Blog

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ-ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ εα
Γενικά
O Samuel Huntington τέλη της δεκαετίας του ’90 μιλούσε για την σύγκρουση των πολιτισμών και τη σφοδρότητα των πολέμων οι οποίοι έλαβαν και λαμβάνουν χώρα στις γραμμές διαχωρισμού αυτών των πολιτισμών. Επεσήμανε δε ότι «ενώ στο macro ή παγκόσμιο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής ή κύρια σύγκρουση των πολιτισμών είναι μεταξύ της Δύσης και των Άλλων (West and the rest), στο micro ή τοπικό επίπεδο είναι μεταξύ του Islam και των Άλλων»(Huntington 1997). Σίγουρα η τρομοκρατία και δη προερχόμενη από οργανώσεις, άτομα ή Οντότητες Κρατικής Εμβέλειας έχοντες το Ισλάμ ώς κυρίαρχη ιδεολογία δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο Immanuel Wallerstein σημειώνει ότι 2 πράγματα κυριαρχούν από τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα : H Παγκοσμιοποίηση και Η Τρομοκρατία(Wallerstein 2004).Ούτε το πρώτο ούτε το δεύτερο αποτελούν κάτι καινούργιο, όμως το εύρος και το βάθος αμφότερων κάνουν την  εξέταση και ανάλυση του δεύτερο ανεξάρτητα από το πρώτο αποσπασματική και μη-έγκυρη.

Συνοπτική Παρουσίαση Κυρίων Σημείων
    Σημείο εκκίνησης για την ανάλυση οφείλει να είναι η περιγραφή των όρων Τρομοκρατία, Εξτρεμισμός, Φονταμενταλισμός και Ριζοστικοποίηση καθώς και οι διαφορές μεταξύ αυτών. Διαφορετικά κριτήρια χρησιμοποιεί η ΕΕ, ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ αλλά και κάθε κράτος ξεχωριστά. Ο πρόεδρος Οbamaπ.χ είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και έχει στις δημόσιες ομιλίες του αντικαταστήσει τον όρο «τρομοκρατία» με τον όρο «εξτρεμισμό». Ο όρος «Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας» του προέδρου G.W.Bush, και οιπρόσφατες δηλώσεις  του πρόεδρου Holland ότι η Γαλλία είναι “σε πόλεμο” κατά πόσο είναι δόκιμοι;
    Υπάρχει η άποψη ότι οι ρίζες τους σύγχρονου Ισλαμικού Φονταμενταλισμού βρίσκονται στην δεκαετία του 1950 με την άνοδο (και την ανατροπή) του Mossaddegh στο Ιράν και το φαινόμενο Nasser στην Αίγυπτο καθώς και με τις ανατροπές τις οποίες προκάλεσαν στη Μέση Ανατολή. Η άνοδος του Ισλαμικού Φονταμενταλισμού στη ΜΑ την εποχή εκείνη μπορεί ίσως να συγκριθεί με την άνοδο του Ευρωπαϊκού Φασισμού την περίοδο του Μεσοπολέμου.  Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ο ρόλος ορισμένων κρατών εντός και εκτός ΜΑ στην έξαρση του φαινομένου.
    Ίσως η αλλαγή εποχής μπορεί να προσδιοριστεί την 11η Σεπτεμβρίου 2001.  Σήμερα οι περισσότερες ευρωπαϊκέςπρωτεύουσες έχουν πλέον την δική τους θλιβερή «9/11» ημερομηνία. Η Ισπανία την 11-Μ (11 Μαρτίου 2004), το Λονδίνο την 7/7 (7 Ιουλίου 2005), το Παρίσι την 13/11 (13 Νοεμβρίου 2015), οι Βρυξέλλες 22/3 (22 Μαρτίου 2016).
    Παγκοσμιοποίησηχρησιμοποιώντας τον ορισμό του Matthew Sparks, δυνατόν να χαρακτηριστεί«η επέκταση, επιτάχυνση και εντατικοποίηση επακόλουθων και σημαντικών διασυνδέσεων (consequential interconnections). Πρόκειται για διασυνδέσεις οι οποίες σημαίνουν ότι αυτό το οποίο «εδώ» επηρεάζει τα πράγματα «εκεί». Στο πλαίσιο αυτό, δυνατόν να εξεταστεί η μορφή της τρομοκρατίας σήμερα καθώς και ο τρόπος με τον οποίο διαδίδονται τα μηνύματα τα οποία επιθυμούν να εκπέμψουν οι διάφορες οργανώσεις..Στο σημείο αυτό έχει ήδη τεθεί το ζήτημα μέχρι πού μπορεί να παραγκωνιστεί η προστασία των προσωπικών δεδομένων προκειμένου να εξασφαλιστεί η δημόσια  ασφάλεια. Πως η πορεία και η εξέλιξη της Παγκοσμιοποίησης μπορεί να επηρεάσει την πορεία και την εξέλιξη  του Ισλαμικού Φονταμενταλισμού;
    Το Μετά-Αντιμετώπιση : Υπάρχει η αντίληψη ότι οι κύριες αιτίες είναι η ανισότητα και το χαμηλό επίπεδο μόρφωσης. Τα στοιχεία όμως δείχνουν ότι ακόμα και οι βομβιστές αυτοκτονίας, ιδιαίτερα πρόσωπα τα οποία έχουν στρατολογηθεί από την Ευρώπη ανήκουν στη «μικρομεσαία» οικονομική και μορφωτική τάξη (well-fed and well-red). Η έλλειψη ιδανικών, κατευθύνσεων και σημείων αναφοράς (manque de repères) οδηγούν όχι μόνο νέους αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να ασπαστούν την ακραία ριζοσπαστική προσέγγιση .
    Το πολιτικο-οικονομικό σύστημα το οποίο έχει συνδεθεί με την παγκοσμιοποίηση είναι ο «νεοφιλελευθερισμός», ή «φιλελεύθερη δημοκρατία» όροι οι οποίο όμως έχουν χρησιμοποιηθεί ως μανδύας για πράγματα τα οποία δεν αντιπροσωπεύουν. Από την άλλη η δημοκρατία δεν μπορεί να θεωρηθεί η «ασημένια σφαίρα» για την αντιμετώπιση του φαινομένου διότι οι δημοκρατικές διαδικασίες δυνατόν να φέρουν στην εξουσία ισλαμικά ριζοσπαστικά κινήματα και πολιτικά κόμματα εγκαθιδρύοντας λαϊκιστικές θεοκρατίες (περίπτωση hamas  στη Δυτική Όχθη και στη λωρίδα της Γάζας τ0 2007 ή -σε μικρότερο βαθμό- το κίνημα των  Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο το 2012-13).
    Η αντιμετώπιση πρέπει να βασίζεται στην εξουδετέρωση των αιτιών και λιγότερο στη θεραπεία των συμπτωμάτων. Η άγνοια και η παραπληροφόρηση είναι καταστροφικοί καταλύτες. Ίσως ο συνδυασμός των  3 εκφάνσεων της ισχύος σύμφωνα με τον Joseph S. Nye (Hard, Economic and Soft) να αποδώσουν καρπούς

