Η ΑΦΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ – ΑΥΡΙΟ Του Υποστρατήγου ε.α. Π. Λεονάρδου
Η ΑΦΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ – ΑΥΡΙΟ
Του Υποστρατήγου ε.α. Π. Λεονάρδου
Η Αφρική είναι η ήπειρος των αντιθέσεων. Θεωρείται πλέον ο χώρος όπου στο μέλλον θα επικεντρωθεί το διεθνές γεωπολιτικό ενδιαφέρον αν και θα έπρεπε να συγκέντρωνε και το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον. Στις περισσότερες χώρες της Αφρικής, οι μικροί ρυθμοί ανάπτυξης επαυξάνουν τα ποσοστά της ανεργίας, η έλλειψη στοιχειωδών υποδομών δημιουργεί απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης, οι εμφύλιες διαμάχες εξαφανίζουν κάθε έννοια κοινωνικής συνοχής και η μεγάλη διαφορά μεταξύ ευμάρειας και ένδειας επιβαρύνει τα ήδη αυξημένα ποσοστά της φτώχιας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) και η Αφρική προσπαθούν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους. Η Ε.Ε. ως οικονομική δύναμις έχει χορηγήσει σημαντική βοήθεια και συνεχίζει να είναι ο σημαντικότερος οικονομικός εταίρος της Αφρικής. Πάνω από το 80% της κρατικής αναπτυξιακής βοήθειας που λαμβάνει η υποσαχάρια Αφρική από τα κράτη μέλη του Ο.Ο.Σ.Α. χορηγείται από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία ελέγχουν πάνω από το 30% της Αφρικανικής αγοράς και απορροφούν το 46% των Αφρικανικών εξαγωγών. Οι οικονομικές σχέσεις Ευρώπης-Αφρικής ρυθμίζονται από τη Σύμβαση Cotonou η οποία είναι μία συμφωνία εμπορίου, συνοδευόμενη από ένα πακέτο χρηματοδοτικής βοήθειας.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει τη διακήρυξη που υιοθετήθηκε από τη διάσκεψη κορυφής Ε.Ε.-Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας (4-4-2000) ενώ από το Νοέμβριο του 2004 έχει εκπονήσει ένα «Σχέδιο δράσης για την υποστήριξη της Ειρήνης και της Ασφάλειας στην Αφρική στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ)» με σκοπό την υποστήριξη των Αφρικανικών κρατών στο να αποκτήσουν αυτόνομη δυνατότητα πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων.
Βέβαια σημαντική για την Βόρεια Αφρική θεωρείται η Ευρωμεσογειακή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (Μ.Ε.F.T.A.) της οποίας η έναρξη λειτουργίας προσδιορίσθηκε για το 2010. Στη συνέχεια η συγκρότηση ενός χώρου Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας θα περιλαμβάνει την συλλειτουργία και άλλων διαστάσεων, πολιτικών, ποτιστικών, κοινωνικών και ασφάλειας.
Οι σχέσεις Αφρικής-Ασίας έχουν ενδυναμωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Μια σειρά από χώρες έχουν αναπτύξει δραστηριότητες στην Αφρικανική Ήπειρο. Ένα ιδιαίτερο σημαντικό βήμα είναι η δημιουργία της Ένωσης για την Περιφερειακή Συνεργασία των περί τον Ινδικό Ωκεανό κρατών [Indian Ocean Rim – Association for Regional Cooperation (I.O.R.A.R.C.)], το 1997. Η Ένωση αυτή αναμένεται να ισχυροποιήσει περισσότερο τις οικονομικές σχέσεις Αφρικής-Ασίας καθώς επιδιώκει την φιλελευθεροποίηση του εμπορίου μεταξύ των μελών της.
