Blog

 ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΗΕ

Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμων για θέματα μειονοτήτων κ. Gay Mc Dougall πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη χώρα μας την περίοδο 8-18 Σεπτεμβρίου 2008 και είχε συναντήσεις τόσο με εκπροσώπους της Ελληνικής πολιτείας όσο και με εκπροσώπους των δήθεν μειονοτήτων στην Ελλάδα.

Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμων εστίασε την προσοχή της στην Δυτική Θράκη και  στη Δυτική Μακεδονία για ευνόητους λόγους και στους Αθίγγανους ( Ρομά )των περιοχών των Σπάτων και Ασπροπύργου.

Αποτέλεσμα της επισκέψεως αυτής υπήρξε η σύνταξη μιας εκθέσεως η οποία αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΗΕ την 27 Φεβρουαρίου 2009.(www2.ohcr.org/English/bodies/hrcouncil/docs/10session/A.HRC.1)

Η Ελληνική Κυβέρνηση σχολίασε την έκθεση την 6 Μαρτίου 2009 ενώπιον των αρμοδίων οργάνων του ΟΗΕ στη Γενεύη.

Η ΕΛΕΣΜΕ κρίνει σκόπιμο να δημοσιεύσει τα κείμενα (Αγγλικά και Ελληνικά) της περίληψης της έκθεσης της κ. Mc Dougall καθώς και των επισήμων σχολίων της χώρας μας προκειμένου οι αναγνώστες μας να εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα. Η ευθύνη για τη μετάφραση ανήκει στην ΕΛΕΣΜΕ.

 

HUMAN RIGHTS COUNCIL
Tenth session
Agenda item 3

 

PROMOTION AND PROTECTION OF ALL HUMAN RIGHTS, CIVIL,
POLITICAL, ECONOMIC, SOCIAL AND CULTURAL RIGHTS,
INCLUDING THE RIGHT TO DEVELOPMENT

Comments of the Greek Government on the report of the Independent Expert on Minority Issues following her visit to Greece, Gay McDougall Geneva, 6 March 2009

            The Permanent Mission of Greece to the United Nations Office at Geneva and other International Organizations in Switzerland presents its compliments to the Secretariat of the Human Rights Council and has the honour to forward, attached herewith, the Comments* of the Government of Greece with regard to the Report of the Independent Expert on Minority Issues following the Independent Expert’s visit to Greece, from 8-16 September 2008 (document A/HRC/10/11/Add.3), which is to be presented to the Human Rights Council during its 10th session.
The Permanent Mission of Greece kindly requests the Secretariat of the Human Rights Council to circulate the attached as an official document of the 10th session of the Human Rights Council.
The Permanent Mission of Greece to the United Nations Office and other International Organizations in Geneva avails itself of the opportunity to renew to the Secretariat of the Human Rights Council the assurances of its highest consideration.

* Reproduced in the annex, as received and in the language of submission only.

COMMENTS OF THE GREEK GOVERNMENT ON THE REPORT
OF THE INDEPENDENT EXPERT ON MINORITY ISSUES
FOLLOWING HER VISIT TO GREECE

            The Greek Government thanks the Independent Expert on minority issues for her visit to Greece which opened the way to a frank and constructive dialogue with the competent authorities on a number of issues concerning the implementation of human rights standards towards minorities.
The Government of Greece would like to take the opportunity to submit certain comments on the Independent Expert’s Report to the Human Rights Council regarding Greece’s position on a number of issues raised in that Report.
1. Greece fully subscribes to the basic principle that the protection of minorities and the rights and freedoms of persons belonging to them forms an integral part of the international protection of human rights. For this reason Greek legislation, policy and practice on minority issues are oriented towards the strict implementation of human rights standards towards the members of such groups. This being so Greece firmly believes that the treatment of persons belonging to minorities should be based on international human rights and minority treaties and not on mere policy choices linked to inter-state relations.

