Blog

    60η  ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ

Υπό Αντιστρατήγου ε.α. Σ. Παναγοπούλου

 

            Ολοκληρώθηκε στις 4 Απριλίου 2009 η 60ή Επετειακή Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, που έλαβε χώρα στο Στρασβούργο της Γαλλίας και στο Κίελ Γερμανίας.
Η Σύνοδος αυτή είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθόσον αρκετοί ανέμεναν να δουν τις αλλαγές της νέας διοικήσεως υπό τον πρόεδρο Ομπάμα, σ΄ότι αφορά το μέρος της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ που εκφράζεται μέσω του ΝΑΤΟ, πλην όμως διαψεύσθηκαν καθόσον η στρατηγική μιας υπερδυνάμεως έχει συνέχεια και συνέπεια και δεν διαφοροποιείται από αλλαγές των διοικήσεών της, αλλά από τις αναγκαίες προσαρμογές στους γεωστρατηγικούς στόχους.
Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ επιβεβαίωσε την αλλαγή κατευθύνσεως που έχει συμβεί στο ΝΑΤΟ, ώστε ένας αμυντικός οργανισμός να παρουσιάζεται σήμερα ως οργανισμός ασφαλείας όχι μόνο στην Ευρωατλαντική περιοχή, αλλά και παγκοσμίως. Σύμφωνα με τη διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής (Summit Declaration) οι ηγέτες των κρατών μελών του ΝΑΤΟ συμφώνησαν στα παρακάτω :

• Στην υποδοχή της Αλβανίας και Κροατίας, ως πλήρων μελών στη συμμαχία.
• Στην επανένταξη στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ της Γαλλίας.
• Στην κοινή προσέγγιση να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις ειρήνης και ασφάλειας στην Ευρωατλαντική περιοχή μέσω του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, του Οργανισμού για την Ασφάλεια.
• Η προώθηση της Ευρωατλαντικής Ασφαλείας για το ΝΑΤΟ και τους συμμάχους της, είναι δυνατόν να επιτευχθεί μόνο δια του ΟΑΣΕ μέσω ενός ευρέως και εποικοδομητικού διαλόγου.
• Στο ότι η ασφάλεια του ΝΑΤΟ είναι συνδεδεμένη στενά με την αντίστοιχη ασφάλεια και σταθερότητα στο Αφγανιστάν. Προς τούτο απαιτείται στενή συνεργασία της ISAF (που την συγκροτούν 42 έθνη) με τον ΟΗΕ, κυβέρνηση και λαό του Αφγανιστάν, με στόχο, παράλληλα, με τη δημιουργία ασφάλειας στην περιοχή να εξασφαλισθεί η σταθερότητα, η δημοκρατία, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Προς τούτο θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι η Αλ Κάϊντα και οι Ταλιμπάν, δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν το Αφγανιστάν και το Πακιστάν για εκτόξευση τρομοκρατικών επιθέσεων.
• Η παραμονή του ΝΑΤΟ μέσω της KFOR στο Κόσοβο θα συνεχισθεί για τη διασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος και ελευθερίας κινήσεων και όσο η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΣΑ/ΟΗΕ)1244 ισχύει. Η συμμαχία παραμένει υποχρεωμένη να εξασφαλίσει τη δημιουργία πολυεθνικών δομών στο Κόσοβο όπως η Δύναμη Ασφαλείας του Κοσόβου (Kosovo Security Force) που αντικαθιστά το Σώμα Προστασίας Κοσόβου. Η υποστήριξη προς Κόσοβο ως ανεξαρτήτου κράτους είναι δεδομένη εκ μέρους του ΝΑΤΟ.
• Να συνεχισθεί η παροχή εκπαιδεύσεως στις δυνάμεις ασφαλείας του Κοσόβου εκ μέρους του ΝΑΤΟ.
• Να συνεχιστεί εκ μέρους του ΝΑΤΟ και σύμφωνα με απόφαση του ΣΑ/ΟΗΕ, η προσπάθεια κατά της πειρατείας και των ληστειών στη θάλασσα και προς τούτο η επιχείρηση Allied Protectoor στο κέρας της Αφρικής θα συνεχισθεί σε συνεργασία με την αντίστοιχη επιχείρηση της ΕΕ «ATALANTA».
• Να συνεχισθεί η υποστήριξη της Αφρικανικής Ενώσεως (AU) στην αντιμετώπιση των βιαιοτήτων στο Dafur και την αποβολή των ανθρωπιστικών οργανισμών από το Σουδάν.