Υψίστης σημασίας έχει καταστεί η Αφρική για τις ΗΠΑ. Η αμερικανική παρουσία ενδυναμώνεται στην Αφρική με κύριους πολιτικούς άξονες τη «μάχη κατά της τρομοκρατίας» και «την προστασία των πετρελαϊκών αποθεμάτων». Το 17% του εισαγομένου πετρελαίου στις ΗΠΑ προέρχεται από την υποσαχάρια Αφρική με πρόβλεψη να φθάσει το 25-30% κατά την επόμενη 10ετία.
Κορύφωση του αμερικανικού ενδιαφέροντος αποτελεί η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης της 6 Φεβρουαρίου 2007 για την συγκρότηση διακλαδικής διοίκησης της Africa Command (AFRICOM) η οποία ως χώρο ευθύνης θα έχει την Μαύρη Ήπειρο, με εξαίρεση την Αίγυπτο. Η νέα διοίκηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις απειλές που προέρχονται από την έξαρση της τρομοκρατίας, τις εμφύλιες διαμάχες και τις διασυνοριακές συγκρούσεις, ενώ συγχρόνως να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που ανοίγονται στην τεράστια ήπειρο με τους ανεκμετάλλευτους φυσικούς πόρους. Μέχρι τώρα την ευθύνη της Αιγύπτου και των χωρών της Ανατολικής Αφρικής είχε η Central Command ενώ την ευθύνη για την Μαδαγασκάρη, τον Μαυρίκιο και τα Κομόρος η Pacific Command. Έτσι το μεγάλο βάρος της παρακολούθησης των υπολοίπων Αφρικανικών χωρών έπεφτε στην European Command (EUCOM) γι΄αυτό και δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το σχέδιο για τη δημιουργία της AFRICOM προβλέπει τη λειτουργία της ως μέρος της EUCOM για ένα χρόνο (Οκτώβριο 2008) και την απόλυτη ανεξαρτητοποίησή της αμέσως μετά.
Ήδη στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας οι Αμερικανοί διατηρούν πολιτικοστρατιωτικό προσωπικό 1.500 ατόμων στο Τζιμπουτί, συγκροτημένο ως «Διακλαδική Δύναμη του Κέρατος της Αφρικής (Combined Joint Task Force-Horn of Africa, CTTF-HOA). Η δύναμη έχει συνδράμει αρκετές ανθρωπιστικές αποστολές με κυριότερη αυτή της Αφρικανικής Ένωσης στο Σουδάν (African Union Mission in Soudan – AMIS). Επιπλέον η Αμερική έχει στρατιωτική παρουσία με συμφωνίες για χρήση βάσεων και ευκολιών στην Γκαμπόν, την Κένυα, το Μαλί, το Μαρόκο, τη Ναμίμπια, το Σάο Τόμε και Πρινσίπε, τη Σενεγάλη, την Τυνησία, την Ουγκάντα και τη Ζάμπια. Ευνόητο είναι ότι έχει καθιερωθεί σύνδεσμος μεταξύ της EUCOM και του Αρχηγείου της Αφρικανικής Ένωσης στην Αιθιοπία. Ενδεικτική των στρατιωτικών δραστηριοτήτων των ΗΠΑ στην Μαύρη Ήπειρο είναι η επιχείρηση «Operation Enduring Freedom Trans Sahara/Trans Sahara-Counter Terrorism Initiate» (OEF-TS/TS CTI) στην οποία Αμερικανοί σύμβουλοι στο Μαλί, στο Τσαντ, το Νίγηρα και τη Μαυριτανία, βοηθούν στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, εκπαιδεύοντας το προσωπικό στον έλεγχο των συνόρων, στη συλλογή πληροφοριών κ.λ.π.
