Blog

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ :
Παρούσα Κατάσταση, Προβλήματα, Προοπτικές

Του κ. Κ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητού Παντείου Πανεπιστημίου

Διαπιστώσεις και συμπεράσματα

            Με βάση τα στοιχεία, τα οποία έχουν ήδη παρατεθεί προηγουμένως, είναι δυνατή η διατύπωση των ακόλουθων διαπιστώσεων και συμπερασμάτων, αφού σημειωθεί, ότι η Ελλάδα θεωρείται κατ΄αυτάς υπό πάντων παράγων σταθερότητας και άσκησης επιρροής στον χώρο των Βαλκανίων :

Ε.Σ.Ο.Α.Β.

            Το Ελληνικό Σχέδιο Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων κατηρτίσθη στα πλαίσια αναληφθεισών σχετικών υποχρεώσεων έναντι του Οργανισμού Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), και του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Νότια και Ανατολική Ευρώπη, το οποίο υπεγράφη την 30 Ιουλίου 1999 στο Σεράγεβο από 40 Χώρες και Διεθνείς Οργανισμούς.
Στα πλαίσια του Συμφώνου η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευθεί αρχικώς να διαθέσει συνολικώς 4.065.000.000 Ευρώ για την εν λόγω περιοχή, ενώ διάφοροι άλλοι, Παγκόσμια Τράπεζα, ΗΠΑ, Ρωσία, θα χρηματοδοτήσουν τις δράσεις του Συμφώνου με το ποσόν των 2.400.000.000 Ευρώ (2000-2005).
Το Ε.Σ.Ο.Α.Β. κρίνεται ως η σπουδαιότερη περιφερειακή παρέμβαση της Ελλάδος μεταξύ σχετικών δράσεων (π.χ. έναντι του Μηχανισμού για τις επενδύσεις και της Εταιρική Σχέση Ευρώπης-Μεσογείου, F.Ε.Μ.Ι.Ρ.)
Τα διαθέσιμα ποσά, 550.000.000 Ευρώ δεν θεωρούνται ιδιαιτέρως επαρκή για την κάλυψη των έξη Βαλκανικών Χωρών, υπό τις παρούσες διεθνείς συγκυρίες.
Το Πρόγραμμα «ενέχει» ιδιάζουσα πολιτική οπτική και σημασία, υπό έποψη Ελληνικών συμφερόντων.
Ενδεχομένως, εντός του πλαισίου του Ε.Σ.Ο.Α.Β., θα έπρεπε η Θεσσαλονίκη να είναι η βάση των σχετικών αποβατικών ενεργειών μας στις Χώρες των Βαλκανίων.
Η κατανομή των κονδυλίων του Ε.Σ.Ο.Α.Β. εκτιμάται, εν σχέσει προς τις Χώρες προς τις οποίες αυτά κατευθύνονται, ότι εξυπηρετεί την τρέχουσα πολιτική συγκυρία, ενώ εξ άλλης πλευράς υποστηρίζει Ελληνικές επενδυτικές πρωτοβουλίες στις αναφερόμενες Χώρες :
Σερβία                         :           232.500.000 Ευρώ
Μαυροβούνιο  :             17.500.000 Ευρώ
Π.Γ.Δ.Μ.                     :             74.840.000 Ευρώ
Ρουμανία                     :             70.430.000 Ευρώ
Ιδιωτικές Επενδύσεις

