5ο Διεθνές Συνέδριο «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2007»
5ο Διεθνές Συνέδριο «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2007»
Κυρίες και Κύριοι,
Ονομάζομαι Στυλιανός Παναγόπουλος, είμαι απόστρατος αξιωματικός του Στρατού Ξηράς, μέλος της ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ η οποία μου έκανε την τιμή να με ορίσει Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του παρόντος Συνεδρίου.
Το Συνέδριο αυτό είναι το 5ο κατά σειρά που οργανώνει η ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ και φιλοδοξούμε κατ’ ελάχιστο να έχει την αυτή επιτυχία που είχαν τα προηγούμενα που πραγματοποιήθηκαν τα έτη 1999, 2001, 2003 και 2005.
Η ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ είναι μη κυβερνητικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί ως «δεξαμενή σκέψεως – think tank» κυρίως για τη μελέτη εθνικών θεμάτων και θεμάτων στρατηγικής, που αφορούν στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον της Ελλάδος.
Αυτά θα είναι και τα κύρια αντικείμενα του παρόντος Συνεδρίου, καθόσον κατά δύο έτη που μεσολάβησαν από το προηγούμενο Συνέδριο, συνέβησαν αρκετά και μεγάλα γεγονότα που διαμόρφωσαν νέες συνθήκες στο ευρύτερο και εγγύς περιβάλλον της χώρας μας.
Οι θεματικές ενότητες του παρόντος Συνεδρίου καθώς και τα επιμέρους θέματα που θα αναπτυχθούν από έξοχους ομιλητές και τους οποίους ευχαριστούμε για την τιμή που έκαναν στην ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ με τη συμμετοχή τους, σας έχει διανεμηθεί και δεν θα αναφερθώ σ΄αυτό.
Κυρίες και Κύριοι,
Η γεωστρατηγική κατάσταση, μετά το πέρας του ψυχρού πολέμου, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, διαμορφώνεται σ΄ένα νέο περιβάλλον, που σταδιακά εξελίσσεται και δημιουργεί μία νέα πολoτική κατάσταση, που ναι μεν δεν περιέχει τις παλαιές εντάσεις, ούτε μέχρι στιγμής το φοβικό σύνδρομο ενός παγκόσμιου πολέμου με χρήση πυρηνικών όπλων, πλην όμως επέφερε νέους ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων, σε πάμπολλους και παράλληλους τομείς των διεθνών σχέσεων και της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο ανταγωνισμός αυτός αναπτύσσεται στον οικονομικό τομέα, με απτό παράδειγμα την πετρελαϊκή κρίση που ταλανίζει τις προοπτικές ανάπτυξης τόσο των πλουσίων όσο και των πτωχών χωρών και στην προσπάθεια προσαρτήσεως από τις μεγάλες δυνάμεις, νέων συμμάχων για τη διασφάλιση ή την επέκταση της ηγεμονικής θέσης. Παράλληλα η διεθνής τρομοκρατία συνεχίζει να δρα και να απειλεί την ηρεμία και την ασφάλεια των κοινωνιών δημιουργώντας ή προσπαθώντας γι΄αυτό φιλοσοφία επίλυσης των διεθνών πραγμάτων μέσω των μεθόδων της.
Οι ΗΠΑ παρά τις αντιδράσεις που υφίστανται στο εξωτερικό της χώρας, όσο και στο εσωτερικό της, διατηρούν το προβάδισμα ως της ισχυρότερης υπερδύναμης του πλανήτη σε ότι αφορά τη διαμόρφωση των διεθνών σχέσεων την αντιμετώπιση κρίσεων χαμηλής ή υψηλής έντασης και την οικονομία, της οποία η νέα μορφή της λεγόμενης «παγκοσμιοποιημένης οικονομίας» υπήρξε ένας εκ των πατρόνων.
Η Ρωσία, ο κύριος διάδοχος της Σοβιετικής Ένωσης, του ηττημένου του ψυχρού πολέμου,με μία ανάπτυξη του 7,9% του ΑΕΠ, με ένα θετικό εμπορικό ισοζύγιο και σχεδόν μηδενισμό του δημοσίου χρέους της, με μία επιθετική πολιτική στη διάθεση της παραγωγής υδρογονανθράκων, καθώς και με την προσπάθεια δημιουργίας της Ευρασιατικής Κοινότητας, στο χώρο των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών, καθίσταται μία ισχυρότατη οικονομία και μόνιμο μέλος της ομάδος G8. Παράλληλα ενισχύει τη στρατιωτική ισχύ, με συνέπεια να επιστρέφει ως ισότιμος παίκτης στο διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό. Τούτο έγινε φανερό από την αντίδραση της Μόσχας στην πρόθεση των ΗΠΑ μέσω ΝΑΤΟ, για εγκατάσταση σε εδάφη δύο σλαβικών δημοκρατιών, μελών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, της αντιπυραυλικής ασπίδας, καθώς και στην περίπτωση ανεξαρτησίας του Κοσόβου σύμφωνα με την πρόταση Ακχισάρη.