Η Κίνα εμφανίστηκε ως μεγάλος παίκτης από τις αρχές του 21ου αιώνα διεκδικώντας μερίδιο στον τομέα της οικονομίας. Στην Αφρική επιδιώκει να παίξει το ρόλο του σταθερού και συνεπούς εταίρου και διαθέτοντας μεγάλα αποθέματα συναλλάγματος προσπαθεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σε πρώτες ύλες. Το Σουδάν προμηθεύει το 7% του πετρελαίου της Κίνας μέσω ενός αγωγού 1.600 χλμ στην Κόκκινη Θάλασσα. Η Αγκόλα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου στην Κίνα καταλαμβάνοντας το 15% περίπου των εισαγωγών της. Στη Νιγηρία, η Κίνα, μετά από συμφωνία 4 δις δολαρίων, έχει άδειες γεωτρήσεων και την πλειοψηφία στο διϋλιστήριο Kabuna. Η Γκαμπόν από το 2004 έχει αρχίσει να προμηθεύει με πετρέλαιο την Κίνα ενώ παράλληλα προμηθεύει το 15% των εισαγωγών της Κίνας σε μαγγάνιο. Στο Τσαντ η Κίνα διεκδικεί τον έλεγχο της πετρελαϊκής βιομηχανίας και εισάγει πετρέλαιο μέσω αγωγού που διέρχεται από το Καμερούν.
Η Τανζανία τριπλασίασε τις εξαγωγές βάμβακος και χρυσού προς την Κίνα ενώ στην Κένυα γίνονται προσπάθειες για εξερεύνηση πετρελαίου με Κινεζικά κεφάλαια. Ήδη από το 2000 ιδρύθηκε το φόρουμ Κίνας-Αφρικής με την Κίνα να καταργεί τους δασμούς σε 90 εισαγόμενα προϊόντα από τις 28 λιγότερο ανεπτυγμένες Αφρικανικές χώρες και να παραγράφει χρέη ύψους 1,2 δις δολαρίων. Το διμερές εμπόριο και οι επενδύσεις αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς με αποτέλεσμα η Κίνα, ως εμπορικός εταίρος της Αφρικής, να κατέχει την τρίτη θέση μετά τις ΗΠΑ και τη Γαλλία.
Η Ρωσία και η Βενεζουέλα έχουν επίσης κάνει προσπάθειες να διεισδύσουν στην Αφρική χωρίς όμως συγκεκριμένα αποτελέσματα κατά την παρούσα περίοδο τουλάχιστον, αν και η Βενεζουέλα έχει χορηγήσει οικονομική βοήθεια στο παρελθόν στην Μαυρυτανία και στο Νίγηρα.
Ο μεγάλος φυσικός πλούτος της Αφρικής είναι η αιτία του ενδιαφέροντος των μεγάλων χωρών γι΄αυτήν. Οι πολύτιμοι λίθοι έχουν τεράστιες εξαγωγές αν και είναι γνωστό ότι τροφοδοτούν γενοκτονίες όπως στη Ρουάντα και εμφυλίους όπως στη Σιέρα Λεόνε. Δέκα χώρες παράγουν διαμάντια και άλλες τόσες περίπου ρουμπίνια ή ζαφείρια, με ονομαστά αυτά της Τανζανίας και της Κένυας. Σημαντική είναι η παραγωγή σε χρυσό. Τα χρυσορυχεία μόνο της Νότιας Αφρικής παράγουν το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής. Η Ζάμπια και το Κονγκό παράγουν το 10% της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού και το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου, σε ορυχεία που οι εργάτες εισπράττουν χαμηλές αμοιβές. Το γεγονός ότι η Μοζαμβίκη παράγει τιτάνιο, η Ζιμπάμπουε χρώμιο, η Μαδαγασκάρη γραφίτη, η Σενεγάλη σίδηρο, η Γκάνα βωξίτη, η Αιθιοπία χαλκό, η Ακτή Ελεφαντοστού μαγγάνιο, το Καμερούν αλουμίνιο και η Ερυθραία ψευδάργυρο, αποδεικνύει ότι η Μαύρη Ήπειρος έχει σημαντικές πλουτοπαραγωγικές πηγές που δεν μπορεί να αξιοποιήσει μόνη της. Φυσικά σε όλα αυτά θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το φώσφορο και το γύψο της Βορείου Αφρικής και τα μεγάλα κοιτάσματα ουρανίου στο Τσαντ, Γουϊνέα, Ναμίμπια και Νότια Αφρική.
