Blog

EASTMED: OΤΑΝ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΤΑ ΦΩΤΑ…

 

 

του Αδάμ Αδαμόπουλου

 

Πεμ, 13 Ιανουαρίου 2022

 

 

Σιγή ασυρμάτου, -ή καλύτερα, σιγή ιχθύος, υπό την έννοια ότι η υπόθεση εκτυλίσσεται κάπου στις θάλασσες της ΝΑ Μεσογείου- επικρατεί τα τελευταία 24ωρα στον ελληνικό χώρο, με αφορμή τον κεραυνό εν αιθρία (;) από την Αμερική, ήτοι, την «πρωτοφανή», όπως χαρακτηρίστηκε ευρέως, παρέμβαση των ΗΠΑ, μέσω του περιβόητου non paper, με την οποία αίρεται η υποστήριξη για την κατασκευή του υπερ-αγωγού EastMed, που για διάφορους αλλά υπαρκτούς λόγους, φάνταζε από την αρχή που εξαγγέλθηκε, πολιτική ουτοπία. Μπορεί οι εταιρείες που εμπλέκονται στην εκτέλεση του φιλόδοξου project να ισχυρίζονται πως όλα βαίνουν καλώς, παρά το αστροπελέκι από την Ουάσιγκτον, και πως συνεχίζουν με τη μελέτη βιωσιμότητας,

FacebookTwitterE-mailΕκτύπωσηΠερισσότερα…

που κοστίζει κάμποσες δεκάδες εκατ. ευρώ, όμως είναι φανερό πως ο EastMed αρμενίζει ήδη στραβά.

Στην Αθήνα κανείς δεν φαινόταν διατεθειμένος, χθες, να σχολιάσει το οτιδήποτε που να αφορά στο θέμα, αλλά και στην Λευκωσία, όπου το energia.gr επικοινώνησε με τα Υπουργεία Ενέργειας και Εξωτερικών, οι αρμόδιοι έδειχναν απροθυμία να μιλήσουν για μια υπόθεση που μοιάζει να τερματίζεται πριν καν ξεκινήσει.

Τα όσα δήλωσε την περασμένη Κυριακή στα ΜΜΕ, ο Προέδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης είναι τα πιο πρόσφατα σχόλια που έχουν διατυπωθεί για το θέμα. Ο κ. Αναστασιάδης, ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με την κυβέρνησή του, μετά την παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, διαβεβαίωσε πως το σχέδιο για τον East Med, αποτελεί μία επιλογή η οποία ευρίσκεται  ακόμη στο στάδιο της μελέτης.

«Η υλοποίηση του, πράγματι, πολύπλοκου αυτού προγράμματος εξαρτάται κυρίως από την οικονομική του βιωσιμότητα, γεγονός που μένει να τεκμηριωθεί μετά τη μελέτη των τελικών πορισμάτων. Υπενθυμίζω πως ο εν λόγω αγωγός, αποτελεί μία από τις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθότι ήδη από το 2013 η κατασκευή του αγωγού EastMed αναγνωρίστηκε βάσει του κανονισμού 347/2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος. Για αυτό άλλωστε και στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Σε κάθε περίπτωση όμως η μελέτη και άλλων επιλογών δεν θεωρώ ότι πλήττει τα συμφέροντα οποιουδήποτε από εμάς. Την κρίσιμη ώρα είμαι βέβαιος, οι αποφάσεις θα ληφθούν λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους. Άλλωστε να σας θυμίσω ότι και η Κύπρος, έχει υπογράψει από το 2018 διμερή συμφωνία με την Αίγυπτο για μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη» σε εργοστάσιο υγροποίησης στην πόλη Εντκού της Αιγύπτου», είπε ο Κύπριος Πρόεδρος.

Στο δε ερώτημα για τη δήλωση του Τούρκου ΥΠΕΞ, με αφορμή τη συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, με την οποία υποστήριξε πως οι δύο χώρες έχουν υποσχεθεί ότι δεν θα προχωρήσουν σε έρευνες σε περιοχή που χαρακτηρίζεται ως «τουρκική υφαλοκρηπίδα», απάντησε, λέγοντας πως εκείνο που γνωρίζει είναι πως με βάση τα συμβόλαια που υπεγράφησαν από τις ExxonMobil και Qatar Petroleum, υλοποιείται το πρόγραμμα που έχει καταρτιστεί και συμφωνηθεί με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ορισμένοι αναλυτές αφήνουν να εννοηθεί πως δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για την αιφνίδια αμερικανική παρέμβαση αφού είναι πιθανό αυτή να προήλθε, όπως υποστηρίζουν, από μεμονωμένες ομάδες συμφερόντων στο εσωτερικό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και επομένως, δεν απηχεί την επίσημη θέση του Λευκού Οίκου. Παραπέμπουν δε στις επανορθωτικές δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων που επεχείρησαν να διασκεδάσουν τις αρχικές αρνητικές εντυπώσεις.

