La Croix Πίστη, σκυρόδεμα και διπλωματία… Η «Μεγάλη Μεταμόρφωση», αυτό το έργο που απειλεί το όρος Σινά.
Δημοσιεύτηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2025 στις 10:30
Το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.
Στην Αίγυπτο, η περιοχή του όρους Σινά βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μεγα-έργου αστικής ανάπτυξης, με το παρατσούκλι «Μεγάλη Μεταμόρφωση στη Γη της Ειρήνης». / DDCoral / Harmony Video Pro – stock.adobe.com
Στην Αίγυπτο, στους πρόποδες του όρους Σινά, ιερού τόπου για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, το φαραωνικό έργο της «Μεγάλης Μεταμόρφωσης» απειλεί να ανατρέψει την εύθραυστη ισορροπία του τόπου της Αγίας Αικατερίνης. Πολιτικές και θρησκευτικές εντάσεις, μαζικός τουρισμός και οικολογικοί κίνδυνοι πυροδοτούν τη διαμάχη.
Μεγαλοπρεπή πορτοκαλί βουνά, τα υψηλότερα στην Αίγυπτο, στενές κοιλάδες και ένας ιερός τόπος… Σύμφωνα με την ιουδαϊκή, χριστιανική και μουσουλμανική παράδοση, εδώ, στο όρος Σινά (Μούσα στα αραβικά και Σινάι στα εβραϊκά), ο Μωυσής θα είχε λάβει τις Πλάκες του Νόμου. Στην Αίγυπτο, αυτός ο προστατευόμενος τόπος βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο όλων των διαμαχών.
Αν πριν από έναν αιώνα, η επίσκεψη σε αυτόν τον απομακρυσμένο τόπο απαιτούσε μεγάλη προσπάθεια, σήμερα αρκεί να πάρει κανείς το αεροπλάνο μέχρι το Σαρμ Ελ-Σέιχ και να κάνει τη διαδρομή με λεωφορείο. Προσκύνημα, ημερήσιες εκδρομές με λεωφορείο, πεζοπορίες και trekking… Τα τελευταία χρόνια, η άγονη έκταση έχει μετατραπεί σε τουριστική μάννα για την αιγυπτιακή κυβέρνηση.
Για να αναζωογονήσει μια οικονομία που χάνει ταχύτητα μετά την πανδημία Covid-19, το έργο της «Μεγάλης Μεταμόρφωσης στη Γη της Ειρήνης» ξεκίνησε το 2021. Αρκετά ξενοδοχεία, σχεδόν 1.500 σαλέ και βίλες, μια αίθουσα συνεδρίων, μια αίθουσα δεξιώσεων, ένα θέατρο, ένα μουσείο… Αυτό το μεγα-πρόγραμμα αστικής ανάπτυξης, που ξεκίνησε από την αιγυπτιακή κυβέρνηση με την υποστήριξη αρκετών ιδιωτικών εταιρειών, σχεδιάζεται ως «ένα δώρο της Αιγύπτου σε ολόκληρο τον κόσμο και σε όλες τις θρησκείες».
Εντάσεις μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας.
Παρά την προσωρινή αναστολή των εργασιών, το έργο εξακολουθεί να προκαλεί εντάσεις. Σύμφωνα με έρευνα του BBC που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου, η Αίγυπτος ενδιαφέρεται στενά για τις γαίες του μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης, που είναι εγγεγραμμένο στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO. Ιδρυμένο τον 6ο αιώνα από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον Μεγάλο, αυτός ο τόπος λατρείας, με ελληνική ορθόδοξη λειτουργική παράδοση, θεωρείται το αρχαιότερο χριστιανικό μοναστήρι που κατοικείται αδιάλειπτα.
Οι τοίχοι του φιλοξενούν πολλά λείψανα, εικόνες και χειρόγραφα ηλικίας άνω του ενός χιλιετίου, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου Ashtiname του Μωάμεθ, ενός χάρτη που χορηγεί στο μοναστήρι προστασία και προνόμια, ο οποίος φέρει την υπογραφή του ίδιου του προφήτη. Η Αυτόνομη Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή του Σινά (ή Αυτόνομη Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης), ορισμένη τον 18ο αιώνα ως «ελεύθερη, αήττητη, μη υποταγμένη σε κανένα θρόνο», εδρεύει στη Σύνοδο των Ιεροσολύμων και διατηρεί ιστορικό δεσμό με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ωστόσο, από τον Μάιο του τρέχοντος έτους, η διαμάχη για το μεγα-έργο ανάπτυξης της περιοχής ξεπερνά τα σύνορα. Μια απόφαση αιγυπτιακού δικαστηρίου επικυρώνει την εθνικοποίηση ορισμένων γαιών του μοναστηριού, διατάσσοντας τους μοναχούς να εγκαταλείψουν αρκετές εκτάσεις. Σε αντίδραση, το μοναστήρι κλείνει τις πόρτες του στο κοινό, ανησυχώντας για πιθανή προοδευτική αποσυναρμολόγηση του τόπου.