Greece agrees with the recommendation made in paragraph 87 of the report that minorities should not be seen as tied to or implicating specific inter-state relations that may threaten the principle of territorial integrity. Modern minority treaties, however, such as the European Framework Convention for the Protection of National Minorities, aware of the European realities with respect to cases of state interference in the affairs of third state under the pretext of minority protection, stipulates in article 21 the following: “nothing in that Convention shall be interpreted as implying any right to engage in any activity or perform any act contrary to the fundamental principles of international law and in particular of the sovereign equality, territorial integrity and political independence of States”. Greece fully subscribes to the above principles and this notwithstanding the fact that minorities living in Greece are fully within the Greek society and are not considered a foreign element.
2. This does not mean, however, that special bilateral treaties recognizing minority status to certain groups as well as minority protection to its members, to the extent that they contain provisions which are compatible with human rights standards, cannot be applied. This is the case of the Lausanne Peace Treaty of 1923, which contains minority provisions applicable to the Greek minority in Turkey and to the Muslim minority in Thrace respectively. It should be stressed however that the implementation of this Treaty by Greece does not mean that treatment of the identified minority is a matter of inter-state treaty relations. Greece has unequivocally fulfilled all of its obligations under the said Treaty. Furthermore, in the past few years, and in order to ensure the smooth integration of the Muslim minority, Greece went to great lengths to adapt the protection of the Muslim minority to modern human rights standards and to provide them with better living conditions. Thus, in accordance with the provisions of the contemporary universal and regional human rights treaties and taking into account the specificities of Thrace as well as its current social and economic realities, Greece adopted the following indicative measures in favour of the Muslim minority:
-the adoption of positive measures (preferential treatment) such as the two quotas (0,5%) for admission of minority students to Universities and for employment in the public sector, in accordance with modern standards in the field of minority protection,
-enabling members of the Muslim minority, especially women and young persons, to be beneficiaries of Greece’s nation-wide programmes co-financed by the European Union, designed for vulnerable social groups.
3. On the other hand we totally disagree with the remarks made in the report and its recommendations that Greece promotes a singular national identity and citizens who wish to freely express their ethnic identities face government blockages and in some instances, intimidation from other individuals or groups. These remarks are based on information emanating from a handful of Slav-oriented individuals living in Greece who in the past few years, particularly after the dissolution of the former Yugoslavia, have embarked on an unprecedented political propaganda to discredit Greece for denying to recognize a ‘’Macedonian” national (or linguistic) minority in the region of Greek Macedonia. Their real intention is to promote the existence of a ‘’Macedonian’’ identity in Greece, to foster irredentism stemming from the former Yugoslav Republic of Macedonia, which through the exclusive use of the ‘’Macedonian’’ name as a state appellation, tries to appropriate for itself everything and anything derived from or pertaining to the entire geographic region of Macedonia, including Greek Macedonia.
It is regrettable however that the present report by trying to identify, despite the absence of objective criteria, a ‘’Macedonian’’ identity in Greece, not only fails to respect the Hellenic cultural heritage and the identity of the 2,5 million Greek Macedonians living in this region, but also threatens to create a serious confusion or even a potential clash over identities in the region as a whole.
Greece reiterates its well known position that it fully respects the right of each person to self-identify as he/she wishes and no disadvantage results from such an expression of wish. However, Greece does not recognise that a distinct ethnic or linguistic minority exists in its territory by the name ‘’Macedonian’’, since this name is used since Antiquity in the cultural/regional sense by 2,5 million Greek Macedonians living in the same region.
4. The report, in para. 82, generalises the opinion expressed by ‘’some’’ people in this respect, thus giving a totally deceptive impression on how self -identification is perceived within the Greek society. We are also concerned that a report of the United Nations uses expressions such as ‘’foreign’’ or ‘’conspirators’’ or ‘’intimidation’’ to describe how persons who self-identify themselves as minorities are being considered or treated by others. Such expressions are certainly not helpful in bringing together members of the local population and generating a climate of mutual trust.
Moreover, contrary to what the report states, those who claim to belong to a
‘’Macedonian ethnic minority’’ enjoy full respect for their individual rights. As for their freedom of association, it should be stressed that the reason for the non-registration by the Greek
Courts of an association entitled ‘’Home of Macedonian Civilization’’ is that the use of the name ‘’Macedonian’’, without a qualifier denoting that its founders are Slav oriented, creates confusion with hundreds of other associations formed by Greek Macedonians and using the same name, Macedonian.
We also wonder why the report failed to mention the number of votes and the percentage that the political party (‘’Rainbow’’), which claims to represent the so-called “Macedonian minority”, obtained in the parliamentary elections it participated only a small number of votes (3, 476 votes in the parliamentary elections of 1996 , a number that was decreased to 1139 votes in the parliamentary elections of 2000) and although in both these elections it formed a coalition with OAKKE (Organization for the Reconstruction of the Communist Party of Greece).
We would have expected the report to place more emphasis to the fact that these individuals are free to manifest their traditions and culture. A proof of this are the festivities and cultural events that are regularly held in the region of Florina, as integral part of the local population’s culture, attributed to its border-character, as well as to the cultural and historical heritage of Greek Macedonia. In fact, at the recent cultural events that took place in Meliti-Florina (July 2008), participation of nationals and officials from neighboring countries was free and unimpeded.
Greece rejects the inclusion in paragraph 84 of the report of a personal judgment as regards the existence of a ‘’Macedonian ethnic minority’’ as well as of a “Macedonian language”. References in the report to the name ‘’Macedonian’’ to denote an ethnic “minority” living in the Greek region of Macedonia or a “language” spoken in this region should have been avoided. These references should not be interpreted as implying the existence of such a minority or language in Greece but only as claims emanating from the individuals concerned.
In this respect, Greece firmly believes that any recommendation by UN bodies or mechanisms on the protection of rights of persons claiming to belong to a “minority” cannot by itself determine the existence of a minority group or impose on States an obligation to officially recognize a group as “minority”. The above view of the Greek Government is fully in line with the case-law of the Grand Chamber of the European Court of Human Rights stated in the Gorzelik v. Poland case, “a definition [of “national minority”] would be very difficult to formulate. In particular, the notion is not defined in any international treaty, including the Council of Europe Framework
Convention (see … for example, Article 27 of the United Nations International Covenant on Civil and Political Rights, Article 39 of the United Nations Convention on the Rights of the Child and the 1992 United Nations Declaration on the Rights of Persons Belonging to National or Ethnic, Religious and Linguistic Minorities). Likewise, practice regarding official recognition by States of national, ethnic or other minorities within their population varies from country to country or even within countries.”; “ … it cannot be said that the Contracting States are obliged by international law to adopt a particular concept of “national minority” in their legislation…”.
5. The remarks made above in relation to paragraph 84 of the report are also relevant with respect to the alleged limitations on the Muslim minority to have their ‘’Turkish identity’’ recognized. Greece has repeatedly stressed, that the Muslim minority in Thrace consists of three distinct groups, whose members are of Turkish, Pomak or Roma origin. Each of these groups has its own distinct spoken language and cultural traditions. The cultural heritage of all segments of the minority is fully respected. However, any attempt to identify the entire Muslim community in Thrace as Turkish is unacceptable not only for political reasons, but also because it does not reflect the actual composition of the Muslim minority, in accordance with objective criteria. Likewise, any effort by members of the Turkish-origin component of the Muslim minority in Thrace to impose their own ethnic or cultural characteristics and traditions on the other two components of the minority (Pomaks and Roma) is against the contemporary human rights standards in the field of minority protection.
As regards the issue of respect for freedom of association, it should be stressed that in Thrace a large number of minority associations and NGOs have already been registered by the competent courts and operate unimpeded, thus preserving, highlighting and promoting all aspects of the cultural, educational and economic life of the minority. A number of Muslim minority cultural associations have been registered by the competent courts in 2008. Only three judgments of the European Court of Human Rights on an equal number of associations have been rendered. At present, the three cases are pending before the competent Greek courts. The government is considering ways and means to implement the above judgments.
With regard to the issue of the appointment of Muftis, it is to be noted that the latter are high ranking Muslim officials. By means of a selection procedure, whereby prominent Muslim personalities and theology professors are consulted, the three Muftis are subsequently chosen and appointed by the Greek state, as is the case in most Muslim countries. The abovementioned procedure is necessary given the judicial authority in applying the Sharia Law in matters of family and inheritance law. It should be stressed that while Muftis in Greece were always appointed according to the above procedure and have never been elected by the minority, this issue has become a problem only in the past few years since certain individuals within the minority have organized “elections” in violation of the relevant Greek law. It is important to note that in these “elections”, only a part of the minority participated, while women were excluded, in defiance of modern human rights standards.
Concerning the application of the Sharia law, it is worth mentioning that members of the Muslim minority in Thrace have already the option to address themselves either to the Muftis or to the civil courts, whereas the latter have the power to review the decisions taken by the Muftis.
Greece takes seriously into account the need to strengthen the substantive review and control by domestic Courts of the conformity of Muftis’ decisions with the Greek Constitution and international human rights treaties. Bearing in mind the expressed preferences and visible tendencies [emerging trends] within the majority of the Muslim minority on religious, social and legal matters, Greece will study possible readjustments with regard to the application of the Sharia Law in Thrace, taking hereby into account its legal obligations and the potential changes of the wishes of the Muslim minority itself.
In the framework of a law, adopted in early 2007, the Ministry of Education and Religion has provided for the appointment of 240 religious faith teachers, and their remuneration, to the three Mufti Offices.
In implementing the letter and spirit of the Lausanne Treaty, Greece fosters the proper functioning of the existing minority schools in Thrace. In parallel, the minority is, more than ever before, determined to bring their children to the public educational system. The Greek State needs to respond to this request.
Children at kindergartens do not have Greek textbooks -actually they do not have any textbook- and do not follow any curriculum. In keeping with international and EU educational standards, the various activities and games at Greek kindergartens serve as a smooth introduction to primary education. Kindergarten teachers, members of the Muslim minority in Thrace, are encouraged to work at kindergartens in areas where there are many Muslims. The number of university-educated kindergarten teachers from the Muslim minority is still low, but the situation is expected to improve in the following years. It is also to be noted that the Special Pedagogic Academy of Thessaloniki is to be converted into a postgraduate Higher Education Training Centre for Intercultural Education, which will contribute to the improvement of the training and the qualifications of the teaching staff in the minority schools.
In general, over the last fifteen years, the Muslim minority has reaped all the benefits of Greece’s long membership in the European Union, as have all other Greek citizens. This has been, and continues to be, a tangible proof of Greece’s commitment to ensure the smooth integration of the minority in the social, economic and educational fabric of the country.
6. The situation of Roma in Greece poses a number of challenges to Greek authorities and to society in general. The integration of Roma into the society is a complex social issue, which all European countries with a Roma population face. It is a problem which can be solved only through the application of consistent efforts, financial support, and a constructive attitude from all sides involved, including local societies and the Roma themselves. Greek authorities are fully aware of the urgency of this problem and have repeatedly expressed, and shown in practice, their political will to find appropriate and effective solutions.
The Integrated Action Plan for the social integration of Greek Roma focuses on the improvement of their living conditions, which is fundamental to their empowerment as well as to combating social exclusion. The aim is the achievement of permanent housing rehabilitation for all Greek Roma, as far as possible, and the improvement of living conditions in existing settlements
The housing loans program cannot be considered “divisive” for the Roma community. The above loans are allocated on the basis of social assessment criteria established by law, taking into consideration the existing living conditions of the Roma population, such as the number of the applicants’ family members, the applicants’ low income, the existence of single families or even of health disabilities, which in general put practical obstacles to the access to social benefits and to participation in the public life.
The above program is considered to be highly beneficial, given that it provides its beneficiaries with an advanced type of settlement (permanent buildings) of adequate standard and secure ownership.
On the contrary, major settlement rehabilitation models, instead of integrating families into the existing urban scheme, would not necessarily provide a successful integration model, since, as acknowledged by civil society actors, “mass” rehabilitation schemes may lead to social exclusion. Moreover, the particular scheme implemented by the authorities allows for the beneficiaries’ personal participation as well as free choice of the place and type of settlement according to their family bonds, professional needs etc.
7. Greece emphasizes that fact that the big majority of the Greek population identify themselves as Greek Orthodox does not affect the religious freedom of other groups. Positive measures have been adopted currently to further strengthen tolerance and understanding among different religious creeds. Measures to improve the legal status of the Roman Catholic Church in Greece are under consideration. In addition, projects for the construction of a central Mosque in Athens are underway.
The Greek Government once more assures the Independent Expert of their willingness to continue this constructive dialogue with her which in their views reinforces a mutual understanding of the issues under consideration and the sensitivities involved.