Σκόπιμο είναι εδώ να γίνει αναφορά και στα παρθένα δάση της Κεντρικής Αφρικής που κινδυνεύουν από την υπερβολική υλοτόμηση. Είναι θλιβερό το ότι πέντε κράτη : το Κονγκό, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Καμερούν, Γουϊνέα και Γκαμπόν εκχώρησαν δικαιώματα εκμετάλλευσης των δασών σε ιδιώτες οι οποίοι κάνουν εξαγωγές ξυλείας σε Ευρώπη και Ασία. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι απώλειες στα παρθένα δάση της Αφρικής θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο κλίμα, καθώς μόνο τα δάση του Κονγκό κατακρατούν και αποθηκεύουν το 8% του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται στον πλανήτη μας.
Η Αφρική, δυστυχώς, έχει καταστεί καταφύγιο τρομοκρατών λόγω της διαφθοράς, των εμφυλίων συγκρούσεων, της ακυβερνησίας και της φτώχιας. Το 1998 είχαν υποστεί βομβιστικές επιθέσεις οι Αμερικανικές Πρεσβείες στην Κένυα και την Τανζανία, πυρήνες της Αλ Κάϊντα διαπιστώθηκαν στο Σουδάν και την Σομαλία ενώ στην Κένυα ανακαλύφθηκε παρακλάδι της οργάνωσης αυτής. Η προέλευση των τρομοκρατικών οργανώσεων δεν προέρχεται από συγκεκριμένο ιδεολογικό ή θρησκευτικό χώρο. Πριν το 2001 στην λίστα των «τρομοκρατικών οργανώσεων» του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν υπήρχε καμία από την Αφρική. Το 2004 προστέθηκαν δύο Αλγερινές οργανώσεις, η «Ένοπλη Ισλαμική Ομάδα» (GIA) και οι «Σαλαφιστές» (GSPC). Κάποιες οργανώσεις που οι αφρικανικές κυβερνήσεις ονόμαζαν «τρομοκρατικές», αποτελούσαν απλά την επικίνδυνη «αντιπολίτευση», η οποία έπρεπε να εξοντωθεί. Άλλες οργανώσεις των οποίων η προέλευση είχε ελεγχθεί είναι η Σομαλική «Αλ Ιτιχάντ Αλ Ισλαμίγια» (ΑΙΑΙ), η οποία ήταν ισλαμική, ενώ δύο άλλες ήταν, η μια χριστιανική στην Ουγκάντα (Αντιστασιακός Στρατός του Κυρίου – LAR) και η άλλη, ο πρώην Στρατός της Ρουάντα. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι επιθέσεις εναντίον των δυτικών συμφερόντων εταιρειών πετρελαίου στο Δέλτα του Νίγηρα, δεν προήλθαν από φανατικούς μουσουλμάνους, αλλά από εθνικιστικά κινήματα, στο όνομα της αυτοδιάθεσης και της ανακατανομής του πλούτου.
