Blog

---

1. ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

α. Κυπριακό

(1) Συνομιλίες
Ο κ. Τσαβούσογλου, κατά τη συνάντηση με τον κ. Αναστασιάδη στη Ν. Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριου, πρότεινε προς διαβούλευση το σενάριο της «χαλαρής Ομοσπονδίας» και ο κ. Αναστασιάδης αντιπρότεινε τη λύση της «αποκεντρωμένης Ομοσπονδίας», δηλαδή της μεταφοράς αρμοδιοτήτων και εξουσιών στα συνιστώντα κράτη. Αυτό προκάλεσε τις κατηγορίες των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως για υποχωρητικότητα του κ. Αναστασιάδη, ο οποίος διευκρίνισε ότι η όλη συζήτηση έγινε όχι ως αποδοχή της προτάσεως του κ. Τσαβούσογλου, αλλά ως κίνητρο για τη διατήρηση της πιθανότητας επανενάρξεως της διαπραγματεύσεως.
Στις 25 Νοεμβρίου ο κ. Τσαβούσογλου, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Πολίτης» της Λευκωσίας, δήλωσε ότι η Τουρκία επιδιώκει μία συνολική λύση, συμπεριλαμβανομένου και του ενεργειακού και ότι είναι ανοικτή σε όλες τις μορφές λύσεων, που τίθενται στο τραπέζι, από τη «Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία» μέχρι και τη «Συνομοσπονδία δύο κρατών», επιμένοντας στη διατήρηση του συστήματος των εγγυήσεων και την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στη Νήσο.
Εντός του Δεκεμβρίου αναμένεται στην Κύπρο η εκπρόσωπος του ΓΓ/ΟΗΕ κ. Γκουτιέρες προκειμένου να ερευνήσει την πιθανότητα επανενάρξεως των διαπραγματεύσεων.

Η ένταση που έχει προκληθεί από το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου, η στάση της Τουρκίας, που όπως φαίνεται προκρίνει τη λύση της «Συνομοσπονδίας δύο κρατών» και η εμμονή της για τη διατήρηση του συστήματος των εγγυήσεων και την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στη Νήσο, που απορρίπτει η ελληνοκυπριακή πλευρά, δεν συνηγορούν για την επανέναρξη των συνομιλιών σύντομα.

(β) Ενεργειακό
Στις 15 Νοεμβρίου η ΕΧΟΝ MOBIL άρχισε τη γεώτρηση στο οικόπεδο 10 της Κυπριακής ΑΟΖ και στις 29 Νοεμβρίου επισκέφθηκαν το γεωτρύπανο οι Υπουργοί Εξωτερικών και Ενέργειας της Κύπρου μαζί με την Πρέσβυρα των ΗΠΑ στη Λευκωσία.
Στις 18 Νοεμβρίου ο κ. Ερντογάν εξαπέλυσε απειλές, τις οποίες επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία, εναντίον της Κύπρου, της Ελλάδας, αλλά και των εταιρειών. Τη ρητορική του κ. Ερντογάν μιμούνται τα στελέχη της κυβερνήσεως και της αντιπολιτεύσεως. Την ίδια ημέρα, συνήλθε και το Συμβούλιο Ασφαλείας, στο ανακοινωθέν του οποίου επαναλαμβάνονται οι απειλές του κ. Ερντογαν και γίνεται έμμεση αλλά και σαφής αναφορά στο casus belli.
Στις 20 Νοεμβρίου το τουρκικό σκάφος BARBAROS εισήλθε στο οικόπεδο 4 της Κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο δεν έχει παραχωρηθεί σε εταιρεία και άρχισε έρευνες.
Στις 21 Νοεμβρίου ο εκπρόσωπος του State Department, σχολιάζοντας τις τουρκικές αντιδράσεις, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ αποθαρρύνουν κάθε ενέργεια ή ρητορική που αυξάνει την ένταση στην περιοχή και ότι εξακολουθούν να αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κύπρου για την αξιοποίηση των πόρων στην ΑΟΖ της.
Στις 15 Δεκεμβρίου ο Υφυπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ για τα ευρωπαϊκά θέματα δήλωσε σε συνέντευξή του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ότι η άποψη της Τουρκίας για την ΑΟΖ της Κύπρου αποτελεί «μειοψηφία του ενός» καθώς το Διεθνές Δίκαιο καθορίζει ότι η Λευκωσία μπορεί να εκμεταλλευτεί τους πόρους της με τρόπο δίκαιο, επισημαίνοντας ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ ως φυσικούς συμμάχους τους και ότι η στρατηγική τους είναι η αύξηση της συμμεμτοχής τους στο σχήμα συνεργασίας Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ.

Η προστασία που παρέχουν οι ΗΠΑ στην ΕΧΟΝ MOBIL με την παρουσία αμερικανικών πολεμικών πλοίων στην περιοχή και η εκπεφρασμένη απόφαση της Γαλλίας, με την παρουσία και δικού της πολεμικού, να πράξει το ίδιο για τις εταιρείες γαλλικών συμφερόντων, θα αποτρέψουν δυναμικές ενέργειες της Τουρκίας, η οποία θα περιοριστεί σε κινήσεις αντιπερισπασμού δια του BARBAROS, για να επισημαίνει τα συμφέροντά της στην περιοχή.