Περαιτέρω οι σχέσεις Ρωσίας και Κίνας που συνεχώς εμβαθύνονται σε πάμπολλα επίπεδα, δημιουργούν νέα δεδομένα στην παγκόσμια ισορροπία ισχύος και επηρεάζουν άμεσα τις στρατηγικές των υπολοίπων υπερδυνάμεων.
Η Κίνα, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στο πολιτικό της σύστημα, έχει αποδεχθεί τη φιλοσοφία της οικονομίας της αγοράς μέσω προσεκτικών και ήπιων προσαρμογών με συνέπεια να προσελκύει ξένους και δη δυτικούς επενδυτές και να έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Παράλληλα η Κίνα αυξάνει σταδιακά τη στρατιωτική της ισχύ εκμεταλλευόμενη την τεχνολογία των οπλικών συστημάτων που αποκτώνται από τα προγράμματα στρατιωτικής συνεργασίας με τη Ρωσία με στόχο να καταστεί αυτάρκης. Έτσι σε βάθος χρόνου και εφ΄όσον η ίδια δεν θα έχει προβλήματα συνοχής και θα ελέγξει την οικονομική της ανάπτυξη, η Κίνα θα έχει πολλαπλάσια πολιτική και στρατιωτική ισχύ.
Η Κίνα επί του παρόντος εφαρμόζει την πολιτική της ήρεμης αύξησης της επιρροής της, αποφεύγοντας τις προκλήσεις και τους ανταγωνισμούς, σε όλα τα ζητήματα, πλην εκείνων που άπτονται των εθνικών της συμφερόντων. Η συνεργασία της με την ΕΕ και τις λοιπές οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες και τις ΗΠΑ στον οικονομικό τομέα, αποδεικνύουν τα παραπάνω.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η εμπλοκή της Κίνας στη Μαύρη Ήπειρο με σκοπό την εξασφάλιση ενεργειακών πόρων, για τη διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, έχοντας υπερφαλαγγίσει πολλές δυτικές χώρες, σε σημαντικό αριθμό Αφρικανικών χωρών, με τρόπου που δείχνει ότι δεν υποπίπτει στα λάθη που έπραξαν πολλές χώρες της δύσεως στην περιοχή, και μέσω ισορρόπων συμφωνιών έχει καταστεί ένας αξιόπιστος εταίρος με τις χώρες της περιοχής.
Η Ινδία έχει επιλέξει την ισόρροπη ανάπτυξη των σχέσεών της με τις λοιπές χώρες, επιδιώκει να αναγνωρισθεί ως απαραίτητος εταίρος σε οιαδήποτε διευθέτηση που αφορά την ευρύτερη περιοχή μεγάλη δύναμη και παράλληλα να αναβαθμίσει το ρόλο της στα διεθνή δρώμενα, και να καταστεί μελλοντικά μόνιμο μέλος του ΣΑ/ΟΗΕ.
Η Ινδία διατηρεί αρίστη πολυεπίπεδη συνεργασία με τη Ρωσία, καλή συνεργασία με τις ΗΠΑ, ενώ επιχειρεί μέσω διαλόγου να επιλύσει τις Ινδο-Κινεζικές συνοριακές διαφορές.
Η ΕΕ, παρά τις όποιες προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα, δεν έχει καταστεί δυνατόν να αποκτήσει μία αξιόπιστη πολιτική άμυνας και ασφάλειας, καθόσον κατά τη διάρκεια ανάπτυξης της ΚΕΠΑΑ, υπήρξαν αρκετά λάθη, αδυναμίες, δεσμεύσεις προς τη Νατοϊκή συνιστώσα, αλλά κυρίως διότι το βασικό Στρατηγικό της λάθος ήταν ότι προκρίθηκε η επέκτασή της προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αντί της εμβάθυνσης.
Η αδυναμία αυτή, σ΄ότι αφορά την Κοινή Εξωτερική Πολιτική, στέρησε από την Ένωση τη δυνατότητα να ανανεώσει τη συμβατική σχέση ΕΕ-Ρωσίας κατά την σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ρωσίας στη Σομάρα της Κεντρικής Ρωσίας, επί Γερμανικής προεδρίας λόγω της Εσθονικής κρίσης και της εθνικιστικής στάσεως της Βαρσοβίας, με συνέπεια να υπονομευθούν οι σχέσεις Ρωσίας-Ένωσης σ΄ότι αφορά την περαιτέρω ανάπτυξή τους.
Περαιτέρω, η επικράτηση φιλοατλαντικών σχέσεων μέσα στην Ένωση, όπως αυτές διαμορφώνονται σήμερα, της στερεί τη δυνατότητα αυτόνομης παρουσίας.
Παρά τα προβλήματα αυτά, η ΕΕ με την οικονομική ισχύ της, έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις.
