Οι εξελίξεις στο Σκοπιανό σε επίπεδο διαπραγμάτευσης αλλά και σε επίπεδο εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ τις προηγούμενες μέρες εμμέσως από τον κ. Νίμιτς και άμεσα από την κυβέρνηση των Σκοπίων τέθηκε θέμα ταυτότητας προκαλώντας την αντίδραση του ελληνικού ΥΠΕΞ.

Υπό το «φως» των συνεχών διεργασιών για το ονοματολογικό, ο κ. Χρήστος Ζιώγας, διδάσκων Διεθνών Σχέσεων στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, εξηγεί από ακαδημαϊκή σκοπιά στο LiFO.gr, το ζήτημα του ονόματος «Μακεδονία» και αναλύει ποια θα είναι η επόμενη μέρα της επίλυσης του Σκοπιανού αλλά και τα «κλειδιά» της διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο χωρών.

Ως προς το τι θα σηματοδοτήσει επί της ουσίας το να περιλαμβάνεται στη νέα ονομασία των Σκοπίων ο όρος «Μακεδονία» αλλά και το θέμα της ταυτότητας που έθεσε πρόσφατα η ΠΓΔΜ, ο κ. Ζιώγας σημειώνει: «Κατά πόσο μπορούν να χωρέσουν δύο εθνικές ταυτότητες στον όρο «Μακεδονία» συνιστά ένα δύσκολο εγχείρημα. Για την Ελλάδα είναι συμπληρωματικό αλλά συστατικό στοιχείο της τρισχιλιετούς ιστορικής μας πορείας. Για τα Σκόπια αποκλειστικό χαρακτηριστικό της προσπάθειας οικοδόμησης μίας νέας ταυτότητας.

Ουσιαστικά η διευθέτηση αφορά την εξεύρεση τρόπου να προσδιοριστεί μία οντότητα εθνικά με μία ταυτότητα που ιστορικά ανήκει σε ένα άλλο όμορο πολιτικό υποκείμενο, χωρίς να δημιουργούνται συνθήκες για προστριβές στο μέλλον.

Η ελληνιστική περίοδος, ως η εποχή που κληροδότησε ο Μέγας Αλέξανδρος στην οικουμένη, μας δίνει έναν χρήσιμο μπούσουλα και κατά την διαπραγμάτευση και την περίοδο μετά την επίλυση. Κοντολογίς, δεν μπορεί να λες ότι είσαι Μακεδόνας και να παρακάμπτεις την ελληνιστική περίοδο ή να την οικειοποιείσαι και να μην μιλάς ελληνικά.

Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης η ελληνική πλευρά ίσως να ήταν χρήσιμο να αξιώσει την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή την ίδρυση τμήματος Ελληνιστικών Σπουδών, που δεν υπάρχει, στο Παν/μιο των Αγίων Κύριλου και Μεδόθιου των Σκοπίων.

Και για τους ίδιους τους Σκοπιανούς αυτή η “αερογέφυρα” 800 ετών δεν μπορεί να σταθεί σε βάθος χρόνου. Βέβαια, στην ελληνιστική περίοδο οφείλουμε να εγκύψουμε κι εμείς μήπως και μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον ελληνισμό στην μακροχρόνια ιστορική του διάσπαση κι όχι εγκλωβισμένο μόνο σε νεωτερικές προσεγγίσεις και παραδοχές».

Η διεθνής πρακτική καταδεικνύει ότι σ΄αυτές τις περιπτώσεις δεν ενδείκνυνται βιαστικές και πρόχειρες συμφωνίες. Φωτο: Eurokinissi

Την ίδια ώρα διαπιστώνονται, σύμφωνα με τον κ. Ζιώγα, τρία σημεία «κλειδιά» που ίσως παίζουν καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξξέλιξη.

«Πρώτον το ζήτημα της ταυτότητας και της γλώσσας είναι κομβικό ανεξαρτήτως αν πολλοί εν Ελλάδι τα αποστρέφονται για ιδεολογικούς ή άλλους λόγους. Σχετικά με τον περιβόητο γεωγραφικό προσδιορισμό δεν ευσταθεί ως επιχείρημα από μόνο του αν η συμφωνία δεν περιλαμβάνει και τα ζητήματα εθνικότητος και γλώσσας.