Στο πεδίο της αστάθειας θα πρέπει να εντάξουμε και την πειρατεία. Στην Ανατολική Αφρική ευδοκιμεί, κυρίως στο μέρος της Αφρικής και ιδιαίτερα στα παράκτια ύδατα της Σομαλίας. Οι πειρατές εξορμούν συνήθως από το ημιαυτόνομο κρατίδιο Πάντλαντ, στην βορειοανατολική Σομαλία, και επιτίθενται εναντίον μικρών πλοίων, δεξαμενοπλοίων και φορτηγών. Στην Δυτική Αφρική, και συγκεκριμένα στη θάλασσα της Νιγηρίας, η πειρατεία μαζί με την παράνομη αλιεία και τη λαθρομετανάστευση, καθιστούν την περιοχή ως την τρίτη επικινδυνότερη για ναυτικούς σε ολόκληρο τον κόσμο μετά τη θάλασσα της Ινδονησίας και του Μπαγκλαντές. Ήδη το Αμερικανικό Ναυτικό ενεργεί στο κέρας της Αφρικής, όχι μόνο εναντίον στόχων της Αλ Κάϊντα, αλλά και εναντίον πειρατών οι οποίοι χρησιμοποιούν τα λύτρα από τις πειρατείες για να εξοπλίζονται οι ισχυροί πολέμαρχοι της περιοχής που αναζωπυρώνουν και αυτοί τους εμφυλίους πολέμους.
Οι εμφύλιοι πόλεμοι, δυστυχώς, σφραγίζουν το μέλλον της Αφρικής, όπως βλέπουμε παρακάτω από τις διαμάχες που συνεχίζονται ακόμη.
Το Σουδάν από το 1956 που απέκτησε την ανεξαρτησία του, διεξάγει εμφύλιο πόλεμο με το νότο, όπου διαμένει το ¼ του πληθυσμού.
Οι φονικές συγκρούσεις στο Νταρφούρ συνεχίζονται με αποτέλεσμα τις συνεχείς απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, ενώ χιλιάδες πρόσφυγες έχουν καταφύγει στο Τσαντ και τη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής. Για την προστασία των προσφύγων έχει αποφασισθεί ειρηνευτική αποστολή από 4.000 ευρωπαίους στρατιώτες και επιπλέον άλλη ειρηνευτική δύναμη ΟΗΕ-ΕΕ θα αναπτυχθεί στο Νταρφούρ.
Το Τσαντ από την ανεξαρτησία του από τη Γαλλία το 1960 μαστίζεται από εμφυλίους πολέμους, απόπειρες πραξικοπήματος, αναρχία κ.λ.π. Ήδη αντάρτες πολεμούν τις κυβερνητικές δυνάμεις που επιβιώνουν χάριν της υποστήριξης της Γαλλίας.
Αν και από το 2003 ολοκληρώθηκε ο αγωγός που ενώνει τα νότια του Τσαντ με τα «τερματικά» στο Καμερούν, εντούτοις η χώρα εξακολουθεί να μαστίζεται από τη φτώχεια. Από το 1999 στο Τσαντ ξεσπούν νέες συγκρούσεις ανάμεσα σε βορρά και νότο ενώ δεν απουσιάζουν οι επιθέσεις εναντίον των προσφύγων στο Σουδάν οι οποίες ενδεχομένως ξεκινούν από το Νταρφούρ. (Τουλάχιστον γι΄αυτό το λόγο το Σουδάν κατηγορείται από το Τσαντ).
Αν το παραπάνω γεγονός το συνδυάσουμε με το ότι το Σουδάν καταγγέλλει το Τσαντ ότι υποθάλπει τους αντάρτες στο Νταρφούρ και το ότι η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία κατηγορεί το Σουδάν ότι στηρίζει αντάρτες στο έδαφός της, τότε συμπεραίνουμε ότι οι τρεις αυτές χώρες συνιστούν το «τρίγωνο της αστάθειας» στην Αφρική.