β. Ε/Τ Σχέσεις

Η συνέχιση του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου έχει προκαλέσει πρόσθετη ένταση στις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας, η οποία στις 17 Οκτωβρίου εξέδωσε NAYTEX με την οποία δεσμεύει μέχρι την 1η Φεβρουαρίου 2019 τεράστια έκταση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας για ασκήσεις.
Στις 18 Οκτωβρίου το BARBAROS παραβίασε την ελληνική υφαλοκρηπίδα στο όριο με την κυπριακή και αποχώρησε από αυτή ύστερα από επανειλημμένες προειδοποιήσεις της φρεγάτας ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ, που το επιτηρούσε.
Ο Τούρκος ΥΕΘΑ κ. Ακάρ, με επανειλημμένες δηλώσεις του, απείλησε ότι η Τουρκία δεν θα δεχθεί τετελεσμένα στην Αν. Μεσόγειο και στις 12 Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια επισκέψεώς του στη Λιβύη, παρουσίασε χάρτες οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας Τουρκίας-Λιβύης, στους οποίους αγνοείται η παρεμβολή των νησιών, ακόμη και των Κύπρου και Κρήτης. Παρόμοιους χάρτες έχει παρουσιάσει η Τουρκία στην Αίγυπτο και το Λίβανο, προκειμένου να τους πείσει ότι η Ελλάδα, με τις συμφωνίες που τους προτείνει, σφετερίζεται τις υφαλοκρηπίδες τους, οι οποίες με τη δική της πρόταση θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Σύμφωνα με αυτούς τους χάρτες η Τουρκία είναι το κράτος με το οποίο θα γίνουν όλες οι οριοθετήσεις στην Αν. Μεσόγειο και καθορίζεται η μέση γραμμή ανάμεσα στις ηπειρωτικές ακτές της και τις ακτές των απέναντι κρατών, αγνοουμένων των νησιών, στα οποία αναγνωρίζονται μόνο χωρικά ύδατα.

Στο κακό κλίμα των σχέσεων των δύο χωρών οφείλεται και η αναβολή της επισκέψεως του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, που είχε προγραμματιστεί για το Δεκέμβριο.

γ. Σκοπιανό

Τα Σκόπια υλοποιούν με γρήγορους ρυθμούς τις προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών και εκτιμάται ότι θα έχει ψηφιστεί μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου 2019, οπότε η ευθύνη θα περιέλθει στην ελληνική πλευρά.
Η συμφωνία, έτσι όπως εξελίσσεται η διαδικασία, απεδείχθη ότι είναι λίαν επιβλαβής για την Ελλάδα, όπως προκύπτει από τα εξής :
– Τη διατήρηση του όρου «Μακεδόνες» στο άρθρο 36 του Συντάγματος των Σκοπίων, που τους δίνει τη δυνατότητα να αποκαλούν τη χώρα τους «Μακεδονία» και τους εαυτούς τους «Μακεδόνες».
– Τη δυνατότητα που τους δίνει να αναφέρονται σε «Μακεδονική» μειονότητα στη «Μακεδονία του Αιγαίου», η οποία θα πρέπει να διδάσκεται τη μακεδονική γλώσσα, όπως το έπραξε επανειλημμένα ο κ. Ζάεφ. Παρόλο που τα Σκόπια αναδιπλώθηκαν, λόγω των αντιδράσεων των Ελλήνων, δηλώνοντας ότι η γλωσσική πολιτική στην Ελλάδα είναι αρμοδιότητα της ελληνικής κυβερνήσεως, το πρόβλημα παραμένει, γιατί λόγω των ασαφειών της συμφωνίας, οι Σκοπιανοί θα μπορούν να την ερμηνεύουν κατά το δοκούν και να απαιτήσουν ακόμα και την αναγνώριση μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα.
– Την απαίτηση των Σκοπιανών, που συμμετέχουν στη μικτή επιτροπή για την απάλειψη των αλυτρωτικών στοιχείων από τα σχολικά βιβλία, να μην αναφέρεται στα ελληνικά, ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν Έλληνες.

Το όλο πρόβλημα έχει προκύψει όχι τόσο από την παραχώρηση του ονόματος, όσο από την αναγνώριση «μακεδονικής εθνότητας» και «μακεδονικής γλώσσας», που αποτελούν την αιχμή του δόρατος του αλυτρωτισμού. Γι΄αυτό άλλωστε αυτό ήταν η κόκκινη γραμμή για τους Σκοπιανούς από το 1991, που προέκυψε το πρόβλημα κι αν δεν τους εδίδοντο δεν θα αποδέχονταν τη συμφωνία. Κι αν όλα αυτά συμβαίνουν σήμερα, πριν εγκριθεί η Συμφωνία από την ελληνική Βουλή, μπορεί κανείς να υποθέσει τι θα συμβεί μετά την έγκρισή της.

δ. Τριμερείς Συνεργασίες Ελλάδος και Κύπρου με Αίγυπτο και Ισραήλ

Στις 10 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη η τριμερής συνάντηση Ελλάδος και Κύπρου με την Αίγυπτο, κατά την οποία συμφωνήθηκε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου.
Η επομένη τριμερής μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου με το Ισραήλ θα πραγματοποιηθεί στο Ισραήλ στις 20 Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή και του Αμερικανού Υφυπουργού για θέματα Ευρώπης κ. Μίτσελ, γεγονός που επισημαίνει την επιθυμία των ΗΠΑ για περαιτέρω ενίσχυση των συνεργασιών, αλλά και για συντονισμό μαζί τους.

Η Τουρκία αντιδρά στις τριμερείς συνεργασίες γιατί αισθάνεται να περικυκλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και ότι κινδυνεύει να μείνει έξω από το ενεργειακό παιχνίδι. Οι κακές της όμως σχέσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ και το ενδιαφέρον των ΗΠΑ θα αποτρέψουν οποιαδήποτε δυναμική παρέμβαση.

Στις 28 Νοεμβρίου ο ισραηλινός τύπος απεκάλυψε ότι Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Ιταλία συμφώνησαν για την κατασκευή του αγωγού αερίου East Med που θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ στις τρεις άλλες χώρες.

