Blog

Στις 14 Μαρτίου, ο Βλαντ και η Καρίνα Ολίνιουκ συγκέντρωσαν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα και μετακόμισαν στο υπόγειο της πολυκατοικίας τους, όπου ήδη είχαν μαζευτεί οι υπόλοιποι γείτονες. Συνολικά σε εκείνο το υπόγειο είχαν βρει προστασία 12 άνθρωποι. Το νερό και η θέρμανση ήταν κομμένα ήδη μια εβδομάδα. Η ενημέρωση που έφτανε από όσα συνέβαιναν έξω από τα όρια της Μαριούπολης ήταν περιστασιακή. Έβγαιναν μόνο για μαγειρέψουν, στον δρόμο. Σε μια τέτοια εξόρμηση, ο Βλαντ τραυματίστηκε ελαφρά από μια έκρηξη που σκότωσε είκοσι άτομα. Μέτρησε ο ίδιος τα πτώματα.

Μετά από εκείνη την ημέρα, άρχισε η πραγματική κόλαση, αφηγείται ο 26χρονος προγραμματιστής, με τον οποίο επικοινωνούμε μέσω Telegram, από την Τιφλίδα όπου βρίσκεται σήμερα. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ντονέτσκ. Το 2015 αναγκάστηκα να εγκαταλείψω το σπίτι μου και να πάω στη Μαριούπολη, γιατί στη λεγόμενη “Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ” η ζωή μας είχε πια γίνει αφόρητη, λόγω των ρωσικών επιθέσεων». Λίγα χρόνια αργότερα, ο πόλεμος θα τον ακολουθούσε στη Μαριούπολη, αυτή τη φορά με ασύγκριτα μεγαλύτερη αγριότητα. Λόγω ενός επικείμενου χειρουργείου για ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας, ο Βλαντ δεν μπορούσε να πολεμήσει. Έμεινε με την Καρίνα που, όταν ξεκίνησε ο αποκλεισμός, είχε μόλις μπει στον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης.

Οι εκρήξεις έμοιαζαν να μην σταματούν ποτέ – μέσα στο υπόγειο οι εγκλωβισμένοι επιβίωναν σε κατάσταση μόνιμου τρόμου. Κάποτε το φαγητό άρχισε να λιγοστεύει επικίνδυνα. Μέσα στο υπόγειο υπήρχαν και παιδιά – το μικρότερο ένα αγοράκι τριών ετών, οι γονείς του οποίου δούλευαν στο εξωτερικό και δεν είχαν προλάβει να το φυγαδεύσουν από την πόλη. Ο Βλαντ επιχείρησε την πρώτη του έξοδο. «Αυτά που είδα έξω δυσκολεύομαι να τα μετατρέψω σε λόγια. Τα κτίρια είχαν όλα γκρεμιστεί. Νεκροί στους δρόμους, στις αυλές…»

Κάποιος άγνωστος τού είπε πως άνοιγε ανθρωπιστικός διάδρομος και να βιαστεί να φύγει. Ο Βλαντ γύρισε στο υπόγειο και είπε στην Καρίνα να ετοιμαστεί για να πάνε στο σημείο ελέγχου, που ο άγνωστος του είχε υποδείξει. Πήραν λίγα ρούχα, ένα λάπτοπ κι όσο φαγητό τους είχε απομείνει και βγήκαν στον δρόμο. Εκρήξεις ακούγονταν πολύ κοντά τους. Ο Βλαντ κι η Καρίνα άρχισαν να τρέχουν. Φτάνοντας στο σημείο ελέγχου, είδαν ένα αυτοκίνητο να ανατινάζεται μπροστά τους. Άλλαξαν κατεύθυνση, έτρεχαν χωρίς προορισμό μέχρι που βρήκαν κάποιον που τους είπε ότι υπάρχει ένα λεωφορείο που βγάζει κόσμο από την Μαριούπολη. Ήταν στα 500 μέτρα.