Βέβαια, το κατά πόσο η «δέσμευση των ΗΠΑ στο project της ενεργειακής διασύνδεσης της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη», μπορεί να εκληφθεί ως «επανορθωτική» της ζημιάς που προκάλεσε το non paper, μένει να αποδειχτεί. Επί του παρόντος, μοιάζει σαν οι «συνταγές» αλά Αμερικάνα για τα ενεργειακά πράγματα της χώρας, δεν ταιριάζουν στο ελληνικό τραπέζι συμφερόντων, ακόμη και εάν η ελληνική κυβέρνηση έχει η ίδια φροντίσει να αποδομήσει με τις κινήσεις της,  την προοπτική της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στο υπέδαφος της χώρας.   

Με αφορμή τα όσα εξελίσσονται αυτές τις ημέρες στον ενεργειακό ορίζοντα της Ελλάδας – συμπεριλαμβανομένης και της έτερης αιφνίδιας απόφασης των stakeholders που συμμετέχουν στις σεισμικές έρευνες νοτίως της Κρήτης, να τις αναβάλουν, ενδεχομένως οριστικά αυτή τη φορά – το energia.gr σταχυολογεί ορισμένες από τις απόψεις που έχουν εκφέρει κατά το παρελθόν, κορυφαίοι αναλυτές και ειδήμονες, για έναν αγωγό που, να μη το λησμονούμε, χαρακτηρίστηκε αξ αρχής, πολιτικό project..

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2018, σε workshop που είχε διοργανώσει το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης, είχε εκφραστεί ο πρώτος προβληματισμός για τη βιωσιμότητα του EastMed. Η Dr. Gina Cohen, ενεργειακή σύμβουλος από το Ισραήλ, ο Δρ. Ηλίας Κονοφάγος, αντιπρόεδρος της εταιρείας Flow Energy στην Ελλάδα αλλά και ο κ. Τσαρλς Έλληνας, CEO της Cyprus Natural Hydrocarbons Company, επεσήμαναν τα  πολλά εμπόδια για την κατασκευή του αγωγού.

Η Dr. Cohen είχε μιλήσει για ένα «δύσκολο έργο» που πρέπει να ξεπεράσει σοβαρές τεχνικές δυσκολίες και να αντιμετωπίσει γεωπολιτικούς κινδύνους, όντας ένα project πολύ υψηλού κόστους που θα πρέπει να βασιστεί στη λογική των υψηλών τιμών του αερίου. Ανάλογες ήταν και οι θέσεις των υπολοίπων ομιλητών στο event του ΙΕΝΕ, με τον Δρα Κονοφάγο να θέτει  ζήτημα αποθεμάτων που απαιτούνται ώστε να δημιουργηθούν ικανές προοπτικές για τη βιωσιμότητα του αγωγού.

Ο EastMed υπήρξε από την αρχή η επιτομή του ακριβού έργου, με το κόστος κατασκευής να υπερβαίνει τα 6-7 δισεκ. ευρώ, την ώρα που οι διαθέσιμες ποσότητες παρέμεναν ερωτηματικό και οι επιταγές της Ενεργειακής Μετάβασης καθιστούσαν τοξικές τις επενδύσεις σε νέα έργα αερίου.

Συμπερασματικά, ο «πολιτικός» αγωγός EastMed διαγράφεται, το πιθανότερο, με πολιτικές παρεμβάσεις εκείνων που τον υποστήριξαν σχεδόν από την αρχή…

 

 

ΤΟ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΩΓΟΥ EAST MED

 

Η πρόσφατη (6/1) στοχευμένη διαρροή από το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών (US State Department) άτυπης έκθεσης (non paper) με τις απαράδεκτες θέσεις της αναφορικά με την κατασκευή του αγωγού East Med μπορεί να εξέπληξε τον περισσότερο κόσμο με τον απερίφραστο κυνισμό της και την ωμή παρέμβαση της Αμερικανικής κυβέρνησης στα εσωτερικά τρίτων χωρών (διαχρονική Αμερικανική τακτική…),όμως δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αίθρια για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιστοσελίδας OmegaPress που αναδημοσίευσε το energia.gr και επαληθεύθηκε την επόμενη ημέρα από πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Εστία», η Αμερικανική κυβέρνηση, κάνοντας στροφή 180 μοιρών από ειλημμένες αποφάσεις που μάλιστα υποστηρίζονται νομοθετικά μέσω του East Med Act του Αμερικανικού Κογκρέσου του Δεκεμβρίου 2019, προτρέπει τις κυβερνήσεις Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ να εγκαταλείψουν το σχέδιο κατασκευής του αγωγού East Med που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα πλούσια κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Κύπρος και δυνητικά Ελλάδα) προς τις ευρωπαϊκές αγορές.

