Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος ή πολυπολικό σύστημα με 3-4 υπερδυνάμεις;
ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ-ΔΕΛΙΒΑΝΗ ΜΑΡΙΑΗ ερμηνεία του νέου διχασμού στην υφήλιο που αναδύθηκε με τον πόλεμο της Ουκρανίας, συναντά σημαντικές δυσκολίες. Και τούτο, όχι μόνο επειδή οι αιτίες αυτού του νέου διχασμού είναι πολυάριθμες, αλλά κυρίως επειδή υπάρχει σαφής πρόθεση συγκάλυψης των πιο αντιπροσωπευτικών από αυτές.
Όπως είναι γνωστό, η επίσημη εξήγηση του διχασμού που προβάλλεται με κάθε δυνατό τρόπο από τις ΗΠΑ, και με την οποίαν δείχνει να συντάσσεται και το σύνολο της Δύσης, εντοπίζεται στο καθεστώς της νεοφιλελεύθερης δημοκρατίας. Πρόκειται για το μοναδικό πολιτικό σύστημα –κατά την Δύση– που εξασφαλίζει όλα όσα έχει ανάγκη η ανθρωπότητα. Και γι’ αυτό πρέπει να επιβληθεί με κάθε δυνατό μέσο και στο τμήμα εκείνο της υφηλίου που δεν το έχει ακόμη υιοθετήσει.
Η αντιπαλότητα ανάμεσα στη Δύση και στον υπόλοιπο κόσμο (εξαιρουμένου του τμήματος της υφηλίου που επέλεξε την ουδετερότητα), εντοπίζεται έτσι στην “ιερή υποχρέωση” της Δύσης. Η οποία, όχι απλώς καλείται να προασπίσει τη φιλελεύθερη δημοκρατία σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και να την επιβάλλει με κάθε διαθέσιμο μέσον, υποχρεώνοντας χώρες που διοικούνται από καθεστώτα υβριδικής ή και ανελεύθερης δημοκρατίας να το ασπαστούν.
Η απαίτηση αυτή των ΗΠΑ εξηγείται, χωρίς ωστόσο και να δικαιολογείται, από το γεγονός ότι μετά το 1945 ο κόσμος βαδίζει βάσει των οδηγιών τους. Και ακόμη, μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο δυτικός πολιτισμός εμφανίζει ιδιαιτερότητες, σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς, καθώς υπάρχει από το 1500 και θεμελίωσε την προσπάθεια εκβιομηχάνισης και εκμοντερνισμού της Δύσης, αποτελώντας αντικείμενο μίμησης από άλλους πολιτισμούς.
Ωστόσο, η σπουδαιότητα του δυτικού πολιτισμού ουδόλως δικαιολογεί την εμμονή των ΗΠΑ, που συνεπικουρείται και από το σύνολο της Δύσης να επιμένει να τον επιβάλλει ακόμη και σε χώρες που αντιστέκονται σθεναρά στην υιοθέτησή του. Και ακόμη λιγότερο δικαιολογείται το να αποτελεί την ερμηνεία συρράξεων. Εν προκειμένω, την άκρως επικίνδυνη γενίκευση του πολέμου στην Ουκρανία.
Εκτός του ότι το δυτικό σύστημα έχει εισέλθει σε στάδιο προχωρημένης παρακμής, η απαίτηση επιβολής πολιτισμού σε χώρες που δεν τον επιθυμούν και που ανήκουν σε άλλον, αντίκειται στη δημοκρατία καθώς καταργεί το βασικό δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής αλλά και της παράδοσης. Και επιπλέον, στερείται σοβαρότητας το επιχείρημα της Δύσης ότι δικαιολογείται να επιδίδεται σε σειρά πολέμων και να προκαλεί έτσι ανθρώπινες θυσίες και τεράστια οικονομική αιμορραγία, απλώς και μόνο για να λειτουργεί σαν “ιεραπόστολος” και να φέρει στον ίσιο δρόμο πληθυσμούς που παραστράτησαν σε κακόφημα μονοπάτια εκτός της φιλελεύθερης δημοκρατίας!