«Όταν φτάσαμε είδαμε κι άλλα λεωφορεία που έφταναν εκείνη την ώρα για να πάρουν ανθρώπους. Ρώτησα το πρώτο πού πάει, μου είπαν στο Ταγκανρόκ. Το δεύτερο, πάλι τα ίδια, κάπου στο Ροστόφ κι αυτό», θυμάται. Οι δυο νέοι θα μπουν τελικά σε ένα λεωφορείο που θα τους οδηγήσει στην περιοχή του Νοβοαζόφσκ, στο Ντονέτσκ. Οι ρώσοι στρατιώτες έφτιαχναν λίστες με τα ονόματα των αμάχων που φόρτωναν στα λεωφορεία. Καμιά συμφωνία για ανθρωπιστικό διάδρομο δεν είχε τηρηθεί. Η ζωή στην Μαριούπολη ήταν εφιαλτική. Ο μόνος δρόμος διαφυγής ήταν στον απόλυτο έλεγχο εκείνων που βομβάρδιζαν την πόλη. Ο Βλαντ και η Καρίνα δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να μπουν σε εκείνα τα λεωφορεία, όποιος κι αν ήταν ο προορισμός τους.

 

Στο Νοβοαζόφσκ, οι επιβάτες θα μάθουν ότι υπάρχει ένα «στρατόπεδο διαλογής» από το οποίο πρέπει να περάσουν προτού συνεχίσουν το ταξίδι τους. «Υπήρχαν εκεί πάρα πολλοί άνθρωποι», αφηγείται ο Βλαντ. Αρχικά τον πέρασαν από ανάκριση κι εξέτασαν το σώμα του για τατουάζ. Στη συνέχεια έψαξαν εξονυχιστικά το κινητό του τηλέφωνο – τις κλήσεις, τα μηνύματα, τις αναρτήσεις στα σόσιαλ μίντια και κυρίως όλα τα κανάλια που παρακολουθεί στο Telegram. Εκεί άρχισε δεύτερος κύκλος ερωτήσεων – «γιατί ακολουθείς το κανάλι του Ζελένσκι», αναρωτήθηκαν μεταξύ άλλων.

Στο τελευταίο στάδιο της διαλογής τον φωτογράφισαν από όλες τις πλευρές και του πήρανε δακτυλικά αποτυπώματα. Από τους ίδιους ελέγχους πέρασε και η γυναίκα του. Το στρατόπεδο διαλογής από το οποίο πέρασαν ο Βλαντ και η Καρίνα φάνηκε και στη δορυφορική εικόνα που κατέγραψεHundreds of Ukrainians forcibly deported to Russia, say Mariupol women | The Guardian η εταιρεία Maxar Technologies στις αρχές του περασμένου Απριλίου. Η εικόνα δείχνει καταυλισμούς με σκηνές που έχουν στηθεί στο χωριό Μπεζιμενέ, κοντά στο Νοβοαζόφσκ.

 

Όταν τους άφησαν να φύγουν, αρνήθηκαν την προσφορά της προσωρινής στέγης και είπαν ότι θα συνεχίσουν το ταξίδι τους για τη Ρωσία. «Δεν σκοπεύαμε να μείνουμε εκεί, θέλαμε να βρούμε τρόπο να πάμε στην Ευρώπη», λέει. Ο Βλαντ δεν θέλει να πει λεπτομέρειες για όσα μεσολάβησαν ανάμεσα στην έξοδο από το στρατόπεδο διαλογής και την άφιξή τους στα σύνορα με την Γεωργία. Για την ώρα είναι ασφαλείς στην Τιφλίδα, όπου θα παραμείνουν τουλάχιστον μέχρι τη γέννηση του παιδιού τους. «Μας κράτησαν στα ρωσικά σύνορα πολλή ώρα, προτού μας αφήσουν να φύγουμε», θυμάται, παρατηρώντας ότι στην πραγματικότητα πέρασαν από μια δεύτερη ανάκριση.

Η ιστορία του Βλαντ και της Καρίνας είναι η ιστορία όλων των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν από την ανατολική Ουκρανία στη Ρωσία. Κανείς ανθρωπιστικός διάδρομος δεν άνοιξε για αυτούς – η Ρωσία δεν το επέτρεψε, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο. Οι επιλογές που δίνουν στους εγκλωβισμένους Ουκρανούς είναι δυο: να παραμείνουν στα καταφύγια περιμένοντας τον θάνατο ή να φύγουν για τη Ρωσία.

