Blog

Ο Χαρίτων Γιωτάκης επανήλθε πολύ σύντομα στο προσκήνιο με νέο βιβλίο. Αφομοιώνοντας τις διαθέσιμες γνώσεις των αρχαίων συγγραφέων από το πρωτότυπο κείμενο και όλα τα σύγχρονα επιστημονικά συμπεράσματα, συνέθεσε με λογοτεχνική έμπνευση και πάθος ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον ιστορικό μυθιστόρημα. Η  νέα δημιουργία του είναι  ένας καταπληκτικός συνδυασμός ιστορικών γεγονότων, επιστημονικών συμπερασμάτων και λογοτεχνικής αφήγησης καθημερινών στιγμών της εποχής, που πλαισιώνονται από πραγματικά και φανταστικά πρόσωπα.
Πάει καιρός από τότε που διάβασα κάποιο πολυσέλιδο βιβλίο, οπότε η πρώτη μου εντύπωση κρατώντας το πόνημα με τίτλο: «Εμαυτόν και μετά απάντων», μου δημιούργησε ανησυχία: θα μπορέσω να το διαβάσω μέχρι το τέλος και μάλιστα χωρίς να χάσω τη ροή και τη συνέχειά του; Θα έχει το απαραίτητα επιβλητικό ενδιαφέρον που απαιτείται για να διαβάσεις ένα τόσο ογκώδες –σχεδόν επιστημονικό– έργο, χωρίς να βαρεθείς ούτε μία στιγμή; Σίγουρα όποιος ξεκινήσει την ανάγνωσή του θα πρέπει να είναι αποφασισμένος, γιατί δεν είναι από τα βιβλία που συνήθως διαβάζονται κατά τη διάρκεια των διαδρομών μας ως επιβάτες στα μέσα μαζικής μεταφοράς, αφενός διότι απαιτεί αφοσίωση και αφετέρου επειδή σε απορροφά ολοκληρωτικά από τις υπόλοιπες σκέψεις σου.
Διαβάζοντάς το και για να το προσεγγίσω, διαπίστωσα ευχάριστα ότι ο συγγραφέας νοιάζεται από νωρίς για την ενδεχόμενη ή πιθανή άγνοια του αναγνώστη, σχετικά με την ιστορική περίοδο που αναλύει, και έτσι φρόντισε επιμελημένα να τον ενημερώνει συνεχώς με τις υποσελίδιες υποσημειώσεις του.  Χρησιμότατη ενέργεια, όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια της ανάγνωσης. Ιδιαίτερη εντύπωση μού έκαναν η περιγραφή της Τριήρους και οι ναυτικές μάχες. Οι υποσημειώσεις που τις αφορούν είναι επιμελημένες και διαθέτουν επιστημονική επάρκεια. Ο αναγνώστης στο τέλος γίνεται πλουσιότερος λογοτεχνικά, ιστορικά, αλλά και εγκυκλοπαιδικά.
Μελετούσα την εξέλιξη του κειμένου ανά τις σελίδες για να δω την ιστορική μετάβαση των εξελίξεων, προκειμένου να μπορώ να αφομοιώσω τη ροή των γεγονότων, με ό,τι μπορούσα να θυμάμαι από τα ιστορικά δρώμενα της εποχής, έχοντας κατά νου την αντίστοιχη περιγραφή και πληροφόρηση που άντλησα από την ανάγνωση του προηγούμενου έργου του Χαρίτωνος Γιωτάκη, με τίτλο: «Σπαρτιάτες, οι σκλάβοι του Πολέμου».
Αυτό που με ενθουσίασε πραγματικά, είναι η πλουσιότατη βιβλιογραφία η οποία καταδεικνύει σαφώς την αναμφισβήτητα πολύχρονη και σκληρότατη προετοιμασία του συγγραφέα, αποτελώντας πολύτιμο βοήθημα για τον αναγνώστη όπως και αφορμή για περεταίρω βιβλιογραφική αναζήτηση.
 Αξιοσημείωτα επιτυχημένη είναι η επιστημονική και λογοτεχνική ενσωμάτωση στην πλοκή και μυθιστορία της πραγματικής Ιστορίας καθώς και στα σύγχρονα επιστημονικά συμπεράσματα που την αφορούν.
