Blog

Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης*: “Στρατηγός Σουλεϊμανί. Η αναγκαία Θυσία για ΗΠΑ και Ιράν”Τα απίθανα γίνονται πιθανά και τα πιθανά γίνονται απίθανα. Αυτός είναι ο «αγγελικός» κόσμος της Μέσης Ανατολής και αποδεικνύεται από τα τελευταία γεγονότα, σε αυτόν τον αμείλικτο πολυμετωπικό πόλεμο, που έχουν πολύ πόνο, αίμα, δάκρυα, ίντριγκα, ανίερες συμφωνίες, αναγκαίες θυσίες και όλα τα στοιχεία του πολέμου εξουσίας, όπως τα είδαμε με τόσο χαρακτηριστικό τρόπο, στις εξαιρετικές σειρές «Game of Thrones» και «House of Cards». Η εκτέλεση του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, εμπεριέχει όλα τα παραπάνω.

---

Ο στρατηγός Σουλεϊμανί, ήταν ο πιο ισχυρός άνθρωπος στο Ιράν, μετά τον ηγέτη της χώρας Αγιοτολάχ Χαμενεϊ και ο δημοφιλέστερος άνθρωπος στο Ιράν. Εξ ου και οι σκηνές λατρείας, υστερίας, πένθους και συμμετοχής στην κηδεία του, που προκάλεσε τον θάνατο δεκάδων Ιρανών και τον τραυματισμό εκατοντάδων, από ασφυξία και ποδοπατήματα, κατά την περιφορά της σορού του στην γενέτειρα πόλη του. Ο Σουλεϊμανί, ήταν ο διοικητής της δύναμης Quds, μονάδας ελίτ των Φρουρών της Επανάστασης και ήταν στην κυριολεξία σε ότι αφορά την Ιρανική γεωστρατηγική πολιτική, το σώμα και πνεύμα όλων των κινήσεων, νόμιμων και υπερβολικών (κάποιοι τις ονόμασαν παράνομες), πίσω από την εξαιρετικά θα λέγαμε επιτυχημένη περιφερειακή στρατηγική του Ιράν, για προβολή ισχύος με οιοδήποτε τρόπο παράνομων, πίσω από την εξαιρετικά θα λέγαμε επιτυχημένη περιφερειακή στρατηγική του Ιράν, για προβολή ισχύος. Ο Σουλεϊμανί εφάρμοσε στην πράξη, την πιο επιτυχημένη πτυχή της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν – την ανάπτυξη των proxy powers (εξουσιοδοτημένων δυνάμεων) σε άλλες χώρες και καθόρισε τον «πολιτικό εθνικό εξτρεμισμό», για την προβολή ισχύος της χώρας του. Η ουσία της χρήσης ασύμμετρων εξουσιαστικών δυνάμεων που προέρχονται από το Ιράν είναι και από το σύστημα που τελειοποίησε ο Σουλεϊμανί. Από τη Λιβανέζικη Χεζμπολάχ, την Παλαιστινιακή Χαμάς και Ισλαμικό Τζιχάντ στην Γάζα, από τις πολιτοφυλακές Χεζμπολάχ αλ-Χεζάζ προς τις πολιτοφυλακές Χούτι, από τις πολιτοφυλακές των λαϊκών κινητοποιήσεων του Ιράκ σε άλλες λιγότερο γνωστές ομάδες στο Ιράκ, η δύναμη Quds του Ιράν ήταν παρούσα, ενεργή, καθοδηγητής και υποστηρικτής όλων αυτών υπό την στιβαρή, αδιαμφισβήτητη και καθοριστική ηγεσία ενός ανδρός, του Υποστρατήγου Σουλεϊμανί, με σκοπό την προβολή ισχύος της χώρας του, τον έλεγχο της ηγεσία των χωρών αυτών, για την ηγεμονία του Ιράν και την δημιουργία του περίφημου Σιϊτικού άξονα στην Μέση Ανατολή.

