Μichael Rubin. Πόλεμος Ισραήλ-Ιράν. «Πρόβα τζενεράλε» για έναν μελλοντικό πόλεμο με την Τουρκία;
Κύρια σημεία & σύνοψη
- Ο τρέχων πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, ο οποίος στηρίζεται σε δεκαετίες αγεφύρωτων διαφορών, θα μπορούσε να αποτελεί «πρόβα» για μια μελλοντική σύγκρουση Ισραήλ-Τουρκίας.
- Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακολουθεί πορεία ανάλογη με εκείνη των αγιατολάχ του Ιράν: ανάπτυξη εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας, οικοδόμηση πυρηνικού προγράμματος με πολιτικό μανδύα και κρατική υποστήριξη της τρομοκρατίας μέσω οργανώσεων όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ.
- Ο συνδυασμός αυτής της πορείας με έντονη αντιαισραηλινή ρητορική δημιουργεί έναν επικίνδυνο παραλληλισμό.
- Η Δύση οφείλει να μην επαναλάβει τα διπλωματικά λάθη που έκανε με το Ιράν, αγνοώντας τη δυνητική απειλή που προκύπτει από την Τουρκία.
Θα μπορούσε ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν να είναι πρόβα για έναν πόλεμο Ισραήλ-Τουρκίας;
Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν—κρατών που τα χωρίζουν πάνω από 1.600 χιλιόμετρα—αποτελεί το αποτύπωμα της αποτυχίας άνω των τεσσάρων δεκαετιών διπλωματίας.
Από τότε που ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί οδήγησε πρώτος τα πλήθη στο σύνθημα «Θάνατος στο Ισραήλ» και ο διάδοχός του Αλί Χαμενεΐ επανεκκίνησε το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα το 1989, τα γεγονότα των τελευταίων τριών ημερών ήταν προδιαγεγραμμένα—αν όχι αναπόφευκτα.
Και τα δύο κράτη προετοιμάζονταν για όσα συμβαίνουν αυτή την εβδομάδα. Το Ισραήλ είχε διεισδύσει εις βάθος στον μηχανισμό ασφαλείας και άμυνας της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Για την ανώτατη ηγεσία των Φρουρών της Επανάστασης δεν υπήρχε ασφαλές καταφύγιο· ο ίδιος ο Ανώτατος Ηγέτης Αλί Χαμενεΐ πιθανόν λειτουργεί πλέον «με δανεικό χρόνο».
Παρά τους κομπασμούς του Χαμενεΐ περί ακρίβειας των ιρανικών όπλων, το υποτιθέμενο φετφά του εναντίον της απόκτησης πυρηνικών όπλων παρείχε προπέτασμα καπνού στους Ιρανούς επιστήμονες για το ακριβώς αντίθετο.
Μια γενιά διπλωματών απέτυχε πλήρως: η ευσεβής τους φαντασίωση ότι οι «μετριοπαθείς» στο Ιράν είχαν δύναμη, και κυρίως ότι διέφεραν ουσιαστικά σε ιδεολογία και όχι σε τακτικές, έκανε τη σημερινή σύγκρουση ακόμη χειρότερη. Αν είχαν αναγκάσει τον Χαμενεΐ να «πιει το δηλητήριο», όπως είπε ο Χομεϊνί τον Ιούλιο 1988 όταν αποδέχτηκε την κατάπαυση πυρός με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, ο σημερινός πόλεμος ίσως δεν θα είχε ξεσπάσει.
Το «πρόβλημα» Τουρκία
Οι ρουκέτες και τα drones εξακολουθούν να πλήττουν στόχους, αλλά η Δύση ίσως ήδη επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη, αγνοώντας το γεγονός ότι ο Ερντογάν οδηγεί τη χώρα του στην ίδια τροχιά που χάραξαν ο Χομεϊνί και ο Χαμενεΐ.
Όπως και οι Ιρανοί ανώτατοι ηγέτες, ο Ερντογάν καυχιέται δημοσίως για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Παράλληλα, η Τουρκία—όπως το Ιράν πριν από μερικές δεκαετίες—κατασκευάζει πυρηνικό σταθμό σε σεισμογενή ζώνη, υποτίθεται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, προσφέροντας όμως κάλυψη σε πιο σκοτεινούς πυρηνικούς σχεδιασμούς.
Τυπικοί χαρακτηρισμοί δεν έχουν σημασία: η Άγκυρα λειτουργεί ήδη ως κρατικός χορηγός τρομοκρατίας. Ο Ερντογάν υποστηρίζει απροκάλυπτα τη Χαμάς, επιτρέποντας σε υψηλόβαθμα στελέχη της να σχεδιάζουν επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ από την ασφαλή τουρκική τους βάση.
Πρόσφατα, και πιο διακριτικά, το καθεστώς Ερντογάν βοηθά τη Χεζμπολάχ να «ξεπλένει» χρήμα ώστε να συνεχίσει τη δράση της. Με άλλα λόγια, καθώς το Ιράν—υπό κατάρρευση—εγκαταλείπει τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, ο Ερντογάν αναλαμβάνει ρόλο «θετού γονέα». Οι επιθέσεις του κατά των Εβραίων και του εβραϊκού κράτους, ακόμη και με εκκλήσεις για τον αφανισμό του Ισραήλ, θυμίζουν κατά λέξη τα συνθήματα Χομεϊνί-Χαμενεΐ.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι εάν οι ρουκέτες και τα drones που σήμερα πλήττουν Τελ Αβίβ και Τεχεράνη θα στραφούν τα επόμενα χρόνια προς Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα—και εάν τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών αμερικανικής κατασκευής-, θα απογειωθούν για να πλήξουν το Ισραήλ. Η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ περιπλέκει την εικόνα, αλλά μόνο εάν η Συμμαχία χαρακτηρίσει το Ισραήλ επιτιθέμενο και ενεργοποιήσει το Άρθρο 5. Εδώ, η απαίτηση ομοφωνίας ίσως λειτουργήσει εναντίον της Τουρκίας, εάν οι ΗΠΑ ασκήσουν το ντε φάκτο βέτο τους.
Ευχή όλων είναι να μη φτάσουμε σ’ ένα τέτοιο σενάριο· ωστόσο, είναι αναγκαίο να αναγνωρίσουμε τις πραγματικές φιλοδοξίες του Ερντογάν και να αντιμετωπίσουμε καταπρόσωπο την πιθανότητα ενός πολέμου Ισραήλ-Τουρκίας, ο οποίος θα αποδεικνυόταν εξαιρετικά πιο καταστροφικός και για τα δύο κράτη σε σχέση με τη σημερινή σύρραξη Ισραήλ-Ιράν.
Αντί να κρίνουμε το ΝΑΤΟ με βάση ευσεβείς πόθους, επιβάλλεται να εξαναγκάσουμε την Άγκυρα να εγκαταλείψει την τωρινή πορεία της, επιβάλλοντας, αν χρειαστεί, κυρώσεις «Μέγιστης Πίεσης».
Δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην επιλογή του προέδρου Τζο Μπάιντεν να χαλαρώσει τη «Μέγιστη Πίεση» του Τραμπ κατά του Ιράν και στη σημερινή στάση του Τραμπ να «αγκαλιάζει» και μάλιστα να ενισχύει τον Ερντογάν, ενώ εκείνος αποκαλύπτει απροκάλυπτα τις επιθετικές του φιλοδοξίες για την περιοχή.