• Η συμμαχία να συνεχίσει να συμμετέχει στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, σύμφωνα και με την 1373 απόφαση του ΣΑ/ΟΗΕ. Στα πλαίσια αυτά του αγώνος κατά της τρομοκρατίας συμπεριλαμβάνονται η απαγόρευση πρόσβασης των τρομοκρατών στα μέσα μαζικής καταστροφής και των συστημάτων εκτοξεύσεώς τους, η ανάπτυξη τεχνολογιών που θα βοηθούν στην άμυνα κατά των τρομοκρατών, η παροχή εκπαιδεύσεως στα θέματα αυτά και η συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή και των χωρών που ανήκουν στο πρόγραμμα Partnership for Peace.
• Με δεδομένο ότι οι Στρατηγικές Επικοινωνίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των δυνατοτήτων της συμμαχίας να επιτύχει του στρατιωτικούς και πολιτικούς της στόχους, η περαιτέρω βελτίωση αυτών αποτελεί διαρκή στόχο. Έτσι η ενίσχυση του ΝΑΤΟ HQ Media Operations και του ΝΑΤΟ TV Chappel μέσω του Internet θα συνεχισθεί.
• Η εμπειρία από τα Βαλκάνια και το Αφγανιστάν έδειξε ότι η συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ και ΟΗΕ είναι απολύτως απαραίτητη στην επίτευξη των στόχων. Προς τούτο η στενή αυτή συνεργασία θα συνεχισθεί, καθώς επίσης και με τους περιφερειακούς και υπο-περιφερειακούς οργανισμούς, με σκοπό έγκαιρα να αντιμετωπίζονται οι προκλήσεις ασφαλείας και οι απειλές που προβάλλονται κατά της διεθνούς κοινότητος.
• Το ΝΑΤΟ αναγνωρίζει τη σημασία μιας ισχυρότερης και περισσότερο ικανής αμυντικής εκφράσεως της ΕΕ (ΚΕΕΠΑΑ) και συμφωνεί με τις προσπάθειες που γίνονται εκ μέρους της ΕΕ προς την κατεύθυνση αυτή, τις οποίες θα υποστηρίξει. Πρέπει όμως οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ που δεν ανήκουν στην ΕΕ (βλέπε Τουρκία) να συμμετάσχουν την προσπάθεια αυτή, καθώς επίσης στο σχεδιασμό και υλοποίηση των επιχειρήσεων υπό την ΕΕ.
• Ότι η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ θα είναι δυνατή εφόσον επιλυθεί το θέμα της ονομασίας της στα πλαίσια της διαπραγματεύσεως υπό τον ΟΗΕ.
• Στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Βσνία, Μαυροβούνιο) έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, ώστε σύντομα θα ενταχθούν στο πρόγραμμα PFP, ως πλήρη μέλη. Η συνδρομή της Βοσνίας στο Αφγανιστάν με δύναμη είναι καλοδεχούμεη.
• Ότι το πρώτο πρόγραμμα συνεργασίας με τη Σερβία είναι γεγονός και η υποστήριξη εκ μέρους του ΝΑΤΟ στην ένταξη της Σερβίας στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς είναι δεδομένη. Περαιτέρω η πρόοδος είναι συνάρτηση της υποστηρίξεως εκ μέρους της Σερβίας της επιτεύξεως περαιτέρω σταθερότητας και ειρήνης στο Κόσοβο, παράλληλα με τη συνεργασίας της Σερβίας με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (International Criminal Tribunal).
• Το θέμα της προκλήσεως για ένταξη στο ΝΑΤΟ των Ουκρανίας και Γεωργίας παραμένει ανοικτό και θα ακολουθήσει τη διαδικασία που καθόρισαν οι Υπουργοί Εξωτερικών της Συμμαχίας (διμερή συμβούλια όπου θα εξετάζεται το Action Plan) τον Δεκέμβριο του 2008.
• Οι ΟΗΕ, ΟΑΣΕ και ΕΕ θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για επίλυση του προβλήματος της Γεωργίας.