Σημεία Ενδιαφέροντος προς Συζήτηση
•    Σε ποιο βαθμό τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν άμεσα ή έμμεσα το μήνυμα των εξτρεμιστών.
•    Πως μπορεί να  περιοριστεί ο κίνδυνος δαιμονοποίησης του συνόλου των Μουσουλμάνων
•    Κατά πόσο οι οικονομικοί παράγοντες (ανισότητα, εκμετάλλευση και σπανιότητα φυσικών πόρων κ.α) συντελούν στην έξαρση του φαινομένου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Συγγράμματα
•    Huntington, Samuel P. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. London: Simon&Schuster UK Ltd, 1997.
•    Joseph S. Nye, Jr. Soft Power: The means to success tn Wold Politics. New York: PublicAffairs.
•    Sparke, Matthew. Introducing Globalization : Ties, tensions and uneven integration . Wiley Blackwell, 2013.
•    Wallerstein, Immanuel. World Systems Analysis: An introduction. Durham: Duke University Press, 2004.

Journal Papers
•    JülideKarakoç (2014) The Failure of Indirect Orientalism: Islamic State, Critique, 42:4, 597-606, DOI: 10.1080/03017605.2014.984500
•    Alta Grobbelaar& Hussein Solomon (2015) The origins, ideology and development of Al-Qaeda in the Islamic Maghreb, Africa Review, 7:2, 149-161, DOI:10.1080/09744053.2015.1030870
•    Haroro J. Ingram (2015) The strategic logic of Islamic State information operations, Australian Journal of International Affairs, 69:6, 729-752, DOI: 10.1080/10357718.2015.1059799
•    PetterNesser (2014) Toward an Increasingly Heterogeneous Threat: A Chronology of Jihadist Terrorism in Europe 2008–2013, Studies in Conflict & Terrorism, 37:5, 440-456, DOI: 10.1080/1057610X.2014.893405
•    Mohammed M. Hafez (2013) KaterinaDalacoura, Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East , Peace Review, 25:1, 146-150, DOI: 10.1080/10402659.2013.759789

Internet sites
•    Foreign Terrorist Organizations  http://www.state.gov/j/ct/rls/other/des/123085.htm
•    http://www.lemonde.fr/attaques-a-paris/article/2015/11/17/bush-en-2001-hollande-en-2015-les-discours-de-deux-presidents-face-aux-attentats_4812188_4809495.html
•    Implications of Boko Haram’s Allegiance to the Islamic State
http://www.huffingtonpost.com/daniel-wagner/implications-of-boko-hara_b_6825778.html
•    Terrorism and the Crisis of Sunni Islam
http://www.huffingtonpost.com/soumaya-ghannoushi/terrorism-and-the-crisis-of-sunni-islam_b_8329230.html