            Οι άμεσες ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις είναι, (υπό υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού και άλλες προϋποθέσεις βεβαίως), μάννα εξ ουρανού, για οιανδήποτε οικονομία, πολλώ δε μάλλον για οικονομίες, όπως αυτές των Χωρών των Βαλκανίων.
Οι άμεσες ιδιωτικές παραγωγικές Ελληνικές επενδύσεις σε Χώρες των Βαλκανίων ενέχουν ιδιάζουσα σημασία για σειρά λόγων, όπως η ιδιότητα της Χώρας καταγωγής των Κεφαλαίων ως Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εδαφική γειτνίαση, η γνώση υπό των Εμπλεκομένων της εκατέρωθεν επιχειρηματικής κουλτούρας, το στοιχείο των Μεταναστών, οι ιστορικοί δεσμοί, θετικοί και μη, κ.α.
Ήδη υπάρχουν εν ισχύει π.χ. 14 ειδικώτερες Συμφωνίες Συνεργασίας με την Αλβανία, 8 με την Βσνία/Ερζεγοβίνη, 9 με την Βουλγαρία, 8 με την Κροατία, 5 με την Π.Γ.Δ.Μ., 7 με Σερβία/Μαυροβούνιο, 6 με την Ρουμανία.
Κατ΄αυτάς, και παρά τις αναπόφευκτες δυσχέρειες, ως εκ της φύσεως του όλου εγχειρήματος από πλευράς Ελλήνων Επιχειρηματιών οι Ελληνικές ιδιωτικές επενδύσεις :
Στην Αλβανία αντιπροσωπεύουν το 27% του συνόλου των άμεσων ξένων επενδύσεων.
Στην Βουλγαρία κατέχουν την δεύτερη θέση, με συνολικό ύψος 1.500.000.000 δολλ. ΗΠΑ.
Στην Βοσνία/Ερζεγοβίνη κατά την τελευταία δεκαετία οι Ελληνικές ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις ανήλθαν σε 1.000.000.000 Ευρώ.
Στην Σερβία και στο Μαυροβούνιο οι Ελληνικές άμεσες ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις ανέρχονται σε 720.000.000 Ευρώ, το δε επενδυμένο κεφάλαιο ελληνικής προέλευσης σε 1.200.000.000 Ευρώ.
Στην Κροατία οι ελληνικές ιδιωτικές άμεσες παραγωγικές επενδύσεις ανέρχονται σε 1.300.000 δολλ. ΗΠΑ.
Στην Π.Γ.Δ.Μ. η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών με κεφάλαια ύψους 700.000.000 Ευρώ και τη δημιουργία 9.000 θέσεων απασχόλησης.
Στην Ρουμανία, τέλος, οι ελληνικές ιδιωτικές επενδύσεις καταλαμβάνουν την 5ην θέση μεταξύ των ξένων επενδύσεων.
Ανεξαρτήτως βαθμού επιτυχίας του όλου εγχειρήματος της «οικονομικής» απόβασης ή διείσδυσης (τόσον του Ελληνικού Κράτους) (όσον και) των Ελλήνων Επιχειρηματιών σε Χώρες των Βαλκανίων πρέπει να σημειωθεί με έμφαση, ότι αιχμή του δόρατος εν προκειμένω απετέλεσαν οι Τράπεζες, τόσον οι Ελληνικές (εξ Ελλάδος), όσον και οι καθ΄έκαστον προεκτάσεις τους στις εξεταζόμενες χώρες, εν συνδυασμώ ενίοτε με την Παρευξείνια Τράπεζα.
Η επένδυση υπό Ελλήνων Επιχειρηματιών εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρώ σε Χώρες των Βαλκανίων, οι οποίες συμποσούνται σε μία νέα αγορά 120.000.000 κατοίκων, δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την «εμπλοκή» του Τραπεζικού Συστήματος, είτε υπό την μορφή της εγκατάστασης Ελληνικών Τραπεζών στις υπό έρευνα Χώρες, είτε της εξαγοράς τοπικών Τραπεζών, είτε της συμμετοχής στο κεφάλαιό τους, είτε υπό την μορφή της χρηματοδότησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Ελλήνων.
Ενίοτε, η συγχρηματοδότηση Ελλήνων Επιχειρηματιών γίνεται εν συνεργασία με Διεθνείς η Πολυμερείς Χρηματοδοτικούς οργανισμούς, όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα Ανάπτυξης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Μαύρης Θάλασσας, μέσω της Παρευξείνιας Τράπεζας κ.α.
Εξ άλλης πλευράς η Παρευξείνια Τράπεζα, περιφερειακού αναπτυξιακού χαρακτήρος, είναι το πρώτο πολυμερές διεθνές Ίδρυμα του είδους, το οποίο εδρεύει στην Ελλάδα (Θεσσαλονίκη).
Η Ελλάδα συμμετέχει στο κεφάλαιο της Τράπεζας με ποσοστό 16,5%. Άλλα συμμετέχοντα Κράτη είναι τα εξής, με τα αντίστοιχα ποσοστά : Ρωσική Ομοσπονδία 16,5%, Τουρκία 16,5%, Βουλγαρία 13,5%, Ρουμανία 13,5%, Ουκρανία 13,5%, Αζερμπαϊτζάν 2%, Αρμενία 2%, Γεωργία 2%, Μολδαβία 2%, Αλβανία 2%.
Μεταξύ των στόχων της Παρευξείνιας Τράπεζας περιλαμβάνεται ως γνωστόν η ενίσχυση της προσπάθειας των Χωρών της Ανατολικής Ευρώπης για τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών τους, για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τους τομέα, για ταχύτερες και αποτελεσματικώτερες ιδιωτικοποιήσεις κ.α.
Μέχρι τούδε η εν λόγω Τράπεζα έχει χρηματοδοτήσει πολλές Ελληνικές επενδυτικές δραστηριότητες σε Χώρες των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας και στην Τουρκία.

