Blog

“Κοινόν Eλλήνων”. Γιατί χρειαζόμαστε Ταμείο Εθνικής Ανάγκης

 

Χατζηαγγελίδης Ιπποκράτης, Μέλος ΕΛΙΣΜΕ

 

Οι αυξήσεις των τιμών του ρεύματος και γενικώς της ενέργειας, δεν είναι κάτι νέο ούτε οφείλεται αποκλειστικώς στην σύγκρουση Ρωσίας-Δύσεως. Τις βιώνουμε εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα, ενώ τα πρόδρομα συμπτώματα ήταν εμφανή ήδη από έτους. Το ίδιο ακριβώς ισχύει για τις μεγάλες αυξήσεις στις πρώτες ύλες και, γενικώς, στα μεταποιημένα προϊόντα.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση -και ολόκληρο το πολιτικό σύστημα- όχι μόνον ήταν εντελώς απροετοίμαστη, όχι μόνον αγνόησε επιδεικτικώς τα πρόδρομα συμπτώματα, αλλά επέτεινε το πρόβλημα εμμένοντας σε ιδεοληπτικές πολιτικές. Όπως η πρόωρη απολιγνιτοποίηση και η προώθηση των -αναποτελεσματικών ακόμη- Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Οι ευθύνες -όποιες είναι και σε όποιους ανήκουν- θα αποδοθούν όταν θα υπάρχει η πολιτική δυνατότητα.

Προς το παρόν προέχει η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακρίβειας, η οποία -εισαγόμενη ή μη- οδηγεί σε οικονομική κατάρρευση νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η παρούσα κρίση, σε αντίθεση με την προηγούμενη, του 2007-2008, δεν έχει ορατή ή προβλέψιμη έξοδο. Ακόμη και αν η σύγκρουση στην Ουκρανία λήξει συντόμως, η επιστροφή στο status quo ante είναι πολύ δύσκολη ίσως και αδύνατη. Σε έκτακτες συνθήκες χρειάζονται έκτακτα μέτρα, ακόμη και εκτός του υφισταμένου νομικού πλαισίου.

Όπως έλεγαν οι Ρωμαίοι, «Salus populi suprema lex esto»: Η σωτηρία του λαού -και της πατρίδος προσθέτω εγώ- ας είναι ο υπέρτατος νόμος. Τώρα είναι η ώρα για ριζοσπαστικά μέτρα, σε όλα τα πεδία. Βεβαίως, δεν περιμένω από το ανίκανο και διεφθαρμένο πολιτικό μας σύστημα να προωθήσει τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα. Τέτοιες αλλαγές θα σημάνουν την εξαφάνισή του και ουδείς συστημικός πολιτικός θα τις προωθήσει. Όμως, ούτε καν το δικό μας πολιτικό σύστημα είναι τόσο αυτοκτονικό, που να μην αντιλαμβάνεται την ανάγκη διασώσεως νοικοκυριών και επιχειρήσεων από την καταστροφή. Το διπλό ερώτημα είναι με ποιους πόρους και με ποιόν τρόπο.

Αξιοποίηση “παγωμένων” κεφαλαίων

Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι με την αξιοποίηση “παγωμένων” εθνικών πόρων, δηλαδή τις ελληνικές καταθέσεις σε τράπεζες της αλλοδαπής. Όσες εξ αυτών δεν πληρούν τις προϋποθέσεις “πόθεν έσχες”, δεν μπορούν να διακινηθούν εντός του διεθνούς συστήματος και να διεκδικήσουν, έτσι, υψηλές αποδόσεις από χρηματοοικονομικές επενδύσεις. Το ύψος του ποσού αυτού δεν είναι γνωστό, αλλά εκτιμάται σε μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, ίσως άνω των πενήντα. Όπως είχα περιγράψει σε άρθρο μου, από τον Ιούνιο του 2021, τα κεφάλαια αυτά θα έχουν ισχυρό κίνητρο επαναπατρισμού εάν τους δοθεί πλήρης αμνηστία, την οποία η έκτακτη ανάγκη δικαιολογεί.

Η μόνη υποχρέωση -αντί προστίμου οιουδήποτε ύψους έστω και συμβολικού- θα είναι η τοποθέτηση των κεφαλαίων αυτών σε σειρές ομολογιακών εκδόσεων του ελληνικού Δημοσίου. Οι λήξεις αυτών των ομολόγων θα αρχίζουν μετά από 3ετία και θα εκτείνονται μέχρι 30ετία ή και περισσότερο. Τόσο το κράτος όσο και οι ομολογιούχοι θα έχουν όφελος από αυτή την διευθέτηση.

Οι ομολογιούχοι θα διαθέσουν τα ομόλογά τους στη διεθνή αγορά. Ακόμη και χωρίς επενδυτική διαβάθμιση, το discount (έκπτωση) πωλήσεως των ομολόγων αυτών θα είναι πολύ μικρότερο του κόστους κάθε άλλης διαδικασίας “νομιμοποιήσεώς” τους – κοινώς “ξεπλύματος”. Συνεπώς, θα έχουν, πλέον, τα κεφάλαιά τους καθαρά και διαθέσιμα οπουδήποτε. Το κράτος θα συστήσει ένα έκτακτο ειδικό ταμείο, ένα νέο “Κοινόν Ελλήνων”, το οποίο θα χρηματοδοτήσει με στοχευμένο τρόπο επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ώστε να μην καταρρεύσουν υπό το βάρος της εξελισσόμενης κρίσεως.

