Blog

Ναυάγιο Πύλος: Οι ισχύουσες νομικές πτυχές του Διεθνούς Δικαίου- Ο Δ.Δρόσος αποδομεί ψεύδη,ισχυρισμούς και αφηγήματα

 

Του Δημητρίου Δρόσου*

Εξ’ αφορμής του προσφάτως συμβάντος με το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, θα πρέπει να δούμε τι ισχύει σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και ποιες είναι οι υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους, εάν το ναυάγιο συνέβη είτε εντός της ΑΟΖ είτε σε ανοιχτή θάλασσα.

Εφόσον το ναυάγιο συνέβη στην ΑΟΖ του παράκτιου κράτους, προβλέπονται μεταξύ άλλων στην UNCLOS, σύμφωνα με το άρθρο 73.1 της εν λόγω συνθήκης, ότι το παράκτιο κράτος έχει δικαιοδοσία εκτεταμένων κανόνων επιβολής,  όταν κρίνεται αναγκαίο, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση σύμφωνα με τους κανονισμούς της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982.στα εξής ζητήματα:

α) Επιβίβαση στο πλοίο.

β) Επιθεώρηση.

γ) Σύλληψη του πληρώματος.

δ) Κίνηση δικαστικών δικαιοδοσιών.

ε) Εάν η UNCLOS δεν περιέχει ρητές διατάξεις χρήσης βίας κατά τη σύλληψη πλοίων, το Διεθνές Δίκαιο, το οποίο είναι εφαρμοστέο βάσει του άρθρου 293 της Σύμβασης, απαιτεί να αποφεύγεται στο μέτρο του δυνατού η χρήση βίας.

στ) Εάν η χρήση βίας είναι αναπόφευκτη, να μην υπερβαίνει τα απαραίτητα όρια σύμφωνα με τις περιστάσεις, εφαρμόζοντας τις αρχές του ανθρωπισμού.

Εφόσον το ναυάγιο συνέβη στην ανοιχτή θάλασσα, τα εν λόγω ύδατα είναι ελεύθερα για όλα τα κράτη, ως αγαθό διαθέσιμο για καθένα από αυτά (res commnis omnium), με ελευθερία ναυσιπλοϊας, ενώ κάθε κράτος έχει αποκλειστική αρμοδιότητα επί των πλοίων του. Στο άρθρο 110 της Σύμβασης του 1982, κατ’ εξαίρεση, ένα κράτος, μέσω πολεμικών του πλοίων ή άλλων δημοσίων σκαφών που έχουν το δικαίωμα επιβολής νόμου (π.χ. ακτοφυλακή), μπορεί να ασκήσει δικαιοδοσία επί του ξένου πλοίου στις εξής περιπτώσεις:

α) Προσέγγιση, επιβίβαση και επίσκεψη εμπορικού πλοίου, για να διαπιστωθεί εάν ενέχεται σε πράξεις πειρατείας, δουλεμπορίας, παράμονης εκπομπής, ή εάν τα πλοία είναι χωρίς σημαία και εθνικότητα.

β) Σύλληψη και κατάσχεση εμπορικού πλοίου, το οποίο ενέχεται σε πράξεις πειρατείας ή δουλεμπορίας.

γ) Σύλληψη και κατάσχεση εμπορικού πλοίου όταν παραβιάζει τους νόμους στα εσωτερικά του ύδατα, ή στην ΑΟΖ, ή στην υφαλοκρηπίδα,  ή στη συνορεύουσα ζώνη.

δ) Δικαίωμα συνεχούς καταδίωξης, το οποίο ορίζεται από το άρθρο 111, της Σύμβασης UNCLOS, το οποίο ασκείται στην ανοιχτή θάλασσα, το οποίο είναι αδιάλειπτο και παύει όταν το καταδιωκόμενο πλοίο εισέλθει στα χωρικά ύδατα τρίτου κράτους ή στα χωρικά ύδατα τα οποία ανήκουν στο ίδιο το κράτος. Οι προϋποθέσεις συνεχούς καταδίωξης είναι σωρευτικές.