Μέχρι σήμερα, δεκάδες χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά έχουν οδηγηθεί από τον ρωσικό στρατό σε «στρατόπεδα διαλογής» στην ανατολική Ουκρανία, όπως καταγγέλει η ουκρανική κυβέρνηση και επιβεβαιώνουν δημοσιογραφικές έρευνες και διεθνείς οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από εκεί, όσοι περνούν τον έλεγχο με επιτυχία, οδηγούνται αναγκαστικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ ή στη Ρωσία.

Από τη Μαριούπολη έχουν εκτοπιστεί παράνομα σχεδόν 40.000 άνθρωποι, μας λέει ο σύμβουλος του δημάρχου, Πέτρο Αντριουσένκο. «Στην πλειοψηφία τους, βεβαίως, είναι γυναίκες και παιδιά», σημειώνει. «Αυτό που συμβαίνει με τα παιδιά από την Μαριούπολη, είναι μια ιστορία που πρέπει να γίνει γνωστή. Τις πρώτες τρεις ημέρες του πολέμου οργανώσαμε τη μεταφορά όλων των παιδιών από τα ορφανοτροφεία. Όταν ξεκίνησε ο αποκλεισμός δεν υπήρχαν στην πόλη παιδιά χωρίς οικογένεια. Στη συνέχεια, βεβαίως, κάποια παιδιά έχασαν τους γονείς τους. Εκείνο που μπορώ με βεβαιότητα να σας πω είναι ότι περίπου 100 παιδιά που νοσηλεύονταν στα νοσοκομεία εκτοπίστηκαν παράνομα από τους Ρώσους. Οι ίδιοι οι Ρώσοι λένε ότι μετέφεραν σε μια περιοχή κοντά στην Αγία Πετρούπολη 300 ορφανά παιδιά από την Μαριούπολη. Αυτά τα παιδιά έχουν συγγενείς σε ουκρανικό έδαφος. Είναι τρελό αυτό που συμβαίνει και δεν έχουμε καμιά βοήθεια, διότι οι ρωσικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους».

Όπως έχει δηλώσει η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ουκρανίας Λιουντμίλα ΝτενίσοβαKremlin has deported over 700,000 Ukrainians to Russia — ombudsperson | The New Voice of Ukraine, υπολογίζεται ότι περίπου 700.000 Ουκρανοί είναι θύματα παράνομου εκτοπισμούPractice Relating to Rule 129. The Act of Displacement | Customary IHL. Ανάμεσά τους, υπάρχουν 130.000 παιδιά. Ένας αριθμός από αυτά τα παιδιά, εκτοπίστηκαν χωρίς τους κηδεμόνες τους. Σύμφωνα με τους Ρώσους έχουν μέχρι σήμερα μεταφερθεί στην Ρωσία 1.700 ορφανά παιδιά από την ανατολική Ουκρανία. Κανείς δεν έχει πρόσβαση σε αυτά τα παιδιά, κανείς δεν μπορεί να τα βοηθήσει.

«Η Ρωσία προχωράει σε νομοθετικές αλλαγές ώστε να διευκολύνει την υιοθεσία παιδιών από την Ουκρανία», εξηγεί η Λιουντμίλα Ντενίσοβα απαντώντας γραπτώς σε σχετική ερώτηση που της στείλαμε. «Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι ήδη κατατέθηκε στη Δούμα νόμος για την απλοποίηση της καταγραφής στα κρατικά μητρώα των παιδιών που στερούνται γονικής μέριμνας. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν την ταχύτερη απόδοση ρωσικής υπηκοότητας και ταυτοποιητικών εγγράφων σε παιδιά που έχουν εκτοπιστεί παράνομα από την Ουκρανία». Η Ντενίσοβα προσθέτει ότι εκπρόσωποι της ρωσικής Δούμας έχουν δηλώσει ότι το νομοσχέδιο έχει στόχο να μπορέσουν ρώσοι πολίτες να υιοθετήσουν παιδιά από την Ουκρανία – διότι αυτή τη στιγμή ο νόμος απαγορεύει την αναδοχή αλλοδαπών παιδιών από ρωσικές οικογένειες.

