Blog

Γιώργος Τασιόπουλος, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών.

Αναμφίβολα, η πρόσφατη δήλωση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν σχετικά με την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Για μερικούς υπήρξε κεραυνός εν αιθρία. Κάτι που όμως, κατά την άποψη μου, δεν δικαιολογείται. Αντίθετα, εντάσσεται στη λογική συνέχεια μιας σειράς δηλώσεων Ευρωπαίων αξιωματούχων που κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Ήδη στη Μεγάλη Βρετανία χρησιμοποιήθηκε ο όρος « προ-πολεμική γενιά » (prewar generation). Στην Πολωνία, ο όρος «προπρολεμική περίοδος ». Ενώ στη Γερμανία έγιναν δηλώσεις σύμφωνα με τις οποίες η Ρωσία θα επιτεθεί στην ΕΕ το 2026. Κατά συνέπεια, δεν πρόκειται για τρικυμία εν κρανίω, αλλά για την επιβεβαίωση της έντονης ανησυχίας των Ευρωπαίων, ιδίως στην Ανατολική Ευρώπη, απέναντι στην πολύ επιθετική ρητορική και εν γένει συμπεριφορά της Ρωσίας αυτήν την περίοδο.

Όμως για να μπορέσουμε να καταλάβουμε ακόμα καλύτερα τη δήλωση του Γάλλου προέδρου, πρέπει κατά τη γνώμη μου να αποκτήσουμε μια πιο σφαιρική εικόνα για τη Γαλλία, αυτό τον μεγάλο άγνωστο, όπως την αποκάλεσε ένας πολύ καλός φίλος πριν μερικούς μήνες.

Πρόκειται για μια χώρα η οποία βρίσκεται σε δεκατρείς διαφορετικές χρονικές ζώνες. Στο Βόρειο Ατλαντικό, στην Καραϊβική, στη Λατινική Αμερική, έχοντας σύνορα με τη Βραζιλία, στον Ινδικό Ωκεανό, όπου ζουν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Γάλλοι πολίτες, στον Ειρηνικό Ωκεανό, με μια έκταση όσο ολόκληρη η Ευρώπη. Με μια ΑΟΖ 10,2 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ικανή να στείλει τα Rafale σε 72 ώρες στη Νέα Καληδονία, 17.000 χιλιόμετρα μακριά από το Παρίσι. Με πληθυσμό 68,4 εκατομμυρίων, ο οποίος, σύμφωνα με διάφορες προβλέψεις θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο, σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Με ένα ΑΕΠ της τάξης των τριών τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, το οποίο βασίζεται τόσο στη γεωργία-κτηνοτροφία, όσο και στη βιομηχανία (δεύτερος εξαγωγέας όπλων στον κόσμο το 2023) και στο ότι είναι ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο. Από το 1962 και μετά, το πολιτικό σύστημα είναι προεδρικό. Ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφασίζει για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, ως αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων μιας πυρηνικής δύναμης. Κατά συνέπεια, καμία δήλωση δεν γίνεται τυχαία. Αλλά εντάσσεται σε μια πολύ καλά μελετημένη πολιτική, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα, η οποία υπηρετεί το εθνικό της συμφέρον.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δήλωση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε να εξηγηθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους.

Πρώτον, στη λογική συνέχεια του γκωλικού δόγματος εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, το οποίο εφαρμόζεται απαρέγκλιτα από όλους τους Γάλλους Προέδρους εδώ και δεκαετίες. Δηλαδή την απόλυτη ελευθερία τόσο στη λήψη και όσο και στην εκτέλεση αποφάσεων σχετικά με θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Όπως πχ συνέβη παλαιότερα όταν ο Ζακ Σιράκ αποφάσισε να μη συμμετάσχει η Γαλλία στο δεύτερο πόλεμο του Κόλπου. Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, πρόσφατα, ο Γάλλος Υπουργός Άμυνας Σεμπαστιάν Λεκορνύ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο επίταξης αμυντικών βιομηχανιών, εάν θεωρηθεί αναγκαίο. Η απόλυτη προτεραιότητα στο εθνικό συμφέρον, στο «la raison d’État» του Καρδινάλιου Ρισελιέ συνεχίζει να εφαρμόζεται κατά γράμμα, ανεξάρτητα από τη θέληση, τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες των συμμάχων και των αντιπάλων στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.