Αλλά και στην Ανατολική Αφρική η Κένυα, χώρα των 36 εκατομμυρίων, τα τόξα, τα ρόπαλα και τα πυροβόλα όπλα έχουν το λόγο αφού για την ιδιοκτησία της γης ερίζουν οι Κικούγιου που είναι η πολυπληθέστερη φυλή και έχει ωφεληθεί περισσότερο από την αποικιοκρατία με τους Καλένγιν και τους Λούο από τις τάξεις των οποίων προέρχεται η οικογένεια του Μπάρακ Ομπάμα, υποψήφιο για την Προεδρία των ΗΠΑ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 20% των πλουσιοτέρων Κενυατών ελέγχει τουλάχιστον τις μισές καλλιεργήσιμες εκτάσεις και, μαζί με αυτές, τα έσοδα από την παραγωγή και τον τουρισμό. Λογικό είναι λοιπόν, η κυβέρνηση να δέχεται πυρά από τους αδικημένους τη στιγμή που οι νεκροί από τις συγκρούσεις να έχουν φθάσει τις χιλιάδες. Ήδη έχουν ξεσπάσει ταραχές μετά τις εκλογές της 27 Δεκεμβρίου 2007 που καταγγέλθηκαν από την αντιπολίτευση για βία και νοθεία.
Στη Ρουάντα οι Χούτου και οι Τούτσι, αν και ανήκουν στην ίδιο εθνοτική ομάδα, είχαν όμως διαφορετικούς ρόλους σαν κοινωνία και η διαμάχη τους συνεχίζεται. Όταν η κυβέρνηση των Χούτου αισθάνθηκε ότι απειλείται από την εξέγερση των Τούτσι, διέταξε να τους εξοντώσουν, προκαλώντας εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και κύματα προσφύγων προς τις γειτονικές χώρες. Όλη η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών πλήττεται από την κρίση στη Ρουάντα.
Στην Ερυθραία η πολυπόθητη ανεξαρτησία έφθασε το 1993 όμως η πρόκληση για την Ερυθραία ήταν να αποτραπεί κάθε αναζωπύρωση της αντιπαλότητας ανάμεσα στο «Μουσουλμανικό» Εθνικοαπελευθερωτικό Μέτωπο της Ερυθραίας και το «Χριστιανικό» αντίστοιχο του Τίγρη. Από το Μάϊο του 1998 οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε έναν ακήρυκτο πόλεμο.
Η δημοκρατία της Σομαλίας ιδρύθηκε το 1969. Διεκδικεί την κυριαρχία σε όλες τις περιοχές που κατοικούνται από Σομαλούς, όπως τα βορειοανατολικά της Κένυας, στην Αιθιοπική επαρχία Ογκαντέν και στο Γαλλικό έδαφος των Αφάρ και των Ισσά. Τα ισλαμικά κινήματα, αναζητώντας ένα ιδανικό διαφυλετικό κράτος ενισχύθηκαν από το Δεκέμβριο του 1992 με τη διεθνή επέμβαση. Όμως το Μάρτιο του 1995, η αποχώρηση των τελευταίων ειρηνευτικών στρατευμάτων σηματοδότησε την αποτυχία της διεθνούς ανθρωπιστικής επιχείρησης.
Η Αιθιοπία θεωρείται βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Αφρικής για την καταπολέμηση της ισλαμικής τρομοκρατίας, όμως τα γεγονότα φέρνουν πιο κοντά την πιθανότητα ενός πολέμου στο κέρας της Αφρική. Η Βουλή της Αιθιοπίας απεφάσισε να επιτρέψει την χρήση κάθε νόμιμου μέσου, για να αποτραπεί η εγκαθίδρυση φανατικού ισλαμικού καθεστώτος στην Σομαλία από την Ένωση Ισλαμικών Οίκων (ΕΙΟ).