• Η συνεργασία ΝΑΤΟ-Ρωσίας είναι σημαντική ως στρατηγική επιλογή σ΄ότι αφορά την ασφάλεια στην Ευρώπη. Έτσι παρά τα όποια προβλήματα έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς η συνεργασία αυτή θα συνεχισθεί. Σε κάθε περίπτωση η Ρωσία θα πρέπει να ικανοποιήσει τις υποχρεώσεις που ανέλαβε με τη διαμεσολάβηση της ΕΕ στις 12 Αυγούστου 2008. σχετικά με την Γεωργία. Η αναγνώριση εκ μέρους της Ρωσίας της ανεξαρτησίας των Οσετίας και Αμπχαζίας είναι αντίθετη με τις αρχές της συμμαχίας και προς τούτο καλείται η Ρωσία να ανακαλέσει αυτήν και να μην δημιουργήσει στρατιωτικές βάσεις στις δύο αυτές επαρχίες της Γεωργίας. Παρά τις προαναφερόμενες διαφορές η Ρωσία καλείται ως συνέταιρος και γείτονας να συνεργασθεί με το ΝΑΤΟ για τη σταθεροποίηση του Αφγανιστάν, στον έλεγχο όπλων-αφοπλισμό, μη διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής, διαχείριση κρίσεων, αντιμετώπιση τρομοκρατίας, ναρκωτικών και πειρατείας.
• Είκοσι χρόνια μετά την εφαρμογή του Euroatlantic Partnership Council (EAPC)  και Partnership for Peace (PFC) ενός σημαντικού συστήματος πολιτικού διαλόγου πρακτικής συνεργασίας και δημιουργίας στρατιωτικής διαλειτουργικότητας με το οποίο δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχουν χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης με στόχο την στερέωση της ασφάλειας, σταθερότητας και δημοκρατικής μετεξέλιξης, το πρόγραμμα αυτό μέσω του EAPC θα συνεχισθεί. Στα πλαίσια αυτά το ΝΑΤΟ χαιρετίζει την προσφορά του Καζακστάν να φιλοξενήσει τη Σύνοδο του EAPC Security Forum, διάλογος.
• Με δεδομένο ότι η σταθερότητα στη Μεσόγειο είναι σημαντική, ο Μεσογειακός διάλογος που έχει ζωή 15 ετών θα συνεχισθεί μέσω των ιδιαιτέρων προγραμμάτων συνεργασίας (Individual Cooperation Programme – ICF) όπως με το Ισραήλ, Αίγυπτο, Μαρόκο και Τυνισία, ενώ αναμένεται η έναρξη του προγράμματος με την Μαυριτανία.
• Η ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή του Περσικού Κόλπου είναι απολύτως αναγκαία για τη συμμαχία, και προς τούτο στα πλαίσια της πρωτοβουλίας Κωνσταντινουπόλεως (2004) θα συνεχισθεί.
• Η συνεργασία με άλλους συνεταίρους παγκοσμίως θα συνεχισθεί, ιδιαίτερα σ΄ότι αφορά θέματα ασφαλείας περιφερειακής ή παγκοσμίας. Έτσι είμεθα ευγνώμονες στην προσφορά των Αυστραλίας, Ιαπωνίας, Νέας Ζηλανδίας και Κορέας στις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν υπό το ΝΑΤΟ.
• Η μετεξέλιξη των δυνάμεων του ΝΑΤΟ έχει προχωρήσει αρκετά σ΄ότι αφορά δυνατότητες, ικανότητες και δομές και θα ολοκληρωθεί ώστε η συμμαχία να έχει ικανότητα να διεξάγει το πλήρες φάσμα των αποστολών της συμμαχίας περιλαμβανομένης της συλλογικής άμυνας, επιχειρήσεις αντιμετωπίσεως κρίσεων επί και πέραν των συνόρων της συμμαχίας. Σκοπός είναι οι δυνάμεις να είναι περισσότερο αναπτυσσόμενες, με δυνατότητα παραμονής επί μακρόν στο πεδίο της μάχης των επιχειρήσεων και περισσότερο χρηστικές. Η δύναμη ταχείας αντίδρασης στο ΝΑΤΟ (ΝATO Response Force – NRF) έχει κυρίαρχο ρόλο παρέχοντας ταχεία ανάπτυξη ισχυρών δυνάμεων και καθορίζοντας τη συνέχεια της μετεξελίξεως των δυνάμεων του ΝΑΤΟ.
• Η άμυνα κατά επιθέσεων στο δίκτυο του ΝΑΤΟ επιβάλλει την εφαρμογή πολιτικής κυβερνοαμύνης. Η συμφωνηθείσα στο ΝΑΤΟ σχετική πολιτική (Policy Cyber attacts of Defence) επέβαλε τη δημιουργία του NATO Cyber Defence Management.