Cui Bono (Ποιος ωφελείται)

Για να ερμηνεύσουμε τις γεωπολιτικές εξελίξεις, θα πρέπει να απαντήσουμε στο λατινικό ερώτημα, Cui bono (ποιος ωφελείται), που χρησιμοποιούσε πάντα ο Ρωμαίος τίμιος δικαστής Lucius Cassius, για την διερεύνηση μιας παράνομης πράξης. Έτσι λοιπόν στην περίπτωσή μας θα επαναλάβουμε το ερώτημα: Ποιος ωφελείται από την ενέργεια αυτή; Κατά την εκτίμηση μου και από τα στοιχεία που αποκαλύπτονται από την Μέση Ανατολή ωφελούνται και οι δύο χώρες, ΗΠΑ και Ιράν. Και να γιατί:

Α. ΗΠΑ

Με την ενέργεια αυτή οι ΗΠΑ προβάλλονται ως η μεγάλη δύναμη, που μπορεί να διεξαγάγει επιχειρήσεις οπουδήποτε, επιβάλλοντας τον νόμο, σύμφωνα με τις δικές τους εκτιμήσεις και εφαρμόζοντας τον δικό τους «άγραφο νόμο της αμερικανικής Δύσης». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, έχοντας τα δικά του προσωπικά θέματα με την αμερικανική δικαιοσύνη και την συζήτηση στο Κογκρέσο για την αποπομπή του, ήθελε μια εντυπωσιακή εξωτερική ενέργεια, που θα προβάλει την αποφασιστικότητα και την ηγετική του προσωπικότητα, ώστε να ανακάμψει η χαμηλή δημοφιλία του, ιδιαίτερα στον λευκό μέσο Αμερικανό που τον ψηφίζει. Και πάντα σε κρίσεις ο λαός συσπειρώνεται στην ηγεσία του. Και το πέτυχε. Άρα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον πρόεδρο Τραμπ, η δολοφονία του Σουλεϊμανί, τον εξυπηρετεί σε προσωπικό επίπεδο.

Β. Ιράν.

Να τονίσουμε αρχικά και εμφατικά ότι οι Ιρανοί δεν είναι Άραβες, αλλά Πέρσες, έθνος ανάδελφο στην Μέση Ανατολή της Αραβικής πλημμυρίδας και έχει ιδιαίτερη σημασία και τους ξεχωρίζει απολύτως με τους Άραβες σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στον πολιτισμό και τον τρόπο σκέψης και δράσης. Το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν τελευταία αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Η διεθνής απομόνωση και το εφαρμοζόμενο εμπάργκο σε πολλούς τομείς κατά του Ιράν, που επιβάλλουν οι ΗΠΑ και αναγκάζουν τις δυτικές συμμαχικές των χώρες να συμμετέχουν, αλλιώς θα υποστούν κυρώσεις, έχουν προκαλέσει ελλείψεις αγαθών, πληθωρισμό και μείωση του βιοτικού επιπέδου των Ιρανών. Έτσι, παρατηρούνται αμφισβητήσεις για το θεοκρατικό καθεστώς, διαμαρτυρίες, αιματηρές διαδηλώσεις και μάλιστα με νεκρούς, όπως πρόσφατα συνέβη και δεν έγινε γνωστό. Το Ιρανικό σύστημα διακυβέρνησης των μουλάδων, αισθάνθηκε μια εσωτερική απειλή, από έναν άνδρα λαοπρόβλητο, που υπερασπιζόταν τα εθνικά δίκαια, όχι μόνο στην χώρα, αλλά παντού στην Μέση Ανατολή, ακόμη και στα πεδία των μαχών, που το Ιράν αγωνιζόταν για τους εχθρούς του, όπως πρόσφατα στην Συρία. Ο άντρας αυτός είχε σαν όραμα και ιδεολογία, όχι την ισλαμική θρησκειολογική αντίληψη και κοσμοθεωρία των μουλάδων, αλλά γνώστης της ιστορίας του έθνους των Περσών, με ένα αυτοκρατορικό παρελθόν, που πρέπει να παραμένει ζωντανό στο έθνος και πυξίδα γεωστρατηγικών επιδιώξεων. Ο άνδρας αυτός, θεώρησε ότι έπρεπε να παλέψει για το όραμα του έθνους των Περσών, λειτουργώντας όχι μόνο σαν στρατιωτικός, αλλά και σαν διπλωμάτης, πολλές φορές αυτόνομα, άλλες φορές εντελώς μόνος, ίσως και σε κάποια χωρίς την έγκριση του θεοκρατικού καθεστώτος. Έτσι έγινε ο λαοπρόβλητος ηγέτης, που «αγιοποιήθηκε» από τον λαό, έξω από το θεοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, άρα να αποτελεί πλέον τον άμεσο κίνδυνο για το καθεστώς. Ο άνδρας αυτός για τους Ιρανούς ήταν ο Υποστράτηγος Κασέμ Σουλεϊμανί. Έτσι η δολοφονία του από τις ΗΠΑ, ήταν θα λέγαμε η αναγκαία θυσία του από το Ιρανικό καθεστώς (με το αγαπημένο σύστημα του Σουλεϊμανί, των εξουσιοδοτημένων δυνάμεων «proxy powers», τις ΗΠΑ) και η ανακούφιση και η εξάλειψη των φόβων των μουλάδων, από τον επικίνδυνο αυτόν πολιτικό αντίπαλο, αν επιχειρούσε να πολιτικοποιήσει την δράση και δημοφιλία του, άρα ήταν κέρδος για το θεοκρατικό καθεστώς. Και πάντα σε κρίσεις ο λαός συσπειρώνεται στην ηγεσία του, αν και εδώ οι εξελίξεις είναι διαφορετικές.