«Με τις ενέργειές της, η Ρωσική Ομοσπονδία παραβιάζει κατάφωρα το άρθρο 49 της Σύμβασης της Γενεύης σχετικά με την προστασία του άμαχου πληθυσμού σε καιρό πολέμου, το οποίο απαγορεύει τη βίαιη μεταφορά ή απέλαση ανθρώπων από το κατεχόμενο έδαφος. Η βίαιη μεταφορά παιδιών από μια εθνική ομάδα σε μια άλλη συνιστά γενοκτονία σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης για την πρόληψη και την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας», γράφει η Ντενίσοβα.

Ο Πέτρο Αντριουσένκο εξηγεί ότι «όλοι οι Ουκρανοί που εκτοπίζονται από τους Ρώσους οδηγούνται αρχικά στα στρατόπεδα διαλογής. Υπάρχουν τέσσερα τέτοια στρατόπεδα σε μικρή απόσταση από την Μαριούπολη. Από εκεί, τους στέλνουν μετά αναγκαστικά στη Ρωσία». Τον ρωτάω τι πληροφορίες έχει σχετικά με τις διαδικασίες «διαλογής» σε αυτά τα στρατόπεδα. Αυτά που μου λέει ο Αντριουσένκο, συμπίπτουν με όσα μου έχει ήδη αφηγηθεί ο Βλαντ, αλλά και τις δεκάδες μαρτυρίες που στο μεταξύ έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Κάθε ιστορία είναι διαφορετική, αλλά ο συνομιλητής μου αρκείται να περιγράψει όσα είναι κοινά σε όλες τις περιπτώσεις.

«Πρώτα τους περνάνε από ανάκριση, που είναι πάντα εξαντλητική. Ρωτάνε να μάθουν τα πάντα: τι ξέρουν για τους ουκρανούς στρατιώτες, τι γνωρίζουν για όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από την πόλη τους, ποια είναι η γνώμη τους για την εισβολή, τι σκέφτονται για τη Ρωσία. Για τους άντρες, ειδικά, ψάχνουν να μάθουν εάν πολέμησαν, εάν ήταν στις δυνάμεις αυτοάμυνας ή τον στρατό. Τους φωτογραφίζουν από όλες τις δυνατές γωνίες, τους παίρνουν δακτυλικά αποτυπώματα κι έπειτα τους αναγκάζουν να βγάλουν όλα τα ρούχα τους ώστε να δουν εάν έχουν τατουάζ, συνήθως πατριωτικά τατουάζ. Και τέλος ελέγχουν τα κινητά τους», λέει.