Πάρα πολλά είναι τα παρουσιαζόμενα κύρια ονόματα, τα οποία δεν συναντώνται στην ονοματολογία του σύγχρονου βίου μας, τόσα που σκέφτηκα προς στιγμήν να δημιουργήσω δικό μου προσωρινό «οδηγό-ευρετήριο» αυτών, για να μην «χαθώ» κατά τη ροή της ανάγνωσης, αλλά η συγγραφική τεχνική και η ορθή κατανομή των προσώπων και των επεισοδίων που τα πλαισίωναν, από τον συγγραφέα, την κατέστησαν μη αναγκαία.
Η δομή της ύλης και η ροή είναι καταπληκτική. Η διάταξη και η παράθεση των εξελίξεων μέσα από τα ιστορικά γεγονότα, διέρχονται πραγματικά σαν φυσικό γεγονός.
Η ανάγνωση μού επέλυσε πολλά ιστορικά κενά που βασάνιζαν από πολύ καιρό τις σκέψεις μου. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός –και δεν θυμάμαι να μου έχει ξανασυμβεί κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής μου με τα λογοτεχνικά πράγματα– ότι ο συγγραφέας επιμελείται συγκεκριμένων σκηνών, τις οποίες ερμηνεύει συνολικά και με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια, επιθυμώντας την «υποχρεωτική» και πλήρη συμμετοχή του αναγνώστη στην οπτική εικόνα την οποία παρουσιάζει με όλες της τις λεπτομέρειες, και σχεδόν «κινηματογραφεί» σκηνές. Συναφής και ιδιαίτερα παραστατική είναι η περιγραφή του πλήθους των επιβλητικών συναισθημάτων των ηρώων του. Αναλυτική περιγραφή που προσηλώνει και δεν αφήνει περιθώρια για άλλες αναζητήσεις ή υποθετικές σκέψεις σχετικά με το περιεχόμενο νόημα του κειμένου.
 Η χρησιμοποιούμενη γλώσσα εμφανίζεται και είναι λογοτεχνικά άψογη. Η ανάγνωση τού τόσο επιμελημένου κειμένου με το λεξιλόγιό του, προσδίδει πνευματική τροφή και ανάταση!
Είναι γεγονός ότι διάβασα το βιβλίο με πολλές διακοπές, αν και σκόπιμα επέλεξα κάποιες αναδρομικές επαναλήψεις. Παρόλα αυτά το περιεχόμενο με «τραβούσε» και προσηλώθηκα χωρίς δυσκολία μέχρι το τέλος, χωρίς να έχω την αίσθηση ότι χάθηκα στη διαδρομή. Ήδη διαβάζοντάς το από τις πρώτες κιόλας σελίδες είχα αρκετές ενοχές, γιατί φάνηκε ότι αποτελεί πολύ περιεκτικό πόνημα που απαιτεί μελέτη και όχι «διάβασμα», άρα σύντομα θα ξαναβρεθώ στις σελίδες του.
Αισθάνομαι ότι έπεσα «θύμα» της έντονης επιθυμίας μου να συνεχίζω αδιάκοπα την ανάγνωση του κειμένου, τόσο που δεν μελέτησα στην ώρα τους τις τόσο χρήσιμες απεικονίσεις στο τέλος του βιβλίου.
Ενδεχομένως τα σχέδια των μαχών, τουλάχιστον, να έπρεπε να παρουσιασθούν σε περισσότερα διαγράμματα και ανάλογα με τις φάσεις ανάπτυξής τους, αλλά προφανώς κάτι τέτοιο θα θεωρήθηκε πλεονασμός καθώς είναι αντικείμενό της στρατηγικής ανάλυσης. Ακόμα εκτιμώ, ότι θα βοηθούσε περαιτέρω τον αναγνώστη αν υπήρχε  παραπομπή από τις υποσημειώσεις στα αντίστοιχα σχέδια στο τέλος του βιβλίου.
