιμα διακλαδικά Στρατηγεία, η Ελλάδα, που προβλέπεται να εκτελέσει επιχειρήσεις στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργεί έξη. Τι σημαίνει διακλαδικό Στρατηγείο ; Υποδομή σε συστήματα Διοικήσεως, Ελέγχου και Επικοινωνιών, για όλες τις μορφές των επιχειρήσεων και διάθεση του κατάλληλου προσωπικού από κάθε Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτά σημαίνουν σπατάλη χρημάτων και προσωπικού. Αντικείμενο της διακλαδικότητας είναι η απόκτηση δυνατότητας συνδυασμένων και μεικτών επιχειρήσεων ώστε να επιτυγχάνεται η αύξηση της αποτελεσματικότητας και ταχύτητας αντίδρασης. Αυτά επιτυγχάνονται μέσω της κοινής εκπαίδευσης στα αντικείμενα του κοινού ενδιαφέροντος και τη διαλειτουργικότητα και συμπληρωματικότητα των εξοπλισμών των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και όχι μέσω της δημιουργίας πληθώρας διακλαδικών Στρατηγείων τα περισσότερα των οποίων (αν όχι όλα εξ αυτών πλην ΓΕΕΘΑ) θα παραμένουν πλήρως ανενεργά τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο.

Η μείωση της θητείας σε συνδυασμό με τις διάφορες εξαγγελλόμενες πρόνοιες παροχών είναι εις βάρος της αποτελεσματικότητος των μονάδων κυρίως του Σ.Ξ. και δημιουργείται ένας «μαλακός» «μη μου άπτου στρατός», με προσανατολισμό για : κοινωνικές παροχές προς τους στρατευσίμους και την ανάληψη επιχειρησιακών έργων από τους επαγγελματίες οπλίτες. Το αποτέλεσμα είναι οι στρατεύσιμοι να έχουν στο τέλος της θητείας τους μετρία εκπαίδευση, ενώ η αντικατάστασή των από επαγγελματίες στρατιωτικούς είναι αποδοτική μόνο μέχρι κάποιο ποσοστό, δεδομένων των περιορισμών (σωματικών και κοινωνικών) που παρουσιάζουν οι μεγαλύτερες ηλικίες. Εξ άλλου η μείωση της θητείας και η κατά συνέπεια μείωση της οροφής του στρατεύματος (προβλέπεται να υπηρετούν 89.000 συνολικά στον Σ.Ξ.) περνά στον αντίπαλο το μήνυμα της ήπιας πολιτικής και της υποχωρητικότητας, εάν σε αντιστάθμισμα (και εφ΄όσον δεν διαφοροποιείται η απειλή) δεν ληφθούν μέτρα για την υπεροχή σε μέσα και οπλικά συστήματα έναντι του αντιπάλου καθώς και μέτρα για την άμεση ενεργοποίηση της εφεδρείας και την μετάπτωσή της σε μάχιμες μονάδες.

Το θεσμικό πλαίσιο που λειτουργεί από το 1995 στα θέματα των εξοπλισμών, είναι όχι μόνον αδιαφανές αλλά και αναποτελεσματικό, αφού πολίτες επιτελείς, χωρίς πείρα, έχουν τον κυρίαρχο λόγο για την υλοποίηση σημαντικών προγραμμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων, θέτοντας κατά υποκειμενική αντίληψη προτεραιότητες αλλά και επιλογές οπλικών συστημάτων. Έχουμε δηλαδή την παγκόσμια μοναδικότητα, άλλος φορέας να αποφασίζει για τους εξοπλισμούς και άλλος να χρησιμοποιήσει τα όπλα στον πόλεμο, ενώ βέβαια ο δεύτερος θα κριθεί και θα απολογηθεί εάν αυτά δεν ήσαν αποτελεσματικά.

Οι αποφάσεις για τους εξοπλισμούς, προκειμένου αυτοί να είναι αποτελεσματικοί, πρέπει να λαμβάνουν υπ΄όψιν ορισμένες βασικές συνιστώσες που συνοψίζονται : στην απειλή και την προβλεπομένη εξέλιξή της, στις εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση της απειλής, στην αποτελεσματικότητα του υφισταμένου υλικού των Ε.Δ., στην ποιότητα και επάρκεια του προσωπικού των Ε.Δ., στις διεθνείς συμμαχικές και διακρατικές υποχρεώσεις της χώρας.

Με βάση τα παραπάνω καταθέτουμε τις προτάσεις μας για το πώς βλέπουμε ότι πρέπει να πορευθούν σε γενικό πλαίσιο οι Ε.Δ. κατά τις επόμενες δεκαετίες και μέχρις ότου μειωθεί δραστικά η κυρία απειλή :

Διάθεση σταθερού ποσοστού του ΑΕΠ για τις Ε.Δ. προκειμένου να προγραμματίζουν τις λειτουργικές και εξοπλιστικές ανάγκες. (Σημειούται ότι η ΑΣΑ προβλέπει τη διάθεση 4% του ΑΕΠ μέχρι το 2010 για τις Ε.Δ. και ο ΥΕΘΑ ανακοίνωσε ότι από το 2004 θα διατίθεται 3,3%).