 

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ <>  
ΑΠΟΣΤΟΛΗ στην ΕΛΛΑΔΑ ** (8-16 Σεπτεμβρίου 2008)

Περίληψη της Έκθεσης της ανεξάρτητης εμπειρογνώμονα σχετικά με τα ζητήματα μειονοτήτων κ.Gay  McDougall

  
Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας επί ζητημάτων μειονοτήτων επισκέφτηκε την Ελλάδα από τις 8 έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2008,  για να προωθήσει μεταξύ άλλων την εφαρμογή της Διακήρυξης σχετικά με τα δικαιώματα των προσώπων που ανήκουν στις εθνικές ή εθνικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες. Ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές και είχε  εκτενείς διαβουλεύσεις με  ανώτερους κυβερνητικούς εκπροσώπους και δημόσιους ανώτερους υπαλλήλους σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Συμβουλεύθηκε τις πολιτικές κοινωνικές οργανώσεις, θρησκευτικούς ηγέτες,  ακαδημαϊκούς και  εκπροσώπους κοινοτήτων.

Η Ελλάδα αναγνωρίζει μόνο μια μειονότητα, αυτή της μουσουλμανικής θρησκευτικής μειονότητας στη δυτική Θράκη, η οποία προστατεύεται από τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και δεν αναγνωρίζει το καθεστώς της  μειονότητας άλλων κοινοτήτων. Η κυβέρνηση είναι πεπεισμένη ότι οι αξιώσεις της ύπαρξης άλλων μειονοτήτων είναι αβάσιμες και πολιτικά παρακινημένες. Εντούτοις, εάν ένα κράτος αναγνωρίζει επίσημα μια μειονότητα δεν είναι πειστική όσον αφορά τις υποχρεώσεις της προς τους μειονοτικούς πληθυσμούς..

Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας ενδιαφέρεται για τα θέματα αποκλειστικά της εσωτερικής αρμοδιότητας της κυβέρνησης της Ελλάδας σχετικά με τη μεταχείρισή των μειονοτήτων καθώς και μειονεκτουσών ομάδων μέσα στη χώρα. Οι ανησυχίες της εστιάζονται στο βαθμό στον οποίο η νομοθεσία, η πολιτική και η πρακτική εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους βάσει του διεθνούς δικαίου των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων μειονότητας, τα οποία έχουν προτεραιότητα έναντι των διμερών συνθηκών και συμφωνιών. Η απόφαση ότι μια ορισμένη ομάδα πρέπει να απολαμβάνει την προστασία της μειονότητας δεν έχει  επιπτώσεις στις διακρατικές σχέσεις. Οι μειονότητες είναι ιδρυτικές ομάδες ελληνικής κοινωνίας, όχι ένα ξένο στοιχείο.

Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας παρακινεί την κυβέρνηση της Ελλάδας να αποσύρει  τη διαφωνία της σχετικά με το εάν υπάρχει μια μακεδονική ή τουρκική μειονότητα στην Ελλάδα και εστιάζει την προσοχή της στην προστασία του δικαιώματος αυτό-προσδιορισμού, την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του συνδικαλίζεσθαι αυτών των κοινοτήτων. Τα δικαιώματά τους αναφορικά με την προστασία της μειονότητας πρέπει να τιμηθούν σύμφωνα με τη Διακήρυξη περί των μειονοτήτων και τις διεθνείς συνθήκες των ανθρώπινων δικαιωμάτων . Η Ελλάδα πρέπει να συμμορφωθεί πλήρως με τις αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου των ανθρώπινων δικαιωμάτων και συγκεκριμένα εκείνες τις αποφάσεις σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται στις  ενώσεις να έχουν την άδεια  να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις “μακεδονικός και ” Τουρκικός” στα ονόματά  τους  για να εκφράσουν τις εθνικές ταυτότητές τους ελεύθερα.

Η διάκριση εναντίον των  Ρομά υπάρχει στην Ελλάδα όπως και σε  άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας επισκέφτηκε τις κοινότητες των Ρομά που στερούνται τις βασικές εγκαταστάσεις και αντιμετωπίζουν τη μόνιμη απειλή της έξωσης. Πολλά παιδιά των Ρομά είναι είτε στα διαχωρισμένα σχολεία είτε δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση εξ αιτίας της ταυτότητάς τους. Η ανεξάρτητη εμπειρογνώμονας επαινεί τις κυβερνητικές προσπάθειες να αναπτύξει τις θετικές πολιτικές που συντονίζονται στο διυπουργικό επίπεδο από τον Υπουργό εσωτερικών μέσω του ολοκληρωμένου προγράμματος δράσης για τους Ρομά. Εντούτοις, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα  εφαρμογής σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης και το διαχωρισμό των Ρομά σε ορισμένα δημόσια σχολεία. Η κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της να εξασφαλίσει ότι οι εθνικές πολιτικές δεν υπονομεύονται ή αψηφούνται από τις τοπικές αρχές οι οποίες διακατέχονται από τοπικές προκαταλήψεις. Πρέπει να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου όσον αφορά το διαχωρισμό των παιδιών των Ρομά..

Σχόλια της ελληνικής κυβέρνησης στην έκθεση της ανεξαρτήτου εμπειρογνώμονα σχετικά με τα ζητήματα μειονοτήτων κ. McDougall μετά από την επίσκεψή της στην Ελλάδα( Γενεύη, 6 Μαρτίου 2009) <>
 
ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑ ΣΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ   

Η ελληνική κυβέρνηση ευχαριστεί την ανεξάρτητη εμπειρογνώμονα σε ζητήματα μειονοτήτων, για την επίσκεψή της στην Ελλάδα, η οποία άνοιξε το δρόμο σε έναν ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο με τις αρμόδιες αρχές σε διάφορα ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή των προτύπων (standards) των  ανθρώπινων δικαιωμάτων σε ότι αφορά τις μειονότητες.

Η κυβέρνηση της Ελλάδας  επιθυμεί να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία να υποβάλει ορισμένα σχόλια στην έκθεση των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων των ανθρώπινων δικαιωμάτων σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στα διάφορα ζητήματα που θίγονται σε αυτήν .

1. Η Ελλάδα προσυπογράφει πλήρως τη βασική αρχή ότι η προστασία των μειονοτήτων καθώς και των δικαιωμάτων τους και των  ελευθεριών των προσώπων που ανήκουν σε αυτές είναι  ένα αναπόσπαστο τμήμα της διεθνούς προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό η ελληνική νομοθεσία , η γενικότερη πολιτική σε ότι αφορά τα ισχύοντα πρότυπα (standards) καθώς και η πρακτική στα ζητήματα μειονοτήτων είναι προσανατολισμένες προς την ακριβή εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων προς τα μέλη τέτοιων ομάδων. Mε αυτό ως δεδομένο η Ελλάδα σταθερά θεωρεί ότι η μεταχείριση των προσώπων που ανήκουν στις μειονότητες πρέπει να βασιστεί στα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα και τις συνθήκες σχετικά με τις μειονότητες και όχι σε πολιτικές επιλογές που συνδέονται με διακρατικές σχέσεις.

Η Ελλάδα συμφωνεί με τη σύσταση της παραγράφου 87 της έκθεσης δηλ.ότι οι μειονότητες δεν πρέπει να θεωρούνται ότι συνδέονται ή εμπλέκονται σε συγκεκριμένες διακρατικές σχέσεις που μπορούν να απειλήσουν την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας. Ωστόσο οι σύγχρονες συνθήκες μειονότητας, όπως η Ευρωπαϊκή Συνθήκη Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές πραγματικότητες όσον αφορά τις περιπτώσεις της κρατικής παρέμβασης στις υποθέσεις  τρίτου κράτους, αμέσως μετά το προοίμιο του κειμένου περί της προστασίας των  μειονοτήτων, ορίζει στο άρθρο 21 τα εξής: “τίποτα σε αυτή τη Συνθήκη δεν θα ερμηνευθεί ότι υπονοεί οποιοδήποτε δικαίωμα για συμμετοχή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή σε εκτέλεση οποιασδήποτε  πράξεως αντίθετης στις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και ειδικότερα (στις αρχές)της κυρίαρχης ισότητας, της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας των κρατών”. Η Ελλάδα προσυπογράφει πλήρως τις ανωτέρω αρχές και αυτό παρά το γεγονός ότι οι μειονότητες που ζουν στην Ελλάδα είναι πλήρως ενταγμένες μέσα στην ελληνική κοινωνία και δεν θεωρούνται ξένο στοιχείο.

2.Εντούτοις,  αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν  οι ειδικές διμερείς συνθήκες που αναγνωρίζουν το καθεστώς της μειονότητας σε ορισμένες ομάδες καθώς επίσης και την προστασία της μειονότητας στα μέλη της, στο βαθμό που  εμπεριέχουν διατάξεις που είναι συμβατές με τα πρότυπα (standards) των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό συμβαίνει με τη Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης του 1923, η οποία περιέχει τις διατάξεις περί μειονότητας εφαρμόσιμες στην ελληνική μειονότητα στην Τουρκία και στη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη αντίστοιχα. Πρέπει να τονιστεί όμως ότι η εφαρμογή αυτής της Συνθήκης από την Ελλάδα δεν σημαίνει ότι η μεταχείριση αυτής της προσδιορισμένης μειονότητας είναι ένα θέμα μιας συνθήκης διακρατικών σχέσεων. Η Ελλάδα έχει εκπληρώσει κατηγορηματικά  όλες της τις υποχρεώσεις στο πλαίσιο της εν λόγω Συνθήκης. Επιπλέον, στο πρόσφατο παρελθόν και προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομαλή ενσωμάτωση της μουσουλμανικής μειονότητας, η Ελλάδα προσπάθησε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό να προσαρμόσει την προστασία της μουσουλμανικής μειονότητας στα σύγχρονα πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και να παρέξει στους μουσουλμάνους  τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τις διατάξεις των συγχρόνων, διεθνών και περιφερειακών  συνθηκών περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιομορφίες της Θράκης καθώς επίσης και τις τρέχουσες κοινωνικές και οικονομικές πραγματικότητές της, η Ελλάδα ενέκρινε τα ακόλουθα ενδεικτικά μέτρα υπέρ της μουσουλμανικής μειονότητας:

– η υιοθέτηση  θετικών μέτρων (προνομιακή μεταχείριση) όπως οι δύο ποσοστώσεις (0,5%) για την αποδοχή των σπουδαστών μειονότητας στα πανεπιστήμια και για την απασχόληση στο δημόσιο τομέα, σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα στον τομέα της προστασίας μειονοτήτων,

–  η διευκόλυνση των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας, ειδικά των γυναικών και των νεαρών ατόμων, να είναι δικαιούχοι των σε εθνικό επίπεδο προγραμμάτων της Ελλάδας συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που σχεδιάστηκαν για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
3. Εξάλλου διαφωνούμε συνολικά με τις παρατηρήσεις που γίνονται στην έκθεση και τις συστάσεις της ότι η Ελλάδα προωθεί μια μοναδική εθνική ταυτότητα και ότι οι πολίτες που επιθυμούν να εκφράσουν ελεύθερα την εθνική τους ταυτότητα αντιμετωπίζουν εμπόδια από πλευράς κυβέρνησης και σε μερικές περιπτώσεις, τον εκφοβισμό από άλλα άτομα ή ομάδες. Αυτές οι παρατηρήσεις είναι βασισμένες στις πληροφορίες που προέρχονται από ολιγάριθμα σλαβικά-προσανατολισμένα άτομα που ζουν στην Ελλάδα και που στο πρόσφατο παρελθόν , ιδιαίτερα μετά από τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, έχουν αρχίσει μια πρωτοφανή πολιτική προπαγάνδα για να δυσφημήσουν την Ελλάδα λόγω της άρνησης της να αναγνωρίσει “Μακεδονική’’εθνική (ή γλωσσική) μειονότητα στην περιοχή της ελληνικής Μακεδονίας. Η πραγματική πρόθεσή τους είναι να προωθήσουν την ύπαρξη μιας ‘’Μακεδονικής΄΄ ταυτότητας  στην Ελλάδα, για να ενθαρρύνει τον αλυτρωτισμό που προέρχεται από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, που μέσω της αποκλειστικής χρήσης του ονόματος `’Μακεδονία΄΄  επιδιώκει να οικειοποιηθεί για λογαριασμό της όλα και οτιδήποτε προέρχονται από ή είναι σχετικά με  ολόκληρη τη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής Μακεδονίας.

Είναι θλιβερό, εντούτοις, ότι η παρούσα έκθεση με την προσπάθεια να προσδιοριστεί, παρά την απουσία αντικειμενικών κριτηρίων, μια ΄΄Μακεδονική’’ ταυτότητα  στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν σέβεται την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και την ταυτότητα των 2.5 εκατομμύριο Ελλήνων Μακεδόνων που ζουν σε αυτήν την περιοχή, αλλά και απειλεί να δημιουργήσει μια σοβαρή σύγχυση ή ακόμα και μια πιθανή σύγκρουση πάνω στο θέμα των ταυτοτήτων στην περιοχή ως σύνολο.

Η Ελλάδα επαναλαμβάνει την καλά γνωστή θέση της ότι σέβεται πλήρως το δικαίωμα κάθε προσώπου να αυτό-προσδιορίζεται όπως επιθυμεί χωρίς καμία επίπτωση. Εντούτοις, η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει ότι  υφίσταται μια ευδιάκριτη εθνική ή γλωσσική ‘’Μακεδονική’’ μειονότητα  στο έδαφός της  δεδομένου ότι αυτό το όνομα χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα, υπό την πολιτιστική/περιφερειακή έννοια, από 2.5 εκατομμύρια Έλληνες Μακεδόνες που ζουν στην ίδια περιοχή.

 

4. Η έκθεση, στην παράγραφο 82, γενικεύει την άποψη που εκφράζεται από ελάχιστους ανθρώπους δίνοντας κατά συνέπεια μια συνολικά παραπλανητική εντύπωση στον τρόπο με τον οποίο ο αυτό- προσδιορισμός γίνεται αντιληπτός στην ελληνική κοινωνία. Ανησυχούμε επίσης ότι μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών χρησιμοποιεί τις εκφράσεις όπως το `’ξένοι ” ή  `’συνωμότες”ή `’εκφοβισμός ” για να περιγράψει πώς τα πρόσωπα που αυτό-προσδιορίζονται ως μειονότητες αντιμετωπίζονται από τους άλλους. Τέτοιες εκφράσεις δεν είναι βεβαίως χρήσιμες για την παραγωγή ενός κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης των μελών του τοπικού πληθυσμού.