ε. Σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ

Στις 13 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον στρατηγικός διάλογος ΗΠΑ-Ελλάδος, στον οποίο ανεδείχθη η σημαντική πρόοδος στις σχέσεις των δύο χωρών. Ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ κ. Πομπέο στις δηλώσεις του, μετά τη συνάντησή του με τον Έλληνα Αναπληρωτή ΥΠΕΞ, ανέφερε ότι οι διμερείς σχέσεις Ελλάδος-ΗΠΑ έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο κατά το τελευταίο έτος, εγκωμίασε την τριμερή συνεργασία Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ, στήριξε την συμφωνία των Πρεσπών καθώς και την επερχομένη ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ κάνοντας λόγο για ανάχωμα στις κακόβουλες επιδιώξεις της Ρωσίας στα Βαλκάνια.

στ. Σχέσεις με Αλβανία

Οι συνομιλίες για την επίλυση των ελληνο-αλβανικών διαφορών, που κατά τον κ. Κοτζιά θα είχαν ολοκληρωθεί μέχρι το φθινόπωρο, έχουν παγώσει με εντελών αβέβαιο το μέλλον τους.
Στις 15 Νοεμβρίου ο ΥΠΕΞ της Αλβανία κ. Μπουσάτι παρουσίασε σε τηλεοπτική εκπομπή με χάρτη, τη συμφωνία που έχει κάνει με τον κ. Κοτζιά, δια της οποίας καθορίζονται ως σημείο εκκίνησης της μέσης γραμμής οι Οθωνοί και όχι ο φάρος της νησίδας Μπακρέτα, όπως ήταν στη συμφωνία του 2009, που έδινε τα 3/4 του χώρου στην Ελλάδα.

Η συμφωνία δεν πρέπει να υλοποιηθεί γιατί, με αυτή παραχωρείται μεγάλο μέρος του ελληνικού χώρου στην Αλβανία και επιπλέον το σκεπτικό της προσομοιάζει με τη θεωρία των Τούρκων για το Αιγαίο, ότι δηλαδή τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ως εκ τούτου θα αποτελέσει κακό προηγούμενο.

Η δολοφονία στις 28 Οκτωβρίου στους Βουλιαράτες του Βορειοηπειρώτη Κατσιφά για ασήμαντη αφορμή, προκάλεσε την αγανάκτηση του ελληνικού λαού τόσο για τον απαράδεκτο τρόπο με τον οποίο η αλβανική πλευρά χειρίστηκε το θέμα και την παράδοση της σωρού του, που καθυστέρησε 10 ημέρες, όσο και για τον ήπιο τρόπο που αντέδρασαν οι ελληνικές αρχές.

Το αποτρόπαιο αυτό γεγονός έδειξε τις προθέσεις των Αλβανών προς την μειονότητα και γι΄αυτό η Ελλάδα δεν πρέπει να προχωρήσει σε καμιά συμφωνία πριν η Αλβανική Βουλή ψηφίσει το νόμο για τα δικαιώματα της μειονότητας, που καταπατά.

ζ. Σχέσεις με Ρωσία

Οι ελληνορωσικές σχέσεις που είχαν διαταραχθεί, εξ αιτίας της απελάσεως Ρώσων διπλωματών, εισήλθαν σε τροχιά ομαλοποιήσεως με την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στη Μόσχα στις 7-8 Δεκεμβρίου, παρόλο που παραμένουν οι διαφορές που έχουν σχέση με τις ανησυχίες της Μόσχας για την παρουσία των ΗΠΑ στην Αν. Μεσόγειο λόγω των γεωτρήσεων στην ΑΟΖ της Κύπρου και τη συμφωνία των Πρεσπών και την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, αλλά και τις ανησυχίες της Ελλάδος για την πώληση των πυραύλων S-400 στην Τουρκία, σε μια στιγμή, που απειλεί εκ νέου με πόλεμο την Ελλάδα.

2. ΒΑΛΚΑΝΙΑ

α. Σκόπια

Στις 12 Νοεμβρίου ο πρώην πρωθυπουργός κ. Γκρουέφσκι διέφυγε κρυφά στην Ουγγαρία, προκειμένου να αποφύγει τη σύλληψή του για την έκτιση ποινής διετούς φυλακίσεως στην οποία είχε καταδικαστεί για διαφθορά, όπου ο κ. Ορμπάν του παρέσχε πολιτικό άσυλο.
Η κυβέρνηση για να εξασφαλίσει την ψήφιση των τροποποιήσεων στο Σύνταγμά της εκβιάζει τους ενεχομένους σε ποινικά αδικήματα βουλευτές του VMRO, απειλώντας με διώξεις και προφυλακίσεις όσους δεν υποκύπτουν στις πιέσεις για να ψηφίσουν τη συνταγματική μεταρρύθμιση.

β. Αλβανία

Στις 26 Νοεμβρίου ο κ. Ράμα, κατά την επίσκεψή του στο Κόσσοβο, προανήγγειλε το σχέδιο για «στρατηγική ένωση» των δύο χωρών, υπογραμμίζοντας ότι η επίμαχη «Αλβανική Ένωση» θα πρέπει να έχει γίνει μέχρι το 2025 και προσδιορίζοντας ως πρώτα βήματα, τη δημιουργία τελωνειακής ένωσης με μηδενικούς εμπορικούς δασμούς μέσα στο 2019 και την ενοποίηση κρατικών εγγράφων και των διπλωμάτων οδήγησης.
Στις 3 Δεκεμβρίου ο κ. Ράμα ανακοίνωσε ότι επίκειται συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό, προκειμένου να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες βρίσκονται σε πορεία επιτυχούς ολοκλήρωσης. Το ελληνικό ΥΠΕΞ όμως δήλωσε ότι θα ήταν πρόωρη μια τέτοια συνάντηση.

