Blog

ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΟΣ – ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

 

Του Αντιστρατήγου ε.α. Γ. ΚΟΡΑΚΗ

Τι θα γίνει τελικά με τον «Ευρωστρατό» ; Αυτό ήταν το ερώτημα που κυριαρχούσε για ένα χρονικό διάστημα στην ελληνική κοινή γνώμη, όταν διαπιστώθηκε ότι είχαμε υποτιμήσει ως χώρα τη δυναμική που δημιουργήθηκε με το κείμενο της Κωνσταντινούπολης που είχαν εκπονήσει οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί και οι Τούρκοι. Ειδικοί και μη ειδικοί, διερωτώντο τότε γιατί ως χώρα δεν κινηθήκαμε να αποτρέψουμε τα δυσάρεστα επακόλουθα των συσκέψεων μεταξύ των λοιπών χωρών που ήταν γνωστό που αποσκοπούσαν από τον Αύγουστο του 2001. Η απάντηση δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Άλλωστε, κάλλιο αργά παρά ποτέ.

            Η χώρα μας δεν αποδέχθηκε τη ρύθμιση που προέβλεπε η συμφωνία των τριών με αποτέλεσμα να αρχίσει ένας κύκλος διαβουλεύσεων το πρώτο εξάμηνο του 2002. Στη Σύνοδο Κορυφής της Βαρκελώνης (15 Μαρτίου 2002) με διπλωματικούς ελιγμούς αποφεύχθηκε η «εισαγωγή» του θέματος του Ευρωστρατού στην ημερησία διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πράγμα που θα οδηγούσε τη χώρα μας στην άσκηση βέτο. Οι διπλωματικές ζυμώσεις συνεχίσθηκαν με αποτέλεσμα στο κείμενο των συμπερασμάτων της Προεδρίας της Ε.Ε. στην Σύνοδο της Σεβίλλης (22 Ιουνίου 2002) να προστεθεί η φράση «Η διαβούλευση με χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, μη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι συμβουλευτικού χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση τα κράτη αυτά δεν έχουν δικαίωμα βέτο σε αποστολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης…..».

            Επίσης αναφέρει ότι οποιαδήποτε επιχείρηση αναληφθεί σε εθνικό χώρο χώρας-μέλους πρέπει να λαμβάνει υπ΄όψη και τα εθνικά συμφέροντα της οικείας χώρας-μέλους. Με το περιεχόμενο της «διακήρυξης» τα αρχηγών κρατών και κυβερνήσεως των 15 της Συνόδου της Σεβίλλης «εξουδετερώθηκε» το δικαίωμα της Τουρκίας να έχει εμπλοκή στους μηχανισμούς λήψεως αποφάσεων, κάτι που αντίκειται στην βασική αρχή της αυτονομίας στη δράση του Ευρωστρατού και την προνομιακή μεταχείριση της Τουρκίας σε επιχειρήσεις έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

            Η Τουρκία από την πλευρά της αμφισβητεί ότι στη Σεβίλλη «λήφθηκε απόφαση» του Συμβουλίου της Ε.Ε., θεωρεί ότι στη Σεβίλλη έχει επιτευχθεί μια «κατ΄αρχήν συνεννόηση μεταξύ των 15» σχετικά με το θέμα του Ευρωστρατού, αλλά δεν αποδέχεται ότι έχει ακυρωθεί το λεγόμενο «κείμενο της Κωνσταντινούπολης» και δεν έχει δεσμευθεί να μην ασκεί το δικαίωμα του βέτο που έχει στο ΝΑΤΟ για κάθε περίπτωση που θα χρησιμοποιείται η υποδομή του ΝΑΤΟ.

            Έτσι αποτυπώνεται η σημερινή εξέλιξη του θέματος του Ευρωστρατού από πλευράς λήψεως αποφάσεων στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε.

            Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι στη χώρα μας δώσαμε στον Ευρωστρατό επιχειρησιακές δυνατότητες που δεν έχει. Στη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας πέρυσι, οι ηγέτες της Ε.Ε. αποδέχθηκαν ότι τον κύριο λόγο για την ευρωπαϊκή άμυνα θα συνεχίσει να έχει το ΝΑΤΟ, μέσω των υποδομών του και αυτό για να αποφευχθεί η δημιουργία παράλληλων υποδομών που συνεπάγεται οικονομικό τίμημα. Ο Ευρωστρατός θα επεμβαίνει σε περιφερειακές κρίσεις εκεί όπου δεν θέλουν να αναμειχθούν οι ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ. Θα αναλαμβάνει δηλαδή αποστολές αναζήτησης και διάσωσης (SAR), ανθρωπιστικές, διατήρησης και επιβολής της Ευρώπης. Ως πρώτη αποστολή έχει αποφασισθεί να είναι η αντικατάσταση της διεθνούς αστυνομικής δύναμης του ΟΗΕ στα Σκόπια και τη Βοσνία. Σ΄αυτή τη δύναμη θα διαθέσουν δυνάμεις οι 14 χώρες-μέλη της Ε.Ε. (15 πλην της Δανίας) και οι υπό ένταξη χώρες. Στόχος είναι να αποφευχθεί από 1-1-2003 μια δύναμη 60.000 ατόμων. Οι συνεισφορές των κρατών έφθασαν τις 100.000 άτομα, 400 Α/Φ και 100 πλοία. Φυσικά μέχρι σήμερα δεν έχει ληφθεί τελική απόφαση όσον αφορά τη διοικητική δομή, την διαδικασία λήψεως αποφάσεων και την γεωγραφική αρμοδιότητά του.

            Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου υπήρχε δυσπιστία και καχυποψία της Ουάσιγκτον για την προώθηση από την Ευρώπη κοινής αμυντικής πολιτικής. Ο πρώτος πόλεμος που διεξήγαγε το ΝΑΤΟ από της ιδρύσεώς του (πόλεμος εναντίον του Κοσσυφοπεδίου) ήταν εξαιρετικά αποκαλυπτικός κατά μια διαφορετική έννοια. Ορισμένοι σύμμαχοι των ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας μηχανισμός στον οποίον κυριαρχούν οι ΗΠΑ. Ο πόλεμος αυτός απογύμνωσε και ίσως να ενίσχυσε τις διαφωνίες μεταξύ Αμερικανών και Ευρωπαίων.

            Η Ε.Ε. κινείται ανάμεσα στις προκλήσεις του Αμερικανικού ηγεμονισμού, των ενδοευρωπαϊκών αντιθέσεων και της παγκοσμιοποίησης με αποτέλεσμα η αμυντική χειραφέτηση της Ευρώπης να παρουσιάζει όλες αυτές τις παρενέργειες που διαπιστώσαμε στην προσπάθεια δημιουργίας του Ευρωστρατού.

            Στις Ευρωατλαντικές σχέσεις στα 53 χρόνια διαδρομής του ΝΑΤΟ υπήρχαν οι ιδιαιτερότητες. Από την 11^η Σεπτεμβρίου 2001 έχει δημιουργηθεί ένα διαφορετικό πλαίσιο σ΄αυτές, με τις ΗΠΑ να κινούνται σε μια ακόμη πιο απόλυτης λογικής επιβολής των θέσεών τους ενώ οι αντιδράσεις στην Ευρώπη έχουν καμφθεί εκτός από ορισμένες μεμονωμένες περιπτώσεις. Η αντιπαράθεση μεταξύ των «Ατλαντιστών» (ΗΠΑ, Αγγλία, Νορβηγία) και «Ευρωπαϊστών» (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) στην Ε.Ε. έχει αμβλυνθεί καθώς η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας που έχει αναμφισβήτητα προτεραιότητα έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν χώρες όπως η Ελλάδα από τον καθορισμό των σχέσεων συνεργασίας ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκής δύναμης ταχείας αντίδρασης να έχουν χάσει τον θεσμικό ευρωπαϊκό «μανδύα» και να προσπαθούν να τα παρουσιάσουν ως ασήμαντες ιδιαιτερότητες και ανησυχίες που πρέπει να ξεπεραστούν με την μέθοδο «να τα βρουν μεταξύ τους». Εάν λάβουμε υπόψη μας και τον αναβαθμισμένο γεωστρατηγικό ρόλο που έχει ανατεθεί στην Τουρκία από τον αμερικανικό αντιτρομοκρατικό σχεδιασμό και το γεγονός ότι παραδοσιακοί «ευρωπαϊστές» όπως οι Γάλλοι, έχουν χαμηλώσει τους τόνους και έχουν ευθυγραμμισθεί με την υπερατλαντική πολιτική. Είμαστε υποχρεωμένοι ως χώρα να παραμείνουμε ενσωματωμένοι στα ισχυρά συστήματα ασφαλείας (τα υπάρχοντα και πιθανά νέα τοιαύτα) εργαζόμενοι ανταγωνιστικά προς τους «εχθρούς», συναγωνιστικά προς τους «εχθρούς των εχθρών μας». Εξυπηρετούνται καλύτερα τα εθνικά μας συμφέροντα όταν επιβεβαιώνουμε την «ηγετική παρουσία μας» στα Βαλκάνια και στις εκεί επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιστεύω ότι οποιαδήποτε τελική ρύθμιση στο θέμα των σχέσεων της Ευρωπαϊκής πολιτικής Αμύνης και Ασφαλείας με το ΝΑΤΟ θα αντικατοπτρίζει την υπεροχή και όχι την ισότητα του ΝΑΤΟ έναντι της Ε.Ε. και θα λαμβάνει ως εκ τούτου τα συμφέροντα της Τουρκίας και στο πλαίσιο αυτό υποχρεούμαστε ως χώρα να συντονίσουμε όλες τις δυνάμεις μας για να εξασφαλίσουμε τον κεντρικό μας στόχο που είναι η κατοχύρωση της ασφάλειάς μας (επιβίωση, εδαφική κυριαρχία, ανεξαρτησία) σε ένα άναρχο πολιτικό διεθνή στίβο που δεν στηρίζεται στις αρχές του δικαίου και της ηθικής αλλά στην ισχύ και δύναμη των όπλων.