Blog

ΑΠΑΤΕΣ ΣΤΙΣ Α.Τ.Μ. ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Το Μοντέρνο «Οικονομικό-Ηλεκτρονικό Έγκλημα

Του Υποστρατήγου ΕΛ.ΑΣ ε.α. Π. Λάγγαρη
Πρώην Υποδιειυθυντού Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας της ΕΛ.ΑΣ.

 

ΓΕΝΙΚΑ

Είναι γεγονός αναντίρρητο, ότι το έγκλημα (ουδέποτε έλειψε από τη ζωή του ανθρώπου ως κοινωνικό φαινόμενο), παρακολουθεί τις κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις και αναπροσαρμόζεται συνεχώς, με αποτέλεσμα σε κάθε εποχή να παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή και ένταση, τόσο διεθνώς, όσο και στη χώρα μας. Συνέπεια δε τούτου είναι, ότι, στη σημερινή μεταβιομηχανική πυρηνική εποχή που διανύουμε, σε συνδυασμό με την τεχνολογική επανάσταση και την «επαγγελματοποίηση» του εγκληματία, να εμφανιστούν πρωτόγνωρα εγκλήματα νέας μορφής μέσα σε μία τάση παγίωσης του οργανωμένου εγκλήματος, όπου κυριαρχεί, μεταξύ άλλων, και το οικονομικό έγκλημα.
Το οικονομικό έγκλημα, ως γνωστόν, λόγω του διεθνικού-διακρατικού χαρακτήρα που το διέπει, είναι δυνατόν να απειλήσει την οικονομία και την εθνική ασφάλεια μιας χώρας, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου ότι επιπλέον κυριαρχείται από το στοιχείο της απάτης εκφραζόμενο από οργανωμένα κυκλώματα δραστών, προικισμένων με ιδιαίτερη και θαυμαστή οξύνοια, χρησιμοποιώντας ευχερώς την, με εκρηκτικούς ρυθμούς, εξελισσόμενη, πάσης φύσεως, τεχνολογία, κυρίως την ηλεκτρονική, εξ ου και ο όρος «ηλεκτρονικό-οικονομικό έγκλημα», δηλαδή μια μετεξελιγμένη σύγχρονη μορφή του οικονομικού εγκλήματος.
Το συνηθέστερο ηλεκτρονικό έγκλημα, το οποίο παρουσιάζει εσχάτως έξαρση, επικεντρώνεται, στην ιδιοποίηση τραπεζικών λογαριασμών μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και στις απάτες με τη χρήση πιστωτικών καρτών.

ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΑΤΗΣ ΣΤΙΣ Α.Τ.Μ.

Η πλέον «μοντέρνα» έκδοση του εγκλήματος τούτου, η οποία επί των ημερών μας έχει λάβει την μορφή επιδημίας, είναι οι μέθοδοι απάτης στις Αυτόματες Ταμειολογιστικές Μηχανές (Α.Τ.Μ.) των Τραπεζών. Λόγω της επικαιρότητας του θέματος και για λόγους ενημέρωσης των αναγνωστών του περιοδικού «Προβληματισμοί», αλλά και των συναλλασσομένων εν γένει, εκρίθη σκόπιμος η εκτενής ανάλυση των εγκλημάτων αυτού του είδους, καθ΄όσον τις Α.Τ.Μ. οι οποίες έχουν γίνει απαραίτητες για την καθημερινή μας εξυπηρέτηση, λυμαίνονται πλέον ειδικευμένες σπείρες χρησιμοποιώντας θαυμαστή τεχνογνωσία και εξελιγμένη τεχνολογία μαζί με ιδιαίτερες επινοήσεις και τεχνάσματα, «ελαφρώνοντας» ή αδειάζοντας στην κυριολεξία τους λογαριασμούς των καταθέσεων ανύποπτων πολιτών, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία χρησιμοποιούν τις Α.Τ.Μ.
Οι χρησιμοποιούμενοι μέθοδοι και τακτικές από τους απατεώνες ποικίλουν ανάλογα με την τεχνολογική εξέλιξη και την επινόηση που μετέρχονται. Κλειδί όλων αυτών είναι η αποκάλυψη και η γνώση του μυστικού κωδικού συναλλαγής του καταθέτου (ΡΙΝ), οπότε τα πάντα στη συνέχεια απλοποιούνται. Στην Ελλάδα, από τα μέχρι σήμερα περιστατικά της πρακτικής, οι εν λόγω μέθοδοι συνοψίζονται σε τρεις (3) :

Η «Λιβανέζικη Θηλειά»

