Blog

• ΜΙΧΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ

Στην ομιλία του στο ναυπηγείο της Naval Group Λοριάν, στις ακτές του Ατλαντικού στη βορειοδυτική Γαλλία, ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Δένδιας, έριξε τη “βόμβα: Οι φρεγάτες FDI (Belharra), πέραν της πρώτης, θα έχουν τη δυνατότητα να φέρουν τα βλήματα μακρού πλήγματος MdCN, πιο γνωστά ως SCALP Naval (ναυτική έκδοση των Scalp), ένα εντυπωσιακών επιδόσεων βλήμα πλεύσης (cruise), ένα πραγματικό όπλο στρατηγικής αποτροπής με εμβέλεια πλέον των 1.000 χλμ.

Το SCALP Naval είναι βλήμα με μήκος 6,50 μέτρων, διαμέτρου 0,5 μέτρων και βάρους 1400 κιλών, το οποίο μπορεί να εκτοξευθεί από τον κατακόρυφο εκτοξευτή κατευθυνόμενων βλημάτων (Vertical Missile Launcher) SYLVER Α70 της MBDA. Κάποιες πηγές ανεβάζουν την εμβέλειά του κατά 30-40%. Αυτό είναι όμως μικρότερης σημασίας για το ελληνοτουρκικό θέατρο επιχειρήσεων, καθώς και με τα 1.000 χλμ βεληνεκές κρίνονται ως υπέρ-επαρκή για την προσβολή οποιουδήποτε στόχου εντός της τουρκικής επικράτειας.

Να επισημανθεί παρεμπιπτόντως, ότι οι SCALP Naval μπορούν να εξαπολυθούν ακόμη και από τους τορπιλοσωλήνες των υποβρυχίων Type 214 του Πολεμικού Ναυτικού. Ο ίδιος εκτοξευτής μπορεί να εξαπολύσει και τα αντιαεροπορικά-αντιβαλλιστικά κατευθυνόμενα βλήματα επιφανείας-αέρος τα ASTER 30 B1 που εξοπλίζουν τις FDI HN (Belharra). Οι εκτοξευτές Sylver Α50 που έχουν τοποθετηθεί στις φρεγάτες δεν μπορούν να τον φιλοξενήσουν. Για τον λόγο αυτό, είχαμε επιχειρηματολογήσει προ τριετίας για την ανάγκη τοποθέτησής τους στις FDI, ακόμα κι αν δεν υπήρχε προμήθεια των MdCN σε πρώτη φάση. Και μόνο η δυνατότητα να τον φιλοξενήσουν, μετέτρεπε την υπόθεση ακόμα και σε διπλωματικό όπλο, πέραν από στρατηγικό.

Ο Νίκος Δένδιας ενέταξε την καθέλκυση της FDI HN “Νέαρχος” στην περιβόητη “Ατζέντα 2030”, στην οποία προφανώς οι τρεις φρεγάτες εντάχθηκαν, καθώς αποτελούσαν αποφάσεις που είχαν ληφθεί από το Πολεμικό Ναυτικό και την πολιτική ηγεσία σε προγενέστερη της υπουργίας του περίοδο. Προς τιμήν του, ο υπουργός προέβη σε ονομαστική αναφορά στον προκάτοχό του Νίκο Παναγιωτόπουλο, πιστώνοντάς του την απόφαση.

Δεν ήθελαν τους SCALP Naval!

Ασφαλώς και πάντα στο μέτρο που οι πολιτικές –προς το παρόν– εξαγγελίες λάβουν σάρκα και οστά, η αλλαγή στάσης στο ζήτημα των SCALP Naval θα πιστωθεί στη σημερινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Όπως ανέφερε, η προμήθειά τους εντάχθηκε στο 12ετές Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών. Υποθέτουμε λοιπόν ότι μετά από επιτελική επεξεργασία, έχει λάβει όλες τις προβλεπόμενες εγκρίσεις, καθώς στο πρόσφατο παρελθόν όχι μόνο δεν αποτελούσε προτεραιότητα, αλλά είχε καταγραφεί σαφής αρνητική προδιάθεση για την προμήθειά του, ακόμα και από τη στρατιωτική ηγεσία. Τι άλλαξε; Αφορούσε την πολιτική ή τη στρατιωτική ηγεσία;

Δεν έχει περάσει λοιπόν πολύς καιρός από τότε που επικρατούσαν στον δημόσιο διάλογο, ακόμα και από σημερινούς πανηγυρίζοντες, επιχειρήματα κατά της προμήθειας των SCALP Naval, με διάφορα επιχειρήματα. Συνοπτικά: Είτε διότι «είναι πολύ ακριβοί και θα απορροφήσουν μεγάλο μέρος των κονδυλίων για το Πολεμικό Ναυτικό», είτε διότι «ο ρόλος της στρατηγικής κρούσης έχει αναληφθεί από την Πολεμική Αεροπορία» που διαθέτει το αντίστοιχο αερομεταφερόμενο όπλο, με το μισό βέβαια βεληνεκές, είτε με το θολό, έως ακατανόητο επιχείρημα, ότι «η ολοκλήρωσή τους στις FDI HN θα τις στοχοποιήσει»!