Ταμείο Εθνικής Ανάγκης

Στο δεύτερο ερώτημα η απάντηση είναι η επιδότηση, μέσω ενός Ταμείου Εθνικής Ανάγκης (ΤΕΑ), των λογαριασμών ενέργειας για όσο διάστημα διαρκέσει η κρίση. Κάθε επιχείρηση θα λαμβάνει λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος ή/και φυσικού αερίου, στον οποίο θα αναγράφεται το πλήρες κόστος, αλλά πληρωτέο θα είναι μόνον το τμήμα που ανταποκρίνεται στην συνήθη χρέωση. Ουσιαστικώς, η επιδότηση θα ορισθεί -και θα μεταβάλλεται- σε ύψος τέτοιο ώστε η πληρωτέα τιμή να παραμένει σταθερή.

Το ποσόν της επιδοτήσεως κάθε λογαριασμού θα εγγράφεται σε λογαριασμό ειδικού αποθεματικού, το οποίο είτε θα κεφαλαιοποιηθεί υπέρ του Ταμείου Εθνικής Ανάγκης είτε -κατά προτίμηση- θα αποσβεσθεί αναλογικώς των κερδών της επιχειρήσεως. Εντόκως με το μέσο ετήσιο επιτόκιο του δημοσίου χρέους, σε βάθος 20ετίας. Ενδεχομένως, η ρύθμιση αυτή θα πρέπει να τροποποιηθεί για τις επιχειρήσεις με βιβλία β΄ κατηγορίας, αλλά αυτό είναι τεχνικό ζήτημα που διευθετείται. Το όφελος αυτής της δράσεως είναι προφανές: Διασώζουμε την εγχώρια παραγωγή και την “θωρακίζουμε” καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσεως.

Επίσης, της προσφέρουμε ένα σχετικό πλεονέκτημα, σε σύγκριση με άλλες χώρες που δεν θα προβούν σε ανάλογες ρυθμίσεις, άρα τα ελληνικά προϊόντα θα είναι πιο ανταγωνιστικά σε σχέση με τα εισαγόμενα. Επίσης, κάθε νοικοκυριό θα λαμβάνει, επίσης, επιδότηση στον λογαριασμό του ηλεκτρικού του ρεύματος ή/και φυσικού αερίου. Ο λογαριασμός θα τηρείται στο TAXIS, στο όνομα του κατόχου του λογαριασμού. Η εξόφληση του ποσού που θα συγκεντρωθεί, θα γίνει σε βάθος 20ετίας -ή και περισσότερο αν χρειασθεί- μέσω ειδικής άτοκης χρεώσεως στα ετήσια εκκαθαριστικά (έντυπο Π) φορολογίας.

Πολλαπλό το όφελος

Προφανώς, για άπορους και για νοικοκυριά πολύ χαμηλού εισοδήματος θα μπορεί να γίνει μερική διαγραφή της οφειλής ή/και παράταση του χρόνου αποπληρωμής. Το όφελος της προστασίας των νοικοκυριών, πέραν της κοινωνικής ηρεμίας, είναι και οικονομικό: Η αποφυγή υφέσεως στην εσωτερική αγορά θα ενισχύσει τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν εξασφαλισμένο ένα ελάχιστο καταναλωτικό κοινό, ικανό να τις συντηρήσει κατά την κρίσιμη περίοδο.

Μεγάλος καταναλωτής ενέργειας (πετρελαίου ή φυσικού αερίου) είναι οι “κοινωνίες συνιδιοκτητών” κτιρίων, δηλαδή οι διαχειρίσεις πολυκατοικιών και μεγάρων. Ως έχει η κατάσταση πρόκειται για μεγάλη μαύρη τρύπα, από την οποία το κράτος χάνει έσοδα, ενώ βλάπτονται οι περισσότεροι ένοικοι από την -σκοπούμενη ή μη- κακοδιαχείριση. Είναι μια καλή ευκαιρία να ρυθμισθεί και να εξυγιανθεί αυτός ο χώρος, εάν οι ιδιοκτήτες θέλουν τα κτίρια τους να είναι λειτουργικά και να μην καταστεί η θέρμανση ασύμφορη.

Βεβαίως, οι πόροι του Ταμείου Εθνικής Ανάγκης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλες αναπτυξιακές δράσεις, οποίες, όμως δεν είναι του παρόντος άρθρου. Επίσης, η πιθανή σύσταση ενός τέτοιου Ταμείου δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραιτηθούμε από την προσπάθεια εξαιρέσεώς μας ή μειώσεως της επιβαρύνσεώς μας από το σύστημα πληρωμής ρύπων για ικανό χρονικό διάστημα, για όσο, δηλαδή, καταστεί αναγκαία η χρήση του λιγνίτη.