Δεύτερον, το εσωτερικό πολιτικό σύστημα και στις δύο χώρες είναι αρκετά ευαίσθητο στο λεγόμενο πολιτικό κόστος. Η Ελλάδα μετά το καλοκαίρι του 2018, αν δεν οδηγηθεί παρευθύς σε εκλογές, εισέρχεται σε προεκλογική περίοδο, όπου συνήθως δεν λαμβάνονται λιγότερο επώδυνες αποφάσεις, συμβιβαστική λύση με τα Σκόπια θα αναζητηθεί.

Η ανάγκη για άμεση επίλυση στοχεύει και στην ύπαρξη ενός σημαντικού χρονικού διαστήματος μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Τα πρόσφατα συλλαλητήρια στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη και τα επιγενόμενά του μάλλον ενισχύουν την παραπάνω θέση καθώς ορισμένα κόμματα θα γίνουν πιο άκαμπτα.

Τρίτον, η προσπάθεια οριστικής διευθέτησης του ζητήματος προϋποθέτει συμφωνία για όλες τις πτυχές του. Η διεθνής πρακτική καταδεικνύει ότι σ΄αυτές τις περιπτώσεις δεν ενδείκνυνται βιαστικές και πρόχειρες συμφωνίες. Ουσιαστικά η διευθέτηση αφορά την εξεύρεση τρόπου να προσδιοριστεί μία οντότητα εθνικά με μία ταυτότητα που ιστορικά ανήκει σε ένα άλλο όμορο πολιτικό υποκείμενο, χωρίς να δημιουργούνται συνθήκες για προστριβές στο μέλλον.

Επομένως, η εν λόγω διαδικασία δύσκολα μπορεί να είναι σύντομη και προϋποθέτει έναν πολυεπίπεδο και ειλικρινή διάλογο μεταξύ των δύο κρατών. Όλοι όσοι διατείνονται για την αμ’ έπος-αμ’ έργον επίλυσης του ζητήματος ας γνωρίζουν ότι ο χρόνος πιέζει περισσότερο τον λιγότερο ισχυρό, ο οποίος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι τα Σκόπια».

Tα βασικά σενάρια για σκοπιανό-μακεδονικό

Ποια θα είναι άραγε η επόμενη μέρα της λύσης του ονοματολογικού για την Ελλάδα; Η απάντηση δεν είναι απλή, εξηγεί o κ. Ζιώγας.

«Εφ’ όσον επιλυθούν τα ζητήματα ταυτότητας και γλώσσας, σίγουρα θα συνιστά μία πολλή θετική εξέλιξη για τις δύο χώρες. Εξυπακούεται ότι ο διακανονισμός θα εξαλείψει τον αλυτρωτισμό των Σκοπίων τόσο ως σκοποθεσία στα θεσμικά τους κείμενα, όσο και ως μέρος της διδασκαλίας στην εγκύκλια εκπαίδευσή τους. Αμφότερες λοιπόν, θα αποτελούν status quo χώρες, συνιστώντας παράγοντες σταθερότητας για την περιοχή.

Επίσης, ο έλεγχος του αλβανικού αλυτρωτισμού, αν και λόγω διαφοράς ισχύος δεν απειλεί στην ίδια ένταση και βαθμό τις δύο χώρες, θα συμβάλει στην περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεων. Ακολούθως θα ενισχυθούν οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις.

Η προηγούμενη περίοδος κατέδειξε ότι η οικονομία δεν δύναται να δρομολογήσει την πολιτική, δηλαδή όσο δεν διευθετήθηκε πολιτικά το ζήτημα, η οικονομική δραστηριότητα δεν μπόρεσε να εξομαλύνει από μόνη της τις διμερείς σχέσεις, όπως εσφαλμένα θεωρούσαν πολλοί πριν χρόνια μάλλον θα συμβεί το αντίστροφο. Σε μεταγενέστερο χρόνο θα μπορούμε να ελέγχουμε την «διαγωγή» των Σκοπίων μέσω της ενταξιακής πορείας τους στην ΕΕ.

Κύριο στρατηγικό μέλημα για την Ελλάδα είναι η διαχείριση του αυξανόμενου τουρκικού αναθεωρητισμού. Η στρατηγική αποτροπής, που οφείλουμε να ακολουθήσει έναντι της Τουρκίας προϋποθέτει την διευθέτηση άλλων ελάσσονος σημασίας ζητημάτων, όχι όμως με τρόπο που να δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα από αυτά που θεωρητικά επιλύονται».