Το «Αιρετικό» Σενάριο.

Η Μέση Ανατολή βρίθει από πολιτικούς ακτιβισμούς, ανίερες φιλίες και συμμαχίες, απύθμενο και άσβεστο μίσος , θρησκευτικές αντιπαραθέσεις, συνομωσίες και μια αλληλουχία απίστευτων γεγονότων, έτσι ώστε τα απίθανα να γίνονται πιθανά και τα πιθανά απίθανα. Το Ιράν μετά το πρώτο σοκ της δολοφονίας Σουλεϊμανί ορκίσθηκε εκδίκηση και μάλιστα τέτοια που θα έκανε τις ΗΠΑ να μετανοήσουν πικρά για την ενέργειά τους αυτή. Μάλιστα η κόρη του Σουλεϊμανί υποσχέθηκε μπροστά στο φέρετρο του πατέρα της ανταπόδοση με δεκάδες φέρετρα Αμερικανών στρατιωτών. Και το Ιράν ανταπέδωσε την δολοφονία με εκτόξευση 22 πυραύλων εναντίον δύο αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ, πέντε ημέρες μετά την δολοφονία Σουλεϊμανί και ακριβώς την ίδια ώρα της εκτέλεσης. Η μία βάση που επλήγη ήταν στο Αρμπίλ και η άλλη η Άιν αλ-Άσαντ, από όπου απογειώθηκαν τα Drones, που εκτέλεσαν τον στρατηγό. Το αποτέλεσμα των επιθέσεων αυτών ήταν η μη ύπαρξη θυμάτων σκοπίμως. Σκοπός ήταν να αποτραπεί η κρίση να ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Μάλιστα τόσο Ιρακινές πηγές, όσο και της Ελβετικής Πρεσβείας στην Βαγδάτη αποκάλυψαν από την αρχή, ότι είχαν ενημερωθεί μία ώρα νωρίτερα για τις επιθέσεις. Πρόσφατα και ο διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί επιβεβαίωσε: «Θέλαμε να δείξουμε ότι μπορούμε να πλήξουμε οποιοδήποτε σημείο επιλέγουμε εμείς», υπενθυμίζοντας ότι τα αεροπορικά πλήγματα πραγματοποιήθηκαν σε αντίποινα για τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού, Κασέμ Σολεϊμανί. Ξεκαθάρισε δε, ότι στόχος του Ιράν δεν ήταν να «σκοτώσουν στρατιώτες του εχθρού».

