Blog

Καθώς εκατομμύρια, στην κυριολεξία, προσφύγων προωθούνται από την Εγγύς Ανατολή προς την Τουρκία, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει ταυτόχρονα δύο εξαιρετικά επικίνδυνους παράγοντες: η πρώτη είναι ο παλαιός αλλά ραγδαία επιδεινούμενος αυτήν την στιγμή εσωτερικός πόλεμος με τους Κούρδους. Ο δεύτερος είναι η αντίφαση ανάμεσα στην φιλοδυτική στροφή που επιχειρεί ο Ερντογάν και στην βαθειά φιλο-ισλαμική φύση της τουρκικής κοινωνίας.
Ο τελευταίος παράγων προσδιορίζει και τα όρια της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, στο σκηνικό σύγκρουσης πολιτισμών που έχει στηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Εγγύς Ανατολή. Ο Ερντογάν εγκατέλειψε την παραδοσιακή φιλοδυτική (έστω και επιφανειακά) γεωπολιτική στάση της Τουρκίας έναντι των δυτικών μεγάλων δυνάμεων, της ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Προκάλεσε διπλωματική ρήξη με το Ισραήλ και ήρθε σε αντίθεση με την αμερικανική πολιτική στην Συρία και στο Ιράκ.
Μετά την εκλογική του αποδυνάμωση στις πρόσφατες εκλογές, καθώς το κόμμα του με επικεφαλής τον διάδοχό του Νταβούτογλου απέτυχε να αποκτήσει αυτοδυναμία και να σχηματίσει ισχυρή κυβέρνηση, ο Ερντογάν στράφηκε και πάλι προς την Δύση, προσπαθώντας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ (η ΕΕ δεν τον ενδιαφέρει πλέον).
Αφού ο Ερντογάν διαπαιδαγώγησε επί μια δεκαετία την τουρκική κοινή γνώμη και αφύπνισε ή μάλλον επανενεργοποίησε τα αντιδυτικά αντανακλαστικά της τουρκικής κοινωνίας, δημιουργήθηκε στην Τουρκία κλίμα ανοχής ή συμπάθειας προς το ισλαμικό χαλιφάτο και κύμα εθελοντών κατευθύνθηκε προς την Συρία. Τα βαθειά πολιτισμικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της τουρκικής κοινωνίας χειραφετήθηκαν από τον χαλινό που επί δεκαετίες είχε επιβάλει το κεμαλικό καθεστώς και τώρα το αντιδυτικό «τζίνι» δεν ξαναμπαίνει στο μπουκάλι.
Αλλά, καθώς η ένταση αυξάνεται και είναι φανερό ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει δυτική στρατιωτική παρέμβαση ώστε να εξουδετερωθεί το χαλιφάτο των ακραίων τζιχαντιστών, ο Ερντογάν θα βρεθεί μπροστά σε δεινό δίλημμα: ή να ταχθεί με την Δύση και να αντιμετωπίσει την οργή της φιλοϊσλαμικής κοινής γνώμης του, που μπορεί να φτάσει μέχρι την δημιουργία εμφυλιοπολεμικών καταστάσεων. Ή να επιχειρήσει να τηρήσει στάση ουδετερότητας ή και συμπάθειας προς το χαλιφάτο, εξαγριώνοντας την Δύση. Και όλα αυτά με τις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας να συγκλονίζονται από βίαιες συγκρούσεις μεταξύ Κούρδων αυτονομιστών και των τουρκικών δυνάμεων καταστολής.