Blog

Δεν είμαι Οικονομολόγος! Είμαι ένα Σκεπτόμενο Ατομο με Κοινή Λογική. Αυτή η παρουσίαση* είναι αποτέλεσμα σκληρής Δουλειάς.

Δεν μπορώ να εγγυηθώ ότι παρέχει 100% Ανάλυση της Ελληνικής Κρίσης.

Ωστόσο, εγγυώμαι ότι έκανα ό,τι είναι δυνατό να παρουσιάσω την Ελληνική Οικονομική κρίση, χωρίς να αλλάξω τα: Συμβάντα και γραφόμενα και λεγόμενα εξαιρετικά αξιόπιστων και έγκυρων Πηγών!

Φτώχια. Απόγνωση. Αβεβαιότητα.
Αυτό είναι που οι περισσότεροι Έλληνες πρέπει να αντιμετωπίζουν καθημερινά λόγω της οικονομικής κρίσης. Αλλά πώς έφτασαν ως αυτό το σημείο; Είναι εύκολο να κατηγορήσεις τον ελληνικό λαό για όλα. Κι αν νομίζεις ότι αυτοί… είναι οι λόγοι, βλέπεις μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η αλήθεια είναι πολύ πιο περίπλοκη από αυτό.

Υπάρχουν, προφανώς, πολλαπλοί παράγοντες για την παρακμή της ελληνικής οικονομικής κατάστασης. Αλλά για διευκόλυνση, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω το χρέος ως σημείο αναφοράς, δεδομένου ότι είναι ένας σημαντικός δείκτης της σταθερότητας μιας χώρας. Το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο. Το υψηλό δημόσιο χρέος καθιστά την οικονομική κατάσταση μιας χώρας εύθραυστη για ξένους και τοπικούς επενδυτές που δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν τα χρήματά τους, επιβραδύνοντας, έτσι, την οικονομία.

Υπήρξαν δύο σημαντικές αυξήσεις του χρέους που επηρέασαν αρνητικά την πορεία της οικονομικής βελτίωσης και ανάπτυξης στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Κατά τη διάρκεια της Χούντας, γνωστής και ως Δικτατορία των Συνταγματαρχών, το χρέος παρέμεινε σχετικά χαμηλό. Ήταν το σημερινό ισοδύναμο των 277 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο ήταν σύμφωνο με αυτό των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Άρα, η Χούντα δεν φόρτωσε χρέος στους ώμους του ελληνικού λαού.

Η επόμενη περίοδος χαρακτηρίστηκε από την αντιπαλότητα μεταξύ του ΠΑΣΟΚ και του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας. Οι πολιτικές και των δύο κομμάτων ήταν διεφθαρμένες και βασισμένες στην πελατoκρατία, καθώς έκαναν ψεύτικες υποσχέσεις στον ελληνικό λαό μόνο για να πάρουν ψήφους.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δαπανήθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την κρατικοποίηση πολλών βιομηχανιών και εταιρειών, ακόμη και εκείνων που πνίγονταν με χρέη, προκειμένου να ευνοήσουν βραχυπρόθεσμα τους ανθρώπους. Ο αριθμός των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα διπλασιάστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ξεπέρασε τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων εργασίας.

Με άλλα λόγια, δεν ήταν το κράτος μόνο υποχρεωμένο να πληρώνει τα χρέη και τη διατήρηση των δυσλειτουργικών επιχειρήσεων, αλλά και χιλιάδες εργαζομένους που δεν είχαν καμία δουλειά να κάνουν. Η κακή διαχείριση των πόρων δεν περιορίστηκε εκεί, αλλά κάπως έτσι ήταν τα πράγματα. Έτσι οδηγήθηκε η Ελλάδα στην έξαρση του χρέους κατά τη δεκαετία του ’80.

Το 2001 η Ελλάδα εισέρχεται στην Ευρωζώνη. Στην αρχή, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παρέμεινε σχετικά σταθερό γύρω στο 100% του ΑΕΠ. Το 2008, όμως, η τάση αυτή άρχισε να αλλάζει. Και αντεστράφη πλήρως μετά το 2009. Ενώ το χρέος εξακολουθούσε να αυξάνεται, το ΑΕΠ μειωνόταν, δημιουργώντας ένα διπλό πρόβλημα: ένα μεγαλύτερο χρέος επιβάραινε μια ασθενέστερη οικονομία.

Λοιπόν, πώς μπορούμε να το εξηγήσουμε αυτό;

Με την εμφάνιση του ευρώ, όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχασαν τον έλεγχο του νομίσματός τους, αλλά αυτό επηρέασε κυρίως τις νοτιοευρωπαϊκές χώρες. Έχουν γίνει λιγότερο ανταγωνιστικές. Οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί, ενώ οι εξαγωγές έχουν μειωθεί. Το ευρώ για αυτούς δεν έφερε τίποτα παρά παγωμένους μισθούς, ενώ οι τιμές διπλασιάστηκαν και τριπλασιάστηκαν. Δημιούργησε εθνική, οικονομική στασιμότητα και προσωπική εξαθλίωση. Το ευρώ υποτίθεται ότι υιοθετήθηκε για να ενθαρρύνει την πολιτική ενότητα στην Ευρώπη. Αντιθέτως, προκαλεί μεγάλη διχόνοια σε καιρούς που πρέπει να είμαστε ενωμένοι και είναι καταδικασμένο να αποτύχει.

