ΕΛΛΑΔΑ- ΚΥΠΡΟΣ: ΜΑΚΡΑΝ Ή ΠΛΗΣΙΟΝ;
ΕΛΛΑΔΑ- ΚΥΠΡΟΣ: ΜΑΚΡΑΝ Ή ΠΛΗΣΙΟΝ;
Του Παρλάτζα Μιλτιάδη*
Ο ελληνισμός, κατά την βαλκανική αναζωπύρωση των εθνικισμών στις αρχές του 20ου αιώνα, έθεσε ως στόχους της Υψηλής του Στρατηγικής την απελευθέρωση και ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό των περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Έλληνες. Η γνωστή από το 1844 ως «Μεγάλη Ιδέα» αποτέλεσε μία από τις ελάχιστες στρατηγικές που υπηρέτησαν για πολλά χρόνια και με ζήλο όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού.
Η νήσος της Κύπρου κατοικήθηκε από την αρχαιότητα από τους Έλληνες και έκτοτε αποτέλεσε μόνιμο τμήμα του ελληνισμού. Το 1191 και στο πλαίσιο των Σταυροφοριών πέρασε υπό φραγκική κυριαρχία και το 1570 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Οι Έλληνες της Κύπρου ξεσηκώθηκαν το 1821 και μεταξύ των σκληρών αντιποίνων των Τούρκων υπήρξε και ο απαγχονισμός του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Αρκετοί Κύπριοι διέφυγαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και συμμετείχαν στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα. Το 1878 η Κύπρος πέρασε υπό βρετανική κυριαρχία και αποτέλεσε αποικία του βρετανικού στέμματος.
Στο πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα διπλωματικές κινήσεις δε μπόρεσαν να επιφέρουν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ακόμη και η συμμετοχή της τελευταίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η μεγάλη της προσφορά στην ήττα του Άξονα δε συγκίνησαν τον Τσώρτσιλ, ο οποίος ξέχασε την Κύπρο, τη Βόρεια Ήπειρο αλλά και μία εκ νέου χάραξη στα βόρεια ελληνικά σύνορα. Οι Έλληνες της Κύπρου κατόπιν (1955-1959) κατέφυγαν σε ένοπλο αγώνα μέσω της ΕΟΚΑ με πολιτικό ηγέτη τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και στρατιωτικό ηγέτη τον Σχη Γεώργιο Γρίβα.
Αποτέλεσμα του αγώνα της ΕΟΚΑ υπήρξε η διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Το δημοψήφισμα του 1950 για Ένωση της Νήσου με την Ελλάδα (96% υπέρ) δε λήφθηκε υπόψη καθώς η Τουρκία κατάφερε να εισέλθει σφήνα στις διαπραγματεύσεις και να αποτελέσει τον μεγάλο νικητή των συμφωνιών Ζυρίχης- Λονδίνου. Το νέο ανεξάρτητο κράτος που δημιουργήθηκε από την αρχή ήταν καταδικασμένο να αποτύχει καθώς οι συμφωνίες μεταξύ των άλλων πρόβλεπαν τα παρακάτω: 1) Έλληνας πρόεδρος και Τούρκος αντιπρόεδρος, 2) Τρεις στους δέκα υπουργούς έπρεπε να είναι Τούρκοι, 3) Ένας εκ των υπουργών Εξωτερικών, Άμυνας ή Οικονομίας έπρεπε να είναι Τούρκος, 4) Δημιουργία Στρατού με τη συμμετοχή Ελλήνων και Τούρκων, 5) Μ. Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία θα αποτελούν τις εγγυήτριες Δυνάμεις για τη διατήρηση και βιωσιμότητα του νέου κράτους. Ο τουρκικός πληθυσμός του νησιού (18%) αποκτούσε με αυτό τον τρόπο πολύ περισσότερη αντιπροσώπευση από αυτή που του αναλογούσε ενώ ο αντιπρόεδρος είχε και τη δυνατότητα άσκησης βέτο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Το 1963 ο Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέστειλε στον αντιπρόεδρο του τα περίφημα 13 σημεία αναθεωρήσεως του Συντάγματος. Ο αντιπρόεδρος τα απέρριψε, οι Τούρκοι αποχώρησαν από τις κυβερνητικές θέσεις ενώ ξέσπασαν και συγκρούσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Η Τουρκία καραδοκούσε για μία εισβολή στην Κύπρο και η ευκαιρία της δόθηκε με το πραξικόπημα ανατροπής του Μακαρίου από το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας. Με το πρόσχημα της προστασίας των Τούρκων της Κύπρου προχώρησε στην επιχείρηση «Αττίλας Ι» στις 20 Ιουλίου 1974 καταλαμβάνοντας το 5% της κυπριακής επικράτειας. Η αρχή του τέλους είχε επιτελεστεί. Η χούντα παραδίδει την εξουσία στον Κωνσταντίνο Καραμανλή ο οποίος ανήμπορος να αντιδράσει στην τουρκική προέλαση δηλώνει «η Κύπρος κείται μακράν» και οι τουρκικές Δυνάμεις καταλαμβάνουν το 39% της Νήσου με την επιχείρηση «Αττίλας ΙΙ».
Ο στόχος της Τουρκίας επιτεύχθηκε. Η Ελλάδα δε μπόρεσε να υπερασπιστεί την Κύπρο και έκτοτε συζητήσεις επί συζητήσεων δεν έχουν επιφέρει λύση στο Κυπριακό. Εκ διαμέτρου αντίθετες οι ελληνικές και οι τουρκικές θέσεις, δε βρίσκουν πεδίο σύγκλισης και η μεσολάβηση του ΟΗΕ δεν είχε καλύτερο αποτέλεσμα όπως και η είσοδος της Κύπρου στην ΕΕ. Το περίφημο σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε από τους Ελληνοκύπριους. Το γιατί; Ο τότε Πρόεδρος Τάσος Παπαδόπουλος το έθεσε εξαιρετικά στο διάγγελμα του προς τον ελληνοκυπριακό λαό «παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο και δε θα παραδώσω κοινότητα σε αναζήτηση κηδεμόνα».
Σήμερα, η Κυπριακή Δημοκρατία, μέλος της ΕΕ από το 2004, βρίσκεται έρμαιο στις ορέξεις της Τουρκίας. Οι τουρκικές έρευνες νοτίως της Κύπρου, οι φιέστες του Τούρκου προέδρου στα κατεχόμενα και η στάση των εταίρων μόνο θλίψη μπορούν να προκαλέσουν. Όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, οι Τούρκοι θέτουν ξεκάθαρα τη λύση δύο ανεξάρτητων κρατών. Απέναντι σε όλα αυτά το μέτωπο του ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο οφείλει να είναι συμπαγές. Δεν γίνεται «να αποφασίζει η Κύπρος και η Ελλάδα να συμπαραστέκεται». Ιστορικοί, εθνικοί, αδερφικοί, γεωπολιτικοί λόγοι δεν το επιτρέπουν.
*Υπλγός Παρλάντζας Μιλτιάδης, MSc
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγγελος Συρίγος, Ελληνοτουρκικές Σχέσεις, (Αθήνα: Πατάκης, 2014)
- Διονύσιος Τσιριγιώτης, Ελλάδα- Τουρκία, Θεωρία και Στρατηγική Αποτροπής, (Αθήνα: Ποιότητα, 2021)
- ΕΛΙΣΜΕ, Η Τουρκία ως Απειλή, (Αθήνα: ΕΛΙΣΜΕ, 2021)
- Θάνος Βερέμης, Ιστορία των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων, (Αθήνα, Σιδέρης, 2013)
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, (Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 2000)