Προς το παρόν, μένει να διαπιστωθεί εάν η τάση που διαμορφώνεται, αφενός πάνω στη φερόμενη ως αποδέσμευση των αμερικανικών βλημάτων JASSM και τώρα της εκδήλωσης πρόθεσης για συμπερίληψη των SCALP Naval στις FDI HN, σηματοδοτεί συνολικότερα την πρόθεση επανεξέτασης του ελληνικού δόγματος απέναντι στην Τουρκία. Στο παρελθόν, η συζήτηση περί υλοποίησης τέτοιων προμηθειών, είχε εγείρει ενστάσεις με το επιχείρημα ότι θα συνεπαγόταν μετατροπή του σε επιθετικό!

Θα πρέπει όμως να επανεξεταστεί το δόγμα εκ των πραγμάτων, καθότι τα F-35 είναι σαφέστατα ένα οπλικό σύστημα “πρώτου πλήγματος”. Η απόκτησή του θα πρέπει να αποβλέπει στην επαύξηση της αβεβαιότητας για τον αντίπαλο όταν επιλέγει τη μέθοδο των στρατιωτικών προκλήσεων, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την αποτροπή.

Αυτή η “αρετή” των F-35 είναι που ακυρώνεται στην πράξη, εάν για λόγους διεθνούς δημόσιας εικόνας η χώρα αυτοπαραιτείται επισήμως από την υπό προϋποθέσεις δυνατότητα εξαπόλυσης προληπτικού πλήγματος! Αυτό γίνεται δήθεν για να μην κατηγορηθεί σαν φιλοπόλεμη και παρά το γεγονός ότι υστερεί, ποσοτικά τουλάχιστον, απέναντι στη βασική απειλή εθνικής ασφαλείας που αντιμετωπίζει, δηλαδή την Τουρκία, η οποία μάλιστα χρησιμοποιεί διαρκώς τη μέθοδο του στρατιωτικού καταναγκασμού απέναντι στην Ελλάδα.

Πυραυλικό τείχος στο Αιγαίο

Παρόμοια επιχειρήματα, κυρίως αναφορικά με το κόστος έχουν καταγραφεί για τα δυο προαναφερθέντα όπλα, τους JASSM και τους SCALP Naval. Ενδιαφέρον έχει και θα πρέπει εδώ να επισημανθεί, ότι αυτά τα επιχειρήματα ξεχνιούνται όταν διεξάγεται συζήτηση για την προμήθεια 20 μαχητικών F-35 Lightning II. Μακάρι όμως η συγκεκριμένη υπόθεση να αποτελούσε το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο αποσπασματικής προσέγγισης στα ζητήματα της άμυνας.

Ένα άλλο θέμα που θα πρέπει, όμως, να τεθεί και να διευκρινιστεί, είναι η συνολικότερη εικόνα των εξαγγελιών Δένδια από τη Γαλλία. Σε αυτές παρουσιάστηκαν ως ειλημμένες αποφάσεις, πάντα στο πλαίσιο της “Ατζέντας 2030” τα προγράμματα: Εκσυγχρονισμός των (τεσσάρων;) φρεγατών MEKO 200HN, των πυραυλακάτων τύπου “Ρουσσέν” και των υποβρυχίων Type 214, για τα οποία μάλιστα ανέφερε ότι «θα ξεκινήσουν άμεσα να υλοποιούνται στην Ελλάδα». Προσθέτοντας το “μελλοντική”, αναφέρθηκε –επί γαλλικού εδάφους με γαλλικό ακροατήριο– στη μελλοντική συμμετοχή της χώρας μας στο σχεδιασμό και τη ναυπήγηση της νέας –σ.σ. αμερικανικής– φρεγάτας Constellation.

Αναφορά έγινε και στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας, ενώ χώρο στην ομιλία βρήκε και «η δημιουργία ενός απόρθητου πυραυλικού τείχους στο Αιγαίο». Η αναφορά είναι αρκούντως θολή, καθώς μπορεί μεν να θυμίζει τα περί “θόλων”, όμως η διατύπωση μοιάζει να συμπεριλαμβάνει και στόχους επιφανείας τουλάχιστον. Εν κατακλείδι, λόγος έγινε και για ναυπήγηση νέων υποβρυχίων στο τέλος της δεκαετίας. Εκεί ακούστηκε το «πάντα μέσα στα δημοσιονομικά όρια της χώρας».

