‘’Επικείμενος πυρηνικός Αρμαγεδδών ή φρενήρης επίδειξη ισχύος;’’ Ο κινεζικός δράκος προστίθεται στην εξίσωση, θερμαίνοντας την ανάσα του.
‘’Επικείμενος πυρηνικός Αρμαγεδδών ή φρενήρης επίδειξη ισχύος;’’
Ο κινεζικός δράκος προστίθεται στην εξίσωση, θερμαίνοντας την ανάσα του.
Του Δημήτρη Παπαδογιάννη, φοιτητή Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ
Η ιστορία ενίοτε αποτελεί τον πιο έγκυρο δείκτη για τις συνέπειες της ανθρώπινης αμάθειας, της πλεονεξίας και της αλαζονείας. Ωστόσο, μας διδάσκει συνάμα πως στην ανθρώπινη κοινωνία, η ισχύς καθίσταται απαραίτητο εργαλείο για την υπαρξιακή διασφάλιση, καθότι από αρχαιοτάτων χρόνων η φύση του ανθρώπου λειτουργεί δαρβινικά (might is right).
Την 33χρονη περίοδο αποχής από τις πυρηνικές δοκιμές που υποτίθεται πως θα προσέφερε στην ανθρωπότητα μία ανάσα ασφάλειας και αυξημένου αισθήματος βεβαιότητας, διαδέχθηκε μία νέα εποχή που εισάγει στο προσκήνιο ξανά τον ανταγωνισμό και τη ρεαλιστική θεώρηση του διεθνούς συστήματος σε όλες του τις εκφάνσεις, αφού εν τοις πράγμασι, η στρατηγική αντιπαλότητα δεν καταλάγιασε ποτέ. Ο νέος κύκλος εξοπλισμών μεταξύ των σύγχρονων υπερδυνάμεων, επιβεβαιώνει ακριβώς αυτή την κατάσταση. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, προ μίας εβδομάδας ανακοίνωσε την επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, την ημέρα μάλιστα που κατευθυνόταν στη Νότια Κορέα, για να συναντήσει τον Κινέζο ομόλογό του. Μία συγκυρία διόλου συμπτωματική, δεδομένου πως ο Τραμπ είχε αιτιολογήσει την απόφασή του ως αναγκαία, καθότι και οι υπόλοιπες υπερδυνάμεις κινούνται προς την ίδια θερμή κατεύθυνση. Στο βάθος, προφανώς, κρύβεται ο σκοπός της αποθάρρυνσης των δύο ανερχόμενων υπερδυνάμεων, του Δράκου και της Αρκούδας, να αμφισβητήσουν την παραπαίουσα αμερικανική ηγεμονία, επί της υφηλίου.
Για την ιστορία, την πρωτιά στην εφεύρεση και τη χρήση του πυρηνικού οπλισμού έκαναν οι ΗΠΑ, με την πρώτη πυρηνική δοκιμή τον Ιούλιο του 1945, το οποίο όπλο χρησιμοποίησαν για να εξαναγκάσουν την Αυτοκρατορική Ιαπωνία σε παράδοση το ίδιο έτος. Τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, η ΕΣΣΔ μπήκε και αυτή στο χορό των πυρηνικών εξοπλισμών και ύστερα ακολούθησαν η Κίνα, η Βόρεια Κορέα, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και πιο προσφάτως το Πακιστάν και η Ινδία. Καθόλη τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής εποχής, η φιλοσοφία της διάθεσης πυρηνικού οπλοστασίου, εδράστηκε στην εξισορρόπηση της στρατιωτικής ισχύος και στην αποτροπή επιθετικών διαθέσεων ή πρωτοβουλιών από αμφότερα τα στρατόπεδα. Στην αυγή της μεταψυχροπολεμικής εποχής και συγκεκριμένα το 1996, υπογράφηκε η διεθνής συνθήκη, που απαγόρευε σε όλα τα κράτη την άσκηση πυρηνικών δοκιμών για οιονδήποτε σκοπό* σημειωτέον πως οι ΗΠΑ παρόλο που υπέγραψαν την CTBT δεν την επικύρωσαν ποτέ. Το 2023 η Ρωσική Ομοσπονδία ανακάλεσε επισήμως τη συμμετοχή της στην εν λόγω συνθήκη, αφήνοντας πλέον ελεύθερο το πεδίο για την επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών.