Προκειμένου μια ευρωπαϊκή χώρα να εισέλθει στην Ευρωζώνη, πρέπει να επιδείξει βελτίωση των δημοσίων οικονομικών της, όπως υπαγορεύει η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Δεδομένου ότι η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας δεν πήγαινε καλά, ο καιροσκόπος γίγαντας της Wall Street, Goldman Sachs, επωφελήθηκε από την κατάσταση προτείνοντας στους Έλληνες πολιτικούς μια περίπλοκη οικονομική συμφωνία, με αποτέλεσμα ένα μικρό ποσοστό του χρέους να εξαφανιστεί ως εκ θαύματος. Έτσι, η υπόλοιπη Ευρώπη και κυρίως ο ελληνικός λαός εξαπατήθηκαν. Προσωπικά πιστεύω ότι οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν τόσο αφελείς και καλοπροαίρετοι να αγνοήσουν ένα τέτοιο σχέδιο. Μου φαίνεται λογικό ότι όχι μόνο το γνώριζαν από την αρχή (ή έπρεπε να το γνωρίζουν), αλλά και ότι συμμετείχαν σε αυτό, εφ’ όσον είχαν οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα να το πράξουν.

Αλλά η Goldman Sachs δεν προσφέρει τις …τίμιες υπηρεσίες δωρεάν.

Φυσικά, οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων 30 ετών δεν θα έπρεπε να έχουν δημιουργήσει τόσο μεγάλο χρέος και οι τράπεζες θα έπρεπε να γνωρίζουν καλύτερα από το να αναλάβουν τον κίνδυνο να επενδύσουν σε ομόλογα μιας χώρας που έχει ήδη τόσα χρέη.

Ωστόσο, οι τράπεζες ανέλαβαν τον κίνδυνο επειδή οι τόκοι των ελληνικών ομολόγων ήταν υψηλότεροι και ακόμα κι όταν απέτυχαν, εξακολουθούσαν να επιδιώκουν το κέρδος.

Έκαναν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μην καταγράψουν απώλειες ακόμη και μετά από μια τέτοια κακή επένδυση. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα δεν επετράπη να χρεοκοπήσει ή να ακυρώσει ένα χρέος που είναι αδύνατο να εξοφληθεί.

Προκειμένου να αποφευχθεί η πτώχευση, δόθηκε στην Ελλάδα οικονομική “βοήθεια”, γνωστή ως Μνημόνια.

Στην πραγματικότητα, όμως, τα χρήματα “διάσωσης”, που ξεπέρασαν το ποσό των 320δ€, δεν κατέληξαν πραγματικά στη χώρα. Η Ελλάδα φαίνεται ότι λαμβάνει δισεκατομμύρια, αλλά πάνω από το 90% αυτών των χρημάτων πηγαίνει πίσω στις τράπεζες. Δεν δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας, δεν υπήρχε κατανάλωση και επομένως δεν υπήρχαν νέα φορολογικά έσοδα. Ό,τι απέμεινε στους Έλληνες είναι ο τόκος που πρέπει να πληρώσουν για αυτή τη “βοήθεια”. ‘Οχι μόνο αυτό, αλλά οι πιστωτές, επίσης, υποχρέωσαν την Ελλάδα να εφαρμόσει αυστηρά μέτρα λιτότητας που εμβαθύνουν ακόμα περισσότερο την ύφεση.

Η αύξηση των φόρων και η έντονη μείωση των δημοσίων δαπανών είχαν πολύ αρνητικά αποτελέσματα για την οικονομία. Για παράδειγμα, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις έκλεισαν, άλλες μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό για να αποφύγουν τη λιτότητα, ενώ όσες παραμένουν στην Ελλάδα ζορίζονται και το μέλλον τους είναι αβέβαιο. Επιπλέον, χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους, πολλές οικογένειες βρίσκονται στα πρόθυρα της φτώχειας και οι νέοι φεύγουν από την Ελλάδα για ένα καλύτερο μέλλον που η πατρίδα τους δεν είναι σε θέση να προσφέρει. Ακόμη και αν αυτά τα ακραία μέτρα μειώσουν το συνολικό χρέος, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξάνεται επειδή το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συρρικνώνεται αξιοσημείωτα.

Οικονομικά Στοιχεία
Ας δούμε μερικά επιλεκτικά Οικονομικά Στοιχεία πώς κινήθηκαν τα τελευταία χρόνια:
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: ΑΕΠ 2010: 226δ€, 2017: 180δ€, Αμοιβές: -28%,
Ακαθάριστο Λειτουργικό Πλεόνοσμα: -22%, Φόροι: +8%, Επιχορηγήσεις: +33%
Ακαθάριστος Σχηματισμός Κεφαλαίου: ΑΣΚ -Συγκρίσεις: Ελλάς: 20δ€, Iσραήλ: 64, Ρορτογαλία:32, Tουρκία:240. Εμφανής η εκτόξευση της Τουρκίας!!! Η μεταβολή τος ΑΣΚ 2017: 2009 -53%. Το τμήμα του ΑΕΠ που επενδύεται, και δεν καταναλίσκεται είναι το ΑΣΚ!
Απασχόληση: Είναι εμφανής η πτώση στους 3 κλάδους: Φυτική/Ζωική Παραγωγή, Κλωστοϋφαντουργία, Κατασκευές και το θέριεμα στους 3 κλάδους του Δημοσίου: Αμυνα, Εκπαίδευση, Υγεία. Το λιανικό εμπόριο, επίσης, έχει μεγάλη μερίδα.
Εισαγωγές-Εξαγωγές Αγαθών& Υπηρεσιών: 2008-2009: Είναι εμφανές το αρνητικό θέριεμα του ισοζυγίου εξαγωγών-εισαγωγών( -28 δ€, -23 δ€ αντίστοιχα) ενώ το 2017:-1,5 δ€
Κατά Κεφαλή Μεγέθη: ΑΕΠ & Εθνικό Εισόδημα 2007:2018: Το Κατά Κεφαλήν κάτω -42%. Ωστόσο, 42η στον κόσμο!
Κύρια Μεγέθη Γενικής Κυβέρνησης: Το ισοζύγιο έσοδα- δαπάνες θέριεψε ‘αρνητικά’ στα έτη της κρίσης 2008-12.
Τελική Κατανάλωση: Η Ατομική (Στέγαση, Υγεία, Αναψυχή και Πολιτισμός, Εκπαίδευση, Κοινωνική/ προστασία) το 2010 σε σχέση με το 2017 άνω 62%. Η Συλλογική (γενικές δημόσιες υπηρεσίες, άμυνα δημόσια τάξη και ασφάλεια, οικονομικές υποθέσεις, προστασία τον περιβάλλοντος, στέγαση και υποδομή κοινής ωφέλειας, γενική διοίκηση) το 2010 σε σχέση με το 2017 άνω 80%. Οι Εναέριες Μεταφορές και οι Ταχυδρομικές Υπηρεσίες αύξήθηκαν σημαντικά!
Είναι εμφανής η πτώση των Επενδύσεων, ιδιαίτερα το 2015 και 2016. Είναι οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι Κύπριοι οι μεγάλοι επενδυτές μας. Στην αμυντική βιομηχανία η Τουρκία 7 φορές περισσότερες εισαγωγές και 8 φορές περισσότερες εξαγωγές από την Ελλάδα. Το ποσοστό του εργατικού δυναμικού, που απασχολείται στην άμυνα της χώρας, σταθερά πολύ υψηλό 3%, 16η στον κόσμο η Ελλάδα.