γ. Σερβία-Κόσοβο

Στις 21 Νοεμβρίου το Κόσοβο ανακοίνωσε την αύξηση κατά 100% των δασμών των εισαγομένων από τη Σερβία προϊόντων, με αποτέλεσμα να παγώσουν οι διαπραγματεύσεις. Οι μέχρι τώρα παρεμβάσεις της ΕΕ για την επίλυση της διαφοράς έμειναν ατελέσφορες.

3. ΤΟΥΡΚΙΑ

α. Εσωτερική Κατάσταση

Συνεχίζονται οι διώξεις αντιφρονούντων διανοουμένων, στρατιωτικών, αστυνομικών και επιχειρηματιών με την κατηγορία ότι είχαν σχέση με το δίκτυο Γκιουλέν. Εξ αιτίας αυτού πολλοί Τούρκοι καταφεύγουν σε άλλες χώρες και κυρίως στην Ελλάδα, στην οποία μέχρι τώρα έχουν ξεπεράσει τις 6.000 άτομα.

β. Σχέσεις με ΗΠΑ

Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ συνεχίζουν να είναι κακές, παρά την απελευθέρωση του πάστορα κ. Μπράνσον και την άρση των εκατέρωθεν κυρώσεων, εξ αιτίας της μη εκδόσεως του Γκιουλέν, της συνεχιζόμενης υποστηρίξεως από τις ΗΠΑ της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG στη Συρία, της αγοράς των ρωσικών πυραύλων S-400 από την Τουρκία και της απειλής επιβολής από τις ΗΠΑ προστίμου αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων στην τουρκική Τράπεζα Halk Bank, που κατηγορείται για παραβίαση του εμπάργκο κατά του Ιράν.

γ. Σχέσεις με Ε.Ε.

Άσχημες εξακολουθούν να είναι και οι σχέσεις της με την ΕΕ, εξ αιτίας της αυστηρής κριτικής που της ασκείται για την μη εφαρμογή του κράτους δικαίου και τις συνεχιζόμενες διώξεις αντιφρονούντων.
Στις 20 Νοεμβρίου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ζήτησε την άμεση αποφυλάκιση του ηγέτη του φιλοκουρδικού κόμματος HDP κ. Ντερμιτάς, προκαλώντας την οργή του κ. Ερντογάν, που κατηγόρησε τους ευρωπαίους ότι υποστηρίζουν τους τρομοκράτες. Στο κενό έπεσε και η προσπάθεια του κ. Ερντογάν για αποκατάσταση των σχέσεών του με την Γερμανία, κατά την επίσκεψή του σ΄αυτή από 27-29 Σεπτεμβρίου.
Στις 26 Σεπτεμβρίου η ΕΕ ακύρωσε την παροχή 70 εκατομμυρίων ευρώ προς την Τουρκία, εξ αιτίας της μη βελτίωσης του κράτους δικαίου.

δ. Σχέσεις με Ρωσία

Οι σχέσεις της με τη Ρωσία έχουν αποκατασταθεί πλήρως. Στις 19 Νοεμβρίου οι κ.κ. Ερντογάν και Πούτιν εγκαινίασαν το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού Turk-Stream, που περνά από το βυθό της Μαύρης Θάλασσας.

ε. Συριακό

Στις 27 Οκτωβρίου συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη ο κ. Ερντογάν, η κ. Μέρκελ και οι κ.κ. Πούτιν και Μακρόν, όπου συμφώνησαν για τη διατήρηση της εκεχειρίας στο θύλακα Ιντιλίμπ της Συρίας και τη συγκρότηση μιας ακόμη επιτροπής, που θα συντάξει το νέο Σύνταγμα της Συρίας, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για πολιτική λύση μέσω εκλογών.

στ. Δολοφονία Κασόγκι

Διεθνή σάλο έχει προκαλέσει η αποτρόπαια δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Κασόγκι στις 2 Οκτωβρίου στο Προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη από εγκαθέτους του πρίγκιπα διαδόχου κ. Σαλμαν. Η Σαουδική Αραβία στην αρχή δήλωνε αγνοια του γεγονότος, αλλά κατόπιν των αποκαλύψεων των τουρκικών αρχών, παραδέχθηκε το γεγονός, επιρρίπτοντας τις ευθύνες στους εκτελεστές. Ο κ. Σαλμάν αρνείται την κατηγορία έχοντας ως συνήγορο τον κ. Τραμπ, ο οποίος δήλωσε με θρασύτητα ότι δίνει προτεραιότητα στις καλές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και στη συνεργασία της για την αντιμετώπιση του Ιράν, προκαλώντας τις σφοδρές επικρίσεις της αμερικανικής Γερουσίας και της Διεθνούς Κοινότητος, με προεξάρχουσα την Τουρκία, η οποία απαιτεί την παράδοση των ενόχων για να δικαστούν σ΄αυτή. 

4. ΗΠΑ

Στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου ο κ. Τραμπ διατήρησε τον έλεγχο της Γερουσίας, αλλά έχασε την πλειοψηφία στη Βουλή, γεγονός που θα του δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα στην άσκηση της εξουσίας. Η Βουλή θα έχει τη δυνατότητα ακόμη και να τον παραπέμψει στη Δικαιοσύνη για διάφορα αδικήματα στα οποία εμπλέκεται όπως π.χ. η δωροδοκία πορνοστάρς για να εξασφαλίσει τη σιωπή τους κατά την προεκλογική περίοδο κ.α.
Ο κ. Τραμπ ανάγκασε σε παραίτηση τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Σένσιον, γιατί ηρνείτο να παρέμβει στο έργο του ανεξάρτητου ανακριτή κ. Μιούλερ που ερευνά την υπόθεση αναμείξεως της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές και τον αντικατέστησε με τον κ. Γουϊτάκερ, ο οποίος είχε ταχθεί δημοσίως υπέρ της παρεμποδίσεως του έργου του κ. Μιούλερ. Εξ αιτίας αυτού τρεις δημοκρατικοί γερουσιαστές κατέθεσαν στις 19 Νοεμβρίου μήνυση εναντίον του, κατηγορώντας τον για παραβίαση του Συντάγματος.
Ο κ. Τραμπ, που με την περιαυτολογία του κατά την έναρξη της ομιλίας του στην 73η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 25 Σεπτεμβρίου προκάλεσε ειρωνικά γέλια, κατηγόρησε για δεύτερη χρονιά την παγκοσμιοποίηση, επετέθη εναντίον του Ιράν και επαίνεσε τον Βορειοκορεάτη ηγέτη κ. Κιμ. Απαντώντας του, σε έντονο ύφος, ο κ. Μακρόν τον κατηγόρησε για την πολιτική του απομονωτισμού που ακολουθεί και τη στάση που τηρεί σε όλα τα διεθνή προβλήματα (πρόγραμμα Ιράν, Παλαιστινιακό, κλιματική αλλαγή κ.λ.π.).
Σε προεκλογική συγκέντρωση υποψηφίου Ρεπουμπλικάνου στη Νεβάδα ο κ. Τραμπ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αποσυρθούν οι ΗΠΑ από τη συμφωνία που υπέγραψαν το 1987 οι κ.κ. Ρέιγκαν και Γκορμπατσώφ για την απαγόρευση συμβατικών και πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς, κατηγορώντας τη Ρωσία ότι δεν την εφαρμόζει και την Κίνα ότι αρνείται να την υπογράψει, προσθέτοντας ότι θα επιδιώξει νέα συμφωνία με τη συμμετοχή και της Κίνας. Η εξαγγελία αυτή προκάλεσε τις αντιδράσεις της Ρωσίας, της Κίνας και των Ευρωπαίων πλην Βρετανίας.
Ο κ. Τραμπ δήλωσε ευτυχής για τον εκλογικό θρίαμβο του ακροδεξιού κ. Μπολσονάρο στις προεδρικές εκλογές της Βραζιλίας, που έχει πολιτογραφηθεί από το διεθνή τύπο ως ο «Βραζιλιάνος κ. Τραμπ» και τον κάλεσε να επισκεφθεί επισήμως τις ΗΠΑ.

5. Ε.Ε.

α. Γερμανία

Στις τοπικές εκλογές της Βαυαρίας στις 14 Οκτωβρίου και της Έσσης στις 28 Οκτωβρίου, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλιστές υπέστησαν σοβαρές απώλειες. Κερδισμένοι ήταν οι πράσινοι του AfD (εναλλακτική για τη Γερμανία).
Στις 3 Νοεμβρίου η κ. Μέρκελ ανακοίνωσε ότι δεν θα διεκδικήσει την ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος τον Δεκέμβριο, ούτε την Καγκελαρία το 2021. Κατόπιν αυτού εξελέγη ως Πρόεδρος του SDU η εκλεκτή της κ. Μέρκελ κ. Καρενμπάουερ.
Στις 9 Νοεμβρίου ο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) επέλεξε τον Βαυαρό κ. Βέμπερ, εκλεκτό της κ. Μέρκελ, ως υποψήφιο για την προεδρία της Κομισιόν στις ευρωεκλογές.

β. Γαλλία

Από 17 Νοεμβρίου εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλοι, φορώντας κίτρινα γιλέκα, κατέβηκαν κατ΄επανάληψη στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για την αύξηση της φορολογίας στο πετρέλαιο και την εφαρμοζόμενη λιτότητα. Ο κ. Μακρόν, ενώ δήλωνε ότι δεν θα υποχωρήσει, αναγκάστηκε, ύστερα από τη βιαιότητα των κινητοποιήσεων με μια νεκρή, εκατοντάδες τραυματίες και τεράστιες καταστροφές ακόμη και στο Μουσείο του Άϊφελ, να συμβιβαστεί με τους διαδηλωτές, ανακοινώνοντας στις 4 Δεκεμβρίου την αναστολή του μέτρου και στις 4 Δεκεμβρίου την αύξηση του κατώτατου μισθού και την μείωση των φόρων, αλλά οι διαδηλωτές δεν ικανοποιήθηκαν και συνεχίζουν τις ανά Σάββατο κινητοποιήσεις τους.
Στις δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές το κόμμα της ακροδεξιάς κ. Λεπέν ισοβαθμεί με το LREM του κ. Μακρόν και σε κάποιες το ξεπερνά.

γ. Ιταλία

Στις 8 Οκτωβρίου συναντήθηκε ο κ. Σαλβίνι με την κ. Λεπέν και αποφάσισαν την κοινή κάθοδο στις ευρωεκλογές, σχηματίζοντας το νέο κόμμα «Μέτωπο Ελευθερίας».
Στις 4 Δεκεμβρίου ο Ιταλός Τζουζέπε Κόντε ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του θα καταθέσει αναθεωρημένο προϋπολογισμό με μειωμένο δημόσιο χρέος ύστερα από την απόρριψη του προσχεδίου του από την Κομισιόν, που είχε προκαλέσει κρίση στις σχέσεις Ιταλίας-ΕΕ.

Η Ιταλία παρά τις απειλές ότι δεν θα υποχωρήσει, αναγκάστηκε να συμβιβαστεί, προ της άκαμπτης στάσεως της Κομισιόν, αλλά και των συνεπειών της ρήξης με την ΕΕ.

Η Βουλή ψήφισε νέο νόμο για τους μετανάστες με τον οποίο προβλέπεται η κατάργηση των μέτρων προστασίας των μεταναστών, η επίσπευση της διαδικασίας απέλασης και η ποινικοποίηση της διασώσεως.
Στις 28 Νοεμβρίου ο Ιταλός πρωθυπουργός κ. Κόντε δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα πάρει μέρος στη διάσκεψη στο Μαρακές του Μαρόκου, όπου οι συμμετέχουσες χώρες θα προσυπογράψουν το «Διεθνές Σύμφωνο Μετανάστευσης» του ΟΗΕ. Την μη υπογραφή του Συμφώνου έχουν δηλώσει επίσης η Πολωνία, η Δανία, η Ουγγαρία και η Αυστρία, ενώ οι ΗΠΑ είχαν αποχωρήσει από το 2017.

δ. Βρετανία

Στις 4 Δεκεμβρίου άρχισε στη Βουλή η συζήτηση για το Brexit αλλά η ψηφοφορία που επρόκειτο να γίνει στις 11 Δεκεμβρίου ανεβλήθη επ αόριστον, προ του φόβου της καταψήφισής της και στις 12 Δεκεμβρίου απερρίφθη από το κόμμα των Συντηρητικών πρόταση μομφής που είχαν υποβάλει βουλευτές του κατά της κ. Μέϊ.
Πριν την έναρξη της συζητήσεως στη Βουλή στις 4 Δεκεμβρίου ενεκρίθη τροπολογία συντηρητικών βουλευτών, η οποία δίνει τη δυνατότητα στο Σώμα να ψηφίσει εναλλακτικό σχέδιο Β΄σε περίπτωση που η Συμφωνία καταψηφιστεί. Με αυτό αποδυναμώνεται το δίλημμα που έθετε η κ. Μέϊ, πως αν δεν ψηφιστεί η Συμφωνία θα ακολουθήσει άτακτη έξοδος. Την άποψη αυτή ενίσχυσε και η γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ότι η Βρετανία μπορεί μονομερώς να ακυρώσει την αίτηση, χωρίς να χρειαστεί η έγκριση των Κοινοβουλίων των 27 χωρών-μελών της ΕΕ.
Σε περίπτωση μη εγκρίσεως της συμφωνίας τα πιθανά σενάρια είναι :
Πρώτο : Έξοδος χωρίς συμφωνία, με την Τράπεζα της Αγγλίας να προειδοποιεί ότι αυτό θα προκαλέσει απώλεια του ΑΕΠ κατά 7,7 μονάδες, πληθωρισμό 5%, πτώση της αξίας των ακινήτων κατά 30% και της στερλίνας κατά 25%.
Δεύτερο : Επανάληψη συζητήσεων με ΕΕ, αν το αποδεχθούν οι ευρωπαίοι, οι οποίοι επί του παρόντος είναι αρνητικοί.
Τρίτο : Εκλογές με πρωτοβουλία της κ. Μέϊ.
Τέταρτο : Νέο δημοψήφισμα με το ερώτημα έξοδος χωρίς συμφωνία ή ακύρωση του αιτήματος.

Η τροπολογία του Κοινοβουλίου και η γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει ενθαρρύνει τους αντιδρώντες στην έξοδο, που έχουν συγκεντρώσει 1,5 εκατ. Υπογραφές, να πιστεύουν ότι το Κοινοβούλιο σε περίπτωση μη εγκρίσεως της Συμφωνίας, που είναι και το πιο πιθανό, θα αποφασίσει είτε ακύρωση του αιτήματος είτε νέο δημοψήφισμα.

6. ΝΑΤΟ

Από 25 Οκτωβρίου έως 7 Νοεμβρίου το ΝΑΤΟ πραγματοποίησε στη Νορβηγία τη μεγαλύτερη άσκηση από το τέλος του ψυχρού πολέμου στην οποία συμμετείχαν 44.000 στρατιώτες, 120 πολεμικά Α/Φ, εκ των οποίων 3 ελληνικά F16, 70 πλοία και περίπου 10.000 οχήματα. Συμμετείχαν επίσης και δυνάμεις από τη Φιλανδία και τη Σουηδία, οι οποίες αν και δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ εντάσσονται όλο και περισσότερο στην τροχιά του.
Την άσκηση παρακολούθησαν και Ρώσοι κατόπιν προσκλήσεως του ΝΑΤΟ.
Η εκπρόσωπος του Κρεμλίνου κ. Ζαχάροβα δήλωσε ότι η άσκηση συμβάλλει στην αποσταθεροποίηση της περιοχής και ο Ρώσος Υπουργός Άμυνας εξέφρασε τη δυσφορία του για το λόγο ότι η δραστηριότητα του ΝΑΤΟ στην περιοχή έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο προκλητικότητος.

7. ΡΩΣΙΑ – ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Στις 15 Νοεμβρίου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε τη Ρωσία για τις επανειλημμένες συλλήψεις του Αλεξέϊ Ναβάλνι, υπ΄αρ. 1 αντιπάλου του κ. Πούτιν.
Στις 18 Σεπτεμβρίου οι πρόεδροι της Ρωσίας κ. Πούτιν και Ουγγαρίας κ. Ορμπάν συναντήθηκαν στο Κρεμλίνο και συμφώνησαν για την κατασκευή δύο αντιδραστήρων στο ουγγρικό πυρηνικό εργοστάσιο Πακς, ενώ την ίδια ώρα βρισκόταν στο Βουκουρέστι ο Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ και ζητούσε την απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα.

Η ενέργεια αυτή εντάσσεται στην προσπάθεια του κ. Πούτιν να προσεγγίσει τους ευρωπαίους, ύστερα από τη διαφωνία τους στη μονομερή επιβολή κυρώσεων από τον κ. Τραμπ.