 

FacebookTwitterE-mailΕκτύπωσηΠερισσότερα…

Πιο συγκεκριμένα, το non paper των Αμερικανών, ήτοι η Ουάσινγκτον, δεν θεωρεί ενδεδειγμένη την κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού μεταφοράς φ. αερίου για περιβαλλοντικούς, αλλά και οικονομικούς λόγους, υποστηρίζοντας ότι το έργο έχει τεράστιο προϋπολογισμό και, άρα, κρίνεται αντιοικονομικό από επενδυτικής πλευράς ενώ σε άλλο σημείο υπογραμμίζει ότι το έργο προκαλεί εντάσεις στην περιοχή, αναφερόμενο προφανώς στις διαμαρτυρίες της Τουρκίας, που δεν συμφωνεί με την κατασκευή του αγωγού.

Υπό αυτή την έννοια η Ουάσινγκτον, μέσω της συγκεκριμένης θέσης, παίρνει, στην πράξη, το μέρος της Τουρκίας ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα της περί μη κατασκευής του αγωγού – θέση που προβάλλει σταθερά η Άγκυρα την τελευταία πενταετία, υποστηρίζοντας ότι δεν θα ανεχθεί ένα τόσο μεγάλο έργο υποδομής να διέλθει τόσο κοντά στις ακτές της χωρίς να συμμετέχει η ίδια στο όλο εγχείρημα.

Όμως εδώ και αρκετό καιρό, πολύ πριν εμφανιστεί το εν λόγω απαράδεκτο non paper των Αμερικανών, παρατηρείται μια σιωπηλή εγκατάλειψη του East Med από ελληνικής πλευράς, η οποία μέσω διαφόρων ασαφών ανακοινώσεων του ΥΠΕΝ κάνει λόγο για την προώθηση ενός νέου αγωγού-φάντασμα που θα μεταφέρει φ. αέριο από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και μάλιστα θα συνοδευτεί και από ηλεκτρική διασύνδεση που θα παρέχει δήθεν φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Ας σημειωθεί ότι βάσει των πληροφοριών μας δεν υπάρχει ουδεμία σοβαρή μελέτη περί κατασκευής του εν λόγω αγωγού ή του ηλεκτρικού καλωδίου που να παρέχει λεπτομέρειες για τιμές, κατασκευαστικά κόστη και συνολικές απαιτούμενες επενδύσεις. Το σκηνικό το έχουμε ξαναζήσει μέσω του αλήστου μνήμης περίφημου Helios Project (που προωθείτο επίμονα από Γερμανικά συμφέροντα) το 2010/2011 το οποίο αποδομήθηκε πλήρως όταν ο Γερμανός Ρυθμιστής Ενέργειας δήλωσε απερίφραστα ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλές τιμές που προϋπέθετε το project. 

Όμως η προωθούμενη -προφανώς από Τουρκικά συμφέροντα, και με την ενεργό τώρα Αμερικανική υποστήριξη – εγκατάλειψη του αγωγού East Med εγείρει μια σειρά από σοβαρά ερωτήματα τα οποία δεν μπορεί να αγνοήσει η Ελληνική κυβέρνηση, όπως και αυτές της Κύπρου και Ισραήλ. Σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές σε Αθήνα και Λευκωσίας το άτυπο κείμενο που η Ουάσινγκτον έστειλε ταυτόχρονα στις τρεις πρωτεύουσες, χαρακτηρίζεται ως πισώπλατη μαχαιριά. Σύμφωνα με τους ανωτέρω παρατηρητές, η τελευταία αυτή απαράδεκτη Αμερικανική κίνηση εντάσσεται στο ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης μέσω του οποίου εδώ και αρκετά χρόνια διαδοχικές Αμερικανικές κυβερνήσεις προσπαθούν να ελέγξουν τις ενεργειακές επιλογές της Ευρώπης (λ.χ. βλέπε σθεναρή Αμερικανική αντίδραση κατά του Nord Stream, ακύρωση του αγωγού South Stream, του αγωγού Μπυργκας- Αλεξανδρούπολη κ. ά.)