Κατάργηση του θεσμικού πλαισίου που επεβλήθη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 στην λειτουργία του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης και επαναφορά των αρμοδιοτήτων στους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων.

Με δεδομένα τον σχετικά περιορισμένο χώρο του Θεάτρου Επιχειρήσεων που εκτείνεται από τα Βαλκάνια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, της ιδιομορφίας αυτού και την εξελιγμένη πλέον δυνατότητα στη διοίκηση και έλεγχο των επιχειρήσεων, η οργάνωση των Ε.Δ. να τροποποιηθεί ώστε :

Πρώτο : Το ΓΕΕΘΑ να είναι το μοναδικό διακλαδικό Στρατηγείο που θα ασκεί την Επιχειρησιακή Διοίκηση.

Δεύτερο : Οι Κλάδοι των Ε.Δ. θα έχουν την πλήρη Διοίκηση και θα εκχωρούν από την ειρήνη την μεν Επιχειρησιακή Διοίκηση στο ΓΕΕΘΑ, τον δε Επιχειρησιακό Έλεγχο στους αρμοδίους Διοικητές (ως Στρατιά, ΑΣΔΕΝ, ΣΤΟΛΟ, ΑΤΑ), καθ΄ένας εκ των οποίων έχει το κύριο βάρος αντίστοιχα για την αντιμετώπιση της απειλής εναντίον του χερσαίου, θαλάσσιου και εναέριου χώρου, σε συνεργασία με τους άλλους Κλάδους, ως απαιτείται και

Τρίτο : Στους μείζονες σχηματισμούς που προαναφέρθηκαν, να λειτουργούν αναβαθμισμένα γραφεία συνδέσμων από τους άλλους Κλάδους που να είναι εις θέσιν να συμβουλεύουν υπεύθυνα τον αρμόδιο Διοικητή για διεξαγωγή Μικτών Επιχειρήσεων.

Η διακλαδικότητα να εξασφαλίζεται μέσω της κοινής εκπαίδευσης για τα αντικείμενα για τα οποία απαιτείται ως και με τη διαλειτουργικότητα και συμπληρωματικότητα του εξοπλιστικού υλικού των Ε.Δ.

Διατήρηση της απαιτουμένης οροφής μέσω του ημιεπαγγελματικού Στρατού.

Σε ότι αφορά την θητεία, υποχρεωτική 12μηνη θητεία για όλους τους νέους, με υποχρέωση για τους απολυόμενους όπως κατά τους προσεχείς 12 μήνες από της απολύσεώς τους να παρουσιασθούν στην μονάδα τους στον ταχύτερο χρόνο σε έκτακτες καταστάσεις ενώ ο ημιεπαγγελματικός Στρατός, στον οποίο οδηγούμεθα, να σχηματισθεί από Οπλίτες εκ των εχόντων συμπληρώσει τις στρατιωτικές υποχρεώσεις, με κλιμάκωση των προσλήψεων ώστε ο μέσος όρος ηλικίας των υπηρετούντων να κυμαίνεται περί το 25^ο έτος.

Σε ότι αφορά τους εξοπλισμούς, ο εξοπλιστικός προγραμματισμός να ανταποκρίνεται στις ανάγκες δύο πενταετιών, η πρώτη δεσμευτική και η δεύτερη αναθεωρούμενη, ανάλογα με τα δεδομένα. Η επιλογή του υλικού και βασικά του εξοπλισμού των μαχίμων μονάδων να ανταποκρίνεται πρωτίστως στην κάλυψη των Εθνικών απαιτήσεων ώστε οι Ε.Δ. μας να είναι δυνατόν να δράσουν στα ενδεχόμενα Θέατρα Επιχειρήσεων (Ηπειρωτική Ελλάδα, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο).

Απαραίτητη είναι η αμυντική πληρότης των προωθημένων μονάδων του Στρατού ενώ προσδιορισμένες μονάδες θα συμπληρώνουν κατά περίπτωση την άμυνα και θα χρησιμοποιούνται στην υλοποίηση εναλλακτικών σχεδίων και κάλυψη διεθνών υποχρεώσεων.

Ειδικότερα για τις επιχειρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο η Πολεμική Αεροπορία πρέπει να διαθέτει το απαραίτητο δυναμικό για παροχή αεράμυνας και υποστήριξη παρατεταμένων επιχειρήσεων, ενώ το Π.Ν. πρέπει να συμπληρώσει τις δυνατότητές του με σύγχρονα Συμβατικά Υ/Β (που ήδη ναυπηγούνται), Πλοία Επιφανείας με αυξημένες αντιαεροπορικές δυνατότητες για αυτοπροστασία και άμυνα περιοχής, αριθμό Ταχέων συγχρόνων Αποβατικών μεσαίου μεγέθους που να δύνανται να δράσουν και σε πλέον απομεμακρυσμένες περιοχές και Αεροσκάφη Ναυτικής Συνεργασίας για επιτήρηση και εντοπισμό Πλοίων Επιφανείας και Υποβρυχίων.