Blog

Μια ανάλυση σχετικά με την ιστορική διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, μια σύντομη έρευνα στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης αποκαλύπτει ότι η κατάσταση στην Ουκρανία γίνεται ολοένα και πιο προβληματική.

Επειδή, όμως, ο κόσμος ξεχνάει γρήγορα, οι περισσότεροι από εμάς δεν θυμούνται καν το ότι η Ευρώπη 79 χρόνια πριν ήταν γεμάτη ερείπια. Εντελώς κατεστραμμένη. Οι πόλεις είχαν γίνει ερείπια, οι υποδομές καταστράφηκαν και εκατομμύρια έμειναν άστεγοι, θρηνώντας τις εκατόμβες των θυμάτων.

Παρά τη σχετική επιτυχία της ανοικοδόμησης της Ευρώπης, μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχε εκτεταμένη ανησυχία ότι ένας νέος, πολύ πιο καταστροφικός πόλεμος μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή. Δυστυχώς η ευρωπαϊκή ιστορία μας διδάσκει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί σχετικά εύκολα. Η κύρια εξήγηση είναι ότι τα σύνορα έχουν αλλάξει πολλές φορές στο παρελθόν. Με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε χώρα κατείχε, κάποια στιγμή, είτε για μερικά χρόνια, είτε για αιώνες, γειτονικά εδάφη. Για να γίνει αντιληπτό αυτό, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα μεσαιωνικά σύνορα του Λουξεμβούργου.

Αυτό το ιστορικά θεμελιωμένο γεγονός, σε συνδυασμό με την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της στρατιωτικής τεχνολογίας και την παραγωγή όλο και περισσότερο εξελιγμένων οπλικών συστημάτων, θα μπορούσαν ακόμα και να οδηγήσουν στο τέλος του κόσμου. Όχι μόνο στην εξάλειψη του ανθρώπινου είδους, αλλά και στην εξαφάνιση κάθε άλλης μορφής ζωής στον πλανήτη μας. Επιβεβαιώνοντας την περίφημη ρήση του Έλληνα φιλοσόφου Ηράκλειτου: «Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων και ο βασιλιάς όλων».

Υπό αυτή την έννοια, ο πόλεμος της Ουκρανίας μπορεί να ερμηνευθεί ως μια μετωπική σύγκρουση μεταξύ δύο τελείως διαφορετικών τρόπων σκέψης, φιλοσοφιών και συστημάτων αξιών στην Ευρώπη, η οποία ξεκίνησε μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Από τη μία πλευρά, υπάρχει το όραμα των αποκαλούμενων πρωτεργατών της Ευρώπης, περιλαμβανομένων των Robert Schumann, Konrad Adenauer, Henry Spaak, Achille de Gasperi κλπ, το οποίο οδήγησε στην υπογραφή της συνθήκης της Ρώμης του 1957. Σκοπός τους ήταν να διασφαλίσουν το ότι οι Ευρωπαίοι θα σταματήσουν οριστικά να πολεμούν ο ένας τον άλλον. Με την εφαρμογή της ιδέας της δημιουργίας μιας κοινής αγοράς, μιας τελωνειακής ένωσης και διαφορετικών ευρωπαϊκών θεσμών και τελικά, με την υιοθέτηση ενός κοινού νομίσματος.

Πιο συγκεκριμένα, σήμερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις για την καθημερινή ζωή περίπου 450 εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι οποίοι αποφάσισαν, παρά τις διαφορές τους, να ζήσουν μαζί ενωμένοι. Δημιουργώντας τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, με ΑΕΠ περίπου 19,35 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023. Βασισμένη σε αξίες όπως η δημοκρατία, η ελευθερία της έκφρασης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Με αυτόν τον τρόπο, οι Ευρωπαίοι μπορούν να σπουδάσουν, να ταξιδέψουν, να εργαστούν και να επενδύσουν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Ενώ όλες οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών. Αυτή είναι η κληρονομιά και το μεγαλύτερο επίτευγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι νεκροί ήρωες ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Και περισσότεροι από 14 εκατομμύρια άνθρωποι ήδη σπούδασαν σε άλλη χώρα της ΕΕ, μαθαίνοντας μια άλλη γλώσσα και έναν διαφορετικό πολιτισμό.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η φαντασίωση της ανοικοδόμησης μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας – ένα εφιαλτικό όραμα. Στο πλαίσιο αυτό οποιαδήποτε διαφορά θεωρείται απειλή. Η ιστορία και η γεωγραφία χειραγωγούνται συστηματικά μέσω μιας σοβιετικού τύπου προπαγάνδας για να δικαιολογήσουν συγκεκριμένες φιλοδοξίες. Οδηγώντας στη θυσία χιλιάδων νέων στρατιωτών. Στην άτακτη φυγή των ξένων κεφαλαίων. Στην απώλεια των μεγαλύτερων και καλύτερων πελατών για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και στην εξάλειψη κάθε φωνής της αντιπολίτευσης.

Με την πεποίθηση ότι τόσο στη Ρωσία, όσο και την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη η πλειοψηφία των πολιτών επιδιώκει να επιστρέψουν στο παρελθόν και πιο συγκεκριμένα στο 1991. Όμως κάτι τέτοιο όμως ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή όχι; Προσωπικά δεν το πιστεύω.

Πρώτον, γιατί το 2024 δεν είναι 1991. Ο κόσμος έχει αλλάξει πάρα πολύ. Δεύτερον, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζεται η σοβιετικού τύπου προπαγάνδα, η Ουκρανία είναι μια πραγματική χώρα, που πολεμάει ενάντια σε έναν πολύ ισχυρότερο εχθρό.

Τρίτον, αναμφισβήτητα, τα όπλα και η οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ επέτρεψαν στους Ουκρανούς να αντισταθούν τα τελευταία δύο χρόνια. Τέταρτον, οι Ευρωπαίοι άρχισαν να μιλούν για την προπολεμική γενιά και να ενισχύουν την αμυντική τους βιομηχανία, προετοιμάζοντας την για έναν μελλοντικό πόλεμο. Παράλληλα, ήδη εξετάζεται ακόμα και το ενδεχόμενο αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Στο σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι εδώ και δεκαετίες, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι πάντοτε άρρηκτα συνδεδεμένη με την επίλυση μεγάλων κρίσεων. Ενώ μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων αναδύεται σταδιακά. Περιπλέκοντας το μέλλον της Ευρώπης, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί, ανάλογα με τις περιστάσεις, είτε προς το καλύτερο ή είτε προς το χειρότερο.

 Ο Γιώργος Τασιόπουλος είναι Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στην εφημερίδα Νέος Κόσμος στη Μελβούρνη

https://neoskosmos.com/en/2024/03/13/dialogue/opinion/a-new-world-order-or-not/