• Η αντιβαλλιστική προστασία των κρατών μελών του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Βουκουρεστίου (Απρίλιος 2008) θα προωθεί και σχετικές μελέτες ήδη προωθούνται. Η συνδρομή των ΗΠΑ στον τομέα αυτό ώστε να ενισχύσει τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ (προφανώς αναφέρονται στην ανάπτυξη αντιβαλλιστικής ομπρέλας σε Πολωνία και Τσεχία) είναι απαραίτητη.
• Να υποστηριχθεί η συνεργασία στην άμυνα κατά βαλλιστικών βλημάτων μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας διότι θα μεγιστοποιηθεί η αμυντική αυτή ικανότητα. Στο πλαίσιο αυτό συμβουλεύουμε τη Ρωσία να λάβει υπόψη της και τις σχετικές προτάσεις των ΗΠΑ για το θέμα.
• Η συμφωνία για τη μη διασπορά ατομικών όπλων (NPΤ) παραμένει σημαντική για τη συμμαχία καθώς επίσης και η αντίστοιχη για τα όπλα μαζικής καταστροφής. Προς τούτο καλείται το Ιράν να εφαρμόσει τα ψηφίσματα του ΣΑ/ΟΗΕ.
• Η συμφωνία μειώσεως των συμβατικών δυνάμεων στην Ευρώπη (CFE) έχει στρατηγική σημασία για την Ευρωατλαντική περιοχή, συμπεριλαμβανομένου και του καθεστώτος των πλευρών (Flanks Regime). Προς τούτο καλείται η Ρωσία να άρει το moratorium που έχει επιβάλει για την συμφωνία, να ικανοποιήσει τις δεσμεύσεις της ως προς την Μολδαβία και Γεωργία (πλήρη απόσυρση των δυνάμεών της), ώστε η εκσυγχρονισμένη (Adapted) συμφωνία να εφαρμοσθεί με επικύρωσή της απ΄όλους τους εμπλεκομένους.
• Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί αποστολή της συμμαχίας, ιδιαίτερα μετά τη διακοπή της ροής φυσικού αερίου στην Ευρώπη τον Ιανουάριο 2009. Προς τούτο το θέμα της ενεργειακής ασφάλεια θα προωθηθεί με μέτρα στα οποία περιλαμβάνεται και η αναβάθμιση των υποδομών.

Στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής εξελέγη και ο νέος Γεν. Γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο Δανός πρώην πρωθυπουργός Ρασμούσεν, μετά από ένα έντονο παζάρι με την Τουρκία η οποία για να άρει τις αντιρρήσεις της δέχθηκε υποσχέσεις ότι θα λάβει μελλοντικά τρεις σημαντικές πολιτικές θέσεις στο ΝΑΤΟ, ήτοι του Αναπληρωτού Γεν. Γραμματέα του Οργανισμού, του εκπροσώπου του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και Αναλυτού για τα μη συμβατικά όπλα.

ΣΧΟΛΙΑ

            Η συμμαχία από αμυντικός οργανισμός μετεξελίσσεται σε οργανισμό παγκόσμιας ασφάλειας. Το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ αναμένεται να παρουσιασθεί κατά την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2010.
Η ένταξη της Αλβανίας και Κροατίας στο ΝΑΤΟ ήταν το επόμενο βήμα μετά την πρόσκληση που έλαβαν οι δύο χώρες πέρισυ.
Η επάνοδος της Γαλλίας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ ήταν αναμενόμενη, ενώ η σχετική διαδικασία ξεκίνησε το 1998. Εάν ολοκληρώθηκε αυτή τη φορά, αυτό οφείλεται στο ότι η Γαλλία θα καταλάβει τρεις σημαντικές θέσεις σε νατοϊκά στρατηγεία. Τη διοίκηση στα Στρατηγεία Λισσαβώνος, Μετεξελίξεως και του D-SACEUR σε εναλλαγή διετή με το Ην. Βασίλειο. Το θέμα των θέσεων αυτών θα αποφασισθεί συνολικά στα πλαίσια ανακατανομής θέσεων στη νέα δομή του ΝΑΤΟ (Flank to Post) εντός του έτους.
Η απαίτηση του ΝΑΤΟ όπως χώρες μέλη της, μη μέλη όμως της ΕΕ, έχουν πρόσβαση στα δρώμενα στον αμυντικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, αποτελεί δώρο προς την Τουρκία, αλλά για να μην είμεθα άδικοι προϋπήρξε απόφαση σχετική της ΕΕ επί Γαλλικής προεδρίας, στην οποία απόφαση η Ελλάδα και Κύπρος δεν αντέδρασαν. Υπόψιν ότι η Κύπρος στις περιπτώσεις σχεδιάσεως και υλοποιήσεως επιχειρήσεων της ΕΕ με μέσα του ΝΑΤΟ, δεν έχει πρόσβαση.