Στη περίπτωση του East Med και σε ότι αφορά την θέση της Ελλάδας θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψη τα εξής δεδομένα:

1. Το έργο έχει τεράστια στρατηγική σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη (γι’ αυτό εξάλλου υποστηρίζεται οικονομικά αφού αποτελεί Project of Common Interest) γιατί μακροπρόθεσμα συμβάλλει στην διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών εφοδιασμού με φυσικό αέριο της Γηραιάς Ηπείρου και ανοίγει τον δρόμο για την δημιουργία του Νοτίου ενεργειακού παραγωγικού πόλου που θα στηριχθεί στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάπτυξη του εν λόγω πόλου θα βοηθήσει σημαντικά στην ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης.
2. Η κατασκευή, όμως, του East Med και κατ’ επέκταση της δημιουργίας του Νοτίου ενεργειακού πόλου προσκρούει στα Αμερικανικά εμπορικά συμφέροντα αφού θα περιοριστεί έτσι η χρησιμότητα των εξαγωγών Αμερικανικού LNG και θα πληγεί ο απώτερος στόχος της Ουάσινγκτον που δεν είναι άλλος από τον έλεγχο της διεθνούς αγοράς ενέργειας.
3. Οι ισχυρισμοί της Ουάσινγκτον περί αντιοικονομικότητας του έργου είναι τελείως έωλες αφού στο project δεν εμπλέκονται Αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα ούτε υποστηρίζεται στο παραμικρό από Αμερικανικά κεφάλαια. Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει με τον κλασικό τρόπο από κεφάλαια που θα συγκεντρώσουν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες βάσει μακροπρόθεσμων συμβολαίων αγοράς- πώλησης. Η σημερινή χρονική περίοδος κρίνεται ιδεώδης για την σύναψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων μεταξύ παραγωγών και αγοραστών αφού λόγω των ιδιαίτερα υψηλών τιμών αερίου που έχουν διαμορφωθεί (και οι ενδείξεις είναι ότι θα παραμείνουν για αρκετό διάστημα ακόμα σε υψηλά επίπεδα) υπάρχει μια σημαντική διαφορά (price differential) με τις τιμές παραγωγού στον άξονα Ισραήλ- Αιγύπτου να είναι σήμερα στα 4-6 $ / ΜΜbtu και στην Ευρώπη ( TTF, PSV,PVB, LNG Med.Marker) να κινούνται σταθερά άνω των 25 $/ MMbtu
4. Το έργο του East Med είναι τεχνικά ώριμο από πλευράς μελετών (που έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί σε επίπεδο feed) και, αν και απαιτητικό από άποψης κατασκευής, δεν παρουσιάζει ανυπέρβλητα εμπόδια. Η κατασκευή του έργου μπορεί να ξεκινήσει εντός του 2023 και να ολοκληρωθεί μέχρι το 2026 προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα να αναβαθμιστεί τεχνολογικά και να αποκτήσει εναλλακτικές πηγές προμήθειας αερίου και μάλιστα με ανταγωνιστικό κόστος.
5. Υπάρχει σε ισχύ η διακρατική συμφωνία της 2/1/2020 μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου για την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού που προβλέπει, μάλιστα, συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Να υπενθυμίσουμε ότι η εν λόγω συμφωνία είχε προετοιμασθεί σε στενή συνεργασία και με την ένθερμη υποστήριξη των ΗΠΑ και στο πλαίσιο του East Med Act. Άρα, η Ουάσινγκτον με την σημερινή πολιτικά απαράδεκτη και νομικά ανυπόστατη επέμβαση της υποκινεί τις συμβαλλόμενες χώρες είτε να εγκαταλείψουν σιωπηρά την συμφωνία είτε να την καταγγείλουν. Επιστρέψαμε, δηλαδή, στις δεκαετίες του 1950, 1960 και 1970 όπου τα περισσότερα κράτη με τα οποία συναλλάσσετο τότε η Ουάσινγκτον (μηδέ της Ελλάδας εξαιρουμένης) τα αντιμετώπιζε ως καθεστώτα-μπανανίες και τους φερόταν αναλόγως. Όμως έχει περάσει ανεπιστρεπτί αυτή η περίοδος. Η μήπως όχι…;

Συμπερασματικά, η Ελλάδα έχει σοβαρό στρατηγικό και οικονομικό συμφέρον να μην εγκαταλείψει τον East Med υπό την πίεση της φιλοτουρκικής πτέρυγας του State Department και να σπεύσει να αναδείξει το όλο θέμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εγκατάλειψη του East Med από ελληνικής πλευράς εξυπηρετεί ξεκάθαρα την Τουρκία ενώ στερεί την Ελλάδα από την δυνατότητα να αναπτύξει τα δικά της κοιτάσματα υδρογονανθράκων και να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια.