Blog

ΑΠΑΓΩΓΕΣ – ΟΜΗΡΙΕΣ ΜΕ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΛΥΤΡΩΝ

(Μια επίκαιρη-σύγχρονη μορφή του οργανωμένου εγκλήματος. Κανόνες πρόληψης-επιβίωσης των ομήρων)

Υποστρατήγου ε.α. ΕΛ.ΑΣ Π. ΛΑΓΓΑΡΗ

 

Ένα αποφασιστικό κτύπημα κατά του βαρέως εγκλήματος στη χώρα μας κατόρθωσαν να καταφέρουν οι Αρχές Ασφαλείας Θεσσαλονίκης την 6-5-2002 με τη διαλεύκανση-εξιχνίαση της απαγωγής και ομηρίας με απαίτηση καταβολής λύτρων (3 εκατομμυρίων δολαρίων), της 6χρονης Μαρκέλλας Χαζάκη, κόρης του επιχειρηματία Χρυσοστόμου Χαζάκη, από το Πλαγκάρι Θεσσαλονίκης, που για 26 ολόκληρες ημέρες κρατούσαν κλεισμένη σε δωμάτιο επί της οδού Αρτέμιδος 5-7 οι τρεις στυγεροί κακοποιοί απαγωγείς της, ο Αρμένιος Σαργκέϊ Ζοχαμπιάν και οι ομογενείς εκ Γεωργίας Δημήτριος Κιτσικίδης και Ευάγγελος Σαρίδης. Επιπλέον οι αστυνομικοί επέτυχαν τον εντοπισμό, την σύλληψη και την παραπομπή στη δικαιοσύνη όλων των απαγωγέων και την πλήρη εξάρθρωση της οργανωμένης αυτής εγκληματικής ομάδας.

Βέβαια, η Ελληνική Αστυνομία τελευταία, αλλά και παλαιότερα, έχει συνηθίσει να εκπλήσσει ευχάριστα την κοινή γνώμη, όσον αφορά στη δίωξη των εγκλημάτων του είδους αυτού, με έμφαση, την περίπτωση της εξιχνίασης, τον Ιανουάριο 2002, της απαγωγής-ομηρίας με απαίτηση και καταβολή λύτρων (ζητήθηκαν 1.200.000 δρχ. και κατεβλήθησαν 450.000 δρχ.) του επιχειρηματία Πειραιά Γιάννη Ζώνα από την Ασφάλεια Αττικής και της σύλληψης και παραπομπής στη δικαιοσύνη δύο μελών της σπείρας, αυτουργών του εγκλήματος, του Έλληνα Χριστόφορου Λασιθιωτάκη και του Ιρανού Άλμπερτ Νορόζνια. Ήδη, η Αστυνομία, ενώ βρισκόταν στα ίχνη των ηθικών αυτουργών και λοιπών συνεργών της πολύκροτης αυτής υπόθεσης, πρωτοφανούς στα εγκληματικά χρονικά της χώρας σε οργάνωση, σχεδίαση και εκτέλεση, προέβη την 31-5-2002 στον εντοπισμό και σύλληψη και των τριών υπολοίπων δραστών και στην πλήρη εξάρθρωση της εγκληματικής ομάδας.

Στην επιτυχή αντιμετώπιση των προαναφερθεισών απαγωγών-ομηριών (Μαρκέλλας Χαζάκη, Γιάννη Ζώνα) η Ελληνική Αστυνομία χρησιμοποίησε μεθόδους πέραν των παραδοσιακών αστυνομικών πρακτικών κατ΄αρχήν, ενήργησε αθόρυβα, με ταχύτητα και μεθοδικότητα, αξιοποιώντας στο έπακρο το έμψυχο δυναμικό των αρμοδίων καθ΄ύλην και κατά τόπον υπηρεσιών της Ασφαλείας, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά την παράδοση επιτυχιών της στο συγκεκριμένο αυτό είδος εγκλήματος. Οπωσδήποτε όμως αξιοποίησε τη σύγχρονη τεχνολογία που είχε στη διάθεσή της, υπερκαλύπτοντας την τεράστια τεχνογνωσία των δραστών γύρω από τα σύγχρονα ηλεκτρονικά των την κινητή τηλεφωνία.

Η αποτελεσματικότητα αυτή της Ελληνικής Αστυνομίας δεν ανακούφισε μόνο την καταρρακωμένη ψυχολογία των απαχθέντων και των στενών συγγενών τους, αλλά ανόρθωσε και το κλονισμένο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών σε μια εποχή που η εγκληματικότητα γενικώς καλπάζει και η Αστυνομία στάθηκε ανίσχυρη να εμποδίσει την εξάπλωσή της. Κυρίως όμως απέτρεψε, αποθαρρύνοντας τυχόν επίδοξους μιμητές, την βιομηχανοποίηση μελλοντικών απαγωγών και την ανάπτυξη “ιδιωτικοποιημένης” αστυνομικής προστασίας, με ότι αυτό δυσμενές συνεπάγεται για την κοινωνία και την Ελληνική πολιτεία.

Πέραν των ανωτέρω, οι εν λόγω πολύκροτες υποθέσεις που αναστάτωσαν εφέτος την κοινή γνώμη (Μαρκέλλας Χαζάκη, Γιάννη Ζώνα), επιβεβαίωσαν ξανά το γεγονός ότι οι απαγωγές-ομηρίες με απαίτηση λύτρων είναι μία από τις πιο σκληρές μορφές του σύγχρονου εγκλήματος που τείνει να παγιωθεί κατά τρόπο οργανωμένο, γιατί είναι δυνατόν να προκαλέσουν ισοπεδωτικά τραυματικά αποτελέσματα στην ψυχική και σωματική λειτουργία ενός ανθρώπου, όπως και στον συγγενικό του περίγυρο, εξ αιτίας της αιφνιδιαστικής αλλαγής των πραγμάτων, του εύλογου “σοκ” των θυμάτων, σε συνδυασμό με τις πρωτόγνωρες και άγνωστες συνθήκες ή την τυχόν απομόνωση ή κακομεταχείρισης και ταλαιπωρίας αυτών, που θα προκύψουν στη συνέχεια.

Κυρίαρχο στοιχείο του εγκλήματος αυτού είναι η εκβίαση. Η αγωνία και ο ψυχικός καταναγκασμός που αφήνει στα θύματα και τους συγγενείς τους καταντά συμφορά, ενώ η έλλειψη της προστασίας του κράτους είναι εμφανής.

Όπως προκύπτει από σχετική στατιστική των Αρχείων της Αστυνομίας :

• Το έτος 1990 αποτελεί ορόσημο εμφανίσεως του εγκλήματος των απαγωγών-ομηριών κατά τρόπο οργανωμένο με τη γνωστή περίπτωση του 17χρουνου αθίγγανου Γιάννη Τσατσάνη (“Μαρσελίνο”). Έκτοτε και μέχρι σήμερα οι απαγωγές του είδους αυτού που έγιναν γνωστές και συγκλόνισαν την κοινή γνώμη υπήρξαν 16.

Βέβαια, υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις απαγωγών, μετά βασανιστηρίων μάλιστα των ομήρων, οι οποίες πέρασαν σε δεύτερη μοίρα, λόγω της εθνικότητας των δραστών-θυμάτων ή ιδιορρυθμίας των περιπτώσεων, π.χ. απαγωγές Ελλήνων από Αλβανούς ή Ρώσους ένεκα οικονομικών διαφορών από δραστηριότητες που ανέπτυξαν στα πλαίσια της μεταξύ τους παρανομίας, ή απαγωγές αλλοδαπών για τους ίδιους ή άλλους λόγους.

• Τα ανυποψίαστα θύματα των εν λόγω απαγωγών ήταν πλούσιοι επιχειρηματίες και άτομα ευκατάστατα οικονομικώς ή γόνοι αυτών.
• Ανεξιχνίαστη παραμένει μόνο μία απαγωγή, οι δε δράστες παραμένουν ακόμη άγνωστοι και ασύλληπτοι (Φεβρουάριος 1996, μεγαλοξενοδόχος Κρήτης Μιχάλης Μεταξάς. Ζητηθέντα λύτρα 1 δις δρχ., απελευθερώθηκε με 50.000.000 δρχ.). Όλες οι υπόλοιπες εξιχνιάστηκαν και οι περισσότεροι των δραστών είναι στις φυλακές και ελάχιστα φυγοδικούν καταζητούμενοι. (Ο ένας εκ των αδελφών Παλαιοκώστα, δράστη απαγωγής του “Βασιλιά” του χαλβά Αλεξάνδρου Χαϊτογλου, ελευθερώθηκε με λύτρα 250.000.000 δρχ.).

• Δύο περιπτώσεις των απαγωγών αυτών είχαν τραγικό τέλος, γιατί δύο άνθρωποι δολοφονήθηκαν επειδή αναγνώρισαν τους δράστες (1990 Γιάννης Τσατσάνης, 1991 Βαρβάρα Καρούσου, οικονόμος της απαχθείσης12χρονης Ταμάρ Οσκανιάν, κόρης πλούσιου Βέλγου εμπόρου διαμαντιών).

Επίσης υπήρξε και μία απόπειρα ανθρωποκτονίας, για τον ίδιο λόγο, λίγο πριν από τη σύλληψη των δραστών από την Αστυνομία. (1997 εξάχρονη Ελένη Λουλάκη, απήχθη από το σχολείο της, απόπειρα με γεωργικό φάρμακο, ανεγνώρισε τη θεία της ως μέλος των απαγωγέων).