«Η επόμενη ημέρα» ή «το αντίδωρον»

            Η μέχρι τούδε πορεία των Ελληνικών ιδιωτικών άμεσων παραγωγικών επενδύσεων σε Χώρες των Βαλκανίων πρέπει να θεωρηθεί επιτυχής, παρά τα ποικίλλα προβλήματα, τα οποία από μακρού χρόνου έχουν προκύψει.
Μεταξύ των προβλημάτων συγκαταλέγονται τόσο προβλήματα «παραγόμενα» εν Αθήναις, όσο και προβλήματα σχετιζόμενα με τις Χώρες Υποδοχής, είτε αυτά αναφέρονται στην Ελληνική επίσημη οικονομική συνδρομή, μέσω διαφόρων δράσεων και διαδικασιών, π.χ. Ε.Σ.Ο.Α.Β., είτε αυτά συνδέονται με τις Ελληνικές ιδιωτικές επενδυτικές δραστηριότητες.
Προς όλα αυτά συναρτάται και ο φόβος εκ της ενδεχόμενης εκροής κεφαλαίων για επενδυτικές δραστηριότητες σε όμορες Χώρες η πιθανότητα (ενίοτε μέχρι βεβαιότητας) για την «μετεγκατάσταση» επιχειρήσεων εκτός Ελλάδας, ο φόβος απώλειας θέσεων εργασίας, ο φόβος απώλειας αγορών κ.α.
Οι ως άνω φόβοι και προβληματισμοί ενίοτε είναι ιδιαιτέρως βάσιμοι, αλλά υπό καθεστώς συνεχώς  παγκοσμιοποιούμενων οικονομικών δράσεων η δυνατότητα παρέμβασης και ιδίως υπό μικρών Χωρών και Οικονομιών, είναι μικρή έως ανύπαρκτη.
Εκ των αναφυομένων σε Χώρες Υποδοχής των Ελληνικών οικονομικών δραστηριοτήτων προβλημάτων προέχουν εκείνα της ασφαλείας και της τήρησης της εσωτερικής έννοιας τάξης, της πολιτικής αστάθειας, της έλλειψης σαφούς σταθερού θεσμικού πλαισίου περί οικονομικών δραστηριοτήτων, της έλλειψης «ιδιωτικής» επιχειρηματικής κουλτούρας, του τοπικού πληθωρισμού, της μεγάλης ανεργίας, της έλλειψης εμπιστοσύνης των Πολιτών σε Τραπεζικά Ιδρύματα κ.α.
Εκ των ως άνω προβλημάτων, άλλα μεν υπόκεινται σε διεθνείς συγκυρίες (π.χ. μετανάστευση, λαθρομετανάστευση, τρομοκρατία, εγκληματικές ενέργειες), ή συνιστούν αρμοδιότητες Τοπικών Κυβερνήσεων, (π.χ. θέσπιση κανόνων διαφάνειας περί το επιχειρηματικώς πράττειν, βελτίωση τοπικών Διοικητικών Δομών), (άρα εκφεύγουν των δυνατοτέρων Ελλήνων Επιχειρηματιών, μη δυναμένων να ασκήσουν εν προκειμένω ουδεμία επιρροή προς επιθυμητές κατευθύνσεις), άλλα δε παρέχουν περιθώρια «παρεμβάσεων» επί σκοπώ επίτευξης λυσιτελέστερων προσεγγίσεων .