Η παρελθούσα εβδομάδα σηματοδότησε επί της ουσίας, την έναρξη μιας νέας εποχής στο πεδίο των στρατηγικών σχέσεων, η οποία τουλάχιστον προς ώρας, περιορίζεται στην αποστολή προειδοποιητικών μηνυμάτων. Είναι αξιοσημείωτο, πως όλοι οι Αμερικανοί Πρόεδροι από τον Μπαράκ Ομπάμα και εντεύθεν ομονόησαν στο σύνολό τους για τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών. Η αδιάλλακτη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών επί του συγκεκριμένου ζητήματος, προκάλεσε την έκρηξη μίας νέας κούρσας εξοπλισμών πυρηνικού περιεχομένου. Το πιθανότερο είναι, η αμερικανική πρωτοβουλία για την οικοδόμηση μίας ίσης βάσης στον τομέα της οπλικής δύναμης, να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, ‘’νομιμοποιώντας’’ τους γεωπολιτικούς του ανταγωνιστές να τον μιμηθούν, σε μία απαντητική κίνηση, χωρίς πλέον κανέναν θεσμικό περιορισμό. Ως εκ τούτου, η οικουμένη βυθίζεται ξανά στην αβεβαιότητα και τον τρόμο, καθώς καμία κίνηση ή απόφαση δεν μπορεί να αποκλειστεί, σε περίπτωση που οι πολεμικές εντάσεις εκτραπούν του ελέγχου. Στον απόηχο των εκατέρωθεν εξαγγελιών, η Ρωσία παρουσίασε μία σειρά από καινοτόμα πυρηνικά όπλα, συμπεριλαμβανομένου του πυραύλου Burevestnik, της υπερτορπίλης Poseidon, του πυραύλου Sarmat και τέλος, ενός νέου πανίσχυρου υποβρυχίου εξοπλισμένου με πυρηνικές κεφαλές, δίχως όμως να προβεί σε σχετικές δοκιμές. Είχε προηγηθεί το ενδεχόμενο της αποστολής του αμερικανικού οπλικού συστήματος Τomahawk προς ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας, αλλά εν τέλει, ο Τραμπ υποχώρησε ενόψει της πρόκλησης μίας πιο έντονης κλιμάκωσης. Ως απάντηση το Κρεμλίνο, του υπενθύμισε τις πυρηνικές δυνατότητες της Ρωσίας και εκείνος με τη σειρά του αντέδρασε παίζοντας το ίδιο χαρτί με αποτέλεσμα η τεταμένη ατμόσφαιρα, στο πλαίσιο και της ακύρωσης των διπλωματικών επαφών και συναντήσεων, να επιδεινωθεί.
Όμως στην ύστερη μεταψυχροπολεμική εποχή, την οποία διανύουμε καθότι το διεθνές σύστημα δείχνει να λαμβάνει μία πολυπολική μορφή και ακριβώς εξαιτίας αυτής της εξέλιξης, οι αντιπαλευόμενοι παίκτες δεν περιορίζονται πλέον στον στρατηγικό διπολισμό.
Κατά συνέπεια, στον αγώνα δρόμου για τη μεγιστοποίηση της ισχύος, παίρνουν μέρος πρόσθετοι κρατικοί δρώντες. Μεταξύ αυτών η Κίνα στην κορυφή της λίστας, η οποία προσφάτως επίσης παρουσίασε όπλα τελευταίας τεχνολογίας και, αν υπολογίσουμε τη στρατιωτική της συνεργασία με τη Ρωσία, καθώς και την πρόσφατη συμπαραγωγή όπλων, η είσοδός της στον διεθνή πυρηνικό διαγωνισμό, τη μετατρέπει σε μία σοβαρή πρόκληση για την Αμερική* το πιθανότερο, μεγαλύτερη από εκείνη της Ρωσίας, καθώς η χώρα του δράκου αρχίζει να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της σε μεγάλο μέρος του ειρηνικού, όπου οι ΗΠΑ διατηρούν ισχυρά γεωστρατηγικά συμφέροντα.
Εν κατακλείδι, η πιο ισχυρή πιθανότητα είναι, ο μαινόμενος πυρηνικός κύκλος ανταγωνισμού, που τώρα εκδηλώνεται αμφίπλευρα, να περιοριστεί αποκλειστικά στο πεδίο της προβολής της ισχύος και των στρατιωτικών ικανοτήτων, των αντιπάλων. Ωστόσο, και ένεκα των επικρατούντων συνθηκών, η μόνη ρεαλιστική διέξοδος είναι η διατήρηση των πυρηνικών όπλων και η αύξηση της δύναμης όλων των πλευρών, όσο σκληρή και αν ακουστεί για τον αναγνώστη η αναφερόμενη θέση. Σε μία διεθνή κοινωνία, στη σκακιέρα της οποίας τα πιόνια αυξάνονται με άναρχο τρόπο, η εξισορρόπηση ισχύος είναι η πιο ζωτική παράμετρος για τη διαφύλαξη της παγκόσμιας ασφάλειας. Αυτό το μείζον εγχείρημα όμως δύναται να επιτευχθεί μόνο μέσω ισχυρών αποτρεπτικών μηχανισμών, όπως στην περίπτωσή μας, η ύπαρξη των πυρηνικών οπλοστασίων. Η de facto πλέον αναίρεση της CTBT αποδεικνύει, πως ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός και η εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων έκαστης πλευράς, συνιστούν πιο ισχυρούς παράγοντες, από τις πασιφιστικές ουτοπίες και φαντασιώσεις σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται από αντιπαράθεση υψηλής έντασης και όμοιά της ο κόσμος έχει να γνωρίσει από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εφόσον, επιθυμούμε την οικοδόμηση ενός περιβάλλοντος ασφαλείας, οφείλουμε να ακούσουμε τον ρεαλισμό και να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί να είναι πάντα βελούδινη.