Οι περισσότεροι Ουκρανοί είναι πλέον υποψιασμένοι κι έτσι επιχειρούν να σβήσουν οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί ενοχοποιητικό. Τι σημαίνει αυτό; Οτιδήποτε μπορεί να μαρτυρά ότι έκαναν κάτι για να αντισταθούν στους εισβολείς και να υποστηρίξουν τον ουκρανικό αγώνα – από φωτογραφίες με τη σημαία τους μέχρι τηλέφωνα φίλων και συγγενών που είναι στον στρατό. Οι μέχρι σήμερα μαρτυρίες για τις συνθήκες διαβίωσης σε αυτά τα στρατόπεδα περιγράφουν χώρους όπου εκατοντάδες άνθρωποι κοιμούνται στο έδαφος χωρίς σκεπάσματα, αναγκάζονται να μοιράζονται μια τουαλέτα και στερούνται στοιχειώδη είδη υγιεινής. Στο Μπεζιμενέ, όπου έχουν μετατρέψει κι ένα σχολείο σε στρατόπεδο διαλογής, εμφανίστηκε ήδη το πρώτο κρούσμα φυματίωσης. Οι ίδιοι οι έγκλειστοι μετέτρεψαν το γυμναστήριο σε θάλαμο απομόνωσης. Οι άντρες πέφτουν θύματα ξυλοδαρμού στην παραμικρή ένδειξη ανυπακοής.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ρώσοι κλείνουν ανθρώπους σε «στρατόπεδα διαλογής», προσθέτει ο Αντριουσένκο. Πρώτη φορά το είχαν κάνει μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για να διαπιστώσουν ποιοι από τους σοβιετικούς στρατιώτες που επέστρεφαν στην πατρίδα τους μπορεί να ήταν προδότες. Αλλά υπάρχει προηγούμενο και στην πολύ πιο πρόσφατη ιστορία: Τουλάχιστον 200.000 άνθρωποι οδηγήθηκαν από τον ρωσικό στρατό σε τέτοια «στρατόπεδα διαλογής»Filtration camp system in Chechnya, κατά τον πρώτο και τον δεύτερο πόλεμο της Τσετσενίας. Σύμφωνα με το MemorialMemorial Society, τη σημαντικότερη ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων (την οποία πρόσφατα το Κρεμλίνο ανάγκασε σε κλείσιμο) τα στρατόπεδα δεν ήταν μόνο μέρος ενός κρατικού μηχανισμού τρόμου και επιβολής, αλλά και μια δεξαμενή από την οποία οι Ρώσοι επιδίωκαν να επιστρατεύουν πληροφοριοδότες.

Οι Ρώσοι αρνούνται ότι έχουν προχωρήσει σε αναγκαστικούς εκτοπισμούς. Κάνουν λόγο για ανθρωπιστικές επιχειρήσεις, που πραγματοποιεί η Ρωσία για να απομακρύνει τους αμάχους από περιοχές στις οποίες δρουν οι ουκρανοί «ναζί». «Από την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, έχουν ήδη απομακρυνθεί 1.165.957 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 205.640 παιδιών», δήλωνε στις 7 ΜαϊουOver 18,580 people evacuated from Ukraine, DPR, LPR to Russia in past day – top brass | TASS ο στρατηγός Μιχαήλ ΜιζίντσεφMikhail Mizintsev, προσθέτοντας ότι στη Ρωσία έχουν δημιουργηθεί για να τους στεγάσουν «περισσότερα από 9.500 κέντρα προσωρινής φιλοξενίας».

 

Ο Μιζίντσεφ είναι επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Αμυντικής Διαχείρισης και είναι γνωστός ως «ο χασάπης της Μαριούπολης», διότι είναι εκείνος που σχεδίασε και καθοδήγησε την πολιορκία της Μαριούπολης και τον βαμβαρδισμό των αμάχων της πόλης. Ο Μιζίντσεφ ήταν επίσης ο ιθύνων νους πίσω από τους βομβαρδισμούς των αμάχων στο Χαλέπι της Συρίας to 2015. 

Το Κρεμλίνο διαφημίζει από την πρώτη στιγμή τις «ανθρωπιστικές επιχειρήσεις» μεταφοράς των ουκρανών αμάχων σε ρωσικό έδαφος. Γι’ αυτό και συνήθως, μαζί με τους στρατιώτες και τα λεωφορεία, υπάρχουν και οι κάμερες της τηλεόρασης. Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν συχνά ρεπορτάζ σύμφωνα με τα οποία χιλιάδες ταλαιπωρημένοι Ουκρανοί φτάνουν στην περιοχή του Ροστόφ, από όπου οι αρχές τους στέλνουν σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας, με την προτροπή να ζητήσουν άσυλο – ώστε έτσι η Ρωσία να τους καταχωρίσει στους πρόσφυγες και να είναι σε θέση να αποκρούσει στο μέλλον την κατηγορία ότι παραβίασε το διεθνές δίκαιο.