Υπό το καθεστώς της ούτω πως διαμορφωθείσης κατάστασης επί του θέματος της οικονομικής απόβασης, τόσο του Ελληνικού Κράτους, όσο και Ελλήνων Επιχειρηματιών σε Χώρες της Βαλκανικής, γεννάται το ερώτημα εάν τα αναμενόμενα εντός ή εκτός προγραμματισμένων ενεργειών και θετικών δράσεων, αποτελέσματα ήταν τα επιθυμητά, τόσο σε επίπεδο Κράτους, όσο και σε επίπεδο επιμέρους Ελλήνων Επιχειρηματιών, Φυσικών ή Νομικών Προσώπων ανεξαρτήτως .
Με βάση τα διαθέσιμα εν γένει στοιχεία, την τρέχουσα διεθνή συγκυρία, το ατελές ή μη των ρυθμίσεων, συνταγματικών, νομοθετικών, διοικητικών, το επαρκές ή μη των διαθέσιμων πόρων, την επιθυμία ανάληψης ή μη επιχειρηματικών κινδύνων, την πλήρη ή μη ενημέρωση υπό του Κράτους Επιχειρηματιών δρώντων εκτός των συνόρων, το κερδοφόρο ή μη των αναληφθεισών δράσεων, το λυσιτελές ή μη δικαιοδοτικών ή μη μηχανισμών (π.χ. διαιτησίας), το βραχυχρόνιο ή μακροχρόνιο προσδοκώμενο όφελος και άλλες παραμέτρους, η ειδικώτερη αναφορά των οποίων παρέλκει, η απάντηση στο εν λόγω ερώτημα πρέπει να διαπνέεται υπό «ελαφράς» αισιοδοξίας εν σχέσει με τα επιτευχθέντα αποτελέσματα σε επίπεδο Ελληνικών εν γένει Εθνικών Συμφερόντων, δεδομένου, ότι πολλά θέματα, σχετιζόμενα με ενισχυόμενες υπό της Ελλάδος όμορες Χώρες, παραμένουν εισέτι «ανοικτά», και υπό «εντονωτέρας» αισιοδοξίας, εν σχέσει με οικονομικά επιτεύγματα και οφέλη, βραχυχρόνια ή μακροχρόνια, των επί μέρους Ελλήνων Επιχειρηματιών, οι οποίοι κατά την τρέχουσα πορεία των πραγμάτων φαίνεται,  ότι θέτουν «εις εαυτούς» συνεχώς νέους στόχους περισσότερον υψιπετείς, επικινδυνώδεις και κερδοφόρους, δικαιώνοντες εν προκειμένω την άποψη του Έλληνος Φιλοσόφου : «Το μεν εν πράσσειν ακόρεστον έφυ πάσι βροτοίσιν», Αισχύλος, Αγαμέμνων, 1330-1.