Το ΝΑΤΟ παραμένει ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος αμυντικός συνασπισμός. Με βάση τις αποφάσεις κορυφής της Ουάσιγκτον, το 1999, και για την επίτευξη των Στρατηγικών στόχων του, προχωρεί στην επέκτασή του με :
- Τη συμμετοχή σ΄αυτό νέων μελών, όπου σύντομα και εντός του Απριλίου 2008, θα έχουμε την ένταξη της Αλβανίας, της Κροατίας και της ΠΓΔΜ και αργότερα της Ουκρανίας και Γεωργίας.
- Την ενδυνάμωση του Μεσογειακού Διαλόγου.
- Την ενίσχυση του προγράμματος εκπαιδεύσεως σε χώρες μη μέλη του ΝΑΤΟ.
- Την ένταξη στο PfP και άλλων χωρών όπως η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ μελλοντικά φαίνεται ότι θα κληθούν να συμμετάσχουν σ΄αυτό το πρόγραμμα η Αυστραλία, η Ν.Ζηλανδία, η Ν.Κορέα και η Ιαπωνία.
Η πολιτική αυτή του ΝΑΤΟ που αποβλέπει στην κατοχύρωση της διεθνούς ειρήνης και στην αντιμετώπιση απειλών άρθρου 5 και όχι άρθρου 5, έχει δημιουργήσει αμφισβητήσεις ως προς τους σκοπούς του και πολλοί την εκλαμβάνουν σαν μετατροπή του οργανισμού σε παγκόσμιο χωροφύλακα (χρησιμοποιώ ακριβώς τη σχετική διατύπωση στο κείμενο «Reflections on the Riga Summit» που εκδόθηκε από τον ΓΓ του ΝΑΤΟ κύριο Scheffer), πλην όμως δεν είναι τίποτε άλλο από τη δημιουργία μιας Παγκόσμιας Σύμπραξης για την Ειρήνη ή μετεξέλιξη του ΝΑΤΟ σε Οργανισμό Ασφάλειας.
Η επίτευξη των πολιτικών στόχων της συμμαχίας απαιτεί Στρατιωτικές Δυνάμεις, ευέλικτες, ταχέως αναπτυσσόμενες, δυνάμενες να επιχειρούν πολύ μακρά της βάσεώς τους, για μακρύ χρόνο, κάτω από οιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, χωρίς εάν απαιτηθεί υποστήριξη από την περιοχή ανάπτυξης και δυνάμενες να φέρουν σε πέρας όλες τις αποστολές. Δια τούτο έχει αρχίσει ένα ευρύ πρόγραμμα μετεξελίξεως.
Πέραν της παραπάνω γενικής ανασκόπισης της γεωπολιτικής κατάστασης, πάμπολλες είναι οι εντάσεις και τα προβλήματα που δημιουργούν αστάθεια ή κινδύνους σύγκρουσης.
Τα ανοικτά αυτά θέματα των οποίων οι εξελίξεις επηρεάζουν έντονα τη διεθνή κατάσταση είναι :
- Η ανεξαρτοποίηση του Κοσόβου, είτε με απόφαση του ΣΑ/ΟΗΕ σύμφωνα με την πρόταση Ακχισάρη, είτε μονομερώς.
- Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή, κατά πρώτον στο τρίγωνο Ισραήλ-Λίβανος και Συρία και ακολούθως το Παλαιστινιακό που όσο καθυστερεί η επίλυσή του, δίδει αφορμές στην αντιπαράθεση που υπάρχει στην περιοχή και τροφοδοτεί τους φονταμενταλιστές.
- Το πρόβλημα του Ιράκ, όπου η κατάσταση δεν έχει εξομαλυνθεί και σήμερα ακούγονται και οι λύσεις της τριχοτόμισής του ή της ομοσπονδιοποίησής του υπό μορφή χαλαρής συνομοσπονδίας. Η πιθανή εμπλοκή της Τουρκίας στο Β.Ιράκ, οπωσδήποτε θα χειροτερεύσει την κατάσταση.
- Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν το οποίο στο εγγύς μέλλον θα παρουσιάσει εξελίξεις, μάλλον αρνητικές.
- Η ανθρωπιστική καταστροφή στην Αφρική.
- Η μη εισέτι επίτευξη των στόχων της Διεθνούς Κοινότητος στο Αφγανιστάν.
- Το πυρηνικό οπλοστάσιο της Β.Κορέας.
Στα ανοικτά θέματα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε την μη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τη διεθνή κοινότητα ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, τις αξιώσεις που προβάλλει η Τουρκία κατά των Ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, καθώς και την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας κάτω από τους συγκεκριμένους κανόνες του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Κυρίες και Κύριοι,
Πριν ξεκινήσουμε την παρουσίαση των θεμάτων του παρόντος Συνεδρίου, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι το βήμα είναι ελεύθερο και ότι οι ομιλητές παρουσιάζουν τις θέσεις τους, οι οποίες δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούν με την ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ.
Ευχαριστώ