Blog

Τροποποίηση της στρατηγικής του Ισλαμικού Κράτους
Από τα μέσα του 2015, τα εδάφη που ελέγχει η οργάνωση του AbuBakral-Baghdadi στη Συρία και το Ιράκ συρρικνώνονται βαθμιαία. Καθώς λοιπόν αντιλαμβάνεται ότι στο άμεσο μέλλον είναι πολύ πιθανόν να απωλέσει και άλλα εδάφη και προκειμένου να διατηρήσει και να μην απογοητεύσει τους απανταχού υποστηρικτές του και ιδιαίτερα τους μαχητές του που μάχονται στο συρο-ιρακινό θέατρο επιχειρήσεων, έχει τροποποιήσει τη στρατηγική του. Συγκεκριμένα, αποφάσισε να εντείνει τη διεξαγωγή θεαματικών τρομοκρατικών επιθέσεων κατά της Δύσης (μετωπική σύγκρουση με το δυτικό κόσμο) και κατά των μουσουλμανικών χωρών (πλην της Τουρκίας και θα εξηγήσουμε στη συνέχεια τι ακριβώς εννοούμε),που συμμετέχουν στην «Επιχείρηση Εγγενής Αποφασιστικότητα» (Operation Inherent Resolve – OIR), η οποία έχει ως κύρια αποστολήτης την αποδόμηση του Ισλαμικού Κράτους. Επιπρόσθετα, αποφάσισε να μεταφέρει ένα μέρος της δύναμής του σε άλλες περιοχές, όπως για παράδειγμα τη Λιβύη, όπου «σιωπηρά» έχουν εμπλακεί οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αιγύπτου, του Κατάρ, της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους ευελπιστεί ότι θα ικανοποιήσει τους υποστηρικτές της και τα στελέχη της και θα τους αποτρέψει από το να ενταχθούν στην αντίπαλη τζιχαντιστική οργάνωση, την Αλ-Κάιντα.

Πρώτες εκτιμήσεις
Μια τέτοια θεαματική τρομοκρατική ενέργεια κατά του δυτικού κόσμου πραγματοποιήθηκε στις 22 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, στην καρδιά της Ευρώπης, «μια ανάσα» από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και το στρατηγείο του ΝΑΤΟ, που προκάλεσε δεκάδες ανθρώπινες απώλειες και εκατοντάδες τραυματίες. Πριν επιχειρήσουμε να αναλύσουμε και να καταλήξουμε σε εκτιμήσεις, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι επιθέσεις που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Πρώτον, σε αυτές που σχεδιάζονται από την ηγεσία της οργάνωσης, οι οποίες είναι καλοσχεδιασμένες, μεσαίας έως υψηλής κλίμακαςκαι πολύνεκρες. Δεύτερον, σε αυτές οι οποίες πραγματοποιούνται από άτομα που δεν είναι στελέχη του Ισλαμικού Κράτους, αλλά εμπνέονται από την τζιχαντιστική προπαγάνδα και αποφασίζουν να δράσουν αυτοβούλως (μοναχικοί λύκοι), πραγματοποιώντας συνήθως τρομοκρατικές επιθέσεις μικρής κλίμακας, χωρίς προηγουμένως να τους δοθεί σχετική εντολή από την ηγεσία της οργάνωσης.

Παρότι είναι προφανές ότι τα μέχρι στιγμής δεδομένα μας οδηγούν στην παρούσα φάση σε μη ασφαλείςεκτιμήσεις, εντούτοις δεν θα μπορούσαμε να μην χαρακτηρίσουμε τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες ως «καλοσχεδιασμένες μεσαίας έως υψηλής κλίμακας», οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από έμπειρα στελέχη του Ισλαμικού Κράτους. Η εκτίμηση ότι η οργάνωση του Baghdadi διαθέτει την επιχειρησιακή δυνατότητα και την πρόθεση για τη διεξαγωγή τρομοκρατικών επιθέσεων μεσαίας ως υψηλής κλίμακας επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά. Επομένως, η διεξαγωγή και άλλων παρόμοιων τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ευρώπη συνιστά το πλέον πιθανό σενάριο.