Επιπλέον, αντίθετα προς αυτά που δηλώνονται στην έκθεση, εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ανήκουν σε μια `’Μακεδονική εθνική μειονότητα ” απολαμβάνουν τον πλήρη σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων τους. Όσον αφορά στην ελευθερία  του συνεταιρίζεσθαι, πρέπει να τονιστεί ότι ο λόγος για τη μη-εγγραφή από τα ελληνικά δικαστήρια μιας ένωσης που τιτλοφορείται `’Εστίαι του Μακεδονικού Πολιτισμού ” είναι ότι η χρήση του ονόματος `Μακεδονική/ός ”, χωρίς ένα χαρακτηριστικό που να δείχνει ότι οι ιδρυτές του είναι σλαβικής προέλευσης  δημιουργεί  σύγχυση με τις εκατοντάδες άλλων ενώσεων που έχουν ιδρυθεί από τους Έλληνες Μακεδόνες και χρησιμοποιούν  το ίδιο όνομα (μακεδονική/ός).

Αναρωτιόμαστε επίσης γιατί η έκθεση απέφυγε να αναφέρει τον αριθμό των ψήφων και του ποσοστού που το πολιτικό κόμμα (`’Rainbow ”), που υποστηρίζει ότι αντιπροσωπεύει την αποκαλούμενη “μακεδονική μειονότητα”, έλαβε στις κοινοβουλευτικές εκλογές που αυτό συμμετείχε. Έλαβε μόνο ένα μικρό αριθμό ψήφων (3.476 ψήφοι στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1996), ένας αριθμός που μειώθηκε σε 1139 ψήφους στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2000) αν και στις δύο αυτές τις εκλογές συγκρότησε ένα συνασπισμό με την OAKKE (Οργάνωση για την Αναδημιουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας).

Αναμέναμε  από  την έκθεση να δώσει περισσότερη έμφαση στο γεγονός ότι αυτά τα άτομα είναι ελεύθερα να εκδηλώνουν τις παραδόσεις και την κουλτούρα τους. Μια απόδειξη αυτού είναι οι εορτασμοί και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται τακτικά στην περιοχή της Φλώρινας, ως αναπόσπαστο τμήμα του πολιτισμού του τοπικού πληθυσμού, που αποδίδεται στην πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά της ελληνικής Μακεδονίας. Στην πραγματικότητα, στις πρόσφατες πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Μελίτη-Φλώρινας (Ιούλιος 2008), η συμμετοχή των υπηκόων και  ανώτερων υπαλλήλων από τις γειτονικές χώρες ήταν ελεύθερη και ανεμπόδιστη.

 

Η Ελλάδα απορρίπτει τη συμπερίληψη στην παράγραφο 84 της έκθεσης μιας προσωπικής κρίσης όσον αφορά στην ύπαρξη μιας `’Mακεδονικής εθνικής μειονότητας ” καθώς επίσης και μιας “μακεδονικής γλώσσας”. Οι αναφορές στην έκθεση στο όνομα `’Mακεδονική ” για να δείξουν μια εθνική “μειονότητα” που ζει στην ελληνική περιοχή της Μακεδονίας ή μιας “γλώσσας” προφορικής σε αυτήν την περιοχή πρέπει να είχαν αποφευχθεί. Αυτές οι αναφορές δεν πρέπει να ερμηνευθούν ότι υπονοούν την ύπαρξη μιας τέτοιας μειονότητας ή γλώσσας στην Ελλάδα αλλά μόνο αιτιάσεις προερχόμενες από τα ενδιαφερόμενα άτομα.

Από αυτή την άποψη, η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά  ότι οποιαδήποτε σύσταση από τα όργανα ή τους μηχανισμούς των Η.Ε που ασχολούνται με την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων που υποστηρίζουν ότι ανήκει σε μια “μειονότητα” δεν μπορεί να καθορίσει την ύπαρξη μιας ομάδας μειονότητας ή να επιβάλει στα κράτη την  υποχρέωση να αναγνωριστεί επίσημα μια ομάδα ως “μειονότητα”.

Η ανωτέρω άποψη της ελληνικής κυβέρνησης είναι σε πλήρη συμφωνία με τη νομολογία του  Επιμελητηρίου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που  στην υπόθεση Gorzelik εναντίον της Πολωνίας, δηλώνεται ότι “ένας καθορισμός [” της εθνικής μειονότητας “] θα ήταν πολύ δύσκολο να διατυπωθεί. Ειδικότερα, η έννοια δεν καθορίζεται σε οποιαδήποτε διεθνή συνθήκη, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης (βλ…. παραδείγματος χάριν, άρθρο 27 του διεθνούς συμβολαίου Ηνωμένων Εθνών στα αστικά και πολιτικά δικαιώματα, άρθρο 39 της Συνθήκης Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού και η Διακήρυξη Ηνωμένων Εθνών του 1992 σχετικά με τα δικαιώματα των προσώπων που ανήκουν στις εθνικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες). Επιπλέον, η πρακτική αναφορικά με την επίσημη αναγνώριση από τους κρατικούς φορείς, εθνικών ή άλλων μειονοτήτων μέσα στον πληθυσμό τους ποικίλλει από χώρα σε χώρα ή ακόμα και μέσα στις χώρες.”…’’και κατά συνέπεια δεν μπορεί να ειπωθεί ότι τα συμβαλλόμενα κράτη υποχρεώνονται από το διεθνές δίκαιο  να υιοθετήσουν μια ιδιαίτερη έννοια” της εθνικής μειονότητας “στη νομοθεσία τους…”.