Είναι η πλέον απλουστευμένη από απόψεως τεχνολογίας τακτική των απατεώνων. Τον κυριότερο ρόλο εδώ παίζει η ευγενική παρουσία και η πειθώ του απατεώνα και όχι κάποια ιδιαίτερης μορφής τεχνολογική υποδομή.
Συγκεκριμένα, στην περίπτωση αυτή, η κάρτα του ανυποψίαστου θύματος μπλοκάρεται από μία δεύτερη σχισμή που τοποθετείται από πριν στην υποδοχή της κάρτας. Ο «δήθεν» τυχαία παρευρισκόμενος κακοποιός προθυμοποιείται να βοηθήσει τον αφελή, προτείνοντάς του να ξαναπληκτρολογήσει το ΡΙΝ, το οποίο στο μεταξύ ο δράστης έχει φροντίσει να απομνημονεύσει. Η κάρτα όμως, όπως είναι φυσικό, συνεχίζει να είναι μπλοκαρισμένη, πράγμα που ανακοινώνεται στον κάτοχο, ότι «την έφαγε» το μηχάνημα. Συνήθως ο κάτοχος της κάρτας αποχωρεί άπραγος και εξαπατημένος, ενώ ο δράστης με την ησυχία του συνεχίζει την διακοπείσα ανάληψη, αλλά προς ίδιον όφελος, τη φορά αυτή.

Το «Ξάφρισμα»

Είναι η μέθοδος των απατεώνων, η οποία απαιτεί χρήση προηγμένης τεχνολογίας και μεγάλη εξειδίκευση. Είναι ξενόφερτη με «εξπέρ» του είδους τους Βούλγαρους, οι οποίοι τον τελευταίο καιρό έχουν κάνει θραύση στις Α.Τ.Μ. αδειάζοντας τους καταθετικούς λογαριασμούς ικανού αριθμού καταθετών.
Με τη μέθοδο αυτή τοποθετείται ειδικός μηχανισμός στην υποδοχή της κάρτας, ενώ σε ειδικό δέκτη, σε μερικές δεκάδες μέτρα πλησίον, δίδεται το σήμα με τον αριθμό της κάρτας (16ψήφιος), που στο μεταξύ αναγνώσθηκε κατά την είσοδο της κάρτας. Ταυτόχρονα κάποιος από την σπείρα που παρακολουθεί με κυάλια από μακριά, βλέπει το ΡΙΝ που πληκτρολογείται ή γίνεται και χρήση φορητής μικροκάμερας, τοποθετημένης από πριν στην οροφή της Α.Τ.Μ.
Η αντιγραφή της κάρτα είναι πλέον γεγονός. Αυτό πλέον εύκολα οδηγεί στην κατασκευή πλαστής κάρτας, της οποίας η χρήση είναι εφικτή και «αποδοτική», όπως και στην αναπαραγωγή τέτοιων πλαστών καρτών σε ευρεία κλίμακα, οι οποίες μάλιστα κυκλοφορούν στην αγορά, πωλούμενες προς 50 Ευρώ εκάστη.
Με τέτοια μέθοδο υψηλής τεχνολογίας, όμοια της οποίας δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, κύκλωμα Βουλγάρων απατεώνων «ξεσήκωσε» εκατοντάδες χιλιάδες Ευρώ από Α.Τ.Μ. από το καλοκαίρι του 2003 μέχρι τέλη Μαρτίου 2004, οπότε και εξαρθρώθηκε από το Τμήμα Οικονομικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής.
Με αυτοσχέδιους ηλεκτρονικούς μηχανισμούς αντιγραφής καρτών αναλήψεως που αποτελούνταν από μικροκάμερες των οποίων το περίβλημα ήταν συγχρόνως και κεραία λήψης σημάτων, παγίδευαν τις Α.Τ.Μ. των Τραπεζών σε ανύποπτο χρόνο. Ειδικότερα, τοποθετούσαν, κατά τρόπο καμουφλαρισμένο, στην οροφή των Α.Τ.Μ. την μικροσκοπική κάμερα. Κατά την πληκτρολόγηση του κωδικού του (ΡΙΝ), από τον κάτοχο της κάρτας, τα στοιχεία της κάρτας και ο κωδικός αυτής καταγράφονταν σε βιντεοκασέτα από την κάμερα και έναν αισθητήρα που είχε τοποθετηθεί. Στην ίδια βιντεοκασέτα γινόταν καταγραφή και σημάτων ήχου που αντιστοιχούσαν στους κωδικούς της ίδιας κάρτας. Στη συνέχεια προέβαιναν στην κατασκευή πλαστής κάρτας-αντιγράφου και στην αναπαραγωγή αυτής, και αφού είχαν στην κατοχή τους και τον κωδικό, έκαναν τις αναλήψεις από τους λογαριασμούς ανύποπτων πολιτών.