Η επίσημη ρωσική εκδοχή είναι ότι αυτοί οι χιλιάδες άνθρωποι αναζήτησαν οι ίδιοι τη βοήθεια των Ρώσων, ώστε να γλιτώσουν από τους ουκρανούς ναζί. Ορισμένα ρωσικά μέσα έχουν κάνει αναφορές και στα στρατόπεδα διαλογής, λέγοντας ότι ο λόγος της ύπαρξής τους είναι να προστατεύσουν τη Ρωσία από ουκρανούς ναζιστές που μπορεί να επιχειρήσουν να μπουν κρυφά στη χώρα με το πρόσχημα ότι είναι πρόσφυγες. Σύμφωνα με καταγγελίες ανθρώπων που κατάφεραν να φύγουν από τη Ρωσία προς την Εσθονία και την υπόλοιπη Ευρώπη, αρκετοί βρίσκονται να πρωταγωνιστούν σε ρωσικά προπαγανδιστικά βίντεο, παρά τη θέλησή τους.

Όσοι περνούν με επιτυχία τον έλεγχο στα στρατόπεδα διαλογής –δηλαδή όσοι δεν θεωρούνται ύποπτοι για αντίσταση στους ρώσους εισβολείς– οδηγούνται στις πιο απομακρυσμένες, φτωχές και δημογραφικά προβληματικές περιοχές της χώρας– στη Ρωσική Άπω Ανατολή, στη Σιβηρία και τον Βόρειο Καύκασο.

Οι άνθρωποι αυτοί έχουν συνήθως μαζί τους ελάχιστα χρήματα, οπότε αντιμετωπίζουν άμεσο βιοποριστικό πρόβλημα. Δεν είναι εύκολο να μην ακολουθήσουν, αρχικά τουλάχιστον, το πρόγραμμα που τους επιφυλάσσουν οι ρωσικές αρχές.

Στο γραφείο της Επιτρόπου της Ουκρανίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα φτάνουν συνεχώς πληροφορίες για τα κέντρα προσωρινής διαμονής. «Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι στις 21 Απριλίου, 308 κάτοικοι της Μαριούπολης, μεταξύ των οποίων 90 παιδιά, εκτοπίστηκαν παράνομα στο Βλαδιβοστόκ. Τους στέγασαν σε σχολεία και υπνωτήρια. Σχεδιάζουν να τους μεταφέρουν σε καταυλισμούς στο Κράι ΠριμόρσκιΚράι του Πριμόριε. Στις 26 Απριλίου, δεχτήκαμε κλήση από ρώσο εθελοντή που μας ενημέρωσε ότι 600 εκτοπισμένοι από την Μαριούπολη, μεταξύ των οποίων ήταν 70 παιδιά, βρίσκονταν στην πόλη Τιχβίν, στην περιοχή του Λένινγκραντ. Κανείς τους δεν είχε πάνω του ταξιδιωτικά έγγραφα, πολλές γυναίκες και παιδιά είχαν αρρωστήσει σοβαρά, ενώ η ψυχολογική τους κατάσταση ήταν άθλια», περιγράφει η Ντενίσοβα.

«Οι πολίτες μας που έχουν εκτοπιστεί παράνομα στη Ρωσία βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Δεν γνωρίζουν τι θα τους συμβεί, σε ποια περιοχή της Ρωσίας θα τους μεταφέρουν, δεν τους δίνουν απολύτως καμία πληροφορία. Κάποιοι βρίσκονται στα κέντρα προσωρινής διαμονής εδώ κι εβδομάδες, δεν έχουν ρούχα, παπούτσια, σε κάποιες περιπτώσεις δεν έχουν ούτε εσώρουχα. Φοράνε τα ρούχα που είχαν πάνω τους όταν τους πήραν μέσα από τα καταφύγια», συνεχίζει η Ντενίσοβα. «Υπάρχει επικίνδυνη έλλειψη σε βρεφική τροφή και είδη προσωπικής υγιεινής». 

