Blog

Γενικά – Περίγραμμα
Η προσέγγιση του θέματος θα ξεκινήσει με μια ιστορική ανασκόπηση, που θα οδηγήσει στη διαμόρφωση του σημερινού πολιτικού χάρτη των Βαλκανίων υπογραμμίζοντας τα γεγονότα-σταθμούς και τις αντίστοιχες εμπλοκές των Μεγάλων Δυνάμεων.
Η παρουσίαση της σημερινής βαλκανικής πραγματικότητας περιλαμβάνει αναλυτικά για κάθε μια χώρα τα δημογραφικά δεδομένα, τα μακροοικονομικά μεγέθη, τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις και συγκρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Γίνεται ακόμα αναφορά στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις κάθε μιας χώρας, στις ιδιαιτερότητές τους, στις σχέσεις τους με τον βαλκανικό περίγυρο, αλλά και ευρύτερα στο πλαίσιο των γεωπολιτικών εξελίξεων στην παγκόσμια διπλωματική σκακιέρα. Επισημαίνονται επίσης οι παραμένουσες εστίες τριβής σε ευαίσθητες περιοχές των Βαλκανίων, που ενδέχεται να δημιουργήσουν στο κοντινό μέλλον νέες τοπικές συγκρούσεις.
Πρόσθετα, αναλύεται η ελληνική παρουσία στις πρώην κομμουνιστικές χώρες των Βαλκανίων στη διάρκεια της τελευταίας εικοσιπενταετίας και τα δημιουργηθέντα ερείσματα σε αυτές κυρίως στον εμπορικό τομέα.
Τέλος, θα αξιολογηθούν τα δεδομένα, θα εκτιμηθούν οι πιθανές προοπτικές και θα υπάρξουν συμπεράσματα.

