Γαλλία

Στις 18 Ιουνίου η γαλλική φρεγάτα «Le Courbet» έγινε αποδέκτης μιας «εξαιρετικά επιθετικής ενέργειας» σύμφωνα με τη δήλωση της Γαλλίδας Υπουργού Αμύνης Φλωρένς Παρλύ. Η Υπουργός αποκάλυψε στην Γερουσία ότι η ανωτέρω φρεγάτα, η οποία εκτελούσε καθήκοντα στο πλαίσιο της νατοϊκής επιχείρησης «Θαλάσσιος Φύλακας», στοχοποιήθηκε από τουρκικά πολεμικά σκάφη τα οποία συνόδευαν ένα πλοίο με κατεύθυνση την Λιβύη. Ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ευθέως πως η Τουρκία παραβιάζει το από τον ΟΗΕ επιβληθέν εμπάργκο όπλων.

Η Γαλλία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα η οποία βρέχεται από τρεις θάλασσες: Βόρεια θάλασσα, Ατλαντικό Ωκεανό και Μεσόγειο. Επίσης πρόκειται για χώρα με αποικιακό παρελθόν η οποία γνωρίζει και πώς να προβάλει την ισχύ της και πώς να την διαχειριστεί.

Όπως έχουμε και άλλοτε επιχειρηματολογήσει, η Ιστορία δεν είναι στατική και δεν συγχωρεί τα κενά τα οποία καλύπτουν πάντα οι τολμηρότεροι. Ενώ οι ΗΠΑ δείχνουν να αποχωρούν από την Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο, η Γαλλία έρχεται. Η εξέλιξη αυτή θυμίζει ιδιότυπη γεωπολιτική διαδοχή.

Τουρκία

Το ίδιο κενό πασχίζει να καλύψει και η Τουρκία η οποία, αν το κατορθώσει, θα θέσει σε εφαρμογή τους μεγαλομανείς στόχους της. Σημειωτέον ότι θέλει να εγκαταστήσει στην Λιβύη δύο βάσεις, μία αεροπορική και μία ναυτική.

Η Τουρκία εμφανίζεται σαν εγγυήτρια της σταθερότητας της κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου. Εκμεταλλεύεται την γεωπολιτική ακινησία των ΗΠΑ στην Λιβύη, αν και εκεί εξυπηρετεί τα συμφέροντα των τελευταίων[1] σαν να είναι το μακρύ τους χέρι.

Προσπαθεί συγχρόνως να ενσαρκώσει το αντιπαράδειγμα της Σαουδικής Αραβίας, ήτοι να προβληθεί ως η μουσουλμανική-μη αραβική χώρα πρότυπο. Επιδιώκει να απομακρυνθεί από την εθνικότητα (αυτό αφορά τους άλλους) και να εμμείνει στον συνεκτικό κρίκο της θρησκείας (που τους αφορά όλους).

Η ένταση μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας παρατηρήθηκε το πρώτον το 2018, όταν η Γαλλία μέσω της ΤΟΤΑL ενεπλάκη στα θαλάσσια τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτή η κίνηση εκνεύρισε την Τουρκία η οποία είχε την ψευδαίσθηση ότι θα μπορεί να προβαίνει σε πειρατικές ενέργειες σε θαλάσσιες ζώνες κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αζημίως.

Νεο-οθωμανικές βλέψεις

Σύμφωνα με τον έγκριτο αναλυτή Μίκαελ Τάνκουμ η εύρεση του κοιτάσματος ΖΟΡ στα ανοιχτά της Αιγύπτου τον Αύγουστο του 2015 και η αξιοποίηση των δύο αιγυπτιακών εγκαταστάσεων υγροποίησης άλλαξε τα δεδομένα στην ανατολική Μεσόγειο και ματαίωσε τα πρόωρα σχέδια της Τουρκίας. Αυτά θα υλοποιούντο μόνον εάν η Τουρκία αποτελούσε τον κόμβο του φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη. Από εκεί λοιπόν που η Τουρκία είχε το μεγαλεπήβολο σχέδιο να μεταβληθεί σε σταθμό του προερχόμενου από την Κασπία, την Μέση Ανατολή και την Μεσόγειο φυσικού αερίου, τώρα βρίσκεται απομονωμένη από τις ενεργειακές εξελίξεις τις οποίες καθορίζουν η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος[2].

Μέχρι τον Αύγουστο του 2011 οι συνολικές εισαγωγές πετρελαίου της Τουρκίας από την Λιβύη ανέρχονταν σε ποσοστό 20% ενώ κατόπιν κατρακύλησαν αρχικώς κάτω του 3% και εν συνεχεία χαμηλότερα και από 1%. Η εξέλιξη αυτή ανάγκασε την Άγκυρα να στραφεί στο Καζακστάν και κυρίως στην Ρωσία, στροφή που την οδήγησε σε ανάληψη δύσκολων δεσμεύσεων[3].