Τον Ιούλιο, το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψηφίζει νόμο που θεσπίζει επίσημο καθεστώς για το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, παρέχοντάς του για πρώτη φορά σαφή νομική αναγνώριση στην Ελλάδα. Την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώνει ότι είναι «έτοιμος να υπογράψει συμφωνία που εγγυάται τον ελληνικό ορθόδοξο χαρακτήρα του μοναστηριού». Αν αυτή η ανακοίνωση δεν έχει άμεσο αποτέλεσμα στην αιγυπτιακή απόφαση, δίνει στο μοναστήρι επιπλέον διπλωματική ισχύ, ενώ η κοινότητα βρίσκεται σε εσωτερική κρίση που οδήγησε στην ανακοίνωση της παραίτησης του αρχιεπισκόπου Δαμιανού.
Κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Πέρα από αυτές τις πολιτικο-θρησκευτικές εντάσεις, η «Μεγάλη Μεταμόρφωση» επικρίνεται επίσης για τις κοινωνικές της επιπτώσεις στην πεδιάδα του Ελ-Ράχα, που βρίσκεται στους πρόποδες του μοναστηριού. Η περιοχή φιλοξενεί πράγματι τη φυλή των Τζεμπελέγια, απογόνους των φρουρών που ήρθαν από την Αίγυπτο και τη Μαύρη Θάλασσα για να υπηρετήσουν τους μοναχούς, και στη συνέχεια μεταστράφηκαν στο Ισλάμ. Ωστόσο, από την επιστροφή της χερσονήσου του Σινά από το Ισραήλ το 1979, οι διαδοχικές αιγυπτιακές κυβερνήσεις προωθούν την ανάπτυξη της περιοχής χωρίς να συμβουλευτούν αυτές τις βεδουίνικες κοινότητες.
Το μεγα-έργο δεν αποτελεί εξαίρεση: «Ξυπνήσαμε μια μέρα και ξαφνικά, 3.000 εργάτες και μηχανήματα καταστρέφουν τα πάντα. Ήταν σαν το τέλος του κόσμου», αφηγείται ο Σαάντ, κάτοικος του χωριού της Αγίας Αικατερίνης, στην ανεξάρτητη αιγυπτιακή εφημερίδα Mada Masr. «Τα σπίτια που καταστρέφουν, λένε ότι θα πληρώσουν. Αλλά πολύ λίγα, και προς το παρόν δεν δίνουν τίποτα», μαρτυρεί ένας άλλος στην διαδικτυακή εφημερίδα L’Orient XXI. Ένα νεκροταφείο ισοπεδώνεται για να χτιστεί νέος χώρος στάθμευσης. Τα υπάρχοντα σχέδια δεν προβλέπουν έργα υδραυλικής υποδομής προσαρμοσμένα για να ανταποκριθούν στη ζήτηση του στοχευόμενου πληθυσμού, που υποτίθεται ότι θα αυξηθεί από 8.000 σε 12.000 κατοίκους.
Απέναντι στα μπουλντόζερ, η ΜΚΟ World Heritage Watch στέλνει τον Ιούλιο μια ανοιχτή επιστολή καλώντας την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO να εγγράψει την περιοχή της Αγίας Αικατερίνης στη λίστα της παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο. Το 2023, ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών είχε ήδη εκφράσει τις ανησυχίες του, καλώντας την Αίγυπτο να τερματίσει τις αναπτύξεις, να ελέγξει τις επιπτώσεις τους και να εκπονήσει σχέδιο διατήρησης.
Το κυβερνητικό έργο αποτελεί επίσης απειλή για την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής, που κηρύχθηκε φυσικό απόθεμα το 1989. Το προστατευόμενο πάρκο φιλοξενεί δεκάδες «ευάλωτα» ζώα, όπως το νουβιακό αγριοκάτσικο, καθώς και σπάνια φυτικά είδη, από τα οποία πάνω από 120 είναι φαρμακευτικά. «Αυτό που συμβαίνει στην Αγία Αικατερίνη είναι μέρος αυτού που συμβαίνει σε ολόκληρη την Αίγυπτο: ένα γρήγορο τρένο ανάπτυξης που προχωρά χωρίς έρευνα, χωρίς γνώση ούτε κατανόηση, και κανείς δεν μπορεί να το σταματήσει», συμπεραίνει ένας πρώην υπάλληλος του.