ε) Η βία πρέπει να εύλογη και απαραίτητη, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο ζωές.

στ) Δεν επιτρέπεται η σύλληψη σε διεθνή ύδατα πλοίου που φέρει τη σημαία άλλου κράτους, στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγεται.

Υπόθεση Pamuk and Others (Tribunal Di Crotone), 84 RDI (2001)

Υπόθεση σύλληψης πλοίου μεταφοράς λαθρομεταναστών. Ιταλοί τελωνειακοί υπάλληλοι είχαν συλλάβει στην ανοιχτή θάλασσα πλοίο άνευ σημαίας που μετέφερε λαθρομετανάστες, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί σε αυτό το πλοίο ενόσω βρίσκονταν στην ανοιχτή θάλασσα από άλλο σκάφος με κατεύθυνση τις Ιταλικές ακτές, όπου εν συνεχεία θα εισέρχονταν, στα χωρικά ύδατα της Ιταλίας. Το δικαστήριο απεφάνθη ότι η σύλληψη και η επίσκεψη στο σκάφος στην ανοιχτή θάλασσα ήταν σύννομες και πληρούσαν το άρθρο 110 της Σύμβασης του 1982, καθώς: το πλοίο δεν έφερε σημαία και η μεταφορά λαθρομεταναστών από το ένα πλοίο στο άλλο είχε παρακολουθηθεί από Ιταλικά αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο. Άρα οι Ιταλικές αρχές υποπτεύονταν παράνομη συμπεριφορά εκ μέρους του πλοίου, η οποία συνίστατο στην παράνομη μεταφορά ξένων μεταναστών στην Ιταλία.

Συμπεράσματα και Ερωτήματα

Από τα παραπάνω συνάγονται τα εξής συμπεράσματα αλλά και ερωτήματα:

α) Είναι συγκεκριμένες οι δικαιοδοσίες και οι ενέργειες που δύναται να προβεί το παράκτιο κράτος, όπως αναφέρονται παραπάνω, εφόσον ένα πλοίο που είναι ύποπτο τέλεσης παράνομων ενεργειών, βρίσκεται εντός της ΑΟΖ του παράκτιου κράτους, των χωρικών του υδάτων ή  εντός της ανοιχτής θάλασσας.

β) Είναι σημαντικό εάν το πλοίο έφερε σημαία εθνικότητας ή όχι.

γ)  Επί της άσκησης βίας της σύλληψης ή κατάσχεσης του πλοίου πρέπει να εφαρμόζεται η αρχή της αναλογικότητας.

δ) Εάν η μεταφορά λαθρομεταναστών εμπίπτει στον όρο δουλεμπόριο ή συνιστά άλλη παράβαση του εσωτερικού δικαίου ή του Διεθνούς Δικαίου, ώστε να αποσαφηνισθεί η βαρύτητα των παράνομων πράξεων και η ανάλογη άσκηση βίας από το παράκτιο κράτος.

ε) To case Pamuk and Others, αποτελεί μία νομική ένδειξη, με τις ομοιότητες και διαφορές που το περικλείουν με την υπόθεση της Πύλου.

στ) Είναι ερώτημα εάν εφαρμόζεται η Διεθνής Συνθήκη: International Convention for the Safety of Life at Sea (SOLAS, 1974), καθώς φέρεται το πλοίο να αρνήθηκε τη βοήθεια των Ελληνικών Αρχών. Σε αυτό προστίθεται και το γεγονός ότι δεν ανευρέθη καπετάνιος και εικάζεται ότι πνίγηκε (ερώτημα αν υπήρξε καπετάνιος).

*Υποπτέραρχος ε.α.–Αναλυτής (MBA, ΜΗSΑ, MPH, MSc in Finance, LLB, BSc)