Συνοπτική παρουσίαση – Κύρια σημεία
Τα διεθνώς κακόφημα Βαλκάνια, η πιο φτωχή περιοχή της Ευρώπης, είναι μια γεωπολιτισμική ενότητα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αλλά χωρίς συγκεκριμένα φυσικά σύνορα. Η διαμόρφωση του σημερινού βαλκανικού μωσαϊκού ξεκινά με τη διάλυση των δύο μεγάλων αυτοκρατοριών, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστρο-Ουγγαρίας, που κυριαρχούσαν στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο αλλά και πέραν αυτού. Ιστορικούς σταθμούς για τα Βαλκάνια συνιστούν, αφενός οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913) σε σχέση με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918) σε σχέση με τη διάλυση της Αυστρο-Ουγγαρίας, με συνέπεια τη δημιουργία οικονομικά ανίσχυρων εθνικών κρατών με κύρια χαρακτηριστικά μειονότητες και αλυτρωτικές βλέψεις.
Ενδιάμεση φάση των εξελίξεων είναι η περίοδος από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το 1990, χρονιά που σημαδεύτηκε από την ολοκλήρωση της κατάρρευσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατ. Ευρώπη συμπεριλαμβανομένης της Γιουγκοσλαβίας.
Η μετακομμουνιστική περίοδος χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια των τέως κομμουνιστικών βαλκανικών χωρών να συγκροτήσουν δημοκρατικούς θεσμούς Δυτικού τύπου, να υιοθετήσουν φιλελεύθερες οικονομικές αρχές και να ενταχθούν στους Δυτικούς οργανισμούς, που προσφέρουν υποσχέσεις για ασφάλεια (ΝΑΤΟ) και οικονομική ευημερία (Ευρ. Ένωση).
Τα αποτελέσματα κρίνονται πενιχρά και απογοητευτικά, αν κρίνει κανείς από τις επιλογές των κατοίκων των χωρών αυτών, μεγάλο μέρος των οποίων οδηγήθηκε χωρίς να το επιθυμεί στη μετανάστευση σε πλούσιες Δυτικές χώρες, κοντινές και μακρινές. Η μετανάστευση μειώνει μεν την ανεργία, περιορίζει όμως συγχρόνως τις αναπτυξιακές δυνατότητες των χωρών, εφόσον μειώνει το εργατικό δυναμικό τους, στενεύει τις παραγωγικές δυνατότητες, συρρικνώνει την αγορά και γενικά εξασθενεί το οικονομικό δυναμικό των χωρών εξασθενώντας μακροχρονίως και την πληθυσμιακή πυραμίδα τους. Από την άλλη μεριά, αυτοί που έμειναν στις πατρίδες τους ζουν σε αρνητικά μεταλλαγμένες κοινωνίες με κύρια χαρακτηριστικά τη μεγάλη ανεργία, τη βαθιά διαφθορά, τη σκληρή εγκληματικότητα και τη φοβερή έλλειψη θετικών προοπτικών δεδομένης της περιορισμένης ανταγωνιστικότητας των οικονομιών των χωρών τους στον παγκόσμιο οικονομικό στίβο λόγω ανεπαρκούς βιομηχανικής υποδομής, ανυπαρξίας υψηλής τεχνολογίας, έρευνας, ποιοτικής παιδείας και άλλων σημαντικών ποιοτικών πυλώνων. Οι οικονομικές προσδοκίες όλων των βαλκανικών χωρών διαψεύστηκαν και μεγάλα τμήματα των πληθυσμών τους ζουν στη φτώχεια με παράλληλη εμφάνιση νέων βαθύπλουτων ελίτ, που εξουσιάζουν και τις πολιτικές ηγεσίες των χωρών αυτών. Παρ’ όλα αυτά, τα Βαλκάνια, αν και πολύ φτωχά, παραμένουν ένας όχι ευκαταφρόνητος πελάτης των προϊόντων μεγάλων χωρών της Ευρ. Ένωσης. Από ελληνικής πλευράς, πριν δέκα χρόνια το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ελλάδος ήταν μεγαλύτερο από το σύνολο των ΑΕΠ όλων των τέως κομμουνιστικών χωρών των Βαλκανίων• σήμερα αυτό αποτελεί ένδοξο παρελθόν.
Επίσης, εξετάζεται η περίπτωση της Τουρκίας λόγω της ανταγωνιστικής εμπλοκής της στις οικονομικές εξελίξεις στα Βαλκάνια, οι οποίες είναι ιδιαίτερα στενά συνδεδεμένες με τις πολιτικές εξελίξεις της ευρύτερης ευρωπαϊκής περιοχής δεδομένης της βαρύτητας των Βαλκανίων ως ενεργειακού διαδρόμου, που καλείται να διασφαλίζει την ενεργειακή επάρκεια της Ευρ. Ένωσης.
Η ακαταλληλότητα και με συνέπεια αναποτελεσματικότητα των ηγεσιών των βαλκανικών χωρών, που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των υπό μετάβαση κοινωνιών τους, αναδεικνύει την ανάγκη δημιουργίας διαβαλκανικών θεσμών με σκοπό τη δυναμική προώθηση της ενδοβαλκανικής οικονομικής συνεργασίας και όχι μόνο. Είναι σημαντική η υπογράμμιση στα συμπεράσματα, ότι, αν και τα σημερινά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα στις διάφορες βαλκανικές χώρες ποικίλουν, υπάρχουν πολλά κοινά αρνητικά, όπως η μαζική ανεργία, η στασιμότητα της παραγωγής, η ποικίλη εξάρτηση από τους δανειστές, η δυσκολία συλλογής των φόρων, η διαφθορά, η γραφειοκρατία και τόσα άλλα, που μπορούν να αποτελέσουν κίνητρα για συντονισμένη αντιμετώπιση σε βαλκανικό επίπεδο. Η ιδέα ενός σχήματος Συμβουλίου Συνεργασίας μας προτρέπει να αντιμετωπίσουμε από κοινού π.χ. το θέμα του χρέους, το θέμα των παραγωγικών επενδύσεων, το θέμα της ενεργειακής επάρκειας, το θέμα της αποτροπής του να χρησιμοποιηθούν οι Βαλκάνιοι σε πεδία μαχών για αλλότρια συμφέροντα και τόσα άλλα συμπεριλαμβανομένης μιας σύγκλισης στην εξωτερική πολιτική, όπως δείχνει η τρέχουσα προσφυγική κρίση και ευρύτερα το μεταναστευτικό ζήτημα σε συνδυασμό με το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα της περιοχής.