Η Αιθιοπία κατηγορεί την ΕΙΟ ότι εκπαιδεύει, εξοπλίζει και υποθάλπει αιθιοπικές αντικυβερνητικές ομάδες. Οι Σομαλοί ισλαμιστές, από την άλλη μεριά, κατηγορούν την Αιθιοπία ότι επεμβαίνει στα εσωτερικά της Σομαλίας διατηρώντας στρατιωτικές δυνάμεις 6.000-8.000 ανδρών στη χώρα, όπως επιβεβαίωσε ο ΟΗΕ. Τον Ιούνιο του 2006 η ΕΙΟ κατέλαβε το Μογκαντίσου και με μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής και Νότιας Σομαλίας, κατανικώντας τους τοπικούς φυλάρχους συμμάχους των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι η ΕΙΟ συνεργάζεται στενά με την Αλ Κάϊντα και το Ιράν και γι΄ αυτό το λόγο την κατηγόρησε ότι επιτρέπει σε Ιρανούς την πρόσβαση στα ορυχεία ουρανίου της χώρας, για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Ήδη οι αψιμαχίες μεταξύ Αιθιοπικών στρατευμάτων και Σομαλών ισλαμιστών έχουν αρχίσει, ενώ φήμες μιλούν για δράση μισθοφορικών στρατευμάτων. Εμφανής βέβαια είναι η προσπάθεια συγκρότησης πολυεθνικής δύναμης από κράτη της Ανατολικής Αφρικής για να πολεμήσουν τους ισλαμιστές.
Στην Δυτική Αφρική η Νιγηρία διεκδικεί τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη, δεδομένου ότι κατείχε κυρίαρχη θέση στη διαμεσολαβητική δύναμη που είχε αναπτυχθεί στη Λιβερία και παρεμβαίνει για να ενθαρρύνει το διάλογο των εμπλεκομένων μερών στην Αιθιοπία και τη Σομαλία. Πιο πρόσφατα, Νιγηριανός Στρατός κατέκτησε τα νησιά Diamond και Pjabanha, που διεκδικεί το Καμερούν με το οποίο έχει μακροχρόνια διαμάχη επί της χερσονήσου Μποκάσι.
Ποιες όμως είναι οι αιτίες της σύγχρονης αποσταθεροποίησης της Αφρικής;
- Η κληρονομιά της αποικιοκρατίας, η οποία εστιάζεται κυρίως στην αυθαίρετη χάραξη των συνόρων, στην αναγκαστική συνένωση λαών ή και ακόμη ανταγωνιστικών φυλών.
- Η υποβάθμιση της αξίας των παραγομένων στην Αφρική πρώτων υλών, που οδήγησε σε οικονομική εξαθλίωση τα κράτη της Υποσαχάριας Αφρικής.
- Η έλλειψη ενδιαφέροντος για την Αφρική που παρατηρήθηκε από τα ισχυρά κράτη κατά την μεταψυχροπολεμική περίοδο. (Όμως τώρα το ενδιαφέρον αναζωπυρούται).
- Τα λάθη των νέων διαχειριστών της εξουσίας οι οποίοι δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένοι για διακυβέρνηση μετά την αποικιοκρατία.
- Η διακοπή ή μείωση της οικονομικής βοήθειας από διάφορους δωρητές και οργανισμούς.
Τα κράτη της υποσαχάριας Αφρικής διαθέτουν το μικρότερο ΑΕΠ στον κόσμο παρά τον φυσικό πλούτο των κρατών αυτών. Το ποσοστό της Αφρικής στο διεθνές εμπόριο μειώθηκε στη δεκαετία του 1980 κατά 50%. Το εσωτερικό χρέος στο διάστημα 1980-1989 τριπλασιάστηκε. Οι τιμές των ειδών διατροφής αυξάνονται δραματικά. Οι κρατικές δαπάνες για την υγεία και την παιδεία μειώνονται. Ο μισός πληθυσμός της Αφρικής ζει κάτω από το όριο της απόλυτης φτώχιας (κάτω από ένα δολάριο την ημέρα) ενώ το AIDS τους έχει αποδεκατίσει.
Η Συνδιάσκεψη για την αειφόρο ανάπτυξη που έγινε στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής τον Σεπτέμβριο 2002 θα δηλώσει την αμέριστη υποστήριξή της στη Νέα Συνεργασία για την Ανάπτυξη της Αφρικής (New Partnership for Africa’s Development – N.E.P.A.D.). Μήπως ο κόσμος ξυπνήσει;