Επίσης, σύμφωνα με τις πληροφορίες της Επιτρόπου, εκπρόσωποι της ρωσικής τράπεζας Sberbank πήγαν σε κάποια κέντρα διαμονής και πήραν τις λίστες με τα ονόματα των ανθρώπων για να τους ανοίξουν λογαριασμούς και να τους εκδώσουν κάρτες. Τους είπαν ότι θα μεταφέρουν 10.000 ρούβλια στον καθένα για να καλύψουν τις ανάγκες τους. «Τους κοινοποιούν, επίσης, κάποιο έγγραφο με το οποίο τους απαγορεύουν να φύγουν από τη Ρωσία για τα επόμενα δυο χρόνια. Αρκετοί καταφέρνουν να φύγουν για την Γεωργία ή την Ευρώπη, είτε μόνοι τους είτε με τη βοήθεια ρώσων εθελοντών», συνεχίζει η Ντενίσοβα, προσθέτοντας ότι αυτή είναι πάντως μια διαδικασία αρκετά ριψοκίνδυνη, τόσο για τους Ουκρανούς όσο και για τους Ρώσους που τους συμπαραστέκονται. «Επικοινώνησαν μαζί μου ρώσοι εθελοντές, οι οποίοι αγόρασαν εισιτήρια και βοήθησαν ουκρανούς πολίτες να περάσουν τα σύνορα με την ΕσθονίαΕίναι στόχος του Πούτιν η Εσθονία;, να φτάσουν στη Νάρβα, όπου τους υποδέχτηκαν άνθρωποι από το ουκρανικό προξενείο μαζί με εσθονούς εθελοντές», λέει η Ντενίσοβα.

Στο μεταξύ, κυκλοφορούν και οδηγίες για τους Ουκρανούς που βρέθηκαν παρά τη θέλησή τους στη Ρωσία. Ενημερώνονται ότι δεν πρέπει για κανένα λόγο να καταθέσουν αίτηση ασύλου και να δηλωθούν ως πρόσφυγες, όπως τους προτρέπουν να κάνουν οι ρωσικές αρχές, με την υπόσχεση οικονομικής βοήθειας. Η συμβουλή που δίνουν τα ουκρανικά σάιτ είναι να βρουν τρόπο να πάνε στην Αγία Πετρούπολη κι από εκεί στα σύνορα με την Εσθονία.

Τι συμβαίνει, όμως, με τους άντρες και τις γυναίκες που δεν βγαίνουν από τα στρατόπεδα διαλογής; Είναι αυτοί που οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες –οι συνεργάτες της FSB, που σύμφωνα με μαρτυρίες βρίσκονται και στα τέσσερα στρατόπεδα– χαρακτηρίζουν επικίνδυνους. Πρόκειται συνήθως για ανθρώπους που αποδεικνύεται ότι έχουν πολεμήσει στις μονάδες τοπικής αυτοάμυνας. Η δική τους μοίρα είναι άγνωστη. «Ξέρουμε ότι τους πηγαίνουν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ. Έχετε ακουστά την ΙζολιάτσιαIzolyatsia prison;» με ρωτάει ο Αντριουσένκο. Είναι η διαβόητη φυλακή στο Ντονέτσκ, στην οποία κρατήθηκεFor Ukrainian Writer, War Evokes Scars of Time in Captivity | The New York Times και βασανίστηκε άγρια επί 2,5 χρόνια ο ουκρανός δημοσιογράφος Στανισλάβ ΑσέγεφStanislav Aseyev. Είχα στείλει την ίδια ερώτηση στο γραφείο της Επιτρόπου της Ουκρανίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η απάντηση της Λιουντμίλα Ντενίσοβα ήταν «τους οδηγούν σε άγνωστο προορισμό. Δεν έχουμε καμία πληροφορία».

Μετά την εκκένωση του Αζόφσταλ στη Μαριούπολη, ρώσοι στρατιώτες αρνήθηκαν να επιτρέψουν στην Βικτόρια Ομπίντινα να φύγει μαζί με την τετράχρονη κόρη της.

Η Ομπίντινα είναι στρατιωτική γιατρός και είναι γνωστό ότι φρόντιζε και τους τραυματίες του τάγματος Αζόφ. Ωστόσο οι γιατροί θεωρούνται άμαχοιRule 3. Definition of Combatants | Customary IHL, ακόμη και όταν περιθάλπτουν στρατιωτικό προσωπικό. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των Ουκρανών, η Ομπίντινα οδηγήθηκε σε στρατόπεδο διαλογής στο χωριό Μανγκούς. Η τύχη της αγνοείται