Θέματα ενδιαφέροντος προς συζήτηση:
Ιστορικά
Εμπορικά – Οικονομικά – Αναπτυξιακά – Επενδυτικά
Ενεργειακά
Θέματα Μεταφορών – Τουρισμού
Μειονοτικά – Αλυτρωτικά
Δημογραφικά – Μεταναστευτικά
Διαφθοράς & Εγκληματικότητας
Ενδοβαλκανικής Συνεργασίας
Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης
Γεωπολιτικά – Διεθνών Σχέσεων
Διάφορα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣ ΜΕΛΕΤΗ
Αναγνωστόπουλος-Παλαιολόγος Θ.: Ελλάς και Αλβανία στις αρχές του εικοστού αιώνα» (Εκδοτικός οίκος Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 1995).
Καστελλάν Ζ.: Η Ιστορία των Βαλκανίων (Εκδόσεις Γκοβόστη, 1991).
Κατσάνης Χρ.: Από τα Βαλκάνια στην Ευρώπη – Η Βουλγαρία με το βλέμμα ενός γείτονα (Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2009).
Μαραγκουδάκης Μ. (Επιμέλεια): Πόλεμος, διπλωματία και εθνοτικές  συγκρούσεις  στην Ευρώπη του 20ου αιώνα (Εκδοτικός οίκος Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005).
Νεγρεπόντη – Δελιβάνη Μ.: Η αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας στην οικονομία των νέων Βαλκανίων (Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, Αθήνα  1994).
Ξυδιάς Β.: Η Βαλκανική Κοινοπολιτεία (Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1994).
Παπασωτηρίου Χ.: Τα Βαλκάνια μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου (Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1994).
Σταματόπουλος Κ.: Μάθημα Βαλκανικής Ιστορίας (Εκδόσεις Δόμος,
Αθήνα 1995).
Χασιώτης Λ.: Η Ανατολική Ομοσπονδία (Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2001).

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣ ΜΕΛΕΤΗ
-Δουδούμης Γ. «Ελληνική Στρατηγική για τα Βαλκάνια», 18 Μαρτ. 2014.
-Ζάχος-Παπαζαχαρίου Ε. (Εθνολόγος): «Η Ιστορία των βαλκανικών πληθυσμών». Το κείμενο αυτό εκφωνήθηκε στη γαλλική γλώσσα ως εισήγηση στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα «Αλλαγές στη δεκαετία του 1990 και το δημογραφικό μέλλον των Βαλκανίων». 
-Μέρτζος Ι. Ν.: Κινούμενη άμμος η βαλκανική ενδοχώρα μας. (9.2.2016).
-Μιχαλέτος Ι.: Η επιρροή του δικτύου Ρότσιλντ-Σόρος στα Βαλκάνια και  την Ελλάδα, περιοδικό «Hellenic Nexus», Αύγ. 2014.
-Νιχωρίτης Κ. (Τακτικός Καθ. Τμήμα Βαλκαν. Σλαβ. & Ανατολ. Σπουδών  Παν/μιο Μακεδονίας): Η Πολιτισμική κληρονομιά των δύο λαών ως   παράγοντας προώθησης των Ελληνο-Βουλγαρικών σχέσεων σήμερα.  (Νοέμβριος 2014).

Ιστοσελίδα για καθημερινή ενημέρωση για τις βαλκανικές χώρες
www.balkans.com