Ας δούμε, τώρα, μερικά στοιχεία σχετικά με το Δημόσιο Χρέος, όπως:

 

 

Το 2001, η Ελλάδα ενώνει την Ευρωζώνη. Ωστόσο, παραποιεί τα οικονομικά της με ένα έλλειμμα προϋπολογισμού >3% & επίπεδο χρέους >100% ΑΕΠ. Στις Προτάσεις Γιαννίτση επί του Ασφαλιστικού: Λυσσώδεις αντιδράσεις συνδικαλιστών/συντεχνιών, κομμάτων. Απόρριψη: αυτό συνεπάγεται ένα κόστος, έως το 2009, της τάξης του ~100δ€. Δημοσιοποιείται ότι η Goldman Sachs, βοήθησε την Ελλάδα να αποκρύψει ένα μέρος χρέους της, το 2001, μέσω πολύπλοκων συναλλαγών swap-credit.

Στις 4 Οκτ 2009, Ο Παπανδρέου κέρδισε τις εθνικές εκλογές. Δηλώνει ότι το έλλειμμα Ελλάδας θα υπερβεί το12% ΑΕΠ. Ο αριθμός αργότερα αναθεωρήθηκε στο 15.4%. Το κόστος δανεισμού αυξάνει. Τα Ομόλογα υποβαθμίζονται ως σκουπίδια στις αρχές του 2010.

Στις 8 Δεκ 2009: Η Fitch υποβαθμίζει την πιστοληπτική Ικανότητα σε “BBB +”. Η Υποβάθμιση έρχεται μετά τη δήλωση του υπουργού οικονομίας Παπακωνσταντίνου, ότι το έλλειμμα της Ελλάδας θα ανέβει στο 12,5% του ΑΕΠ 2009, πολύ πάνω από αναμενόμενο.

Στις 3 Μαρ 2010 εκρίνεται σκληρό πακέτο λιτότητας: Περικοπές: μισθών, συντάξεων, αυξήσεις: τσιγάρα, αλκοόλ καύσιμα. Βίαιες διαμαρτυρίες Αθήνα. Τα Μνημόνια της οικονομικής διάσωσης ξεκινούν στις 2/5/2010, όταν τα μέλη ΔΝΤ και ΕΖ συμφωνούν για ένα Πακέτο δανεισμού 110 δ€. Ενας μακρύς, δύσκολος, επίπονος Γολγοθάς της Ελλάδας αρχίζει.

Στις 20 Αυγ 2018: Η Ελλάδα βγαίνει από πρόγραμμα διάσωσης: Συνολικά, Οφείλει (ΕΕ&ΔΝΤ) ~290 δ€, 180% του ΑΕΠ. Η Αθήνα δεσμεύεται για πλεόνασμα προϋπολογισμού έως 2060. Αποδέχεται συνεχή εποπτεία ΕΕ και επιβάλλει πρόσθετα μέτρα. Η ΕΕ χαιρετίζει τη διάσωση, δείχνοντας επιστροφή στην ανάπτυξη. Αντίστοιχα, η Ανεργία στο 20%, παραμένει η υψηλότερη στην ΕΕ. Το ΔΝΤ, υποστηρίζει ότι η ελληνική οικονομία, πιθανόν να χρειαστεί περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους.