Δεν θα πρέπει να θεωρούμε ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν ως απάντηση στη σύλληψη του Σαλάχ Αμπντεσλάμ, όπως ισχυρίσθηκαν αρκετά ΜΜΕ και αναλυτές, διότι απλούστατα οι τέσσερις ημέρες από τη σύλληψή του δεν ήταν αρκετός χρόνος για τη λήψη απόφασης, σχεδίασης, προετοιμασίας και διεξαγωγής αυτών των πολλαπλών και καλοσχεδιασμένων τρομοκρατικών ενεργειών. Ωστόσο, δεν είναι απίθανο να συνδέονται με τον Αμπντεσλάμ και να πραγματοποιήθηκαν από συνεργάτες του, επειδή είχαν προαποφασισθεί και σχεδιασθεί από την ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους. Ήδη, δημοσιεύματα των προηγούμενων ημερών έκαναν λόγο για συνεργασία του Αμπντεσλάμ με τις δικαστικές αρχές του Βελγίου. Δηλαδή, υπήρχε ο κίνδυνος για τους συνεργούς του να εντοπισθούν και να συλληφθούν. Επομένως, έπρεπε να επιλέξουν ή να διαφύγουν ή να επισπεύσουν τη διεξαγωγή της τρομοκρατικής ενέργειας που προετοίμαζαν. Και μάλλον, αποφάσισαν να δράσουν νωρίτερα.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στην Ευρώπη με τις αντίστοιχες επιθέσεις στην Τουρκία. Διακρίνουμε σημαντικές διαφορές. Στην Ευρώπη (Παρίσι και Βρυξέλλες), στη διετία 2015-2016 πραγματοποιήθηκαν από στελέχη του Ισλαμικού Κράτους συντονισμένες πολλαπλές τρομοκρατικές ενέργειες, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλο αριθμό ανθρώπινων απωλειών, προφανώς μετά από εντολή της ηγεσίας της οργάνωσης, η οποία στη συνέχεια ανέλαβε και την ευθύνη. Την ίδια χρονική περίοδο και συγκεκριμένα από τις 5 Ιουνίου 2015 έως τις 19 Μαρτίου 2016, στην Τουρκίαπραγματοποιήθηκαν συνολικά πέντε τρομοκρατικές επιθέσεις που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος (Diyarbakir, Suruk, Άγκυρα και δύο στην Κωνσταντινούπολη). Εκτός από τις επιθέσεις στο Suruk (20 Ιουλίου 2015) και την Άγκυρα (10 Οκτωβρίου 2015), οι οποίες στοχοποίησαν Κούρδους πολίτες και συνολικά προκάλεσαν περισσότερες από 160 ανθρώπινες απώλειες, οι υπόλοιπες εκτιμάται ότι πραγματοποιήθηκαν από μοναχικούς λύκους, που στοχοποίησαν Τούρκους και ξένους πολίτες, προκαλώντας συνολικά μόνο 16 ανθρώπινες απώλειες (5 Ιουνίου 2015 στο Diyarbakir, 12 Ιανουαρίου και 19 Μαρτίου 2016 στην Κωνσταντινούπολη). Με άλλα λόγια, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους μάλλον δεν έδωσε ποτέ εντολή για τη διεξαγωγή τρομοκρατικών επιθέσεων στην Τουρκία. Εξάλλου, δεν ανέλαβε ποτέ την ευθύνη αυτών των επιθέσεων.

Τα πρόσφατα τρομοκρατικά κτυπήματα στις Βρυξέλλες αναμένεται να διαμορφώσουν ένα νέο statusσχεδόν στο σύνολο της γηραιάς ηπείρου. Η αύξηση του ελλείμματος ασφάλειας είναι πλέον δεδομένη και ως ένα βαθμό θα επηρεάσει αρνητικά την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, για την επίλυση της προσφυγικής κρίσης, και ιδιαίτερα τη μετεγκατάσταση των προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, όσο οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα πιέζουν τις αρχές για περισσότερη αποτελεσματικότητα στον τομέα της ασφάλειας, τόσο περισσότερα μέτρα θα εφαρμόζονται, τα οποία θα οδηγούν σε δημοκρατικό έλλειμμα.

Να επισημάνουμε ότι η τζιχαντιστική απειλή δεν είναι κοινή για τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ, ούτε ως προς το μέγεθος ούτε ως προς την πιθανότητα εκδήλωσης. Επομένως, δεν θα πρέπει να αναμένουμε τη χάραξη και την εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής ασφαλείας των 28 κρατών-μελών. Αντίθετα, θα πρέπει να αναμένουμε ότι οι προσεχείς εξελίξεις θα ταλανίσουν περαιτέρω την εξασθενημένη συνοχή της ΕΕ, καθώς η όλη κατάσταση ενδέχεται να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν, γεγονός που είναι δυνατόν να σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της ενωμένης Ευρώπης.
Τέλος, να προσθέσουμε ότι, από την πλευρά της, η Αλ-Κάιντα δεν αποκλείεται να οδηγηθεί στη λήψη απόφασης για τη διεξαγωγή παρόμοιων θεαματικών τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον δυτικών στόχων, προκειμένου να προσελκύσει και να εντάξει στις θυγατρικές της οργανώσεις τους απογοητευμένους τζιχαντιστές του Baghdadi (λόγω της απώλειας εδαφών στη Συρία και το Ιράκ), αλλά κυρίως να ανακτήσει την απολεσθείσα πρωτοκαθεδρία της στον παγκόσμιο τζιχάντ. Η εκατέρωθεν έναρξη ατέρμονων τρομοκρατικών επιθέσεων κατά στόχων δυτικών συμφερόντων συνιστά ένα εφιαλτικό σενάριο, το οποίο ωστόσο δεν απέχει μακριά από την πραγματικότητα.