Στις 22 Οκτωβρίου ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σχολιάζοντας την απόφαση του κ. Τραμπ για απόσυρση από τη συμφωνία INF για περιορισμό των πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς, δήλωσε ότι η Ρωσία υποχρεούται να λάβει μέτρα για τη θωράκισή της και να απαντήσει ανάλογα.
Στις 26 Νοεμβρίου η Ρωσία κατέλαβε, με χρήση πυρών, τρία σκάφη του ουκρανικού ναυτικού που προσπάθησαν να περάσουν τον πορθμό του Κερτς, που είναι η μόνη δίοδος ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και στην Αζοφική. Αυτό προκάλεσε μεγάλη ένταση στην περιοχή με τον πρόεδρο της Ουκρανίας κ. Ποροσένκο να κηρύσσει το στρατιωτικό νόμο για ένα μήνα και να καλεί το ΝΑΤΟ να στείλει πολεμικά πλοία στην Αζοφική και τον κ. Πούτιν να εγκαθιστά και άλλους πυραύλους στην Κριμαία.
Η Ουκρανία κατηγορεί τη Ρωσία για παραβίαση της συμφωνίας του 2003 που κατοχύρωνε καθεστώς συγκυριαρχίας Ρωσίας και Ουκρανίας στην Αξοφική με ελεύθερο διάπλου από τον πορθμό Κερτς και το Κρεμλίνο να απαντά ότι μετά την επιστροφή της Κριμαίας στη μητέρα Ρωσία η συμφωνία ακυρώθηκε, υπενθυμίζοντας ότι αυτό το έχει αποδεχθεί και η ίδια η Ουκρανία, αφού το Σεπτέμβριο ζήτησε άδεια για παρόμοια ενέργεια.
Οι δυτικοί αρκέστηκαν σε ρητορικές δηλώσεις αλληλεγγύης. Η ΕΕ απέρριψε τις αξιώσεις των Βαλτικών χωρών και της Πολωνίας για πρόσθετες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, το ΝΑΤΟ αρνήθηκε την αποστολή πολεμικών πλοίων στην Αζοφική, υπενθυμίζοντας τη ναυτική του παρουσία σ΄αυτή, με πολεμικά πλοία της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Τουρκίας.
Ο κ. Τραμπ ακύρωσε την επίσημη συνάντηση με τον κ. Πούτιν που είχε προγραμματιστεί στο περιθώριο της Συνόδου G20 και περιορίστηκε σε μια άτυπη ολιγόλεπτη συνομιλία μαζί του και ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι η συνάντηση αυτή θα πραγματοποιηθεί μόνο αν απελευθερωθούν τα ουκρανικά πλοία.
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι ο κ. Ποροσένγκο προκάλεσε την κρίση για να την εκμεταλλευτεί εκλογικά και να ανατρέψει το εις βάρος του κλίμα εν όψει των προεδρικών εκλογών και για να αποτρέψει το φιλορωσικό κλίμα που δημιουργείται από πολλούς ευρωπαίους και να τους παρασύρει σε σύγκρουση με τη Ρωσία.
Την 1 Δεκεμβρίου η κ. Μέρκελ και ο κ. Πούτιν συναντήθηκαν, στο περιθώριο της Συνόδου G20 και συνεφώνησαν για συνομιλίες με τη συμμετοχή Ουκρανίας και Γαλλίας.

Κατόπιν όλων αυτών η κρίση θα εκτονωθεί σύντομα, χωρίς να αποκλείεται η δημιουργία κάποιου άλλου επεισοδίου από τον κ. Ποροσένκο στην Ανατολική Ουκρανία.

8 ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

α. Συρία

Η επίθεση του στρατού του Άσαντ κατά του Ιντιλίμπ απεφεύχθη κατόπιν της συμφωνίας της 17 Σεπτεμβρίου μεταξύ των κ.κ. Πούτιν και Ερντογάν για δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης 15-20 χιλιομέτρων από την οποία θα απεμακρύνοντο, με ευθύνη της Τουρκίας, όλες οι τρομοκρατικές ομάδες και τα βαρέα όπλα.
Στις 29 Οκτωβρίου ο Σύρος Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει τη συμφωνία, αλλά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σχολιάζοντας τη δήλωση του Σύρου ΥΠΕΞ, ανέφερε ότι η Τουρκία κάνει ότι μπορεί για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και παρ΄ότι δεν πηγαίνουν όλα όπως έχουν σχεδιαστεί, η συμφωνία θα υλοποιηθεί.

Η δήλωση αυτή αποδεικνύει τις στενές σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας. Ο κ. Πούτιν πλέον στηρίζει φανερά περισσότερο τον κ. Ερντογάν έναντι του κ. Άσαντ, ενώ λίγο ενωρίτερα συνέβαινε το αντίθετο.

Στις 27 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη συνάντηση του κ. Ερντογάν με την κ. Μέρκελ και του κ.κ. Μακρόν και Πούτιν για το Συριακό, κατά την οποία συμφώνησαν για τη συγκρότηση επιτροπής, η οποία θα συντάξει το νέο Σύνταγμα της Συρίας προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για πολιτική λύση, μέσω εκλογών.
Στις 27-28 Οκτωβρίου το τουρκικό πυροβολικό προσέβαλε την κουρδική πόλη Κομπάνι ανατολικά του Ευφράτη ποταμού, με αποτέλεσμα οι Κούρδοι να διακόψουν τις επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών.
Στις 30 Οκτωβρίου ο κ. Ερντογάν δήλωσε πως αυτό ήταν η αρχή μιας επιχειρήσεως για την καταστροφή της τρομοκρατικής δομής ανατολικά του Ευφράτη.
Τα πιο πάνω ανησύχησαν τις ΗΠΑ, οι οποίες, εκτός από τις τηλεφωνικές συστάσεις του κ. Τραμπ προς τον κ. Ερντογάν, προέβησαν στην εγκατάσταση παρατηρητηρίων κατά μήκος της συνοριογραμμής για να αποτρέπουν τις ενέργειες των Τούρκων και προειδοποίησαν με δήλωση του Πενταγώνου ότι δεν είναι επιτρεπτή καμία μονομερής στρατιωτική ενέργεια στη Β.Α.Συρία.