Τα Αίτια της Οικονομικής Κρίσης
Πιστεύω ότι τα κυριότερα αίτια της οικονομικής κρίσης για την Ελλάδα, είναι τα παρακάτω, χωρίς ταξινόμηση με βάση την βαρύτητά τους:
-Ζούσε πέρα από τις δυνατότητές της, ακόμη, και πριν την ένταξη στην ΟΝΕ. Με συνεχή πρωτογενή ελλείμματα από 1974.
-Είσοδος χώρας στην ΟΝΕ χωρίς επαρκή προετοιμασία.
-Μεγάλα χρέη & υπερβολικές δαπάνες για εκτέλεση Ολυμπιακών Αγώνων.
-Πτωχό, πελατειακό και κληρονομικό πολιτικό σύστημα. Διεφθαρμένος, κομματικός & πελατειακός συνδικαλισμός. Κακοδιοίκηση όλων των φορέων. Φτωχά-μηχανοργανωμένος, διεφθαρμένος, ευθυνόφοβος, υπερδιογκωμένος & πελατειακός δημόσιος τομέας.
-Κρατικίστικη ανάπτυξη-περιορισμός ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
-Κανένας συστηματικός έλεγχος: δαπανών, φοροδιαφυγής-είσπραξης, διαφθοράς ΔΤ, χρεών ΤΑ. Μεταφορά/ξέπλυμα χρήματος, σκάνδαλα προμηθειών.
-Υψηλές δαπάνες υγείας και εκπαίδευσης.
-Αναρίθμητες απεργίες/στάσεις εργασίας.
-Παρά τα προειδοποιητικά μηνύματα του 2008 και την επάρκεια χρόνου λήψης μέτρων: δισταγμός, αναποφασιστικότητα πολιτικού και οικονομικού συστήματος
-Το φθινόπωρο 2009, η τότε κυβέρνηση ήταν αναποφάσιστη, αναβλητική και διστακτική να πάρει άμεσα μέτρα.
-Πανικόβλητοι, ανέτοιμοι, ‘λίγοι’: κυβερνήτες, πολιτικοί, διοικητές οικονομικών φορέων, τραπεζίτες. Ανίκανοι, ανεύθυνοι, ‘μικροί’ ηγέτες κυβερνώντων & αντιπολίτευσης.
Συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις ‘λεπτά υπάρχουν’, ‘Ζαππείων’ και ‘θα σκίσουμε τα μνημόνια σε μια βραδιά’.
Ο πολιτικός χρειάζεται την ικανότητα να προβλέπει τι θα συμβεί αύριο, την άλλη εβδομάδα, τον άλλο μήνα και του χρόνου Και την ικανότητα να εξηγεί μετά γιατί δεν συνέβη (Ουίνστον Τσώρτσιλ, 1874-1965, Βρετανός πρωθυπουργός, Νόμπελ 1953). Δυστυχώς, οι πολιτικοί μας δεν είχαν ούτε το ένα όυτε το άλλο.
Από την άλλη μεριά, οι μάζες δεν διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις γίνεται εύκολα ο κυρίαρχός τους. Όποιος προσπαθήσει να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις τους γίνεται εύκολα θύμα τους (Gustave Le Bon, 1841-1931, Γάλλος ανθρωπολόγος). Δυστυχώς, τέτοιες είναι και οι μάζες της πατρίδας μας.
-Απειρία ΕΕ και ΔΝΤ χειρισμού κρίσης
-Υπεραπλούστευση οικονομικής κατάστασης και λαϊκισμός ΜΜΕ

Γιατί η Ελλάδα δεν εγκατέλειψε την Ευρωζώνη;

Η Ελλάδα να εγκατέλειπε το € και να γύριζε στη Δραχμή. Αν δεν έπαιρνε μέτρα λιτότητας, ασφαλώς, και θα προσλάμβανε νέους εργαζόμενους, και, θα μείωνε το % ποσοστό της ανεργίας και θα ενίσχυε την ανάπτυξη. Να μετέτρεπε το χρέος από € σε δραχμές, να εκτύπωνε νόμισμα σε δραχμές και να μείωνε την δραχμο-€-ισοτιμία. Αυτό θα μείωνε το κόστος των εξαγωγών και θα τις έκανε ελκυστικότερες, και, ασφαλώς, θα αύξανε τα έσοδα από τον τουρισμό. Μέχρι, εδώ πολύ καλά! Ιδανικό για Ελλάδα.

Ωστόσο: Οι Πιστωτές θα είχαν ζημιογόνες απώλειες. Η δραχμή θα έπεφτε. Θα υπήρχε μεγάλη καθυστέρηση των αποπληρωμών. Οι Τράπεζες θα χρεοκοπούσαν. Το Χρέος, βέβαια, που ανήκει στην Ευρωζώνη θα έπρεπε να το πλήρωναν οι πολίτες της, (γιατί?).

Η Πτώση της Δραχμής θα γεννούσε τον υπερπληθωρισμό. Η Ελλάδα εισάγει 40% τροφιμα + Φάρμακα + 80% Ενέργεια. Οι Εταιρίες, λογικά, δεν εξάγουν σε χώρα που δεν πληρώνει και έτσι δεν προσελκύονται επενδύσεις.

Επιπλέον οι Χώρες που, εφέροντο από συγκεκριμένα κόμματα, ότι θα εδάνειζαν ήταν οι: Ρωσία & Κίνα (δεν το έκαναν ποτέ!).

Μακροπρόθεσμα, η Ελλάδα θα πήγαινε πίσω εκεί που ξεκίνησε. Θα επιβαρύνετο το Χρέος. Τα επιτόκια σε χρεωμένες χώρες της ΕΕ, και είναι, πολλές, θα αυξάνονταν γιατί όλοι θα ανησυχούσαν ό,τι και αυτές θα αποχωρήσουν από το €, πράγμα που θα αποδυνάμωνε το €, και, ασφαλώς, οι Ριχάρδοι θα ευδαιμονούσαν!

Γιατί η Ελλάδα δεν είχε την επιλογή της πτώχευσης; H πτώχευση δεν θα ήταν χειρότερη από κρίση χρέους της Ρωσίας το 1998. Τότε η αθέτηση της Ρωσίας οδήγησε σε ένα παλιρροιακό κύμα αθέτησης. Το ΔΝΤ εμπόδισε πολλές αθετήσεις με κεφάλαια μέχρι να βελτιωθούν οι οικονομίες.

Το ΔΝΤ διαθέτει περίπου ~21,1δ€, από το Χρέος της Ελλάδας, όχι αρκετό για να το προβληματίσει σοβαρά.

Οι διαφορές από το 1998 ήταν η κλίμακα αθετήσεων και ο τόπος (ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές αγορές). Αυτό, βέβαια, θα επηρέαζε την πηγή των πόρων του ΔΝΤ.