Έτσι φαίνεται ότι παρά τις ανησυχίες και αναλύσεις διαφόρων, η κρίση δεν θα κλιμακωθεί, αφού τόσο οι ΗΠΑ, όσο και το Ιράν επιδεικνύουν σε αυτή την φάση αυτοσυγκράτηση. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν ορισμένους αναλυτές από την Μέση Ανατολή, να εκτιμούν, ότι επήλθε μυστική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ – Ιράν, για την εξουδετέρωση ενός ενοχλητικού ανθρώπου και για τις δύο πλευρές. Έτσι, λένε αξιόπιστες πηγές, το στίγμα του Σουλεϊμανί (ώρα, τόπος, μέσον) δόθηκε εσωτερικά από το Ιράν και οι Αμερικανοί εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία. Μα είναι δυνατόν, θα αναρωτηθούν ορισμένοι; Βεβαίως στην πολιτική όλα μπορούν να συμβούν, αρκεί να εξυπηρετούνται σκοποί και επιδιώξεις. Και αυτό, το αιρετικό σενάριο, φαίνεται πολύ ελκυστικό να είναι πιθανόν. Και επειδή είναι Μέση Ανατολή, το σενάριο αυτό ενισχύεται. Και μετά τι γίνεται θα αναρωτηθεί κάποιος. Μα φυσικά αφού συμφώνησαν σε αυτό το ακραίο σενάριο, γιατί να μην συμφωνήσουν στην επανέναρξη των συνομιλιών και να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία! Απίθανο; Είπαμε, στην Μέση Ανατολή τα απίθανα γίνονται πιθανά.

Ο στρατηγός Σουλεϊμανί, δεν ήταν ποτέ καταζητούμενος, δεν ήταν σε κάποια τρομοκρατική λίστα των ΗΠΑ, ή άλλης χώρας, δεν κρυβόταν, εμφανιζόταν δημοσίως, ταξίδευε σε διάφορες χώρες, χωρίς περιορισμούς, με την επίσημη ιδιότητά του και μάλιστα με την στολή του. Δεν ήταν το «τέρας» όπως τον ονόμασε ο πρόεδρος Τραμπ, καθόσον δεν είχαν ανακοινώσει στοιχεία ή κατηγορίες για συμμετοχή του σε τρομοκρατικές ενέργειες. Σε συνεντεύξεις του ο Σουλεϊμανί έλεγε ότι ο αιώνιος εχθρός του Σιϊτικού Ιράν ήταν το Σουνιτικό Ισλάμ, με τους Ουαχαμπιστές, Σαλαφιστές κλπ. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ ήταν για τον Σουλειμανί οι αντίπαλοι. Για αυτό πολέμησε με λύσσα, τους τζιχαντιστές και ιδιαίτερα το ISIS στην Συρία και το Ιράκ. Το αν είχε διαπράξει παράνομες ενέργειες, μόνο το Διεθνές Δικαστήριο μπορούσε να αποφανθεί, αν είχε παραπεμφθεί. Ο δε Αμερικανός σκηνοθέτης Μάικλ Μουρ έγραψε στο Twitter: «Θυμίστε μου. Ποιους Αμερικανούς σκότωσε ο Σουλεϊμανί; Ξέρω, είναι ενοχλητικό, να λέω κάποιες αλήθειες και να κάνω αυτές τις ερωτήσεις, έτσι λοιπόν θα συνεχίσω: Μπορεί κάποιος να ονομάσει ένα κτίριο στις ΗΠΑ που ο “κακός τύπος” στρατηγός Σουλεϊμανί έδωσε διαταγή να ανατιναχτεί; Είμαι σε απόγνωση που δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος από τους “καμικάζι” του Σουλεϊμανί μπήκε στο Mall της Αμερικής; Ή μήπως ήταν ο Πύργος του Τραμπ; Γαμώτο, κάποιος να με βοηθήσει…..».

