Blog

Πόσο συχνά οι κυβερνήσεις και τα καθεστώτα χωρών όπως ΗΠΑ, Ρωσία, Ιράν, Τουρκία, Ιράκ, και Συρία συμφωνούν σε κοινή πολιτική ; Ποτέ μέχρι τώρα. Αλλά επί του παρόντος οι κυβερνήσεις τους ξεκινούν από το ίδιο σημείο για ένα γεγονός που προγραμματίσθηκε να λάβει χώρα σε λίγες μέρες. Όλοι προσπαθούν, και σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούν απειλές, να σταματήσουν την Τοπική Κουρδική Κυβέρνηση( KGR-Kurdistan Regional Government ), την ημιαυτόνομη δηλαδή διοίκηση της Κουρδικής περιοχής στο Βόρειο Ιράκ, να διεξαγάγει ένα δημοψήφισμα ανεξαρτησίας για τις 25 Σεπτεμβρίου.
Η KGR δήλωσε ότι το δημοψήφισμα θα είναι δεσμευτικό-με άλλα λόγια, αν η πλειοψηφία των 5 εκατομμυρίων ψήφων ψηφίσει ανεξαρτησία, όπως ευρέως αναμένεται να γίνει, θα ξεκινήσουν τη διαδικασία της απόσχισης από το Ιράκ. Η Ιρακινή Σιιτική κυβέρνηση στη Βαγδάτη έκανε γνωστό ότι θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αλλά δεν είναι σαφές κατά πόσο μπορούν να αποτρέψουν την απόσχιση και την Κουρδική ανεξαρτησία.
 Η απόφαση του ηγέτη του Ιρακινού Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί να μην αναβάλει το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιοχής είναι “πολύ λανθασμένη” δήλωσε χθες ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που διαβλέπει κινδύνους για την ακεραιότητα της χώρας του. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο A Haber, ο Τούρκος ηγέτης διευκρίνισε ότι η Τουρκία θα ανακοινώσει την επίσημη θέση της σχετικά με το δημοψήφισμα μετά τη σύγκληση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και του υπουργικού συμβουλίου την 22α Σεπτεμβρίου. Νωρίτερα χθες  ο Μπαρζανί επισήμανε ότι η ψηφοφορία δεν θα αναβληθεί, παρά τις πιέσεις που ασκούν οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Netanyahu δήλωσε επί του θέματος ότι παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ βλέπει το Κουρδικό ανταρτικό PKK σαν μια τρομοκρατική οργάνωση, υποστηρίζει τις νόμιμες ενέργειες του κουρδικού λαού να αποκτήσουν το δικό τους κράτος. Είναι όμως προφανές ότι αν οι κούρδοι του Ιράκ ψηφίσουν στο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία τον επόμενο μήνα το Ιράν και η Τουρκία θα εισβάλουν στο Βόρειο Ιράκ, ενώ Ισραήλ και ΗΠΑ είναι πιθανόν να τηρήσουν ουδέτερη στάση για να προστατεύσουν τους δεσμούς τους με την Τουρκία.
Η Αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει τελευταία αποσταθεροποιηθεί, αποτέλεσμα της εσωτερικής ακαταστασίας, και το μεγαλύτερο πρόβλημα της εμφανίζεται με τη στάση του νέου προέδρου Donald Trump έναντι του Ιράν. Είναι ασαφές αν  ο Donald Trump ενεργεί με τον τρόπο που ενεργεί για να ακυρώσει ότι έχει πετύχει ο προηγούμενος πρόεδρος, ή επειδή κατευθύνεται από το Ισραηλινό lobby, που εν προκειμένω κυριαρχεί τόσο στο δημοκρατικό όσο και στο ρεπουμπλικανικό κόμμα. Σε κάθε περίπτωση ο νέος πρόεδρος φαίνεται να επιθυμεί να μη τηρηθεί και να παρακαμφθεί η κοινή συμφωνία (JCPΟA-Joint Comprehensive Plan of Action) που υπογράφηκε στο παρελθόν από το Ιράν και τους Δυτικούς συμμάχους, με πρωτοβουλία του πρώην προέδρου Barak Obama.
Να θυμηθούμε ότι ο σκοπός της συμφωνίας ( υπογράφηκε την 14 Ιουλ 2015 ) ήταν η ολοκληρωτική περίπου καταστροφή ( κατά  98% ) του αποθέματος του εμπλουτισμένου ουρανίου στο Ιράν, ο περιορισμός κατά τα 2/3 των εργοστασίων εμπλουτισμού του στα επόμενα δέκα τρία χρόνια, και η ακύρωση της κατασκευής εργοστασίου παραγωγής βαρέως ύδατος. Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ανέλαβε την επίβλεψη της εφαρμογής της συμφωνίας, με απεριόριστη δυνατότητα επιθεωρήσεων των εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας. Με τη διαδικασία αυτή το Ιράν αποδέχθηκε περίπου ολοκληρωτική ήττα και απεμπόλησε κάθε δυνατότητα για ατομική βόμβα για τα επόμενα δέκα πέντε χρόνια.
Με το σκοπό να προωθηθεί η συμφωνία αυτή του Barak Obama  προβλέπεται ο εκάστοτε πρόεδρος των ΗΠΑ να ενημερώνει το Κογκρέσο κάθε 90 ημέρες για τη σταδιακή συμμόρφωση του Ιράν. Αλλά να θυμηθούμε ότι ο Νετανιάχου με μια οργισμένη δήλωση του πρόσφατα στην Ουάσινγκτον εξέφρασε την πλήρη αποδοκιμασία του Ισραήλ σ’ αυτή τη συμφωνία, και ότι η Γερουσία ομόφωνα τάχθηκε με τη θέση Νετανιάχου. Τώρα είναι πια  η σειρά του Donald Trump να τοποθετηθεί πάνω στο θέμα.
Μέχρι τώρα το Ιράν συμμορφώνεται με τη συμφωνία, αλλά η προεδρική ομάδα συμβούλων του Donald Trump έχει μεγάλη δυσκολία να πείσει τον πρόεδρο σε διαλλακτική στάση.O τελευταίος συνεχίζει να προφασίζεται όλο και περισσότερες κυρώσεις εναντίον του Ιράν.  Πρόσφατα μάλιστα, με πρόφαση τον πόλεμο στην Συρία, οι ΗΠΑ μονομερώς επαύξησαν τις κυρώσεις εναντίον του . Ο πρωθυπουργός του Ιράν Rohani που κέρδισε τις εκλογές για δεύτερη φορά και δείχνει ότι εξασφάλισε τη λαϊκή συναίνεση επί του θέματος δείχνει μέχρι τώρα αυτοσυγκράτηση, αλλά τελευταία  ο υπουργός του επί των εξωτερικών Mohammad Javad zarif δήλωσε ότι η υπομονή έχει τα όρια της. Είναι προφανές ότι αν η συμφωνία παρακαμφθεί και ακυρωθεί ο πρώτος που θα ικανοποιηθεί θα είναι η κυβέρνηση του Ισραήλ, που έχει σαν στόχο την αποπομπή της Hezbollah και του Bashar el Assad,όπως και η πλειοψηφία της Αμερικανικής Γερουσίας, αλλά οι συνέπειες θα είναι απρόβλεπτες.
Ο λόγος είναι ότι η συμφωνία έχει υπογραφεί από τα πέντε κράτη μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και επιπλέον τη Γερμανία. Η έξοδος της Αμερικής απ’ αυτήν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην όλη αμυντική συμμαχία του ΝΑΤΟ, χωρίς να αναφερθούμε στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, που άρχισε να τοποθετείται όλο και περισσότερο τελευταία προς τη μεριά του νέου «δρόμου του μεταξιού» του Xi Jinping.
Είναι φανερό ότι Ρωσία και Κίνα, που εγγυώνται τη συμφωνία, διάκεινται συμπαθητικά προς το Ιράν και για την Δυτική συμμαχία παραμένει η πιθανότητα η Ευρώπη να θεωρήσει έγκυρη τη συμφωνία, ακόμη και μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ απ’ αυτήν. Αυτό θα μπορούσε να επιφέρει περαιτέρω ένταση τόσο με την Ουάσινγκτον όσο και με το Ισραήλ, που συνεχίζει να έχει σαν στόχο την αποπομπή της Hezbollah και του Bashar el Assad.