 

Η Μέθοδος της Διαφανούς Ταινίας

Με τη μέθοδο αυτή, γίνεται η αντιγραφή του μυστικού αριθμού (ΡΙΝ) μέσω μιας διαφανούς ταινίας που τοποθετείται εκ των προτέρων στο πληκτρολόγιο της Α.Τ.Μ. και κατά την πληκτρολόγηση αποτυπώνεται στην ταινία αφανώς δια γυμνού οφθαλμού, όταν ο συναλλασσόμενος κάνει χρήση της κάρτας του για ανάληψη μετρητών. Τα περαιτέρω είναι πλέον πολύ εύκολα για τους απατεώνες της σπείρας.

Υφαρπαγή Κάρτας και ΡΙΝ

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του Τύπου, υπάρχει εν χρήσει – πραγματική μάστιγα – στην Μ. Βρετανία, μία άλλη αποδοτική μέθοδος, πολύ απλή, άγνωστη στην Ελλάδα, της οποίας όμως η εισαγωγή και εφαρμογή στη χώρα μας, είναι θέμα χρόνου, όπως εκτιμάται από την Ελληνική Αστυνομία.
Κατά τη μέθοδο αυτή, μόλις γίνει αντιληπτός ο κωδικός αριθμός (ΡΙΝ) κατά την πληκτρολόγησή του από το θύμα την ώρα της συναλλαγής, από δύο-τρεις απατεώνες που φροντίζουν διακριτικά να παρευρίσκονται στο χώρο του μηχανήματος Α.Τ.Μ., κάποιος ρίχνει στα πόδια του ένα κέρμα ή χαρτονόμισμα, λέγοντάς του ότι του έπεσε. Σε περίπτωση που το υποψήφιο θύμα «τσιμπήσει» και σκύψει να μαζέψει το κέρμα ή χαρτονόμισμα, οι απατεώνες αρπάζουν με αστραπιαία ταχύτητα την πιστωτική κάρτα που ήδη υπάρχει στη σχισμή της Α.Τ.Μ. και εξαφανίζονται έχοντας στην κατοχή τους κάρτα και ΡΙΝ. Στη συνέχεια αμέσως και πριν το θύμα προλάβει να ενημερώσει την Τράπεζα, οι δράστες κάνουν χρήση της κάρτας από άλλο μηχάνημα «αδειάζοντας» το λογαριασμό του θύματος.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ

Σύμφωνα με σχετικές ανακοινώσεις των Αρχών Ασφαλείας και συστάσεις των Τραπεζών, η καλύτερη προστασία των καταθετών, είναι η προφύλαξη κατά τη διάρκεια της πληκτρολόγησης του μυστικού κωδικού τους (ΡΙΝ) κατά τις εκάστοτε συναλλαγές τους στις Α.Τ.Μ. των Τραπεζών, ώστε να μη καταστεί αντικείμενο υποκλοπής του, καθ΄όσον όλες οι μέθοδοι και πρακτικές των απατεώνων στηρίζονται στη γνώση του ΡΙΝ. Συγκεκριμένα θα πρέπει ο συναλλασσόμενος να αποκρύπτει με το χέρι του ή κάποιο άλλο αντικείμενο την πληκτρολόγηση, παρεμποδίζοντας ή αποκλείοντας την αντιγραφή από τους κακοποιούς. Επιπλέον σε καμιά περίπτωση θα πρέπει να δέχονται βοήθεια από πρόθυμους τρίτους τη στιγμή κατά την οποία πληκτρολογούν τον κωδικό τους αριθμό και να μην επιτρέπουν την παρουσία, όπισθεν και πολύ πλησίον τους, σε άλλο άτομο. Τέλος το καταναλωτικό κοινό του είδους αυτού, δεν θα έχει λόγο να φοβάται, εάν τηρεί σχολαστικά και επακριβώς τους σχετικούς όρους της σύμβασης γύρω από τη χρήση της κάρτας Α.Τ.Μ. που έχει συνάψει με την Τράπεζά του, όπως επίσης, και να συμβουλεύεται όλες τις προειδοποιήσεις που εμφανίζονται στην οθόνη της Α.Τ.Μ. κατά τη στιγμή της συναλλαγής του.

Οι Σχετικές Συμβουλές του Υ.Δ.Τ.