Ο κ. Ερντογάν, με τη βοήθεια του κ. Πούτιν, έχει εξελιχθεί σε σοβαρό παράγοντα για την επίλυση του συριακού εξυπηρετώντας τα συμφέροντα της Τουρκίας. Στόχος του είναι η αποτροπή της δημιουργίας ανεξαρτήτου Κουρδιστάν δια εκδιώξεως των Κούρδων ανατολικά του Ευφράτη, αλλά και της δημιουργίας ζώνης ασφαλείας, εντός του συριακού εδάφους, κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων ανατολικά του Ευφράτη. Αυτό βέβαια θα εξαρτηθεί από τη στάση των Αμερικανών, οι οποίοι επί του παρόντος είναι αρνητικοί, αλλά με τον κ. ΤΡαμπ δεν μπορεί να είναι κανένας σίγουρος.

β. Ισραήλ – Παλαιστίνη

Στις 27 Νοεμβρίου ο Πρέσβης του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη δήλωσε ότι οι ΗΠΑ επεξεργάζονται ειρηνευτικό σχέδιο για το Παλαιστινιακό, το οποίο θα παρουσιάσουν στις αρχές του 2019, χωρίς να έχουν κοινοποιήσει λεπτομέρειες μέχρι τώρα.
Στις 23 Νοεμβρίου επετεύχθη εκεχειρία στη Γάζα, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και τερματίστηκαν οι συγκρούσεις που άρχισαν το Μάρτιο και είχαν εξελιχθεί στις σφοδρότερες από το 2014.
Στην επομένη παρητήθη ο ΥΕΘΑ κ. Λίμπερμαν διαφωνώντας με την εκεχειρία και κατηγορώντας τον κ. Νετανιάχου ως πολύ ήπιο.

γ. Ιράν

Στις 5 Νοεμβρίου ο κ. Τραμπ επανέφερε τις κυρώσεις κατά του Ιράν, που είχαν αρθεί από τον κ. Ομπάμα μετά τη Διεθνή Συμφωνία του 2015, τις οποίες δεν θα εφαρμόσουν, όπως είχαν προαναγγείλει, η ΕΕ, η Ρωσία και η Κίνα, προκειμένου να κρατηθεί το Ιράν εντός της Συμφωνίας και να μην αποχωρήσει, όπως ζητούν οι σκληροπυρηνικοί από τον κ. Ροχανί, ο οποίος ανθίσταται επί του παρόντος έχοντας και τη στήριξη του κ. Χαμανεί.

Ο κ. Τραμπ επιδιώκει με τις κυρώσεις, αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, αλλά οι αντιδράσεις που προκαλεί ο τρόπος ενέργειάς του, ενδέχεται να μην οδηγήσουν σε φιλοαμερικανική κυβέρνηση, αλλά σε ένα αντιαμερικανικό καθεστώς τύπου Αχμαντιζενάντ, οπότε η κατάσταση θα γίνει χειρότερη.

δ. Σαουδική Αραβία

Στις 25 Οκτωβρίου ο Γενικός Εισαγγελέας ανακοίνωσε ότι η δολοφονία του Κασόγκι ήταν προμελετημένη και ότι οι ένοχοι θα τιμωρηθούν, ενώ μέχρι τότε το καθεστώς δήλωνε ότι αγνοεί τη δολοφονία.
Παρόλο που όλοι είναι πεπεισμένοι ότι για τη δολοφονία ευθύνεται ο πρίγκιπας Σαλμάν, υποκρίνονται ότι δεν έχουν αδιάσειστα στοιχεία, προκειμένου να μη διαταράξουν, για λόγους συμφέροντος, τις σχέσεις τους με το Ριάντ.
Στις 30 Νοεμβρίου ο κ. Τραμπ, παρά τις αντιδράσεις ακόμη και της Γερουσίας, συμφώνησε για την πώληση όπλων στο Ριάντ αξίας 15 δις δολαρίων.

9. ΑΣΙΑ

α. Κίνα

Την 1η Δεκεμβρίου συναντήθηκαν στο πλαίσιο της Συνόδου της G20 στο Μπουένος Άϊρες οι κ.κ. Τραμπ και Σι, όπου ο κ. Τραμπ δεσμεύτηκε να αναβάλει για 90 ημέρες την έναρξη επιβολής των κυρώσεων, εντός των οποίων θα πρέπει να έχει επιτευχθεί συμφωνία για τις εμπορικές τους σχέσεις και ο κ. Σι ότι η Κίνα θα αγοράσει μια ποσότητα αμερικανικών προϊόντων των τομέων γεωργίας, ενέργειας και βιομηχανίας. Εάν στο διάστημα αυτό αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις, οι ΗΠΑ θα επιβάλουν δασμό 25% σε κινεζικά προϊόντα 200 δις δολαρίων και η Κίνα θα απαντήσει ανάλογα.

β. Κορέα

Στις 3 Νοεμβρίου το ΥΠΕΞ της Β. Κορέας ανακοίνωσε ότι, αν οι ΗΠΑ δεν άρουν σύντομα τις οικονομικές κυρώσεις, η χώρα του θα συνεχίσει το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Στις 13 Νοεμβρίου οι New York Times αποκάλυψαν, με δημοσίευμά τους, ότι η Β. Κορέα αναπτύσσει βαλλιστικούς πυραύλους σε 16 νέες Βάσεις τις οποίες γνωρίζουν οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, αλλά ο κ. Τραμπ υποκρίνεται ότι όλα βαίνουν καλώς, προκειμένου να παρουσιάζει τη συμφωνία ως διπλωματική του επιτυχία.