Από την άλλη μεριά οι ΗΠΑ δεν θα βοηθούσαν, και, όντας βαθιά στο χρέος, οι ίδιες, δεν θα είχαν καμιά πολιτική διάθεση διάσωσης του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους.

Τα Μνημόνια και τα Μεγάλα Ψέματα
Οι Ευρωπαίοι θυσίασαν την Ελλάδα για να σώσουν τις τράπεζές τους!
Oχι μόνο η Ελλάδα δεν «θυσιάστηκε» από την ευρωπαϊκή επέμβαση, την οποία άλλωστε εκλιπάρησε!!! Aντιθέτως η ευρωπαϊκή επέμβαση την διέσωσε από τη μεγάλη καταστροφή!
Kανείς ισχυριζόμενος «θυσία» της Ελλάδας προς χάριν τραπεζών, δεν έχει δώσει μία λογική περιγραφή για εναλλακτική διαδικασία για να διέφευγε κάθε κινδυνο και να συνέχιζε να ζει με τον ίδιο τρόπο, ενώ θα είχαν «τιμωρηθεί» και επωμισθεί τα βάρη της χρεοκοπίας της οι Ευρωπαϊκές τράπεζες.
Το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε 25% εξαιτίας των Μνημονίων!
Από το 2008 που είχαμε ένα ΑΕΠ242 δ€ μέχρι το 17 με 174 δ€, είχαμε μια μείωση της τάξεως του 28%:
– Ο ισχυρισμός πως η αιτία της μείωσης του ΑΕΠ είναι η ‘πολιτική λιτότητας’, λόγω των μνημονίων είναι ψεύδος αντιμνημονιακής προπαγάνδας.
– Αντίθετα, τα Μνημόνια ήταν ο λόγος που η μείωση περιορίστηκε μόνο στο 28% και δεν πήρε καταστροφικές διαστάσεις.
– Η άποψη ότι τα Μνημόνια ευθύνονται για την πτώση του ΑΕΠ μπορούσε να ήταν ορθή και βάσιμη, μόνο, όταν κρινόταν ηθικό και αποδεκτό, και θα εφαρμοζόταν το μέτρο: Η ΕΖ αναγνωρίζοντας εμπρακτα πολιτισμική, ανατομική, βιολογική διαφορά και υποκλινόμενη: να έκρινε αναγκαίο να επιβάλει ετήσιο κεφαλικό φόρο στους πολίτες της προκειμένου να συγκεντρώνουν 40-50Δ€ και να το διέθεταν στους Έλληνες, σαν δωρεά, για να καλύπτουν όσες ανάγκες δεν μπορούσαν να καλύψουν με εργασία τους.
Το PSI κατέστρεψε τα Ταμεία και τις Τράπεζες!
Το PSI ήταν η μεγαλύτερη διαγραφή χρέους που συνέβη ποτέ στην παγκόσμια ιστορία (~ 200 δ€ ).
Το να υποκρινόμαστε ότι Ευρώπη απομύζησε την Ελλάδα, επιβάλλοντάς «λιτότητα» και να παρασιωπούμε τη διαγραφή χρέους 140 Δ€ είναι παρανοϊκό.
Δεν ήταν το PSI που έβλαψε τράπεζες αλλά η ίδια η χρεοκοπία. Τα οφέλη του PSI ήταν ακέραια για την ελληνική οικονομία. Η εξαέρωση των ελληνικών ομολόγων προήλθε από την χρεοκοπία και όχι από PSI.
Είναι παραλογισμός, επίσημα χείλη να θεωρούν ότι το PSI «κατέστρεψε τα ταμεία». Είναι το PSI που διέσωσε τα ταμεία από την καταστροφή. Διότι, για τα 15δ€ που διαγράφηκαν από τα ομόλογα που διακρατούσαν, στα αμέσως επόμενα έτη, τα ταμεία δέχτηκαν πολλαπλάσια επιχορήγηση και αυτό κατέστη δυνατόν αποκλειστικά και μόνο χάρις στο PSI.
Τα Μνημόνια ήταν Υφεσιακά γιατί επέβαλαν την Λιτότητα!
Τον Ιούλιο του 2015, δημοσιεύτηκε μία «ανοιχτή επιστολή» προς την Γερμανίδα καγκελάριο, 5, διεθνώς, γνωστών οικονομολόγων. Στην επιστολή την καλούσαν να βάλει τέρμα στη σκληρή «λιτότητα» στην Ελλάδα, οδηγώντας σε «ύφεση» και σκληρές δοκιμασίες τον λαό της.
Η άποψη που εξέφραζαν, δεν ήταν πρωτάκουστη και πρωτοφανής. Άλλωστε, αυτό ήταν το σύνθημα των κυβερνητικών μεταβολών στις εκλογές το 2012 και το 2015.
Τι σημαίνει όμως «λιτότητα»; Η ερώτηση, όσον αφορά την Ελλάδα δεν απαντήθηκε ποτέ. Εντούτοις, η επανάληψη και επιμονή των αντι-μνημονιακών εμπέδωσε στην κοινή γνώμη ότι η κρίση ήταν προϊόν της πολιτικής «λιτότητας». Επικράτησε: η κρίση δεν ήταν συνέπεια παρασιτισμού /φαυλοκρατίας που έζησε η κοινωνία μας, αλλά, συνέπεια ξένων μεθοδεύσεων/συνωμοσιών τους

Τα μαθήματα της Κρίσης
Το προφανές μάθημα: Αυτό συμβαίνει στον καθένα, όταν υποκρίνεται ότι δεν βλέπει το πρόβλημα για πολύ καιρό και αναβάλλει τις μεταρρυθμίσεις
Το βαθύτερο μάθημα: Η Ελλάδα είναι μια ακραία εκδοχή οικονομίας Ν. Ευρώπης. Κοινά συμπτώματα: Σοβαρές στρεβλώσεις οικονομίας, αναποτελεσματική Διακυβέρνηση (διαφθορά, δικαιοσύνη, υψηλό κόστος Επιχειρησιακής Δράσης …), Διαστρεβλωμένος εταιρικός χαρακτήρας: Γενναιόδωρες κοινωνικές παροχές, αποσύνδεση μεταξύ Αναδιανομής & Ανταγωνιστικότητας.