 

5. Οι παρατηρήσεις που έγιναν παραπάνω σε σχέση με την παράγραφο 84 της έκθεσης είναι επίσης σχετικές όσον αφορά τους υποτιθέμενους περιορισμούς στη μουσουλμανική μειονότητα να αναγνωρίσουν ως `’Τουρκική’’ την ταυτότητά τους .
Η Ελλάδα έχει τονίσει επανειλημμένα, ότι η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη αποτελείται από τρεις ευδιάκριτες ομάδες, τα μέλη των οποίων είναι προέλευσης Τουρκικής, Πομακικής ή Ρομά. Κάθε μια από αυτές τις ομάδες έχει την ευδιάκριτη προφορική γλώσσα και τις πολιτιστικές παραδόσεις της. Η πολιτιστική κληρονομιά όλων των τμημάτων της μειονότητας είναι πλήρως σεβαστή. Εντούτοις, οποιαδήποτε προσπάθεια να προσδιοριστεί  ολόκληρη η μουσουλμανική κοινότητα στη Θράκη ως Τουρκική είναι απαράδεκτη όχι μόνο για πολιτικούς λόγους, αλλά και επειδή δεν απεικονίζει την πραγματική σύνθεση της μουσουλμανικής μειονότητας, σύμφωνα με  αντικειμενικά κριτήρια. Επιπλέον, οποιαδήποτε προσπάθεια από τα μέλη του τμήματος  της τουρκικής-προέλευσης  μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη  να επιβάλει τα εθνικά ή πολιτιστικά χαρακτηριστικά και τις παραδόσεις τους στα άλλα δύο συστατικά της μειονότητας (Πομάκους και Ρομά) είναι ενάντια στα σύγχρονα πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωμάτων στον τομέα της προστασίας των μειονοτήτων.

Όσον αφορά στο ζήτημα του σεβασμού της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, πρέπει να τονιστεί ότι στη Θράκη ένας μεγάλος αριθμός ενώσεων μειονότητας και ΜΚΟ έχουν εγγραφεί ήδη από τα αρμόδια δικαστήρια και λειτουργούν ανεμπόδιστα, συντηρώντας κατά συνέπεια, και προωθώντας  όλες τις πτυχές της πολιτιστικής, εκπαιδευτικής και οικονομικής ζωής της μειονότητας. Διάφορες Μουσουλμανικές πολιτιστικές ενώσεις μειονότητας έχουν εγγραφεί από τα αρμόδια δικαστήρια το 2008. Μόνο τρεις αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε έναν ίσο αριθμό ενώσεων έχουν εκδοθεί. Αυτή τη στιγμή, οι τρεις υποθέσεις είναι εκκρεμείς ενώπιον των αρμοδίων ελληνικών δικαστηρίων.   Η κυβέρνηση μελετά τους τρόπους και τα μέσα για να εφαρμόσει τις ανωτέρω αποφάσεις.  

Όσον αφορά το ζήτημα του διορισμού των μουφτήδων πρέπει τονιστεί ότι πρόκειται για υψηλόβαθμους μουσουλμάνους ανώτερους υπαλλήλους. Με τη βοήθεια μιας διαδικασίας επιλογής, με την οποία εξέχουσες μουσουλμανικές προσωπικότητες και  καθηγητές θεολογίας ερωτώνται, οι τρεις μουφτήδες επιλέγονται και στη συνέχεια διορίζονται από το ελληνικό κράτος, όπως συμβαίνει στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες. Η προαναφερθείσα διαδικασία είναι απαραίτητη λαμβάνοντας υπόψη τη δικαστική εξουσία που διαθέτουν στην εφαρμογή του νόμου της Sharia σε θέματα  οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου. Πρέπει να τονιστεί ότι ενώ οι μουφτήδες στην Ελλάδα διορίστηκαν πάντα σύμφωνα με την ανωτέρω διαδικασία και δεν έχουν εκλεχτεί ποτέ από τη μειονότητα, αυτό το ζήτημα έχει μετατραπεί σε πρόβλημα στα τελευταία λίγα χρόνια δεδομένου ότι ορισμένα άτομα μέσα στη μειονότητα έχουν οργανώσει ” εκλογές”  παραβιάζοντας το σχετικό ελληνικό νόμο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι  σε αυτές τις “εκλογές”, μόνο ένα μέρος της μειονότητας συμμετείχε, ενώ οι γυναίκες αποκλείστηκαν, σε περιφρόνηση των σύγχρονων των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Σχετικά με την εφαρμογή του νόμου Sharia, αξίζει να σημειωθεί ότι τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη έχουν ήδη την επιλογή να απευθυνθούν είτε στους μουφτήδες είτε στα αστικά δικαστήρια, ενώ τα τελευταία έχουν τη δύναμη να αναθεωρήσουν τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τους μουφτήδες. Η Ελλάδα λαμβάνει σοβαρά υπόψη την ανάγκη να ενισχύσει την ουσιαστική αναθεώρηση και τον έλεγχο από τα τοπικά δικαστήρια της συμμόρφωσης των αποφάσεων των μουφτήδων με το ελληνικό σύνταγμα και τις διεθνείς συνθήκες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Λαμβάνοντας υπόψη τις εκφρασμένες προτιμήσεις και τις ορατές τάσεις [ αναδυόμενες τάσεις ] μέσα στην πλειοψηφία της μουσουλμανικής μειονότητας στα θρησκευτικά, κοινωνικά και νομικά θέματα, η Ελλάδα θα μελετήσει τις πιθανές αναπροσαρμογές όσον αφορά την εφαρμογή του νόμου Sharia στη Θράκη,  λαμβάνοντας με το παρόν έγγραφο υπόψη τις νομικές υποχρεώσεις της και τις πιθανές αλλαγές των επιθυμιών της ίδιας της μουσουλμανικής μειονότητας.

Στα πλαίσια ενός νόμου, που εγκρίθηκε στις αρχές του 2007, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει προβλέψει το διορισμό 240 θρησκευτικών δασκάλων πίστης, και επ΄αμοιβή στα τρία γραφεία των μουφτήδων.

Σε εφαρμογή του γράμματος και του πνεύματος της Συνθήκης της Λωζάνης, η Ελλάδα ενθαρρύνει την κατάλληλη λειτουργία των υπαρχόντων σχολείων μειονότητας στη Θράκη. Παράλληλα, η μειονότητα, περισσότερο από ποτέ πριν, είναι αποφασισμένη  να φέρει τα παιδιά τους στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Το ελληνικό κράτος πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτό το αίτημα.