Το θέμα του Αφγανιστάν, όπου η αποτυχία της πολιτικής και στρατηγικής που εφαρμόσθηκε οδήγησε την περιοχή σε κατάσταση αστάθειας που κινδυνεύει να εμπλέξει το πυρηνικό Πακιστάν είναι πρώτης προτεραιότητος για τις ΗΠΑ, οι οποίες πιέζουν τις λοιπές χώρες του ΝΑΤΟ για μεγαλύτερη συμμετοχή οικονομική και στρατιωτική. Το θέμα αυτό είναι ζωτικό για την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής και απαιτεί τη συνδρομή και άλλων χωρών όπως η Ρωσία, ακόμη και το Ιράν, εάν αυτό γίνει εφικτό.
Στο θέμα του Κοσόβου η θέση των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ παραμένει αναλλοίωτη σ΄ότι αφορά την ανεξαρτησία του. Ήδη δημιουργήθηκε υπό το ΝΑΤΟ ο Κοσοβαρικός στρατός (δυνάμεις ασφαλείας τον ονομάζουν) με την ονομασία Kosovo Security Force. Τρεις χώρες του ΝΑΤΟ (Ελλάδα, Ισπανία, Ρουμανία) δεν έχουν αναγνωριστεί ενώ η Ισπανία δήλωσε ότι θα αποσύρει  τις δυνάμεις της από αυτό. Το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να παραμένει στο Κόσοβο έως ότου η Σερβία δεχθεί την de facto ανεξαρτησία που επεβλήθη στην επαρχία της. Η ένταξη της Σερβίας στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς έχει προαπαιτούμενα την αναγνώριση του Κοσόβου και τη συνεργασία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Παρά τις αντιρρήσεις Γαλλίας και Γερμανίας σ΄ότι αφορά την ένταξη στο ΝΑΤΟ των Ουκρανίας και Γεωργίας, μετά από πίεση των ΗΠΑ το θέμα παραμένει ανοικτό για το μέλλον, ενώ σ΄ότι αφορά την ΠΓΔΜ (Μακεδονία είπε ο Ομπάμα), αυτό θα επιτευχθεί εφόσον επιλυθεί το θέμα της ονομασίας του κράτους αυτού.
Στο θέμα των σχέσεων με τη Ρωσία, δεν υφίσταται καμία αλλαγή σ΄ότι γνωρίζουμε ως αποτέλεσμα της λεγόμενης αντιπαραγωγικής «προληπτικής ανασχέσεως» της Ρωσίας από τις ΗΠΑ. Καίτοι η κατάσταση ωραιοποιείται, η εικόνα της αντιθέσεως είναι η αυτή σ΄ότι αφορά (εκτός Ουκρανίας και Γεωργίας) την αντιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ (που προσπαθεί να εμπλέξει και το ΝΑΤΟ), τους αγωγούς μεταφοράς ενέργειας, τον Καύκασο, τις Γεωργία και Μολδαβία και τη συμφωνία μειώσεως των συμβατικών δυνάμεων στην Ευρώπη και η προσπάθεια συνεννοήσεως στρέφεται σε θέματα ήσσονος βαρύτητος ή σε εκείνα που εκ των πραγμάτων υφίσταται κοινή θέση.
Ιδιαιτέρας προσοχής είναι η πολιτική των δύο μέτρων και δύο σταθμών σ΄ότι αφορά από τη μία πλευρά το Κόσοβο και από την άλλη την Οσετία και Αμπχαζία καθόσον αμφότερα ή είναι παράνομα με βάση το διεθνές δίκαιο (και είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη), ή δεν είναι. Διαχωρισμός μεταξύ τους δεν επιτρέπεται.
Η 60ή Επετειακή Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ δεν προσέφερε κάτι νέο ουσιαστικά, με βάση όσα γνωρίζαμε από τις δύο προηγούμενες (58η και 59η) πλη της πρώτης παρουσίας του νέου προέδρου των ΗΠΑ κ. Ομπάμα, ο οποίος για να υποστηρίξει τον στρατηγικό του εταίρο (Τουρκία) εξενέβρισε όχι μόνο τους Έλληνες αλλά και τους Ευρωπαίους σ΄αυτό το ταξείδι στην Ευρώπη.