Ωστόσο, αθροίζοντας τα κατ’ εκτίμηση ποσά που αφορούν τα προγράμματα τα οποία «θα ξεκινήσουν άμεσα», προκύπτει ύψος δαπάνης που μέχρι χθες δεν φαινόταν να είναι εντός των δημοσιονομικών ορίων της χώρας. Επίσης, από την οικονομική εξίσωση απουσιάζουν καταφανώς τα σε βάθος χρόνου κόστη υποστήριξης τέτοιων υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων. Η αναφορά στην Ευρωκορβέτα υποκρύπτει τη μετατόπιση προμήθειας πλοίων αυτού του εκτοπίσματος σε βάθος χρόνου, την επόμενη δεκαετία. Αυτό όμως σημαίνει, ότι ο πυρήνας της ελλαδικής ναυτικής ισχύος για τα επόμενα 10-15 χρόνια, θα είναι οι τέσσερις FDI HN και άλλες τόσες MEKO 200HN, ελαφρά εκσυγχρονισμένες.

“Παράθυρο τρωτότητας”

Εάν μάλιστα συνυπολογιστούν τα χρόνια που απαιτούνται για την ολοκλήρωση αναβαθμίσεων και ναυπηγήσεων, δηλαδή για να φτάσουμε στην πλήρη επιχειρησιακή αξιοποίηση των οκτώ κύριων μονάδων επιφανείας, η αναβάθμιση της μαχητικής αξίας του Πολεμικού Ναυτικού όπως περιγράφεται στην “Ατζέντα [μέχρι το] 2030”, προφανώς δεν θα έρθει σύντομα, ενώ στηρίζεται και σε πολύ περιορισμένους αριθμούς. Πιο προηγμένα τεχνολογικώς πλοία, αλλά πολύ λιγότερα. Προφανώς και κάποια ακόμα (εκ των ολλανδικών τύπου “S”) θα διατηρηθούν σε υπηρεσία, συμπληρωματικά και όσο αντέξουν. Διότι εάν κάποιο υπέργηρο πλοίο δεν μπορεί να σταθεί –έστω υποστηριζόμενο από άλλα– στο σύγχρονο περιβάλλον επιχειρήσεων, τότε από προσθήκη στη ναυτική ισχύ, μετατρέπεται σε βολικό στόχο για τον αντίπαλο.

Η καθυστέρηση είναι λογική για αντικειμενικούς παράγοντες, πέραν του οικονομικού. Γι’ αυτό οι αποφάσεις έχει σημασία να λαμβάνονται έγκαιρα και να μην αγνοούνται οι εκκλήσεις των στρατιωτικών επιτελείων. Διότι οδηγούμαστε σε αδιέξοδα που ανοίγουν “παράθυρα τρωτότητας” στην ελληνική άμυνα, τα οποία συνιστούν “παράθυρα ευκαιρίας” για φιλόδοξους αντιπάλους… Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η πραγματική διάσταση των εξαγγελιών Δένδια από τη Λοριάν της Γαλλίας.

Τα γνωστά διαθέσιμα κονδύλια με τα οποία γίνονται αυτοί οι σχεδιασμοί, δεν είναι σαφή. Άρα, μένει να υπάρξει γενικότερη αναφορά της κυβέρνησης για την κατανομή κονδυλίων για τον επανεξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων. Διότι όσα είναι μέχρι σήμερα γνωστά, δεν συμβαδίζουν με την αίσθηση της ομιλίας Δένδια, ότι οι πρωτοβουλίες είναι επικείμενες. Οι διαρροές περί σύσκεψης στο Μέγαρο Μαξίμου όπου λήφθηκαν οι αποφάσεις, δεν αρκούν. Οι διευκρινίσεις πρέπει να είναι περισσότερες. Κυρίως όμως να γίνει συνείδηση η ανάγκη ορθής απόδοσης προτεραιότητας στο επίπεδο του κρατικού προϋπολογισμού. Δεν είναι δυνατόν σε μια χώρα με τα χαρακτηριστικά απειλής της Ελλάδας, οι περικοπές να ξεκινούν από την άμυνα. Οι λόγοι εξηγήθηκαν επαρκώς παραπάνω…

Κάποιοι στην Αθήνα δεν ήθελαν τις Belharra εξοπλισμένες με πυραύλους SCALP Naval