Ο νέος διχασμός στο παγκόσμιο σύστημα
Τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία, αντιδρώντας στη γενικευμένη αυτή ερμηνεία της Δύσης, υποστηρίζουν αντιθέτως ότι το ενδιαφέρον της αυτό για τη φιλελεύθερη δημοκρατία που δήθεν δικαιολογεί πολέμους εναντίον όσων δεν την ασπάζονται, είναι υποκριτικό. Και οι δύο αυτές υπερδυνάμεις θεωρούν ότι η Δύση στο σύνολό της, επιδίδεται σε προσπάθεια εγκατάστασης ιεραρχίας με ιμπεριαλιστικές ρίζες και ανωτερότητας της λευκής φυλής. Ασφαλώς, τα αίτια του διχασμού Δύσης και λοιπού κόσμου είναι περισσότερα του ενός.
Είναι επίσης δύσκολο το να ψηλαφιστούν, καθώς συχνά υπάρχουν επικαλύψεις αλλά και (κυρίως) μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο.Ο διχασμός της υφηλίου που για πρώτη φορά διαπιστώθηκε το 1946 από τον Αμερικανό επιτετραμμένο στη Μόσχα, George Kennan, ο οποίος με μακροσκελές τηλεγράφημα πληροφόρησε τους ανωτέρους στη Ουάσιγκτον, ότι «η ύπαρξη διαφορετικών βλέψεων του κόσμου, μεταξύ Σοβιετικών και Δυτικών ηγετών δεν εξασφαλίζει ειρηνική συνύπαρξη», δεν είχε, σίγουρα, τις ίδιες βάσεις με σήμερα.
Τότε, η αιτία του διχασμού ήταν η αντιπαλότητα μεταξύ καπιταλισμού και κομμουνισμού για το ποιος θα επικρατήσει στην υφήλιο. Σίγουρα και εκείνη η αντιπαλότητα ανάμεσα στη Δύση και στην υπόλοιπη υφήλιο, είχε ως αντικείμενο την παγκόσμια επικράτηση μιας ιδεολογίας αλλά και της επικράτησης της δύναμης που την εκπροσωπούσε.
Προς ένα πολυπολικό σύστημα;
Ωστόσο, η απουσία της Κίνας κατά την παλαιότερη εκείνη αντιπαράθεση, περιόριζε αισθητά ή ανέβαλε σε απώτερο χρόνο τον κίνδυνο απώλειας της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ. Αντιθέτως, στην περίπτωση του σύγχρονου διχασμού υπάρχει η βεβαιότητα, εκτός απροόπτου, ότι οι ΗΠΑ χάνουν την πρωτοκαθεδρία τους στην υφήλιο υπέρ της Κίνας. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι ΗΠΑ είναι πεπεισμένες ότι το μοναδικό αποτελεσματικό όπλο που διαθέτουν εναντίον της Κίνας, είναι η σημαία της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ωστόσο, η σημαία αυτή, μετά από τις δυσμενείς εξελίξεις που έχει βιώσει εμφανίζεται όχι απλώς αποδυναμωμένη αλλά και ελάχιστα αποτελεσματική.
Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια είναι το πως θα τελειώσει αυτός ο διχασμός, με επίκεντρο την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Ο πόλεμος αυτός δεν αποτελεί το επίκεντρο του διχασμού, αν και κινδυνεύει να αποδειχτεί προοίμιο του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, η έκβαση του οποίου θα αναδείξει τον επόμενο κοσμοκράτορα. Η καθόλα αδικαιολόγητη παράταση αυτού του πολέμου σε πείσμα των τραγικών του συνεπειών, υποδεικνύει πιθανότατα ότι και από τις δύο πλευρές δεν έχει προς το παρόν αποφασιστεί ο Γ’ Παγκόσμιος ως η καλύτερη εκδοχή επίλυσης αυτού του διχασμού.
Αν αποφευχθεί ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος, το τέλος του διχασμού της υφηλίου θα μπορούσε να επιτευχθεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, χάρη στη συνειδητοποίηση ίσης ισχύος εκ μέρους των δύο υπερδυνάμεων, των ΗΠΑ και της Κίνας και ίσως αργότερα και της Ινδίας. Στην περίπτωση αυτή, η διακυβέρνηση του κόσμου θα γινόταν όχι, πια, από ένα, αλλά από δύο κέντρα εξουσίας, και αργότερα από τρία. Το σενάριο αυτό υποστηρίζεται καταρχήν από τις αναμενόμενες εξελίξεις μέχρι το 2100, καθώς αναδεικνύει περισσότερες από δύο υπερδυνάμεις. Κι αυτό το σενάριο θα ήταν, ασφαλώς, ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στον πλανήτη μας.
Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος ή πολυπολικό σύστημα με 3-4 υπερδυνάμεις