Μπορεί η Ελλάδα να τα καταφέρει;
Υπάρχουν χρόνιες στρεβλώσεις, εμμονές, προβλήματα και σημάδια όπως:
Μια κόπωση ύφεσης, η οικονομική μετάβαση είναι δύσκολη, το κοινωνικό κόστος υψηλό. Υπάρχουν παγιωμένες αδυναμίες διακυβέρνησης (στην κλίμακα της Παγκόσμιας Αγοράς 87η)
Ισχυρή αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις από ίδια συμφέροντα και απoνομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος (στην κλίμακα της Παγκόσμιας Αγοράς 59η).
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν μερικά ενθαρρυντικά σημάδια, όπως:
Το πρωτογενές έλλειμμα και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκαν.
Η Ευρώπη & το € θεωρούνται πολιτικό & όχι οικονομικό … υπαρξιακό ζήτημα
Παρά την ύφεση, το ευρωπαϊκό σχέδιο επίλυσης της κρίσης παραμένει βαθιά ριζωμένο και ως το μόνο εφικτό.
Ο φόβος εφαρμογής σκληρότερων εναλλακτικών λύσεων υπερνικά μέχρι και την κόπωση της ύφεσης.
Όλα τα νέα λαϊκίστικα κόμματα απέτυχαν. Τα μεγάλα κόμματα υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και υπάρχει προοπτική ενός μεγάλου συνασπισμού επόμενες εκλογές.
Επιπλέον, η Ευρώπη έχει καταλάβει ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι ένα περιφερειακό ζήτημα ούτε ένα απλό οικονομικό πρόβλημα. Είναι μια μεγάλη δοκιμή για την ΕΕ που πρέπει: να συνδυάζει την πραγματική αλληλεγγύη με αυστηρούς όρους, και, να συμμαχεί με τα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας που προσανατολίζονται στις μεταρρυθμίσεις.
Η κουλτούρα και η παιδεία των Ελλήνων πρέπει να αλλάξει! και, έτσι, στο ερώτημα Ποιοί φταίνε; δεν πρέπει η πιο δημοφιλής απάντηση να είναι ‘οι μπάσταρδοι οι ξένοι!’ αλλά ΄Εμείς και μόνο Εμείς!’

Τί λένε οι Νεοκλασικοί οικονομολόγοι;

ΛΕΝΕ ΟΤΙ:
Υπάρχουν Ιστορικές παραλληλίες μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Υπάρχουν Επαναληπτικοί /Επίμονοι κύκλοι εξωτερικού χρέους/πτώχευσης. Οι Κρατικές αθετήσεις σε ξένους πιστωτές είναι οδυνηρές και μακρόχρονες. Στη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας υπάρχουν τέσσερις κύκλοι εξωτερικού δανεισμού και πτώχευσης.
Η Σύνθεση ελληνικού ΔΧ (εξωτερικό χρέος vs εσωτερικό) και όχι μόνο Υψος του, διαδραμάτισε κεντρικό και βαρύνοντα ρόλο στην εξήγηση των ιστορικών κύκλων.
Το Χρέος & Πτώχευση είναι ένα πολυετές θέμα της ελληνικής ιστορίας. Η Ιστορία Ελλάδας: αφήγηση χρέους, αθέτησης, εξωτερικής εξάρτησης!

Διακόσια έτη στοιχείων τεκμηριώνουν ότι:
Η χρόνια εξάρτηση από το εξωτερικό κεφάλαιο έχει επανειλημμένα οδηγήσει σε καταστροφή!
Οι παρατεταμένες κρίσεις χρέους επιλύονται μόνο με περικοπές ονομαστικής αξίας.
Η αποφασιστική ελάφρυνση χρέους συνδέεται με υψηλότερη μετέπειτα ανάπτυξη που ήπιες μορφές ελάφρυνσης, όπως επεκτάσεις ωριμότητας, δεν παρέχουν.
Η Ελλάδα πάντα βασιζόταν στον εξωτερικό δανεισμό….. Ξεκίνησε με χρέος > 100% του ΑΕΠ της, πριν αποκτήσει ανεξαρτησία.

Η Επιτυχία παρεμβάσεων ήταν συχνά περιορισμένη! Η δαπανηρή κληρονομιά εξωτερικού χρέους συνεπάγεται απώλεια πολιτικού ελέγχου.
Εν συντομία:
– Επαναλαμβανόμενοι κύκλοι στην ελληνική οικονομική ιστορία.
– Τρία στάδια: Οικονομική Ανθηση, Χρεωκοπία, Οικονομική Στήριξη (Boom, Bust, Bailout)
– Κύριο κόστος: απώλεια κυριαρχίας που οδηγεί σε “καταστροφή”
– Οφέλη; Κανένα.