Περισσότερο λεπτομερής και περιπτοσιολογική είναι η σχετική με το θέμα Ιστοσελίδα του Υ.Δ.Τ. : www.ydt.gr, παρέχοντας συμβουλές για τους χρήστες των Α.Τ.Μ. Ειδικότερα :
Τρόπος χρήσης των Α.Τ.Μ.
• Πριν ξεκινήσετε τη συναλλαγή έλέγξτε προσεκτικά το χώρο γύρω σας για τυχόν ύποπτες κινήσεις.
• Βεβαιωθείτε ότι στο χώρο που βρίσκεται η Α.Τ.Μ. δεν υπάρχει κάποιο πρόσθετο εξάρτημα, του οποίου η παρουσία δεν δικαιολογείται.
• Εάν εντοπίσετε οποιοδήποτε ύποπτο αντικείμενο, αλλοιώσεις ή σημάδια στη σχισμή υποδοχής της κάρτας, όπως στρεβλωμένο πλαίσιο, εκδορές, επιπλέον εξαρτήματα, τρύπες κ.λ.π. αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τη συγκεκριμένη Α.Τ.Μ. Ειδοποιείστε αμέσως την Τράπεζα.
• Σε περίπτωση που η Α.Τ.Μ. κρατήσει την κάρτα ή αντιμετωπίσετε οποιοδήποτε πρόβλημα κατά τη συναλλαγή, επικοινωνήστε μόνο με την Τράπεζα που σας χορήγησε την κάρτα.
• Μην εμπιστεύεστε αγνώστους που προθυμοποιούνται να σας βοηθήσουν στο χειρισμό της Α.Τ.Μ ή ζητούν το ΡΙΝ της κάρτας σας.
• Σε περίπτωση που το μηχάνημα παρουσιάσει οποιαδήποτε βλάβη, επικοινωνήστε μόνο με τα τηλέφωνα της Τράπεζας.
• Όταν πληκτρολογείτε τον κωδικό σας ΡΙΝ «προστατέψτε» το πληκτρολόγιο, ώστε κανείς γύρω σας να μην αντιληφθεί τον τετραψήφιο αριθμό που πληκτρολογείτε.
• Μετά την ολοκλήρωση της ανάληψης χρημάτων μετρήστε τα χρήματα με διακριτικότητα και όσο πιο σύντομα μπορείτε.
• Φροντίστε να μην είστε μόνοι σας, αν χρειαστεί να χρησιμοποιήστε Α.Τ.Μ. κατά τη διάρκεια της νύχτας και σε μη πολυσύχναστες περιοχές.
• Εάν χρησιμοποιείτε Α.Τ.Μ. που βρίσκεται σε ειδικό θάλαμο, μην επιτρέπετε σε άτομα που δεν γνωρίζετε να εισέλθουν στο χώρο, κατά τη διάρκεια της συναλλαγής.
• Μην αφήνετε τα κλειδιά σας ή πολύτιμα αντικείμενα στο αυτοκίνητό σας, ενώ χρησιμοποιείτε Α.Τ.Μ. και μην αφήνετε τη μηχανή του αυτοκινήτου σας αναμμένη.

Για την Προστασία του Λογαριασμού σας
• Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε ως κωδικό (ΡΙΝ) την ημερομηνία γέννησης, τον αριθμό τηλεφώνου ή άλλα προσωπικά σας στοιχεία που μπορεί να γίνου εύκολα αντιληπτά από επιτήδειους.
• Αποφεύγετε να γράφετε το ΡΙΝ οπουδήποτε.
• Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε το ίδιο ΡΙΝ σε περισσότερες από μια κάρτες σας.
• Επιλέξτε και απομνημονεύστε τον κωδικό ΡΙΝ που μόνο εσείς θα γνωρίζετε και που δεν θα μπορεί να προσδιορισθεί από προσωπικά σας αντικείμενα που υπάρχουν στο πορτοφόλι ή στην τσάντα σας.
• Μην δίνετε τον κωδικό σας ΡΙΝ σε οποιονδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις. Εάν κάποιος, για παράδειγμα, επικαλεσθεί ότι τηλεφωνεί από την Τράπεζα και ζητήσει τον αριθμό του ΡΙΝ για επαλήθευση, μην το δώσετε. Οι Τράπεζες δεν ακολουθούν αυτή την πρακτική. Εάν έχετε αναγνώριση κλήσης, καταγράψτε τον αριθμό που αναγράφηκε στην τηλεφωνικής σας συσκευή και ενημερώστε αμέσως την Αστυνομία.
• Μην αφήνετε ποτέ την απόδειξη συναλλαγής που έχει εκδώσει η Α.Τ.Μ.
• Συγκρίνετε τις αποδείξεις ανάληψης χρημάτων της Α.Τ.Μ. με το μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο κίνησης του λογαριασμού σας. Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε συναλλαγή που δεν έχετε πραγματοποιήσει ενημερώστε αμέσως την Τράπεζα.
• Να υπογράφετε την κάρτα σας. Αυτό εμποδίζει τον οποιοδήποτε να παραποιήσει το όνομά σας πάνω σε αυτήν.
• Μη δίνετε και μη δανείζετε ποτέ και σε κανέναν την κάρτα σας.
• Όταν κυκλοφορείτε έχετε μαζί σας μόνο τις κάρτες που προτίθεστε να χρησιμοποιήσετε.
• Αναφέρατε αμέσως την κλοπή ή την απώλεια κάρτας στην Τράπεζα και στην Αστυνομία.