Δεύτερον, στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης των προτεραιοτήτων της γαλλικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Η Γαλλία αποσύρεται σταδιακά από τη δυτική Αφρική, αποφεύγοντας οποιαδήποτε εμπλοκή εκεί και δραστηριοποιείται σε άλλες γεωγραφικές ζώνες, όπως για παράδειγμα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, από το 2008, έχοντας, κατά την άποψη μου, δύο βασικές προτεραιότητες.

Από τη μια πλευρά την ανατολική Μεσόγειο, κάτι που δικαιολογεί ανάμεσα στα άλλα την αμυντική συμφωνία με την Ελλάδα, τη συχνή παρουσία στην Κύπρο, κλπ και από την άλλη η Ανατολική Ευρώπη, ιδίως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Την πρώτη Μαρτίου 2024 δύο Mirage 2000-5 αναχαίτισαν δύο SU-30 στις ακτές της Εσθονίας και ένα άλλο ρωσικό αεροπλάνο στις ακτές της Λιθουανίας. Πρόσφατα οι γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις συνεκπαιδεύτηκαν με τις πολωνικές. Ενώ περισσότεροι από χίλιοι Γάλλοι στρατιώτες βρίσκονται εδώ και καιρό στη Ρουμανία. Στην ίδια ακριβώς κατεύθυνση εντάσσεται επίσης το γαλλογερμανικό σχέδιο (project) δημιουργίας εργοστασίου στην Ουκρανία για την παραγωγή τεθωρακισμένων, ανταλλακτικών και πυρομαχικών. Κατά συνέπεια, η πρόταση του Γάλλου προέδρου για την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία συνάδει με μια πληθώρα συντονισμένων κινήσεων του Παρισιού στη γεωπολιτική σκακιέρα, από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.

Τρίτον, η πρόταση αυτή επίσης είναι αναμφίβολα άρρηκτα συνδεδεμένη με την ευρωπαϊκή πολιτική της Γαλλίας. Δεδομένης της αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια και τη σημερινή οικονομική κρίση που διανύει η Γερμανία, καθώς και την ένταξη στο ΝΑΤΟ της μεγάλης πλειονότητας των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Το οποίο αποτελεί de facto τον αμυντικό βραχίονα της Ευρώπης. Kάτι που δεν συμβαδίζει απόλυτα με τις φιλοδοξίες του Παρισιού για μια αυτόνομη ευρωπαϊκή άμυνα. Όμως μια επιτυχημένη διαχείριση της κρίσης στην Ουκρανία θα μπορούσε, θεωρητικά, να συμβάλλει σε κάτι τέτοιο. Δεδομένης της όλο και πιο εμφανούς θέλησης της Ουάσιγκτον να αφήσει την ευρωπαϊκή άμυνα στους Ευρωπαίους, έτσι ώστε να μπορέσει να επικεντρωθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό, για να εξυπηρετήσει καλύτερα τις δικές της γεωπολιτικές προτεραιότητες και φιλοδοξίες.

Συμπερασματικά, απέναντι σε μια Ρωσία, η οποία επέλεξε τη σύγκρουση με τη Δύση, ωριμάζουν οι συνθήκες έτσι ώστε η μία ευρωπαϊκή χώρα μετά την άλλη, να προετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, είναι λογικό μια χώρα με μακρά παρουσία στην ευρωπαϊκή γεωπολιτική σκακιέρα, όπως η Γαλλία, να ταράζει τα λιμνάζοντα ύδατα, όπως έχει ήδη κάνει πολλές φορές στο παρελθόν.