Κριτική και Αναπάντητα Ερωτήματα

Η Ελλάδα έχει φτιαχτεί να αντιμετωπίζει αποτυχίες, και, έτσι, πάντα ήταν.
Είναι αληθινό αίνιγμα, όταν η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε κρίση.
Η Ελλάδα είναι σαν τον Σίσυφο:

Ωστόσο, η πράξη δείχνει ότι:
Η Ελλάδα είναι αρκετά επιτυχημένη στους πρώτους 40-50 στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ανθρώπινη ανάπτυξη.
Δεν μοιάζει να είναι σε ερείπια, παρά τις πραγματικές πτωχεύσεις στην ιστορία της. Πώς κατάφερε να προοδεύει παρά τις αποτυχίες;
Επιπλέον υπάρχουν:
Στοιχεία θεσμικής καινοτομίας και μεταρρύθμισης.
Eπιτυχημένη κρατική & εθνική οικοδόμηση υπο αντίξοες συνθήκες.
Σημαντικές επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις, π.χ. αναδιανομή της γης, διευθέτηση προσφυγικών, ανάκαμψη εμφυλίου πολέμου.
Εξαιρετικά πρώιμα, στην ιστορία της, κοινοβουλευτικά όργανα.
Αδιάρρηκτος κοινοβουλευτικός βίος, με λίγες εξαιρέσεις.
Αξιοσημείωτη οικονομική απογείωση: το “Ελληνικό Θαύμα”
Μέλος της ένωσης πλούσιων & προηγμένων δημοκρατιών της Ευρώπης.

Ποιά είναι η κατάλληλη σύγκριση για την Ελλάδα;
Christopher M. Woodhouse, 1948: Υπήρξαν Έλληνες πολιτικοί αλλά όχι ελληνικό κράτος … πίσω και κάτω από αυτούς δεν υπήρχε κράτος … ένα κράτος …η Αγγλία ή η Γαλλία ήταν κράτος.
-Ωστόσο, σημειώνεται: Η επίδραση της αρχαίας Ελλάδας, Η Ελλάδα ως το πιο επιτυχημένο μετα-οθωμανικό κράτος, Πολιτική & οικονομική ανάπτυξη κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.

Πώς να συνδυάσετε τις επιτυχίες της Ελλάδας με την ιστορία αποτυχίας; Πώς να συμβιβάσετε τους κακούς θεσμούς με καλές επιδόσεις: Μια εναλλακτική λύση (Kalyvas 2015)
-Μεγάλα έργα
-Μεγάλες χρεωκοπίες
-Μεγάλες στηρίξεις
-Μεγάλες ανακάμψεις

Τα Μεγάλα έργα:
1. 1820s: Δημιουργία κράτους
2. 1830-1897: Δημιουργία κράτους&έθνους
3. 1897-1922: Εδαφική επέκταση
4. 1922-40: Θεσμικός εκσυγχρονισμός
5. 1950-1974: Αναπτυξιακό άλμα
6. 1974-2000: Πολιτικός εκσυγχρονισμός
7. 2000-: Οικονομική ολοκλήρωση στην Ευρώπη
Τα Μεγάλα έργα χρειάζονται χρηματοδότηση, αλλά όταν χρηματοδοτούνται εξωτερικά μπορούν να οδηγήσουν σε χρεωκοπίες …μέσω κακών θεσμών.

Οι Μεγάλες Χρεωκοπίες και Κρίσεις:
1. Η δεκαετία του 1820: ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας
2. 1880s-90s: Aδυναμία κυριαρχίας και στρατιωτική ήττα. Διεθνής αναγκαστική διαχείριση
3. 1922: Μικρασιατική καταστροφή. Μαζική εθνοκάθαρση.
4. 1930-1950: Διαδοχικοί εμφύλιοι πόλεμοι
5. 1967-74: Στρατιωτικό αυταρχικό καθεστώς
6. 1989-90: Σημαντική πολιτική και οικονομική κρίση
7. 2009: Η κρίση στην Ελλάδα / την Ευρωζώνη

Ωστόσο, οι χρεωκοπίες οδηγούν σε ξένα δάνεια .. επειδή και η χρηματοδότηση είναι εξωτερική! Μεγάλα διεθνή προγράμματα διάσωσης (οχι μόνο οικονομικά δάνεια)
1. Το 1820: Η παρέμβαση των ΜΔ εξασφάλισε ανεξαρτησία Ελλάδας
2. 1880s-90s: Η ΔΟΕ επανεκκίνησε οικονομία /αναδιοργάνωσε διοίκηση
3. Η δεκαετία του 1920: Η διεθνής βοήθεια συμβάλλει στην επιτυχία επανεγκατάστασης των προσφύγων
4. 1940: Το δόγμα Truman και το Σχέδιο Marshal ασφαλίζουν την Ελλάδα στη Δύση και βοηθούν στην εκτόξευση του “Ελληνικού Θαύματος”
5. 1974: Παραδειγματική μετάβαση στη δημοκρατία υπό τη σκιά της ολοκλήρωσης της ΕΟΚ
6. 1990: Σημαντική πολιτική & οικονομική αποκατάσταση που υποστηρίζεταιμε κονδύλια ΕΕ και διαδικασία ΟΝΕ
7. 2010: Μεγάλη διάσωση και κούρεμα

Ωστόσο, Ωστόσο, Οι στηρίξεις…συνεπάγονται: Απώλεια της κυριαρχίας, Ταπεινώσεις, Στρεβλωτικές επιπτώσεις στους θεσμούς και τα θεσμικά όργανα.