Επίλογος

Η ενέργεια των Αμερικανών είναι μοναδική, πρωτοφανής , παράνομη και ανοίγει επικίνδυνους δρόμους. Η εκτέλεση ενός θεσμικού ηγέτη, ή παράγοντα μιας χώρας και όχι μιας παράνομης οργάνωσης, δεν επιτρέπεται ούτε στην περίπτωση πολέμου μεταξύ των χωρών. Η εκτέλεση ενός θεσμικού ηγέτη ανεξάρτητης χώρας είναι αιτία πολέμου. Δείτε πως άρχισε ο Α’ Π.Π. Με την δράση και την δημοφιλία του ο Σουλεϊμανί είχε αρχίσει να θεωρείται ένας νέος Μοχάμεντ Μοσαντέκ (1882-1967), πρωθυπουργός του Ιράν (1951-1953), αδιάφθορος και χαρισματικός ηγέτης, προσηλωμένος στην αρχή της συνταγματικής διακυβέρνησης, ένθερμος υποστηρικτής της απεξάρτησης του Ιράν από την επιρροή των μεγάλων δυνάμεων, μέσω του δόγματος της «αρνητικής ισορροπίας». Ο Μοσαντέκ υποστήριζε την άποψη πως ο Σάχης θα έπρεπε να έχει ρόλο κατά τα πρότυπα της βελγικής ή βρετανικής μοναρχίας, αφαιρώντας του βασικές εξουσίες, μεγάλο μέρος της περιουσίας του, μοιράζοντάς την στον λαό, κάνοντάς τον εχθρό. Εθνικοποίησε το πετρέλαιο και τελικά με μυστικές πολιτικές δράσεις ανατράπηκε από την Αγγλία και τις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν απωλέσει ζωτικά συμφέροντα στο Ιράν, ικανοποιώντας έτσι και τον Σάχη από τον ενοχλητικό και εχθρικό πρωθυπουργό. Η περίπτωση του Σουλεϊμανί έχει πολλές ομοιότητες με τον Μοσαντέκ. Ενοχλητικός και επικίνδυνος και για τις ΗΠΑ και για το Ιρανικό καθεστώς. Και οι δύο λαοπρόβλητοι ηγέτες απολάμβαναν την αγάπη του λαού και το μίσος της εξουσίας και των μεγάλων δυνάμεων. Ο ένας ανατράπηκε, καταδικάστηκε για προδοσία σε τρία χρόνια φυλάκισης και κατόπιν έζησε υπό κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι τον θάνατό του. Ο άλλος καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε με επίθεση αμερικανικών Drones, στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Και όλοι οι ενδιαφερόμενοι έμειναν ευχαριστημένοι. Όλα πήγαιναν καλά, μέχρι που συνέβη το απίστευτο. Το βράδυ που έγινε η επίθεση των Ιρανικών πυραύλων κατά των αμερικανικών βάσεων, κατά λάθος, όπως ομολόγησε επισήμως και το Ιράν, καταρρίφθηκε ένα πολιτικό αεροσκάφος Μπόιγκ της Ουκρανίας, με 176 νεκρούς. Οπότε η κατάσταση ενδεχομένως να αλλάξει και να εκτραπεί των «αρχικών σχεδιασμών», που είχαν αφετηρία την «θυσία Σουλεϊμανί». Η συνέχεια θα ήταν έναρξη συνομιλιών με κατάληξη μιας νέας συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ-Ιράν, μια συμφωνία “Win-Win” και για τις δύο πλευρές. Θα τηρηθεί ο αρχικός σχεδιασμός, ή θα έχουμε άλλες ανεξέλεγκτες εξελίξεις; Θα το διαπιστώσουμε συντόμως.

Πηγές: Al Arabya, Ελληνικά ΜΜΕ, Abrahamian, Ervand. A History of Modern Iran. Cambridge University

* Ο Ιωάννης Αθαν. Μπαλτζώης είναι αντιστράτηγος (ε.α.), πρώην Ακόλουθος Άμυνας στο Τελ Αβίβ, πρώην Αξιωματικός επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligence School (U.S. Army), με Μεταπτυχιακό (M.Sc.) στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ).