Blog

Του Βαγγέλη Αρεταίου και της Μαρίας Ζαχαράκη

Την ώρα που το αφήγημα της Άγκυρας απέναντι στην Ελλάδα μοιάζει όλο και πιο πολύ με βρυχηθμό, με ένα σαφές ρεβιζιονιστικό υπόβαθρο που αφορά την Συνθήκη της Λωζάνης και τα νησιά του Αιγαίου, στην Τουρκία υπάρχουν φωνές που εκφράζουν μια εντελώς διαφορετική άποψη από αυτή του Ταγίπ Ερντογάν και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Δυο Τούρκοι πρώην πρέσβεις, ο Γιαλίμ Εράλπ (1) και ο Σελίμ Κιουνεράλπ (2), και οι δυο «γκουρού» της τουρκικής διπλωματίας και άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στην ευρύτερη κεμαλική ιδεολογία, έχουν το θάρρος να εκφράζουν δημόσια τις αμφιβολίες τους για το κατά πόσο οι θέσεις της Άγκυρας για τα ελληνικά νησιά και την κυριαρχία τους μπορούν να βασιστούν στις υπάρχουσες συνθήκες.

«Υπάρχουν πολλοί ισχυρισμοί για την υπό όρους κυριαρχία αυτών των νησιών (σ.σ. των ελληνικών νησιών). Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Τα νησιά έξω από τα τρία μίλια είναι της Ελλάδας. Και η Τουρκία το έχει αποδεχτεί εδώ και χρόνια. Το να τεθεί αυτό σε κίνδυνο τώρα, καθιστά την Τουρκία επιτιθέμενο κράτος στη διπλωματία», έγραψε ο Γιαλίμ Εράλπ στον έγκριτο αντιπολιτευόμενο ιστότοπο Serbestiyet. Και συνέχισε σημειώνοντας: «Λέμε, «δεν μέτρησαν αυτό το νησί στη Λωζάνη, δεν μέτρησαν το άλλο νησί». Αν θυμάμαι καλά, υπάρχουν 2400 νησιά και βραχονησίδες στη Μεσόγειο. Αποκλείεται η συνθήκη να υπολογίζει όλα αυτά τα νησιά». Και ο πολύπειρος Τούρκος πρέσβης καταλήγει : «Η γλώσσα είναι πολύ σημαντική στη διπλωματία. Ακριβώς όπως χαλάει την εικόνα σας, μπορεί επίσης να σας παραπλανήσει νομικά. Ο εθνικισμός είναι όμορφος, αλλά πρέπει να είναι ορθολογικός και να βασίζεται σε έγγραφα (…) Η Λωζάνη έδωσε τα νησιά έξω από τρία μίλια στην Ελλάδα, είτε μας αρέσει είτε όχι».

Στον ίδιο ιστότοπο, λίγες μέρες πριν, ο – επίσης πολύπειρος διπλωμάτης – Σελίμ Κιουνεράλπ έγραψε: «Πρόσφατα, υποστηρίχθηκε ότι τα νησιά αφέθηκαν στην Ελλάδα υπό τον όρο του αφοπλισμού στη Συνθήκη της Λωζάνης και ότι εάν δεν εκπληρωθεί αυτός ο όρος, η Τουρκία μπορεί να διεκδικήσει δικαιώματα επ’ αυτών, αλλά δεν εξηγείται σε ποιο άρθρο της Συνθήκης βασίζεται αυτή η άποψη», (εδώ).

Ο Κιουνεράλπ συνεχίζει λέγοντας ότι η Συνθήκη των Παρισίων, η οποία μετέφερε τα Δωδεκάνησα από την Ιταλία στην Ελλάδα το 1947, περιέχει σαφέστερες διατάξεις από τη Λωζάνη για την αποστρατιωτικοποίηση αυτών των νησιών. Ωστόσο, για να υπερασπιστεί τη στρατιωτική της παρουσία στα νησιά, η Ελλάδα λέει ότι η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος αυτής της συνθήκης, επομένως είναι παράνομο να διεκδικεί δικαιώματα βάσει αυτής και ότι έχει το δικαίωμα να προστατεύει τα εδάφη της σύμφωνα με το άρθρο 51 του ΟΗΕ. «Δυστυχώς, οι απαιτήσεις για τα νησιά τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τα ΜΜΕ στη χώρα μας μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την Ελλάδα στην αναζήτηση ξένης υποστήριξης», καταλήγει.

Το κατά πόσο οι απόψεις αυτές εκφράζουν ένα σημαντικό μέρος των Τούρκων διπλωματών ή μόνο μια μικρή μειονότητα δεν κατέστη δυνατό να αποσαφηνιστεί με σιγουριά από το ρεπορτάζ του ΚReport. Αλλά σίγουρα, όταν δυο προσωπικότητες σαν τους πρέσβεις αυτούς γράφουν δημόσια απόψεις που έρχονται σε αντίθεση με το εν εξελίξει αφήγημα στην Τουρκία, θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Γιατί, όταν ενδεχομένως καταλαγιάσει ο «κουρνιαχτός» του εθνικισμού και του αναθεωρητισμού, και κυρίως του αναθεωρητισμού της Συνθήκης της Λωζάνης, που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της κεμαλικής ιδεολογίας και πολιτικής παράδοσης, ίσως απόψεις όπως αυτές να αρχίσουν να δίνουν τον ρυθμό στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Ας ακούσουμε πια και τις άλλες φωνές από την Τουρκία, ακόμα κι αν προς το παρόν είναι ψίθυροι…

(1)Γεννημένος το 1939 στην Κωνσταντινούπολη, από παλιά μεγαλοαστική οικογένεια, ο Γιαλιμ Εράλπ υπηρέτησε ως διπλωμάτης στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ, ως πρέσβης, στα Ηνωμένα Εθνη, το ΝΑΤΟ, στην Ινδία, ως πρέσβης, σε ανώτατες θέσεις στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην Άγκυρα. Έχει διατελέσει σύμβουλος του Μεσούτ Γιλμάζ και της Τανσού Τσιλέρ. Ανθρωπος με βαθιά σκέψη, διορατικότητα και μόρφωση.

(2)Γεννημένος το 1951 στην Πράγα, από παλιά οθωμανική οικογένεια, ο Σελίμ Κιουνεράλπ ήταν για χρόνια επικεφαλής της διεύθυνσης Ευρωπαϊκών υποθέσεων του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, έχει υπηρετήσει ως πρέσβης στην Σουηδία και την Κορέα και ως μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στην ΕΕ και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Φιλελεύθερος και ευρωπαϊστής.