Εξοδος από τα Μημόνια: Προοπτική & Μέτρα

Παρά την έξοδο από τα Μνημόνια είναι πολλά, ακόμη, τα προβλήματα τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομία. Προτείνουμε και Σταχυολογούμε μερικά, χωρίς βαρύνουσα σειρά, παρακάτω:
– Το Δημόσιο Χρέος είναι μη εξυπηρετήσιμο (βιώσιμο), και, το ΔΝΤ, εν πλήρει γνώσει, ανησυχεί.
– Τα κόκκινα δάνεια ξεπερνούν τα 200δ€.
– Οι κρατικές δαπάνες, κοντά στο 40% των εσόδων, είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ.
– Η φοροδιαφυγή και φοροείπραξη, παρά τις μεγάλες προσπάθειες της τελευταίας δεκαετίας, σε ποσοστά εισόδων, εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά και χαμηλά -σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ- αντίστοιχα.
– Η διοικητική και δικαστική γραφειοκρατία, παρά την εποχή της πληροφορικής και της επικοινωνίας, καλά κρατούν και ο κοινός νους δίνει προτεραιότητα σε ανύπαρκτες διαδικασίες.
– Η καταγραφή, αξιοποίηση και εκμετάλλευση της κρατικής περιουσίας (κτηματολόγιο κλπ) προχωρούν με βήμα ημισημειωτόν.
– Ο άκρατος κομματισμός έχει ριζώσει για τα καλά στην παιδεία και νοοτροπία του λαού μας και δεν φαίνονται σημάδια εκλογίκευσης, αντίθετα, χρησιμοποιούνται όλα τα σύγχρονα εργαλεία της πληροφορικής και της τεχνητής νοημοσύνης για την ενίσχυση και την χειραγώγησή του.
– Η βιομηχανία παραγωγής προέδρων, αντιπροέδρων, αντιδημάρχων, συμβούλων, πρέσβεων, στρατηγών, καθηγητών πανεπιστημίου και Διοικητικών Συμβούλων ΔΣ, βουλευτών και υπαλλήλων της Βουλής δεν έχει ταίρι στην ΕΕ. … κλπ

Ε…! και τί μέτρα πρέπει να σχεδιαστούν και υλοποιηθούν. Προτείνουμε και Σταχυολογούμε μερικά, παρακάτω, χωρίς βαρύνουσα σειρά:΄
– Σχεδιασμός, Διαβούλευση, Επικαιροποίηση και Τήρηση Πολιτειακής Εθνικής Στρατηγικής, πέρα από κόμματα και συντεχνιακά συμφέροντα.
– Πολιτική και Κομματική Υπευθυνότητα, Συνεργασία, Δέσμευση και Ομόνοια.
– Μεταρρύθμιση Παιδείας – ιδιαίτερα της ανώτατης και ανώτερης – Κατάργηση του ασύλου. Λειτουργία Ιδιωτικών Πανεπιστημίων &Κολλεγίων. Νοικοκύρεμα και περιορισμός/συγχωνεύσεις των Πανεπιστημίων. Εισαγωγή στα ανώτατα ιδρύματα, μετά τις πανελλήνιες εξετάσεις, όχι περισσότερον του 1/3 εξεταζομένων.
– Μεταρρύθμιση και Αναδιάρθρωση της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας. Νομοθετική εξουσία: 100 Βουλευτές και δύο βουλευτικές περίοδοι για καθένα, το πολύ. Κατάργηση όλων των συμβούλων και αντικάταστασή τους με αξιοκρατικό ‘outsourcing’. Εκτελεστική εξουσία: Περιορισμός υπουργών στους 15 και άλλους τόσους το πολύ αναπληρωτές/υφυπουργούς (κατάργηση όλων των συμβούλων και αντικάταστασή τους με αξιοκρατικό ‘outsourcing’), Αντικατάσταση Γενικών Γραμματέων με εσωτερικά στελέχη των υπουργείων, με φυσιολογική αξιοκρατική εξέλιξη στην καριέρα τους. Ενοπλες Δυνάμεις, Σώματα Ασφαλείας, Διπλωματικό και Δικαστικό Σώμα, Καθηγητές Πανεπιστημίων περιορισμός των ανώτατων βαθμών στο 50%. Επιλογή Προέδρων &Μελών των Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ) μέσω αξιοκρατικών διαδιακασιών ΑΣΕΠ.
– Επιτάχυνση των ερευνών, της αξιοποίησης και εκμετάλλευσης και συνεκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου της χώρας. Αντιστάθμιση των δανείων του Δημόσιου Χρέους με ανάλογες /αντίστοιχες συνεκμεταλλεύσεις με τους μεγάλους μας πιστωτές.
– Καταγραφή, αξιοποίηση, αποκρατικοποίηση της κρατικής περιουσίας.
– Εξυγίανση και βελτίωση των διεργασιών των προμηθειών και συμβάσεων του δημοσίου. Ιδιαίτερη έμφαση: ανταγωνιστικότητα, αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, διαφάνεια, λογοδοσία, αμεροληψία και νομιμοτητα.
– Εξορθολογισμός Αμυντικών Δαπανών: Προσωπικό ~55%, Επιχειρήσεις/Υποστήριξη ~25% και Εξοπλισμοί / Εκσυγχρονισμός 20%.
– Εξορθολογισμός Δημόσιου Δανεισμού. Αναλογία: ~ 70% Εσωτερικός & ~30% Εξωτερικός δανεισμός.

– Πού να επενδύσουμε; Στον Τουρισμό, στην Ναυτιλία, στις Υπηρεσίες και ιδιαίτερα στα Logistics, στη Σεμιναριακή εκπαίδευση που συνδυάζεται με ψυχαγωγία: Training and Pleasure, σε υποδομές και έργα περιφέρειας και τοπικής αυτοδιοίκησης: ανακυκλώσεις αποβλήτων, περιβάλλον, αποχετεύσεις κλπ. Αυτά χρείαζονται: Απλούστευση του Επιχειρείν και τόνωση του κλίματος της εμπιστοσύνης και ψυχολογίας.

Ευχαριστίες!

Πηγές:

*Αναστάσιος Μπασαράς:
Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών,
Σύμβουλος Δημοσίων Σχέσεων του Συνδέσμου των Αποφοίτων της Σχολής Ικάρων ο ‘Ικαρος’,
Σμήναρχος (Μ) ε.α.,
Ανώτερος Αξιωματούχος (τέως) του ΝΑΤΟ,
Συγγραφέας