• Από πλευράς οικονομικής, στις απαγωγές αυτές, τα αρχικώς απαιτηθέντα λύτρα από τους δράστες ανέρχονται στο ποσόν των 5,5 δις δρχ. ενώ το τελικό ποσό που τους κατεβλήθη, κυμαίνεται γύρω στο 1,5 δις δρχ.
• Κοινά χαρακτηριστικά των ανωτέρω απαγωγών είναι ότι οι απαγωγείς είναι αδίστακτοι και οξύνοες και δρουν σε ομάδες, στις οποίες κατά βάση, άμεσα ή έμμεσα, συμμετέχει και άτομο του συγγενικού ή επαγγελματικού ή γειτονικού περιβάλλοντος του θύματος. Γνωρίζουν άριστα την οικονομική κατάσταση των οικογενειών των θυμάτων, όπως επίσης και τις επαγγελματικές, προσωπικές και οικογενειακές συνήθεις του θέματος (π.χ. ωράριο εργασίας, χρόνος ψυχαγωγίας, ακολουθητέο δρομολόγιο κ.λ.π). Τα χρηματικά ποσά που αρχικά απαιτούν ως λύτρα είναι υπέρογκα, αλλά στη συνέχεια κατεβάζουν τις απαιτήσεις τους, παριστάνοντας τους διαλλακτικούς. Τέλος, απαιτούν σε όλες τις περιπτώσεις, να κρατηθεί μακριά η Αστυνομία.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ (Προ της Απαγωγής)

Είναι τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται, ιδίως από τα άτομα που ανήκουν στην κατηγορία “Υψηλού Κινδύνου”, και αφορούν στη συνεργασία με τους γείτονες και την Αστυνομία αφ΄ενός και αφ΄ετέρου τα μέτρα αυτοπροστασίας, τα οποία δεν εμποδίζουν έναν ομαλό τρόπο ζωής αλλά, καθιστούν ένα “στόχο” λιγότερο εκτεθειμένο και ελκυστικό. Όπως π.χ. :

• Εχεμύθεια γενικώς, ή περιορισμός πληροφοριών των καθημερινών δραστηριοτήτων, επαγγελματικών, ιδιωτικών, οικογενειακών, κοινωνικών κ.λ.π. (Ώρες αφιξαναχώρισης για εργασία- παιδιών στο σχολείο, ακολουθητέο δρομολόγιο και μεταφορικό μέσο, αυξήσεις περιουσιακών στοιχείων κ.λ.π).
• Αποφυγή ρουτινοποίησης της ζωής και εργασίας.
• Αλλαγές έκτακτες στο μεταφορικό μέσο κίνησης και στο ακολουθητέο δρομολόγιο.
• Καχυποψία-φιλυποψία, σχετικά με την επισήμανση τυχόν παρακολούθησης του “στόχου” (βασικό στάδιο προηγούμενο της απαγωγής και προϋπόθεση επιτυχίας).
• Φύλαξη (Τράπεζα, δικηγόρος εργοδότη) στοιχεία προσδιορισμού της προσωπικότητας, ατομικά-οικογένειας, για διασταύρωση-επαλήθευση αυθεντικότητας δηλώσεων απαγωγέων, καθοριστικώντου εάν το θύμα είναι ακόμη ζωντανό (π.χ. ιατρικά στοιχεία, δείγμα γραφής, υπογραφής, κασέτας ηχογράφησης φωνής, υποκοριστικά-συνθηματικές λέξεις κ.α.).

 

ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ (Μετά την Απαγωγή)

 

• Αποδοχή της κατάστασης, αναμονή εξελίξεων και αποφυγή “ηρωισμών”, κυρίως κατά την πρώτη φάση της απαγωγής-ομηρίας (θεωρείται η πιο επικίνδυνη, απαγωγείς με “στρες”, μεμονωμένης διαύγειας, είναι επιθετικοί, επιρρεπείς σε υπερβολές, χαμηλά επίπεδα ανεκτικότητας). Αντιθέτως η δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων και της απελευθέρωσης, διάσωσης ή απόδραση, ενέχουν λιγότερους κινδύνους για το θύμα.
• Προσπάθεια για καλή σωματική και ψυχολογική κατάσταση και συμμόρφωση με τις υποδείξεις των απαγωγέων.
• Εγκατάλειψη ιχνών στους χώρους κρατήσεως (τσιγάρα, μαντήλι, στυλό, αναπτήρα κ.λ.π).
• Παρατηρητικότητα και απομνημόνευση όσων χρήσιμων σχετικών στοιχείων (μάκρος διαδρομής, αριθμό απαγωγέων και σχέση αρχηγού με τους υποτελείς του, χώροι κράτησης, αριθμό και είδος όπλων, οχήματα, φωνές, τυχόν υπάρχον σχέδιο κ.α).
• Τέλος, κίνδυνος-θάνατος η εξωτερίκευση τυχόν αντίληψης αναγνώρισης κάποιου από τους δράστες εκ μέρους του θύματος.