Blog

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

«Ἀμυνθῆτε τοῦ ἰεροῦ Πατρίου ἐδάφους μετά φανατισμοῦ ἐναντίον τοῦ ἐπιδρομέως, ὅστις ἦλθε νά προσβάλῃ τοῦτο ἀναιτίως».

                                                                         ΗΔ 28-10-1940/ VIIIMΠ

          Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940-41 εντάσσεται στο πλαίσιο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1939-1945. Αντίπαλες δυνάμεις οι Σύμμαχοι με Μεγάλες Δυνάμεις τις Μ.Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία, ΕΣΣΔ  και ο Άξονας με τις Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία αντίστοιχα. Στο πλευρό των Μεγάλων Δυνάμεων και των δύο πλευρών στάθηκε πλήθος κρατών, ανάμεσα σε αυτά και η Ελλάδα η οποία ήδη από την αρχή του πολέμου ακολούθησε φιλοαγγλική, άρα και Συμμαχική στάση.

          Στη γειτονική Ιταλία την εξουσία της χώρας ασκούσε δικτατορικά από το 1922 ο Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος μετά την περίφημη πορεία των Μελανοχιτώνων του προς τη Ρώμη, έμελλε να κυριαρχήσει στην ιταλική πολιτική έως το 1943 οπότε και ανατράπηκε και θανατώθηκε δύο χρόνια αργότερα. Το 1936 οι ιταλικές Δυνάμεις εισέβαλαν και κατέκτησαν την Αιθιοπία και το 1939 την Αλβανία. Και ενώ επίσημα το καλοκαίρι του 1940 ο Ιταλός πατέρας του φασισμού διαβεβαίωνε την ελληνική κυβέρνηση πως δεν σκοπεύει να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας αλλά επιθυμούσε ανανέωση του Συμφώνου Φιλίας που υπογράφηκε το 1928 από τον ίδιο και τον τότε πρωθυπουργό Ε. Βενιζέλο, ο τορπιλισμός του καταδρομικού «Έλλη» απέδειξε τις πραγματικές του προθέσεις: εισβολή και κατάκτηση της Ελλάδας.

          Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ώρα 03.00, ο Ιταλός πρέσβης Ε. Γκράτσι επισκέπτεται τον Έλληνα πρωθυπουργό Ι. Μεταξά και του επιδίδει έγγραφο με το οποίο η Ιταλία ζητά την άδεια εισόδου των Ιταλικών Δυνάμεων και κατάληψη στρατηγικών σημείων. Ο Μεταξάς απορρίπτει το έγγραφο και στις 05.30 ξεκινά ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, το Έπος του 40. Οι αντιπαρατιθέμενες Δυνάμεις στα ελληνοαλβανικά σύνορα είχαν όπως τον πίνακα που ακολουθεί:

 

Πίνακας 1: Ελληνικές και Ιταλικές Δυνάμεις 1940

          Το ιταλικό Σχέδιο Επιχειρήσεων είχε ως εξής:

• Ø Διείσδυση στα ανατολικά κατά μήκος της οροσειράς της Πίνδου με ΑΝΣΚ την κατάληψη του Μετσόβου και της οδικής αρτηρίας ώστε να αποκοπεί η ΖΕ Ηπείρου από τη ΖΕ Δυτικής Μακεδονίας.
• Ø Διείσδυση στα δυτικά με ΑΝΣΚ την κατάληψη Πρέβεζας και Αμβρακικού και υποστήριξη από το Στόλο.

Το αποφασιστικό σημείο για την επιτυχία του Σχεδίου ήταν η ταχύτητα εκτέλεσης του και η επιτυχία επί των παραγόντων: εχθρός, καιρός και έδαφος.

Εχθρός: Να προλάβουν την ολική επιστράτευση του Ελληνικού Στρατού και την εφαρμογή των ελληνικών Σχεδίων.

Καιρός: Η στάθμη των βροχοπτώσεων υπήρξε ήδη μεγάλη ενώ ο επερχόμενος χειμώνας πιθανόν να έφερνε χιονοπτώσεις.

Έδαφος: Ο ορεινός όγκος της Πίνδου αποτελούσε ήδη ένα από τα μεγάλα προβλήματα/ δυσχέρειες των ιταλικών στρατευμάτων τόσο για τις Μονάδες Ελιγμού όσο και για τις Μονάδες Διοικητικής Μέριμνας.    

          Το βάρος της ελληνικής άμυνας ανέλαβε η VIII Μεραρχία με Διοικητή τον Υποστράτηγο Κατσιμήτρο. Έως τις 13 Νοεμβρίου 1940 οι ελληνικές Δυνάμεις διεξήγαγαν αμυντικό αγώνα εντός ελληνικού εδάφους. Η εμμονή και επιμονή του Κατσιμήτρου για διατήρηση της αμυντικής θέσης στο Καλπάκι είχε ως αποτέλεσμα την αποφασιστική νίκη κατά των Ιταλών και την ανάληψη επιθετικής πρωτοβουλίας. Στο δυτικό μέτωπο οι ιταλικές δυνάμεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με το κώλυμα του ποταμού Καλαμά που πλημύρισε λόγω βροχοπτώσεων. Η γεφύρωση του η οποία απαίτησε 9 ημέρες (!) και η ματαίωση των επιχειρήσεων του ιταλικού στόλου στο Ιόνιο αποτέλεσαν τους λόγους αποτυχίας του ΑΝΣΚ.

 

 

Σχεδ. 1: Ιταλική επίθεση και ελληνική αντεπίθεση

          Ακολούθησε η ελληνική αντεπίθεση και η απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου για τρίτη φορά. Δυστυχώς ούτε εκείνη η φορά μπόρεσε να σταθεί ικανή για να επιφέρει την ενσωμάτωση του τμήματος αυτού του ελληνισμού στον εθνικό κορμό.

Υπλγός Μιλτιάδης Παρλάντζας, MSc, ΜΑ (c)   

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

       I.          Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, (Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών), τ. 35

     II.          ΔΙΣ, Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, (Αθήνα: ΔΙΣ)

    III.          Γ. Μαργαρίτης, «Η ιταλική επίθεση στην Ελλάδα», Η Ελλάδα στη δίνη του Πολέμου, (Αθήνα: Ε- Ιστορικά)