Οι αμφιβολίες για το τι επιδιώκει η Τουρκία έχουν πια διασκεδασθεί. Τώρα πρέπει να ενταθεί η ανησυχία των πολιτισμένων χωρών του κόσμου για τις δράσεις και τις μελλοντικές ενέργειες του τουρκικού καθεστώτος. Άμεση επιδίωξή του είναι η στανική λήψη όσων διεκδικεί, δια της ωμής ισχύος, ακόμη και με πολεμικές συγκρούσεις. Αντί να αποκηρύσσει το αιματοβαμμένο παρελθόν της η Τουρκία το νοσταλγεί. Ο δημοσιογράφος της ναυαρχίδας του ΑΚΡ Yeni Şafak και στενός σύμβουλος του Ρ. Τ. Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καραγκιούλ, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όποιοι στάθηκαν εναντίον μας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο[4], παρέδωσαν την Μέκκα, την Μεδίνα και την Ιερουσαλήμ και την Παλαιστίνη στους Βρετανούς τότε, οι ίδιες δυνάμεις, οι ίδιες αραβικές φυλές στέκονται εναντίον της Τουρκίας και σήμερα…»[5]. Παραπέμποντας στα τραγικά δρώμενα του παγκοσμίου πολέμου οι κύκλοι του τουρκικού καθεστώτος δείχνουν ανενδοίαστα το πραγματικό του πρόσωπο και απειλούν τους πάντες. Ονειρεύονται την νεκρανάσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας την οποίαν οι Έλληνες πρώτοι τραυμάτισαν θανάσιμα.

«Όλοι εποφθαλμιούν την Τουρκία» ισχυρίζονται οι παρακεντέδες του τουρκικού καθεστώτος. Γαλλία, ΗΠΑ, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτος είναι συνεννοημένες για να πλήξουν τα τουρκικά συμφέροντα. Θεωρούν ότι το Αιγαίο και η Μεσόγειος –ολόκληρη και όχι μόνον η ανατολική– αποτελούν εφαλτήρια επιθέσεων κατά της Τουρκίας. Νομίζουν ότι όλοι την περικυκλώνουν με άσχημους σκοπούς. Και ασφαλώς ο ιθύνων νους πίσω από όλα είναι, κατά το καθεστώς, ο Φετουλάχ Γκιουλέν. Εξάλλου η μεγάλη καμπή της διακυβέρνησης Ερντογάν έλαβε χώρα αμέσως μετά την 15η Ιουλίου 2016 και το αποτυχημένο πραξικόπημα.

Ελληνική αντίδραση

Δικαιολογίες από τους αποδέκτες των απειλών δεν συγχωρούνται. Η επίκληση άγνοιας –ιδίως της Ελλάδος– για τους μεγαλομανείς σχεδιασμούς της Τουρκίας πλέον δεν είναι συγγνωστή.

Η καλλιέργεια στενών συμμαχιών με τις χώρες της περιοχής αλλά και γενικώς με όσες καλωσορίζουν την ειρήνη είναι η τακτική της Ελλάδος. Το τρίπτυχο συμμαχίες – διπλωματία – δύναμη πρέπει να εναλλάσσεται στην πραγματοποίηση των εθνικών σκοπών κατά τρόπο αριστοτεχνικό. Άλλωστε, οι ενδεδειγμένες ελληνικές απαντήσεις σε ενδεχόμενη τουρκική πρόκληση έχουν ενδελεχώς ιεραρχηθεί από τους επιφορτισμένους με την ασφάλεια πολιτών και κράτους.

Όπως καθίσταται αντιληπτό, το παιχνίδι στην ευρύτερη περιοχή είναι ευρύτερο και σε αυτό ανταγωνίζονται – με θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους – ισχυρά κράτη καθώς και άλλα μικρομέγαλα που θέλουν να φανούν ισχυρότερα απ’ ό,τι είναι. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα δεν διαθέτει την επιλογή της αδράνειας. Εάν δεν αγωνιστεί για την επιβολή των δικαίων της θα τα απολέσει. Η αντικείμενη στην διεθνή νομιμότητα συμπεριφορά του τουρκικού καθεστώτος αποκλείει τον διάλογο και μετατρέπει το συγκεκριμένο γεωπολιτικό παιχνίδι σε παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Εάν η Ελλάδα δώσει υπόσταση στα εθνικά της δικαιώματα, ο χαμένος θα είναι η Τουρκία κι εάν όχι, το αντίστροφο. Για αυτό οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε.

* Ο Παναγιώτης Μπαλακτάρης είναι Δικηγόρος Αθηνών.

Παραπομπές:

[1] Ο Σάρατζ συναντήθηκε προσφάτως με τον διοικητή της αμερικανικής διοίκησης της Αφρικής Στήβεν Τάουνσεντ και χθες συνομίλησαν τηλεφωνικώς κ α ι για τη Λιβύη ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Ρόμπερτ ο’ Μπράιεν με τον σύμβουλο του Προέδρου Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν.

[2] https://www.turkeyanalyst.org/publications/turkey-analyst-articles/item/644-turkeys-libyan-intervention-heightens-franco-turkish-systemic-rivalry.html

[3] https://www.yenisafak.com/en/columns/leventyilmaz/stability-in-the-mediterranean-and-turkeys-economic-security-2047493

[4] Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία εισήλθε στον Μεγάλο Πόλεμο (στο πλευρό των εν τέλει χαμένων) ως αυτοκρατορία σε παρακμή και εξήλθε ως αυτοκρατορία υπό διάλυση.

[5] https://www.yenisafak.com/en/columns/ibrahimkaragul/is-egypts-sisi-capable-of-invading-libya-will-saudi-arabia-the-uae-win-the-war-we-will-take-both-sirte-jufra-keep-your-empty-threats-israel-is-going-to-annex-the-west-bank-theyre-trying-to-deflect-from-this-libya-n-iraq-are-the-same-front-saudi-the-uae-pkk-are-on-the-same-side-turkey-is-conducting-claw-tiger-operation-against-this-front-2047495