Μία γενική  παρατήρηση είναι, ότι έμαθα τόσες πολλές λεπτομέρειες από τον καθημερινό βίο και την πολιτειακή ζωή της Αθήνας, εκ των οποίων κάποιες ούτε που φανταζόμουν, όμως ούτε και περιγράφονται σε άλλα συναφή συγγράμματα που έχω διαβάσει. Έτσι πλέον έχω ξεκάθαρη εικόνα για ό,τι αφορά την Αθηναϊκή Δημοκρατία, ακόμη και σε σύγκριση με τη σύγχρονη παράφρασή της.
Παρόλο που η σκληρότητα της εποχής εκείνης και οι συνεχείς εχθροπραξίες θα παρέπεμπαν σε ένα βιβλίο αμιγώς πολεμικό, εν τούτοις το συναίσθημα κυριαρχεί μέσα στις σκληρές σελίδες αυτού του πονήματος. Ο φόβος, η τιμή, το μίσος, η ανδρεία και κυρίως ο έρωτας, κατακλύζουν το κείμενο με αποτέλεσμα τη συναισθηματική φόρτιση του αναγνώστη. Το ερωτικό στοιχείο διάχυτο, αφήνεται να ορίζει τις τύχες των πρωταγωνιστών.
Οι σκηνές των μαχών (όχι μόνο στα «πεδία της τιμής», αλλά και στις διάφορες μονομαχίες στις οποίες λάμβαναν συχνότατα μέρος οι πρωταγωνιστές, καθώς ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο στις επικίνδυνες νύχτες των Αθηνών) είναι απλώς συγκλονιστικές. Προκαλούν πλήθος σκέψεων και συναισθημάτων, σε βαθμό να νιώθεις τη βιαιοπραγία των στιγμών να σε ακουμπά!
Εν κατακλείδι, η ανάγνωση του βιβλίου είναι μία εξαιρετικά ευχάριστη διαδρομή μέσα σε, εν πολλοίς, γνωστά μας (με τη γενική έννοια της λέξης) ιστορικά γεγονότα. Τα επιστημονικά συμπεράσματα, όπως και οι επεξηγήσεις των πραγματικών αιτιών όσον αφορά γεγονότα τα οποία μας παρουσιάζονταν από τα παιδικά μας κιόλας χρόνια χωρίς αιτιολόγηση και μας προκαλούσαν πάντοτε εύλογες και διάφορες απορίες, λύνουν ξεκάθαρα –μέσω των σελίδων αυτού του βιβλίου– τους ιστορικούς γρίφους που ταλαιπωρούσαν τις γνώσεις μας. Η διαδρομή και η πλοκή είναι τόσο καλά δεμένες μεταξύ τους και με τόσο καλή προσέγγιση και λεπτομέρεια, που είναι σαν να μεταφερόμαστε εκεί –κι ας έχουν περάσει εικοσιπέντε αιώνες– χωρίς να μας λείπουν ούτε καν οι μικρές λεπτομέρειες της απλής ματιάς. Ο συγγραφέας, όπως πράττει σε όλα του τα έργα, δεν «επιτρέπει» στον αναγνώστη να δημιουργήσει άλλη εικόνα στο μυαλό του, εκτός από εκείνην που του επιβάλλει το ίδιο το κείμενο. Συνεχίζοντας τη δική του πρωτοτυπία σχετικά με τα ιστορικά μυθιστορήματα –αντίθετα με την πρακτική άλλων συγγραφέων– δεν μεταφέρει την ιστόρησή του στη σημερινή εποχή ώστε αυτή να ταιριάξει με τα ήθη και τις συνήθειες του αιώνα που διανύουμε και να είναι «ευκολόπεπτη/επίκαιρη» και εμπορικώς αποδεκτή, αλλά μεταφέρει τον αναγνώστη στην εποχή εκείνη επιβάλλοντάς του τη συμμετοχή στα δρώμενα του έργου του!
Τέλος, χαίρομαι που το βιβλίο αποδεικνύει το μεγαλείο των Ελλήνων στην κοιτίδα τους. Ο συγγραφέας είναι άξιος συγχαρητηρίων, όχι μόνο για το αριστουργηματικό αποτέλεσμα του έργου του, αλλά και για το άσβεστο πάθος του για δημιουργία.