Τα παιδιά στους παιδικούς σταθμούς δεν έχουν ελληνικά βιβλία – στη πράξη δεν έχουν οποιοδήποτε βιβλίο – και δεν ακολουθούν οποιοδήποτε πρόγραμμα σπουδών. Σύμφωνα με τα διεθνή και εκπαιδευτικά πρότυπα της ΕΕ, οι διάφορες δραστηριότητες και τα παιχνίδια στους ελληνικούς παιδικούς σταθμούς χρησιμεύουν ως μια ομαλή εισαγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι παιδικών σταθμών, μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, ενθαρρύνονται  να εργαστούν στους παιδικούς σταθμούς στις περιοχές όπου υπάρχουν πολλοί μουσουλμάνοι. Ο αριθμός πανεπιστημιακού επιπέδου δασκάλων παιδικών σταθμών από τη μουσουλμανική μειονότητα είναι ακόμα χαμηλός, αλλά η κατάσταση αναμένεται  να βελτιωθεί στα επόμενα έτη. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η ειδική παιδαγωγική ακαδημία Θεσσαλονίκης πρόκειται να μετατραπεί σε ένα μεταπτυχιακό κέντρο κατάρτισης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, η οποία θα συμβάλει στη βελτίωση της κατάρτισης και τα προσόντα του διδακτικού προσωπικού στα σχολεία  της μειονότητας.

Γενικά, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαπέντε ετών, η μουσουλμανική μειονότητα έχει επωφεληθεί  με όλα τα οφέλη της μακροχρόνιας ιδιότητας μέλους της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως συνέβη και με όλους τους Έλληνες πολίτες. Αυτό ήταν, και συνεχίζει να είναι, μια απτή απόδειξη της υποχρέωσης της Ελλάδας να εξασφαλίσει την ομαλή ενσωμάτωση της μειονότητας στον κοινωνικό, οικονομικό και εκπαιδευτικό ιστό της χώρας.

6.  Η κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα θέτει διάφορες προκλήσεις στις ελληνικές αρχές και στην κοινωνία γενικά. Η ένταξη των  Ρομά στην κοινωνία είναι ένα σύνθετο κοινωνικό ζήτημα, το οποίο αντιμετωπίζουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν  πληθυσμό Ρομά. Είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να λυθεί μόνο μέσω της εφαρμογής συνεπών προσπαθειών, της οικονομικής ενίσχυσης, και μιας εποικοδομητικής συμπεριφοράς από όλες τις πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κοινωνιών και των Ρομά των ίδιων. Οι ελληνικές αρχές γνωρίζουν πλήρως την επείγουσα ανάγκη επίλυσης αυτού του προβλήματος, έχουν εκφράσει επανειλημμένα, και έχουν παρουσιάσει στην πράξη την πολιτική θέλησή τους να βρουν  τις κατάλληλες και αποτελεσματικές λύσεις.

Το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης για την κοινωνική ενσωμάτωσης των  Ελλήνων Ρομά εστιάζει την προσπάθεια  στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους, η οποία είναι θεμελιώδης στην ενδυνάμωσή τους καθώς επίσης και στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Ο στόχος είναι η ύπαρξη μόνιμης, όσο το δυνατόν περισσότερο, κατοικίας για όλους τους Έλληνες Ρομά , καθώς  και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις υπάρχουσες  εγκαταστάσεις. 

Το πρόγραμμα δανείων κατοικίας δεν μπορεί να θεωρηθεί “διαχωριστικό” για την κοινότητα των Ρομά. Τα ανωτέρω δάνεια διατίθενται βάσει των κοινωνικών κριτηρίων αξιολόγησης που καθιερώνονται από το νόμο, που λαμβάνει υπόψη τις υπάρχουσες συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού των Ρομά, όπως ο αριθμός των  μελών της οικογένειας των υποψηφίων, το χαμηλό εισόδημα των υποψηφίων, η ύπαρξη των μονογονεικών οικογενειών ή ακόμα και των προβλημάτων υγείας, οι οποίες γενικά θέτουν πρακτικά εμπόδια στην πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές και στη συμμετοχή στη δημόσια ζωή.

Το ανωτέρω πρόγραμμα θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετικό, δεδομένου ότι παρέχει στους δικαιούχους του έναν προηγμένο τύπο εγκατάστασης (μόνιμα κτήρια) με επαρκή τυποποίηση και εξασφαλισμένης ιδιοκτησίας.

Αντίθετα, σημαντικά προγράμματα εγκατάστασης, αντί της ενσωμάτωσης των οικογενειών στο υπάρχον αστικό ιστό, δεν θα παρείχαν απαραιτήτως ένα επιτυχές πρότυπο ενσωμάτωσης, δεδομένου ότι, όπως αναγνωρίζεται από τους ειδήμονες, τα σχέδια “μαζικής” αποκατάστασης μπορούν να οδηγήσουν στον κοινωνικό αποκλεισμό. Επιπλέον, το ιδιαίτερο σχέδιο που εφαρμόζεται από τις αρχές επιτρέπει την προσωπική συμμετοχή των δικαιούχων καθώς επίσης και την ελεύθερη επιλογή της θέσης και του τύπου τακτοποίησης σύμφωνα με τους οικογενειακούς δεσμούς τους, τις επαγγελματικές ανάγκες κ.λπ. 

7. Η Ελλάδα υπογραμμίζει ότι το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού αυτό-προσδιορίζεται ως Έλληνες Ορθόδοξοι, δεν έχει επιπτώσεις στη θρησκευτική ελευθερία άλλων ομάδων. Τα θετικά μέτρα έχουν εγκριθεί αυτήν την περίοδο για να ενισχύσουν περαιτέρω την ανοχή και την κατανόηση μεταξύ των διαφορετικών θρησκευτικών θρησκειών. Τα μέτρα για να βελτιωθεί το νομικό καθεστώς του ρωμαιοκαθολικού εκκλησίας στην Ελλάδα είναι υπό εξέταση. Επιπλέον, τα προγράμματα για την κατασκευή ενός κεντρικού μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα είναι εν εξελίξει.

Η ελληνική κυβέρνηση βεβαιώνει ακόμα μια φορά την ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα ότι επιθυμεί  να συνεχίσει μαζί της  αυτό  τον εποικοδομητικό διάλογο ο  οποίος κατά την άποψη της ενισχύει μια αμοιβαία κατανόηση των υπό εξέταση ζητημάτων και των  σχετικών ευαισθησιών.