Blog

Μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου, η γειτονική χώρα επιβαρυνόμενη από δεκάδες προβλήματα περιόρισε σημαντικά τις προσχεδιασμένες και δηλωτικές των αμφισβητήσεων τους ενέργειες της στο Αιγαίο. Πρόσκαιρη φυσικά η αποχή ενώ η σταδιακή επανεμφάνιση των τουρκικών αεροσκαφών και πλοίων επιφανείας συνοδεύθηκε από υψηλοτάτου επιπέδου δηλώσεις αμφισβήτησης των συνθηκών και εμμέσως του υπάρχοντος –για περίπου 100 χρόνια-status quo. Η συνέχιση των προκλήσεων πυροδοτήθηκε από την απόφαση του Αρείου Πάγου για τη μη έκδοση των Τούρκων αξιωματικών που ζήτησαν πολιτικό άσυλο ενώ η 21η επέτειος των γεγονότων της κρίσεως των Ιμίων έδωσε την ευκαιρία στην ανώτατη τουρκική στρατιωτική ηγεσία να πρωταγωνιστήσει σε ένα χαμηλής ποιότητος τηλεοπτικό show. Τις τελευταίες λοιπόν ημέρες ξαναβιώνουμε υψηλούς αριθμούς παραβάσεων, παραβιάσεων με τις «ξεχασμένες» εμπλοκές να επανέρχονται στο προσκήνιο. Καίτοι, πολύ ορθά, η ελληνική πολιτική ηγεσία, με τη συμπαράσταση και των ΜΜΕ, διατηρεί στις πραγματικές του διαστάσεις το πρόβλημα, ο Έλληνας πολίτης εύλογα αναρωτιέται για τις προθέσεις της Άγκυρας.

Μάλιστα, η γενικότερη αστάθεια στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, η στάση αναμονής όλων των κρατών προ του «φαινομένου» Trump και η αποδυνάμωση της Ευρώπης προβληματίζουν για ενδεχόμενη δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν μια ακόμη τυχοδιωκτική κίνηση της Άγκυρας. Συχνά μάλιστα επαναλαμβάνεται το ερώτημα του εάν κάποιος υπεύθυνος υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος θα βρεθεί να σηκώσει το τηλέφωνο (τις βραδινές ώρες όταν η Ευρώπη κοιμάται) και να θέσει προ τρομερών διλημμάτων τους ηγέτες στην Αθήνα και Άγκυρα, διαφυλάσσοντας την ειρήνη στην περιοχή σε βάρος όμως του ολιγότερο αποφασισμένου και περισσότερο τρομοκρατημένου. Ακόμη όμως και οι μη ανησυχούντες για «θερμά» επεισόδια τρομοκρατούνται με την ιδέα της επανάληψης των ανεξέλεγκτων προσφυγικών ροών. Άλλοι πάλι, βλέπουν στην αυξανόμενη ένταση στο Αιγαίο, να βουλιάζει μια ακόμη (τελευταία) ευκαιρία επίλυσης του κυπριακού προβλήματος. Οι δε εξ επαγγέλματος καταστροφολόγοι και ηττοπαθείς παραθέτουν αριθμούς, στοιχεία και τάσεις και συνιστούν από μετριοπάθεια μέχρι έντιμο συμβιβασμό για αποφυγή του μεγαλύτερου «κακού».

Όλες λοιπόν οι παραπάνω σκέψεις, ανησυχίες και φοβικά σύνδρομα αποτελούν την τουρκική στόχευση σε βάρος του Ελληνισμού. Η Άγκυρα, με εμφανή τα ίχνη ενός γενικότερου αποπροσανατολισμού, εσωτερικών προβλημάτων και εξωτερικών αμφιταλαντεύσεων βιώνει εντονότατα τον εφιάλτη των Σεβρών. Δεν ισχυρίζομαι ότι η Τουρκία σήμερα καταρρέει, απλά παγιδευμένη σε αντιφατικές επιλογές έχει μόνη της ανοίξει τους «ασκούς του Αιόλου» απελευθερώνοντας δυνάμεις που δεν μπορεί πλέον να ελέγξει. Σε αυτήν την κατάσταση η καταφυγή σε κάθε είδους ψυχολογικές επιχειρήσεις, σε εσωτερικό και εξωτερικό, αποτελεί μια σχετική ακίνδυνη, μικρού κόστους και δοκιμασμένη μέθοδο.  Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι η στάση αυτή στο παρελθόν έχει αποδώσει για την Άγκυρα αντιλαμβανόμαστε την προδιάθεση της να καταφύγει σε «παλαιά κόλπα».

Η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας δεν σημαίνει εφησυχασμό, ούτε αποτελεί αντίδοτο για την ανατροπή ισχύος υπέρ της Άγκυρας που λαμβάνει χώρα σταδιακά σε όλα τα επίπεδα τα τελευταία χρόνια. Ούτε αποκλείει την τυχαία πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο. Απλά, η δική μου εκτίμηση είναι ότι η Τουρκία, ευρισκόμενη σε λίαν δυσχερή θέση δεν σκοπεύει να προσθέσει μια ακόμη «ανοικτή πληγή» στα αδιέξοδα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Είναι πολύ πιο εποικοδομητικό για αυτήν να συντηρεί μια απειλητική κατάσταση, να καταγράφει τις αξιώσεις της, να συσπειρώνει τον πληθυσμό της, ευελπιστώντας στην οικονομική ή ψυχολογική κατάρρευση του πλέον επίφοβου αντιπάλου της (Ελλάδα).

Επειδή σε μια παρόμοια ρευστή κατάσταση, ένα χαμηλής έντασης θερμό επεισόδιο, είναι πάντα πιθανό, η ελληνική πλευρά πρέπει να είναι προετοιμασμένη και αποφασισμένη για θετικό αποτέλεσμα, μη διστάζουσα να κλιμακώσει μερικώς την απάντηση, με την απαιτούμενη ταχύτητα, τον περιορισμό των επιλογών αντίδρασης του αντιπάλου, τη διατήρηση της πρωτοβουλίας αλλά και το ενδεχόμενο και αναπόφευκτο ρίσκο. Το αποτέλεσμα μιας χαμηλής έντασης σύγκρουσης στο Αιγαίο είναι αναγκαίο σήμερα να μας βρει με θετικό αποτέλεσμα και ίσως πρέπει να αναθεωρήσουμε τη γενικότερη στρατηγική μας από πάση θυσία αποφυγή σε οριακή επικράτηση μας έστω και στα σημεία (μιλάω πάντα για ένα λιγότερο ή περισσότερο τυχαίο μεμονωμένο περιστατικό). Ας επιτέλους κατανοήσουμε, ότι πέραν των ψυχρών αριθμών, η δυναμική δεν είναι σήμερα με τη μεριά της Άγκυρας και ο απειλών γείτονας προκαλεί εκ θέσεως σχετικής (προσωρινής) αδυναμίας και  απελπισίας. Φυσικά και αντιλαμβάνομαι τον συχνά αναφερόμενο κίνδυνο του να οδηγηθούμε, εξ αφορμής ενός θερμού επεισοδίου, σε επώδυνες και αγνώστου αποτελέσματος διαπραγματεύσεις αλλά το «όπλο» αυτό θα είναι πάντοτε στα χέρια της Άγκυρας.