Το πρόβλημα στη Συρία αφορά την αποπομπή του υποστηριζόμενου από το Ιράν προέδρου Bashar  Assad. Τις τελευταίες μέρες ο Nikky Haley, πρεσβευτής της Αμερικής στον ΟΗΕ, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα ικανοποιηθούν μέχρις ότου δουν ένα σταθερό καθεστώς στη Συρία με την απομάκρυνση του Σύρου προέδρου Bashar Assad. Μετά δε την χημική επίθεση της Συρίας στην επαρχία Idlib και τις επικρίσεις της Δύσης εναντίον του Σύρου προέδρου, ο Αμερικανός πρόεδρος έφθασε στο σημείο να τον αποκαλέσει «ένα ζώο», πριν διατάξει αεροπορική προσβολή του  συριακού αεροδρομίου από το οποίο έγινε η χημική προσβολή.
  Η Δαμασκός αρνήθηκε ότι χρησιμοποιεί χημικά όπλα, και μάλιστα δηλώνει συνεχώς ότι τηρεί απαρέγκλιτα την συμφωνία που υπέγραψε με τις ΗΠΑ από το 2014. Από τη πλευρά του ο Σύρος πρόεδρος έχει στο παρελθόν δεσμευτεί για την ανακατάληψη όλης της συριακής επικράτειας. Η κυβέρνηση ελέγχει τα κύρια αστικά κέντρα στο δυτικό τμήμα της χώρας και τους τελευταίους μήνες έχει θέσει ξανά υπό τον έλεγχό της το περισσότερο μέρος της ανατολικής ερήμου που είχε καταλάβει το Ισλαμικό Κράτος.
Πριν λίγες μόνο μέρες η Μπουτάινα Σαμπάν, ανώτερη σύμβουλος του Bashar el Assad, δήλωσε ότι η συριακή κυβέρνηση θα πολεμήσει οποιαδήποτε δύναμη, ακόμη και εκείνες που φέρουν τη στήριξη των ΗΠΑ, στην εκστρατεία της να ανακαταλάβει ολόκληρη την επικράτεια της Συρίας.
 «Είτε είναι οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), είτε το Ισλαμικό Κράτος, είτε οποιαδήποτε άλλη παράνομη ξένη δύναμη στην χώρα… θα πολεμήσουμε και θα εργαστούμε εναντίον αυτών, ώστε η χώρα μας να ελευθερωθεί εντελώς από οποιοδήποτε επιτιθέμενο», τόνισε η Σαμπάν σε συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο al-Manar, που ανήκει στη σιιτική ένοπλη οργάνωση του Λιβάνου, Χεζμπολάχ. Η σύμβουλος του σύρου προέδρου επισήμανε ότι οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ δυνάμεις  SDF έχουν καταλάβει περιοχές από το Ισλαμικό Κράτος «χωρίς να πολεμήσουν καθόλου», σε μια προφανή κατηγορία της για σύμπραξη των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων με τους τζιχαντιστές. Οι SDF «προσπαθούν να καταλάβουν περιοχές όπου υπάρχει πετρέλαιο… αλλά δεν πρόκειται να πάρουν αυτό που θέλουν», είπε και πρόσθεσε πως τα σχέδια για «διαίρεση» της Συρίας απέτυχαν, χωρίς να επεκταθεί.
Οι καιροί «ου μενετοί» στη Μέση Ανατολή, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και επιτακτικές. Αν οι πολιτικές του Donald Trump θα ρίξουν βάλσαμο ή χολή στη γωνιά αυτή του πλανήτη θα το δούμε  πολύ σύντομα.-

*Ο Γιώργος Γκορέζης είναι υποστράτηγος ε.α., αρθρογράφος, συγγραφέας. Αποφοίτησε από  τη Σχολή Διοίκησης και Επιτελών του Αμερικανικού Στρατού, και διετέλεσε Διευθυντής πληροφοριών στη Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ ( AFSOUTH ).